Tadżykistan Przewodnik globtrotera

Tadżykistan Przewodnik globtrotera

Tadżykistan Przewodnik globtrotera Dawid Dudek Poznań 2013

Copyright 2013 by Dawid Dudek Korekta, projekt typograficzny, skład i łamanie: Dawid Dudek Opracowanie graficzne okładki: Dawid Dudek Poznań 2013 ISBN: 978-83 - 934937-3-9 Wszystkie prawa zastrzeżone. Zabronione jest kopiowanie, tłumaczenie czy modyfikacja jakiejkolwiek części książki, w jakiejkolwiek formie i jakimikolwiek środkami (wraz z elektronicznymi, mechanicznymi i innymi podobnymi, jak fotokopia, nagranie czy jakikolwiek system przechowywania i wyszukiwania informacji) bez zezwolenia na piśmie od wydawcy. www.davidiacus.pl/ www.przewodnikiglobtrotera.pl Printed in Poland. Druk: P. H. U. Multikram, ul. Mławska 20 D, 87 500 Rypin

Ruszamy do Tadżykistanu!

22 Tadżykistan: Wilajet Administrowany Centralnie WILAJET ADMINISTROWANY CENTRALNIE Rejon (Wilajet) Administrowany Centralnie to jedna z czterech jednostek administracyjnych Tadżykistanu. Leży w środkowej części kraju, a jego stolica to Duszanbe. Powierzchnia regionu wynosi 28 400 km², a populacja w 2000 roku wyniosła 13 380 000 osób. Obszar ten graniczy z Uzbekistanem na zachodzie i Kirgistanem na północnym wschodzie. Granice z innymi wilajetami przebiegają następująco: z sogdyjskim na północy, chatlońskim na południu i Górskim Badachszanem na wschodzie. Do najważniejszych miast należą: Duszanbe (stolica Tadżykistanu) i Wachdat. DUSZANBE Duszanbe to stolica Tadżykistanu. Po wylądowaniu w Tadżykistanie pierwszy kontakt ze stolicą może być dość szokujący. Nie przypomina ona w niczym dużej aglomeracji miejskiej. Składa się raczej z domów i dzielnic rozłożonych dość harmonijnie w krajobrazie okolicy. Miasto leży ponad 700 metrów nad poziomem morza a zamieszkuje je ponad 750 tysięcy ludzi. Duszanbe można uznać za stolicę leżącą w górach mimo, że nie leży bardzo wysoko. Blisko stąd do pięknych górskich krajobrazów. Nazwa stolicy Duszanbe oznacza dosłownie poniedziałek. Wzięła się ona stąd, że właśnie w poniedziałek odbywał się w przeszłości największy targ w okolicy, właśnie w miejscu, gdzie leży stolica. Samo miasto powstało bowiem dopiero w 1924 roku i wtedy nazywane zostało Duszanbe. W roku 1929 miasto uzyskało połączenie kolejowe do Taszkentu i zostało stolicą nowo utworzonej radzieckiej republiki Tadżykistanu. Nazwę Duszanbe nadano mu oficjalnie w 1961 r. (przed tym miasto nosiło nazwę "Stalinabad" "Miasto Stalina"). Historia Miejsce gdzie leży miasto było zamieszkiwane od setek lat. Archeolodzy znaleźli tutaj ślady: Persów, Sasanidów, Greków, Arabów i wielu innych ludów, które władały okolicznymi terenami. W XVII wieku w miejscu dzisiejszej stolicy powstała niewielka osada wraz z zajazdami dla karawan, które ciągnęły z Bukhary i Samarkandy na zachodzie do Pamiru na wschodzie i Afganistanu na południu. Pierwsza pisana wzmianka

