Rynek usług telekomunikacyjnych w Chorwacji 2014-07-02 15:45:44
2 Analiza chorwackiego sektora telekomunikacyjnego - najważniejsze wskaźniki, telekomunikacja w dobie kryzysu, główni gracze na rynku, podsumowanie i oczekiwania. Główne wskaźniki - Ilość minut wykorzystanych przez użytkowników telefonii stacjonarnej spadła w porównaniu do lat ubiegłych (2012 i 2013). Równocześnie zanotowano wzrost w wykorzystanych minutach w sieciach komórkowych. W obydwu przypadkach ponad 96% wykorzystanych minut dotyczyło rozmów wewnątrzkrajowych. - Spadek w porównaniu z ubiegłymi latami odnotowano również w przypadku SMS-ów i MMS-ów, których w pierwszym kwartale 2014 r. wysłano odpowiednio o 2,5% i 11,3% mniej niż w analogicznym okresie w ub.r. - Wykorzystanie internetu szerokopasmowego rośnie. W roku 2013 wyniosło 309 mln gigabajtów, co stanowi wzrost o blisko 29% w porównaniu do roku 2012. W pierwszych miesiącach 2014 r. zanotowano kolejny wzrost, tym razem aż o 45,6%. - Spadła liczba użytkowników sieci stacjonarnych, jak również sieci komórkowych na koniec 2013 r. telefonia stacjonarna miała nieco poniżej 5 mln użytkowników, a komórkowa ok. 1 mln 430 tysięcy. Spadek liczby użytkowników jest notowany od końca 2012 r., a więc wydaje się być trendem. - Hrvatski Telekom (HT) wraz ze spółką Iskon, w której ma większościowy udział, to główny gracz na rynku usług telekomunikacyjnych. Posiada udział na poziomie 69,3% w rynku internetu szerokopasmowego, 62,6% w rynku sieci stacjonarnych i 46,9% w rynku sieci komórkowych (stan na grudzień 2013 r.). - Zanotowano wzrost na poziomie 17,8% (pierwszy kwartał 2014 r. w porównaniu z pierwszym kwartałem 2013 r.) w ilości przeniesionych numerów pomiędzy sieciami stacjonarnymi. Dla porównania, wzrost w ilości przeniesionych numerów pomiędzy sieciami komórkowymi wyniósł w tym okresie nieco ponad 30%. - Obecnie istnieje niemal 1,35 mln przyłączy do szerokopasmowego internetu; ok. 30% znajduje się na terenie Zagrzebia i w obrębie zagrzebskiego obwodu administracyjnego (żupanii). Wzrost w tym sektorze zanotowany na przestrzeni ostatnich 18 miesięcy w szczególności dzięki wykorzystaniu sieci komórkowych wiąże się ze wzrostem sprzedaży smartphone'ów i tabletów. W pierwszym półroczu 2013 r. sprzedano aż o 61% więcej smartphone'ów niż w pierwszym półroczu 2012 r. - Łączny przychód w sektorze usług telekomunikacyjnych sieci stacjonarnych w ostatnim kwartale 2013 r. spadł o 12,3% w porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego roku. Spadek rzędu 4,9% został odnotowany w sektorze sieci komórkowych.
3 - Łączny przychód w sektorze świadczenia usług dostępu do internetu szerokopasmowego w czwartym kwartale 2013 r. zwiększył się o 5,6% w porównaniu z ostatnim kwartałem 2012 r. - Spadek przychodów w sektorze usług telefonicznych zanotowały sieć stacjonarna - o 16,8% przy porównaniu pierwszych kwartałów 2014 r. i 2013 r., a także sieć komórkowa - o 8,2%. - Przychód w sektorze usługi dostępu do internetu szerokopasmowego wyniósł prawie 660 mln kun w pierwszym kwartale 2014 r., co stanowi wzrost o 8,9% w porównaniu z pierwszym sektorem 2013 r. Zwiększenie przychodu ma związek z większym rozpowszechnieniem urządzeń korzystających z internetu przez sieci komórkowe. - Ceny usług i sprzętu w sektorze telekomunikacyjnym spadły w porównaniu z latami 2013 i 2012 r. Spadek wyniósł nieco ponad 2,5% (porównanie pierwszych kwartałów 2014 i 2013 r.). - Według chorwackiego Państwowego Urzędu Statystycznego zatrudnienie w sektorze telekomunikacji w 2013 r. wynosiło ok. 8500 osób. W pierwszych miesiącach 2014 r. odnotowano spadek liczby zatrudnionych do poziomu ok. 8300 osób. - Jak podaje Państwowy Urząd Statystyczny, średnie wynagrodzenie w branży telekomunikacyjnej to 13,644 kun. To niemal dwukrotność średniej krajowej (ok. 7939 kun). - Inwestycje w komunikację elektroniczną wzrosły w 2012 roku o 42,8% w porównaniu z 2011 r. Stanowią 18,3% przychodów w branży komunikacji elektronicznej. - W sektorze telekomunikacji prowadzą działalność 292 przedsiębiorstwa, których łączny obrót to prawie 13,7 mld kun. Telekomunikacja w dobie kryzysu - Wynagrodzenia w sektorze telekomunikacji wzrosły o 13% w porównaniu z 2008 r., przy wzroście wynagrodzeń w innych sektorach średnio o 5,2%. - W 2013 r. w sektorze telekomunikacji zatrudnionych było więcej pracowników niż w 2008, podczas gdy
