OBYWATELU, ZNAJ SWOJE PRAWA! Jesteśmy przekonani, że osób kochających Poznań jest znacznie, znacznie więcej niż członków naszego Stowarzyszenia. Że osoby te często chciałyby zrobić coś dla tego miasta i jego mieszkańców choćby w wydawałoby się niewielkim zakresie z własnej inicjatywy. Zdajemy sobie sprawę, że nie każdy może/chce być członkiem naszego Stowarzyszenia i działać w jego ramach. Niestety w dużej części polskiego społeczeństwa nadal panuje przekonanie, że jesteśmy zdani na widzimisię symbolicznej pani z okienka. Niesłusznie! Przede wszystkim musimy sobie zdać sprawę, że symboliczna pani z okienka odeszła w niepamięć, że jej już nie ma! Ponieważ prawo jest po naszej stronie, a nie pań z okienka! Chcielibyśmy Wam pomóc! Dlatego też przygotowaliśmy dla Was to oto krótkie opracowanie na temat skarg i wniosków, które możecie składać do różnych podmiotów, gdy Waszym zdaniem można lub należy coś poprawić dla dobra Poznania i poznaniaków. Mamy nadzieję, że zachęci ono dotychczas wahających się do składania skarg i wniosków, a zdecydowanych utwierdzi w przekonaniu, że postępują słusznie. Zapraszamy do lektury bo swoje prawa naprawde warto znać, ponieważ nigdy nie wiadomo kiedy będziemy chcieli/musieli z nich skorzystać. 1. Czy powinniśmy się obawiać składać skargi lub wnioski? Nie. Prawo do składania skarg i wniosków ma każdy z nas. Prawo to gwarantuje nam nie tylko kodeks postępowania administracyjnego (KPA), lecz także a może nawet przede wszystkim Konstytucja RP. Nikt z nas nie może być narażony na jakikolwiek uszczerbek lub zarzut z powodu złożenia skargi lub wniosku, jeżeli działa w granicach dozwolonych prawem, a organy państwowe, organy jednostek samorządu terytorialnego i inne organy samorządowe mają obowiązek przeciwdziałać wszelkim działaniom ograniczającym nasze prawo do składania skarg i wniosków. Jest to najbardziej podstawowa wiedza na temat składania skarg i wniosków i dobrze by było, abyśmy czytając dalej (a także zamierzając złożyć skargę lub wniosek) mieli cały czas tego świadomość. 2. Kto może składać skargi i wnioski? Odpowiedź na to pytanie została już udzielona wyżej. Jednakże przypomnijmy i napiszmy krótko, aby nie było wątpliwości skargi i wnioski może składać każdy z nas: Ty, ja, my. Mało tego! W przypadku składania skarg i wniosków nie jest wymagana zdolość do czynności prawnych, co oznacza, że skargi lub wnioski mogą skutecznie składać także m.in. osoby niepełnoletnie we własnym imieniu; mogą one działać bez przedstawiciela ustawowego, a odpowiednie organy i ich pracownicy nie mogą odmówić przyjęcia i rozpatrzenia skargi lub wniosku tylko z tego powodu, że zostały one złożone przez osobę np. niepełnoletnią.
3. Czy złożenie skargi lub wniosku będzie mnie kosztować finansowo? Nie. Od skarg i wniosków nie są pobierane żadne opłaty. Organ administracji nie może uzależniać przyjęcia i rozpatrzenia naszej skargi lub wniosku od uiszczenia przez nas jakiejkolwiek sumy pieniężnej, choćby miała to być symboliczna złotówka. 4. Czym różni się skarga od wniosku? Tak naprawdę to przede wszystkim treścią. Przedmiotem skargi może być m.in. zaniedbanie lub nienależyte wykonywanie zadań publicznych przez właściwe organy albo przez ich pracowników, naruszenie praworządności lub interesów skarżących, a także przewlekłe lub biurokratyczne załatwianie spraw. Natomiast przedmiotem wniosku mogą być m.in. sprawy ulepszania organizacji, wzmocnienia praworządności, usprawnienia pracy i zapobiegania nadużyciom, ochrony własności lub lepszego zaspokajania potrzeb ludności. Ogólnie można więc powiedzieć, że skargi są przejawem naszego niezadowolenia z działania administracji, natomiast wnioski są propozycją udoskonalenia, ulepszenia tej administracji. Należy także pamiętać, że wymienione sprawy są tylko przykładami tego, czego może dotyczyć skarga lub wniosek. Zamieścić w nich można więc wszystko to, co leży nam na sercu, a co dotyczy działania szeroko rozumianej administracji publicznej. 