www.rpt.pl Jubileusz 60-lecia Valtry Ju myœl¹ o roku 2071 Nie wszyscy znają historię fińskich ciągników z logo litery V, a już na pewno plany ich producenta na kolejne 60 lat. Poznaliśmy je podczas jubileuszowej gali z okazji 60-lecia Valtry. Nie zabrakło również informacji o nowych modelach fińskich ciągników serii A i T. Z połączenia liter będących nazwami serii ciągników Valtra powstało słowo ANTS, czyli tłumacząc z angielskiego (ant) mrówka. Oddaje ono dobrze koncepcję modułowego ciągnika przyszłości stworzoną przez inżynierów Valtry. Ma być lekki, dynamiczny, mocny i zwinny niczym prawdziwa mrówka. Dwa w jednym Mniejszy ciągnik ma mieć moc 136 KM, a większy 270 KM. Zapożyczając ich nazwy ze społeczności mrówek są to odpowiednio: żołnierz i robotnica. Będą mogły pracować z operatorem lub bez niego automatycznie według wgranego programu. Jeżeli bardziej skomplikowana praca będzie wymagała udziału człowieka, to na każdym ciągniku będzie można zamontować kabinę, a właściwie kompozytową kapsułę. Jej ustawienie będzie dowolne: z przodu, z tyłu lub na środku pojazdu. Ponadto podczas wsiadania/wysiadania do/z kabiny będzie ona opuszczana na ziemię. Do najcięższych prac moduł żołnierza i robotnicy można będzie połączyć w jeden duży ciągnik, czyli królową o mocy ponad 400 KM. Polega to na zmniejszeniu rozstawu kół tylnych jednego modułu i wciśnięciu ich między koła przednie drugiego modułu. Moduły połączone zostaną przegubem. Fińska Valtra w latach 1975-1979 produkowała model 1502 z 6-cylindrowym 150-konnym motorem 611 CS, który był prekursorem dzisiejszych silników AGCO Sisu Power. 20
Podczas obchodów 60-lecia Valtry po raz pierwszy zaprezentowano model w skali 1:5 ciągnika przyszłości tej firmy ukryty pod skrótem ANTS. Praca operatora ciągnika koncepcyjnego Valtry będzie maksymalnie uproszczona dzięki możliwości wydawania większości poleceń za pomocą głosu. Ponadto informacje istotne podczas wykonywania danej pracy będą wyświetlane na szybach kabiny, czyli wyświetlaczu przeziernym. Koła ciągnika ANTS będą osadzone na półosiach, które spełnią funkcję aktywnego zawieszenia. Pozwolą również regulować prześwit pojazdu oraz opuszczać go i podnosić. Dodatkowo koła będą miały możliwość automatycznej zmiany szerokości, co na polu zmniejszy ugniatanie gleby. Komputer pojazdu na bieżąco będzie analizował strukturę podłoża i na tej podstawie dobierał optymalną powierzchnię styku kół. W miarę ich poszerzania ustawienie zawieszenia będzie coraz bardziej agresywne. Produkcję ciągników Valtra pod nazwą Valmet rozpoczęto po II wojnie światowej. Pierwsze ciągniki Valmet 15 opuściły linię produkcyjną w 1951 r. Niespełna dziesięć lat później powstała fabryka ciągników Valmet w Mogi das Cruzes w Brazylii. W 1978 r. firma Valmet kupiła zakłady produkcji ciągników od szwedzkiego Volvo BM. Korzenie firmy Volvo BM oraz jej poprzedników, firm Bolinder i Munktell, sięgają XIX wieku. Theofron Munktell założył bowiem warsztat mechaniczny w miejscowości Eskilstuna już w 1832 r., natomiast pierwszy ciągnik opuścił zakłady przyszłej szwedzkiej filii Valtra w roku 1913. Firmy Valmet i Volvo BM połączyły siły w 1978 r., a pierwsza wspólnie zaprojektowana seria ciągników Volvo BM Valmet 05 została zaprezentowana w roku 1982. Ściśle powiązana z historią firmy Valtra jest również fabryka silników AGCO Sisu Power w Linnavuori. Ciągniki Valtra z zakładów w Suolahti zawsze były wyposażane w silniki firmy AGCO Sisu Power lub jej poprzedników Sisu Diesel i Valmet Diesel. Obecnie silniki AGCO Sisu Power są produkowane w wielu zakładach na całym świecie i można je znaleźć nie tylko pod maską ciągników Valtra, ale również innych pojazdów. Obecnie Valtra należy do AGCO, jednego z największych na świecie koncernów branży maszyn rolniczych. W zeszłym roku w fabrykach Valtry w Finlandii i Brazylii powstało 21 000 ciągników. 21