24 Tadżykistan: Wilajet Administrowany Centralnie zbiorową taksówką cena uzależniona od zdolności negocjacyjnych. 3: Dojazd autobusami miejskimi numer: 1, 8 lub 12. Cena biletu to 1 somoni (mniej niż 1 zł zob. wyżej uwagi na temat waluty we wstępie). Pociąg: centralny dworzec kolejowy w Duszanbe znajduje się na południu miasta. Ma on dwa perony, które są użytkowane oraz kilka nieużytkowanych. We wtorek i sobotę jeżdżą pociągi do Kulabia (tadż. Кӯлоб), we wtorek do Kur- gonteppy (tadż Қӯp ғ онтеппа) a codziennie jedzie pociąg do Hissar (tadż. Ҳисор). W poniedziałek odjeżdża też międzynarodowy pociąg do Moskwy (zob. wstęp i uwagi o dojeździe do Tadżykistanu pociągiem). Na stację kolejową warto zajrzeć jeśli mamy chwilę. Jest to przykład typowej radzieckiej budowli z pomnikiem przed wejściem. Warto uświadomić sobie, że dworzec kolejowy został zbudowany w pewien sposób na przekór tzn. w chwili budowy z punktu widzenia ekonomicznego czy strategicznego budowa nie miała większego sensu, niemniej zgodnie z planami radzieckiego rozwoju kolei żelaznych każda stolica republiki wchodzącej w skład Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich musiała mieć połączenie kolejowe z Moskwą. Autobus: autobus to najlepszy, najtańszy i najbardziej skomplikowany pod względem logistycznym sposób poruszania się po Tadżykistanie. Problem logistyczny polega na tym, że w Duszanbe jest kilka dworców autobusowych i marszrutkowych oficjalnych i co najmniej kilka nieoficjalnych. Największym problemem jest znalezienie odpowiedniego dworca, na którym będzie odpowiedni autobus jadący w odpowiednim kierunku. Główny Dworzec Autobusowy (autovokzal) znajduje się 3 km na zachód od centrum miasta na skrzyżowaniu ulic Abuali ibn Sino oraz M. Sheralizade. Można do dworca dojechać autobusem miejskim numer 18 lub 29. Z tego dworca jeżdżą autobusy do Kurgonteppy (koszt 20 somoni) oraz Kulabia (koszt 25 somoni). Dworzec Autobusowy Badakszhan (avtostanija) znajduje się niedaleko lotniska na rogu ulic Aini oraz Ahmada Donisza. Z centrum miasta na dworzec jeżdżą autobusy numer 1 i 8. Dojedziemy stąd do Chorog (tadż. Хору ғ) oraz Qual ai Kumb. Autobusy odjeżdżąją bardzo wcześnie i jadą 12 godzin (do Chorog) i 16 godzin do Qual ai Kumb. Bilet kosztuje 120 somoni (Chorog) i 220 somoni (Qual ai Kumb).

Tadżykistan: Wilajet chatloński 43 Niedaleko od kompleksu znajduje się miejsce godne uwagi, do którego niestety dotrzeć można wyłącznie własnym samochodem. Jest nim Góra Solna chodży Mumina. Wysoka na 500 metrów składa się wyłącznie z soli. Szacuje się, że ma ona w sobie około 35 miliardów ton soli w czystej postaci. Górę opisał Marco Polo jako jeden z największych cudów świata jakie widział. Podróżnik pisał: Góra soli jest tak ogromna, że wystarczyłaby dla wszystkich ludzi we wszystkich zakątkach świata. Mimo, że sól jest tutaj wydobywana na ogromną przemysłową skalę to góra jest tak ogromna, że można swobodnie wejść na jej szczyt. W okolicy znajdują się gorące źródła które mają lecznicze właściwości oraz liczne jaskinie. Niektóre mają nawet kilometr długości i są znane ze swojej muzykalności. Wiatr wpadający do jaskiń wydaje wiele dźwięków tak, że mamy wrażenie, że jaskinie grają. Jaskinie mają nawet do 10 metrów wysokości, a że ściany są w dużej mierze z soli to powstają tutaj niesamowite wzory. W jaskiniach zamieszkują nietoperze i trzeba bardzo na nie uważać. W jaskiniach spotkać można solne rzeźby. Nie wiemy skąd tak ogromne ilości soli się wzięły. Geolodzy przypuszczają, że w tym miejscu miliony lat temu było morze. W wyniku ruchów tektonicznych oraz parowania morze wyschło a cała sól morska zgromadziła się na tym niewielkim obszarze. Sól to najbardziej niesamowity budulec jaki można odnaleźć w stanie naturalnym w Tadżykistanie. KULAB W końcu docieramy do Kulabia (tadż. Кӯлоб). Jest to trzecie co do wielkości miasto w kraju. Zamieszkuje tutaj niecałe 150 tysięcy ludzi. Miasto świetnie się rozwija i czynione są w nim duże inwestycje. Ma to w dużej mierze związek z tym, że urodził się tutaj prezydent kraju Emomali Rahmon. Miasto ma historię, która sięga 3 tysięcy lat. Niestety nic nie zostało z antycznego czy średniowiecznego miasta. W dobie komunizmu w praktyce wszystkie budynku postawiono na nowo. Miasto do 1555 roku rozwijało się bardzo dobrze. W tym roku zostało ono jednak zdobyte a ostatni jego król ścięty. Miasto zostało włączone do chanatu Bukhary. Miasto wraz z przyległymi terenami było traktowane jako bufor graniczny z Afganistanem. Nie inwestowano w jego rozwój licząc się, że w każdej chwili może zo-