5. Jak powinna wyglądać skarga lub wniosek? Forma skargi lub wniosku nie jest określona. Mogą być one m.in. pisane ręcznie/na komputerze/maszynie do pisania na zwykłej kartce papieru, wysyłane pocztą elektroniczną, telefaksem, a także składane na formularzu (jeżeli dany organ takie formularze wydaje). Inaczej mówiąc, żaden organ administracji publicznej ani żaden pracownik takiego organu nie może odmówić przyjęcia i rozpatrzenia naszej skargi tylko dlatego, że nie zostały przez nas wniesione w określonej formie. O tym, czy pismo jest skargą albo wnioskiem, decyduje bowiem treść pisma, a nie jego forma zewnętrzna. 6. Na kogo/na co można składać skargi i wnioski? Odpowiedź na to pytanie została już zawarta w odpowiedzi na pytanie nr 4. Jednakże przypomnijmy jeszcze raz, że: 1. Skargę można składać m.in. na zaniedbanie lub nienależyte wykonywanie zadań publicznych przez właściwe organy albo przez ich pracowników, naruszenie praworządności lub interesów skarżących, a także przewlekłe lub biurokratyczne załatwianie spraw, 2. Wniosek można składać m.in. na sprawy ulepszania organizacji, wzmocnienia praworządności, usprawnienia pracy i zapobiegania nadużyciom, ochrony własności lub lepszego zaspokajania potrzeb ludności. Przypomnijmy także, że wymienione wyżej sprawy są tylko przykładami tego, czego może dotyczyć skarga lub wniosek. Zamieścić w nich można więc wszystko to, co leży nam na sercu, a co dotyczy działania szeroko rozumianej administracji. Skargi i wnioski można składać zarówno w interesie publicznym, własnym, jak i w interesie innej osoby za jej
zgodą. 7. Do kogo można składać skargi i wnioski? Jeżeli chodzi o skargi, to najogólniej mówiąc składa się je do organów właściwych do ich rozpatrzenia. Nie będziemy tu zajmować się wskazywaniem organów właściwych do rozpatrywania skarg. Odeślemy tylko do art. 229 KPA, który w wielu sprawach ułatwi nam określić właściwy organ. Pamiętać jednak musimy, że niekiedy przepisy szczególne w określonych sprawach mogą określać inne organy niż wymienione w tym artykule. Z kolei co do wniosków, to sprawa jest prostsza. Wnioski składamy do organów właściwych ze względu na przedmiot wniosku. Inaczej mówiąc, wniosek powinien być złożony do tego organu, w którego kompetencji leży załatwienie sprawy będącej przedmiotem wniosku. 8. A co, jeśli złożę skargę lub wniosek do niewłaściwego organu? Czy zostaną one przyjęte i rozpatrzone? Jeżeli skargę lub wniosek złożymy do niewłaściwego organu, to nie musimy się przejmować, że nie zostanie ona przyjęta lub rozpatrzona. W takiej sytuacji organ, do którego złożyliśmy skargę lub wniosek jest obowiązany w terminie 7 dni przekazać takie pismo do właściwego organu, przy czym jest także obowiązany nas o tym fakcie zawiadomić. Niewłaściwy organ może także wskazać nam organ właściwy, wobec czego sami będziemy musieli ponownie wnieść skargę, tyle że tym razem na pewno do właściwego organu. Nie może w każdym razie być tak, że niewłaściwy organ nie przekaże omawianych pism do organu właściwego i jednocześnie nas nie poinformuje o tym, który organ jest właściwy do rozpatrzenia naszej skargi lub wniosku. Organ niewłaściwy jest obowiązany dokonać którejś z tych dwóch rzeczy. 9. W jakim terminie mogę złożyć skarge lub wniosek? Oczywiście nie ma żadnych terminów do składania skarg i wniosków. Jeżeli w danej sprawie chcemy złożyć skargę lub wniosek, to po prostu ją składamy. Inną sprawą jest to, w jakich dniach i godzinach można składać skargi lub wnioski (zagadnienia te oczywiście nie dotyczą składania tych pism np. pocztą elektroniczną czy telefaksem, a także sytuacji, gdy wysyłamy je pocztą lub kurierem). Nie będziemy tu wchodzić w szczegóły. Napiszemy tylko, że każdy organ państwowy ma obowiązek wyznaczenia takich terminów co najmniej raz w tygodniu. Jeżeli więc chcemy złożyć skargę lub wniosek, to o tym, w jakich godzinach dany organ przyjmuje w takich sprawach jesteśmy zmuszeni sprawdzić już sami, ponieważ niemożliwe jest zawarcie tutaj takich informacji, które w dodatku mogą się często zmieniać. Podstawowa zasada jednak jest taka każdy organ państwowy, organ jednostki samorządu terytorialnego, a także organ samorządowych jednostek organizacyjnych ma obowiązek przyjmowania obywateli w sprawach skarg i wniosków co najmniej raz w tygodniu. 10.Czy organ ma obowiązek odpowiedzieć (co nie znaczy, że ma obowiązek załatwić patrz pkt. 12) na moją skargę lub wniosek? Krótko TAK! I to niezależnie od rozstrzygnięcia.