www.rpt.pl CI GNIKI Ciągnik przyszłości ANTS ma składać się z dwóch modułów, które na potrzeby wykonywania ciężkich prac można będzie łączyć w jeden duży ciągnik o mocy 400 KM. Moduły będą mogły pracować samodzielnie z kierowcą lub automatycznie według wgranego programu. Według Valtry, w ciągniku przyszłości przeważająca część mechanizmów napędzana będzie silnikami elektrycznymi i serwomotorami. Prąd będzie pozyskiwany z różnych źródeł, takich jak m.in. ogniwa paliwowe, turbogeneratory lub wysokiej klasy silniki spalające biogaz i biopaliwa. Obecnie powstał model ciągnika koncepcyjnego Valtry w skali 1:5. Po raz pierwszy zaprezentowano go podczas jubileuszu 60-lecia firmy. Będzie go można również zobaczyć w tym roku na targach Agritechnica w Hanowerze. 100 koni z 3 cylindrów Oprócz ciekawej wizji ciągnika przyszłości, Valtra nie zapomina oczywiście o rozwijaniu obecnie produkowanych traktorów. Jej seria A wzbogaciła się właśnie o dwa modele z trzycylindrowymi silnikami Agco Sisu Power o pojemności 3,3 l. Układ wtrysku paliwa oparty jest w nich na systemie Common Rail, co w połączeniu z napędem wentylatora chłodnic uzyskiwanym ze sprzęgła Visco oznacza cichszą pracę silnika niż w poprzednich modelach serii A. Ponadto producent podkreśla, że nowe Znaczącą nowością ciągników A83 i A 93 HiTech jest wprowadzenie rewersora elektrohydraulicznego. Valtra serii A wzbogaciła się o dwa modele z 3-cylindrowymi silnikami Agco Sisu Power o pojemności 3,3 litra zbudowanymi w technologii Common Rail. 22
Dane techniczne nowych ciągników Valtra serii A i T Model A83 A93 T183 Direct T203 Direct T183 Versu T213 Versu Liczba cylindrów 3 3 6 6 6 6 Moc maksymalna w KM wg ISO 14396 Moc w KM wg ISO 14396 z Sigma Power Maksymalny moment obrotowy w Nm przy obr./min 88 101 193 202 193 220 211 220 211 224 325/1500 370/1500 780/1500 800/1500 780/1500 850/1500 Biegi przód/tył 12/12 12/12 Bezstop. Bezstop. 30/30 30/30 Wydajność pompy hydraulicznej l/min Udźwig podnośnika w kg Ciężar z pełnym zbiornikiem paliwa w kg Pojemność zbiornika paliwa ON/AdBlue 55 55 115 115 115 115 3300 3300 8500 8500 8500 8500 3750 3750 6420 6420 6420 6420 90/- 90/- 375/24 375/24 375/24 375/24 Nowe Valtry serii T otrzymały opatentowany podłokietnik Valtra ARM, którego wyświetlacz można ustawiać do pracy w dzień lub w nocy. 23
www.rpt.pl CI GNIKI Ta Valtra składana jest w fabryce Suolahti dla fińskiego klienta, o czym informuje kartka przyczepiona do szyby. Valtry mają mniejszy apetyt na paliwo, głównie dzięki elektronicznemu sterowaniu silnika. Taki sposób nadzoru nad pracą silnika pozwala także zaoferować przyszłym użytkownikom nowej Valtry A tempomat, który znajduje się na liście wyposażenia opcjonalnego. Inną znaczącą nowością ciągników serii A jest wprowadzenie rewersora elektrohydraulicznego, takiego jaki od lat montowany jest w Valtrach serii N i T, oznaczanych jako HiTech. Z przekładnią nawrotną zintegrowany jest hydrauliczny hamulec ręczny aktywowany w pozycji parking, co znacznie ułatwia obsługę ciągnika. O zaletach rewersora elektrohydraulicznego na pewno nie trzeba przekonywać operatorów ciągników z ładowaczami czołowymi. Takie rozwiązanie to już dzisiaj norma nawet w mniejszych ciągnikach znaczących producentów. Elektronika steruje także wałkiem odbioru mocy. Możliwe są do wyboru dwa zakresy prędkości (540 i 1000 obr./min) uzyskiwane poprzez hydrauliczne sprzęgło wielotarczowe. WOM włączamy więc przełącznikiem klawiszowym, a układ hydrauliczny wykonuje właściwą pracę łagodnie wprawiając w ruch oś wałka. Opcjonalnie załączanie WOM-u dostępne jest z przycisków umieszczonych na błotnikach ciągnika. Tam również mogą znaleźć się guziki do podnoszenia i opuszczania ramion podnośnika Autocontrol. Nadzór nad jego pracą pełni zespół potencjometrów i przełączników umieszczonych na prawej konsoli w kabinie traktora. Za dopłatą w Valtrze nowej serii A można również mieć tablicę wskaźników Proline, na której wyświetlany jest szeroki zakres informacji o ciągniku i wykonywanej pracy. Zmieniła się również kabina ciągnika serii A. Teraz montowane są w niej podwieszane pedały sprzęgła i hamulców. Ponadto pedał gazu i sprzęgło sterowane są elektronicznie. Wzrosła również ilość miejsca w kabinie. Zbiornik paliwa nadal jest