Tadżykistan: Pandżakent 51 cze około 50 lat i na początku IX wieku zostało opuszczone ostatecznie i stało się miastem duchów na około 100 lat. Wielkie budowle przestały być użytkowane. Według podróżników arabskich z X wieku, Pandżakent był zamieszkany i miał nawet swój meczet. Niewiele wiemy pewnego o mieście w tym okresie. Na pewno mieszkali tutaj ludzie i raczej zajmowali się rolnictwem, gdyż źródła arabskie wspominają o tym, że importowano z tych terenów orzechy. Niewiele więcej jednak można powiedzieć o mieście w późniejszych wiekach, gdyż wyludnione nie miało praktycznie żadnego znaczenia politycznego. Dojazd Autobus: dojechać można tutaj autobusem z Aini. Mimo, że to zaledwie niecałe 100 kilometrów to autobus jedzie 5 godzin. Bilet kosztuje 60 somoni. W Pandżakencie mamy do dyspozycji dwa dworce autobusowe. Pierwszy znajduje się na wschodzie miasta przy głównej drodze wylotowej. Drugi przy bazarze. Jeśli przylatujemy do Pandżakentu samolotem lub wylatujemy z miejscowego lotniska, marszrutkę na lotnisko złapiemy koło bazaru. Marszrutka jest oznaczona numerem 1. Bilet kosztuje 1 somoni. Warto też będąc w mieście łapać marszrutki numer 3 i 4 gdyż jeżdżą one po całym mieście a że nie płacimy za kilometry tylko za przejazd, to można przejechać całe miasto kilka razy, zdecydować gdzie wysiąść i zapłacimy tylko 1 somoni. Samolot: lotnisko znajduje się na południowym skraju miasta. Samoloty latają wyłącznie sezonowo, nie ma stałego rozkładu lotów. Najlepiej zapytać w biurach i agencjach turystycznych w mieście lub na samym lotnisku. Ceny często są konkurencyjne 50-100 dolarów za przelot. Warto pamiętać, że może się zdarzyć, że będzie można kupić bilet z dnia na dzień na samolot w supełnie niespodziewane miejsce. Samoloty często są czarterowane a przewoźnicy dorabiają sprzedając na nie bilety. Po przyjeździe do miasta najlepiej ruszyć do informacji turystycznej. Znajduje się ona na ulicy Rudaki pod numerem 125. Strona internetowa: www.zarafshan.info oraz www.ztda-tourism.tj. W mieście jest też kilka biur podróży organizujących wyprawy w dowolne miejsce w górskich okolicach i nie tylko. Najbardziej znana agencja to Pamir Travel: www.travel-pamir.com.

Tadżykistan: Górski Badachszan 69 wym kajakiem po jeziorze. Badania jeziora były prowadzone także w następnych latach. Ze względu na fakt, że ten rejon Pamiru jest aktywny sejsmicznie, a skalne rumowisko jak na kryteria geologiczne bardzo młode, to stabilność tego jeziora jest niska, co oznacza, że położone poniżej tereny Tadżykistanu znajdują się pod stałą groźbą katastrofalnej powodzi. Po zwiedzeniu opisanego wyżej regionu kierujemy się do stolicy prowincji miasta Chorog. CHOROG Chorog (tadż. Хору ғ) położone jest u ujścia rzeki Ghunt do rzeki Pandż, na granicy z Afganistanem. W 2006 roku żyło tu 33 tys. mieszkańców. W sąsiedztwie miasta znajduje się tadżycko afgańskie przejście graniczne. Tereny na których leży obecne miasto do końca XIX wieku były obiektem walk i sporów między: Emirami Bukhary, Szachami Afganistanu, Rosją i Wielką Brytanią. Początkowo zwycięsko z tej rywalizacji wyszła Rosja. Zbudowali tutaj Rosjanie twierdzę nazywaną Kala-i Bar Panj (lub Bar Panja Qal'a). Leżała ona trochę poniżej dzisiejszego miasta, już po stronie afgańskiej. W 1925 roku Chorog w ramach ZSRR stał się stolicą Prowincji Górnobadachszańskiej. Aparat partyjny czynił wysiłki, aby zachęcić do osiedlania się na tym terenie. Nie odniósł jednak w tym zakresie większych sukcesów. Obszar ten jest dość niespokojny i niestabilny politycznie. Pokazały do dobitnie wydarzenia z ostatnich dwunastu miesięcy. W 2012 roku doszło tutaj do starć w których zginęło 40 osób. Wojska rządowe próbowały rozbić miejscowych partyzantów. Od czasu do czasu rząd w Duszanbe stara się także rozbić miejscowe kartele narkotykowe przerzucające narkotyki z Afganistanu na Zachód. Zdarzają się bardzo krwawe operacje w których jest wielu rannych i zabici. Podróżując na tym obszarze trzeba zachować szczególną ostrożność. Jeśli podróżujemy samotnie należy wystrzegać się kontaktów z miejscowymi, którzy proszą o przewiezienie pakunków np. do Duszanbe. Zdarza się, że otrzymamy propozycję bardzo sowitego wynagrodzenia za przewiezienie kilkukilogramowej paczki (wynagrodzenie sięga nawet kilku tysięcy dolarów). Dojazd Z Duszanbe możemy do Chorog dojechać na dwa sposoby. Pierwsza droga wiedzie przez miasto Tawildara. Droga jest w fatalnym