4 ogólna stopa bezrobocia wzrosła w tym czasie o 9,6 punktów procentowych. - Ceny i obrót zanotowały spadek (porównanie lat 2008 2013), co wpisuje się w bardziej ogólny trend. Wiodące spółki na rynku - Dziesięć wiodących spółek działających w chorwackim sektorze telekomunikacji to: Hrvatski Telekom d.d.; VIPnet d.o.o.; Tele2 d.o.o.; OT-OPTIMA TELEKOM d.d.; Nokia Solutions and Networks d.o.o.; Odašiljači i veze d.o.o.; METRONET TELEKOMUNIKACIJE d.d.; H1 TELEKOM; VIPnet usluge d.o.o. i AMIS TELEKOM. Wszystkie są spółkami prywatnymi. - W 2013 r., łączny przychód dziesięciu ww. spółek to prawie 12,5 mld HRK, z czego prawie 1,5 mld HRK zysku (kwota przed opodatkowaniem). Są to wartości niższe niż w roku poprzednim (ok. 13,1 mld HRK przychodu i 2,3 mld HRK zysku). - W 2013 r. zatrudnienie w ww. dziesięciu największych spółkach telekomunikacyjnych wyniosło 7422 osób, co stanowiło spadek o niecałe 1,5% względem 2012 r. - Średnia rentowność ww. dziesięciu spółek wyniosła 11,7%; co oznacza spadek aż o 33,3% w porównaniu do ubiegłego roku. - Średni wskaźnik zadłużenia dla dziesięciu spółek ok. 0,5 to niska wartość. - Przychody z działalności ICT, jak również z szerokopasmowego internetu i usług TV świadczone przez spółkę Hrvatski Telekom d.d., wzrosły aż o odpowiednio 20,8% i 3,9%. Inne z wiodących spółek również zanotowały znaczący wzrost przychodów ze świadczenia tych usług. Podsumowanie i oczekiwania Telekomunikacja to sektor, który mimo kryzysu wciąż ma dobre wyniki. Branża nawet w obliczu załamania gospodarczego potrafiła zwiększyć liczbę pracowników, a wynagrodzenia są wyższe od średniej krajowej. Jednak nie wszystkie wskaźniki są pozytywne.
5 Tendencje w sektorze telekomunikacyjnym oraz w działalności wiodących firm w tym sektorze są odbiciem obecnej sytuacji gospodarczej, zmian w technologii i przepisach regulujących tę branżę. Część negatywnych zjawisk w sektorze telekomunikacyjnym to efekt kryzysu gospodarczego. Wspomniane załamanie będzie się - według prognoz - utrzymywało także w tym roku, a analiza Zagrzebskiego Instytutu Ekonomii wskazuje, że PKB zanotuje w tym roku spadek o dalsze 0,5 proc. To jeden z powodów, dla którego firmy z sektora telekomunikacji będą również w nadchodzącym okresie miały do czynienia z wyzwaniami stawianymi przez kryzys. Zmiany zachodzące w sektorze telekomunikacyjnym są ściśle powiązane z ciągle ewoluującymi i rozwijającymi się technologiami. To powoduje, że dostawcy usług telekomunikacyjnych muszą liczyć się z częstymi zmianami w liczbie użytkowników wybranych usług i strukturze przychodów. W konsekwencji operatorzy muszą nie tylko śledzić wszelkie nowinki technologiczne, lecz także opracowywać i wprowadzać nowe rozwiązania, aby móc utrzymać się na rynku. Najczęściej wymaga to wysokich nakładów inwestycyjnych. W dobie kryzysu trudno utrzymać je na niezbędnym poziomie, ale dla sektora telekomunikacyjnego alternatywy praktycznie nie istnieją. Oprócz kryzysu i innowacji technologicznych, do wyzwań stojących przed dostawcami usług telekomunikacyjnych zaliczyć należy również zmiany prawne, do których dostosowane muszą być działania spółek. Dobry przykładem i głównym wyzwaniem dla działalności dostawców usług telekomunikacyjnych w sieci komórkowej w roku 2014 jest Rozporządzenie o zmianach w rozporządzeniu w sprawie uiszczania opłat za prawo do korzystania z adresów, numerów telefonów i częstotliwości radiowych, obowiązujące od 24 maja 2014 r. Zgodnie z nim wysokość rocznej opłaty za korzystanie z częstotliwości publicznych wzrosła dla sieci komórkowych trzykrotnie. Reakcją ze strony wszystkich trzech operatorów na w/w rozporządzenie było ogłoszenie podwyżek, które mają zapewnić środki niezbędne do przeprowadzenia planowanych tegorocznych inwestycji. W przypadku spółki Hrvatski Telekom ceny dla użytkowników telefonów na kartę wzrosły od lipca o 10%, a dla abonatów o 8 HRK miesięcznie (plus VAT). Chorwacka Agencja ds. Łączności potwierdziła, że użytkownicy mają prawo do rozwiązania umowy bez wypłaty odszkodowania z powodu wcześniejszego rozwiązania umowy w terminie 30 dni od ogłoszenia zmian. Nowe przepisy z pewnością przyczynią się do zmian, które odczują użytkownicy, jak również dostawcy usług telekomunikacyjnych. Opracowanie: WPHI w Zagrzebiu, na podstawie Sektorske analize Ikonomski institut Zagreb file:///c:/users/pc/downloads/sa_telekomunikacije_svibanj-2013.pdf
6