11.W jakim terminie mam się spodziewać odpowiedzi na skargę lub wniosek? Organ właściwy do załatwienia skargi powinien załatwić skargę lub wniosek bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w ciągu 1 miesiąca. Jednocześnie o sposobie załatwienia skargi lub wniosku jest obowiązany nas poinformować przysyłając zawiadomienie o treści przewidzianej w art. 238 KPA. Może się jednak zdarzyć, że wystąpią nieprzewidziane okoliczności, które uniemożliwią rozpatrzenie skargi lub wniosku w terminie wspomnianego 1 miesiąca. Nie należy się jednak wtedy niepokoić, że nasze pismo nie zostało w ogóle rozpatrzone. Organ administracji jest bowiem w takich sytuacjach obowiązany nas poinformować o nowym terminie załatwienia sprawy, podając jednocześnie przyczy niezałatwienia jej w pierwotnym terminie. Możemy także złożyć zażalenie do organu wyższego stopnia na nieterminowe załatwienie naszej skargi lub wniosku. Nie wdając się w szczegóły napiszmy, że jeżeli nie wystąpią żadne nieuzasadnione przyczyny uniemożliwiające załatwienie naszej skargi lub wniosku w terminie 1 miesiąca pracownicy administracji z reguły będą załatwiać sprawy w terminie. Za nieuzasadnione nieterminowe załatwienie skargi lub wniosku, podlegają oni bowiem odpowiedzialności porządkowej lub dyscyplinarnej albo innej odpowiedzialności przewidzianej w przepisach prawa. 12.Czy organ ma obowiązek załatwić moją skargę lub wniosek? Nie. Ale nie zrażajmy się tym. Może się bowiem zdarzyć, że organ nie załatwi w całości naszej skargi lub wniosku, a tylko w części. Może się także zdarzyć, że organ w międzyczasie załatwił już daną sprawę po naszej myśli niezależnie od naszej skargi lub wniosku (bo np. ktoś inny wcześniej złozył skargę lub wniosek w tej samej sprawie). Wreszcie może się także zdarzyć oczywiście i tak, że nasza skarga lub wniosek zostanie rozpatrzony przez właściwy organ pozytywnie w całości. Pamiętajmy też, że nawet jeżeli dana sprawa nie zostanie załatwiona zgodnie z naszą skargą lub wnioskiem lub jeżeli zostanie załatwiona niezależnie od naszej skargi lub wniosku, to właściwy organ administracji i tak ma obowiązek poinformować nas o tym. A uzasadnienie o odmownym załatwieniu skargi lub wniosku musi zawierać ponadto uzasadnienie faktyczne i prawne! 13.A jeśli skarga lub wniosek zostanie rozpatrzony negatywnie? Przede wszystkim nic nie jest stracone! Zawsze możemy w tej samej sprawie złożyć ponowną skargę lub wniosek. Nie ma czegoś takiego jak limit składania skarg lub wniosków przez jednego obywatela w tej samej sprawie do tego samego organu. Nie grozi nam za to żadna kara! Pamiętajmy jednak, że dobrze by było gdyby przy ponownym ich składaniu wskazać nowe fakty, o których istnieniu przy składaniu poprzedniej skargi lub wniosku nie wiedzieliśmy lub jeżeli pojawiły się one po tym złożeniu. W przeciwnym wypadku za każdym razem będziemy dostawać odpowiedź o tej samej (niesatysfakcjonującej nas) treści. Biorąc powyższe pod uwagę pragniemy do Was zaapaelować, Drodzy Obywatele: Nie bójmy się składać skarg i wniosków! Jeżeli tylko jesteśmy niezadowoleni z jakichś działań administracji samorządowej, to pamiętajmy,
że za nami stoi prawo, najwyższe prawo Rzeczypospolitej Polskiej w postaci Konstytucji RP, ustawy Kodeks Postępowania Administracyjnego, a także niektóre rozporządzenia i dyrektywy Unii Europejskiej.