stalowy i wbudowany w ramę pośrednią. Mieści 90 litrów oleju napędowego, czyli o 11 litrów więcej niż dotychczasowe modele Valtry serii A. Te ostatnie będą w przyszłości oznaczane jako A72, A82 i A92 Classic. Natomiast nowe A83 i A93 otrzymały już przyrostek HiTech. Mają odpowiednio 88 i 101 KM. SCR w serii T Po wprowadzeniu w 2008 r. technologii SCR do ciągników Valtra serii S, przyszedł czas na jej zastosowanie w kolejnej serii traktorów fińskiego producenta. Po prostu przepisy dotyczące emisji spalin są w tym względzie bardzo restrykcyjne i trzeba je spełnić, aby dalej produkować ciągniki. Dlatego od tego roku w układ selektywnej redukcji katalitycznej wyposażane będą największe Valtry serii T z 6-cylindrowymi silnikami o pojemności 7,4 litra. Zmiana dotyczy modeli Direct z przekładnią bezstopniową i Versu ze skrzynią PowerShift. Nasi wierni Czytelnicy zapewne już wiedzą, że nowa technologia wymaga zamontowania na ciągniku dodatkowego zbiornika na preparat AdBlue będący wodnym roztworem mocznika. Zbiornik taki ma niebieski korek wlewu. Jak podaje producent, wprowadzenie SCR-u pozwoliło zmniejszyć zużycie paliwa o 5-10% w porównaniu z takim samym silnikiem bez tej technologii. Ponadto obniżyła się temperatura pracy silnika i zmniejszył stopień zanieczyszczenia oleju. Trzeba jednak pamiętać, że silnik z SCR, osiągający normę emisji spalin 3B, zużywa roztwór AdBlue w ilości 3-5% spalanego oleju napędowego. Poprzez wtryskiwanie roztworu mocznika do spalin z rury wydechowej ciągnika wydobywa się o 80% mniej dwutlenku azotu niż przewidywała wcześniejsza norma emisji spalin. Wraz z wprowadzeniem SCR-u w nowych modelach udoskonalono również charakterystyki momentu obrotowego i mocy oraz poprawiono współpracę silnika ze skrzynią biegów poprzez wgranie nowego oprogramowania. Nowe Valtry serii T otrzymały także opatentowany podłokietnik Valtra ARM, którego wyświetlacz można ustawiać do pracy w dzień lub w nocy. Umieszczoną na podłokietniku dźwignię wielofunkcyjną można wykorzystać do obsługi hydrauliki tylnej oraz przedniej. Z prawej konsoli przełącznikami klawiszowymi uruchamiamy również WOM i napęd na 4 koła. Jeżeli chcemy wykorzystać nową Valtrę T w szeroko rozumianym rolnictwie precyzyjnym, to żaden problem. Fabrycznie ma już bowiem zamontowany system do instalacji autopilota. Ponadto można ją doposażyć w tzw. system 150, czyli zaawansowany system jazdy równoległej wykorzystujący nawigację satelit GPS i GLONASS do sterowania ciągnikiem z dokładnością do kilku centymetrów. Najbardziej zaawansowany system nawigacji sate- Skrzynie biegów są płukane olejem przez 10 minut. Kolejne 20 minut trwa ich testowanie. 24
Od tego roku w układ selektywnej redukcji katalitycznej (SCR) wyposażane są największe Valtry serii T. Zmiana dotyczy modeli Direct z przekładnią bezstopniową i Versu ze skrzynią PowerShift. litarnej to Agcocommand. Pozwala on m.in. lokalizować ciągnik, kontrolować jego wydajność pracy i potrzeby serwisowania z dowolnego komputera podłączonego do Internetu. Wraz z nowymi Valtrami serii A i T wzbogaciła się również paleta kolorów oferowanych przez fińskiego producenta ciągników. Jest nim metalizowany brąz. Inne zmiany W przyszłym roku nastąpi istotna zmiana w silnikach montowanych w modelach Valtra serii S. W związku z nowymi przepisami regulującymi poziom emisji spalin, w serii S wprowadzona zostanie technologia SCR drugiej generacji. Wiąże się to ze zwiększeniem ilości wtryskiwanego roztworu AdBlue do spalin, co pozwoli skuteczniej redukować ilość tlenków azotu zawartych w spalinach. Nowe modele serii S otrzymają oznaczenia zakończone cyfrą 3. Będą to: S233, S263, S293, S323 i S353. Inne zapowiadane zmiany dotyczą ciągników HiTech serii T i N, w których będzie dostępna pompa hydrauliczna o wydatku 90 l/min (z wyjątkiem modeli N82 i N92). Ponadto jeden z bloków hydraulicznych zostanie dodatkowo wyposażony w szeregowy zawór z regulacją przepływu. Jak podaje producent, nowa opcja hydrauliki została zaprojektowana w odpowiedzi na pytania klientów. Pompa o wydajności 73 l/min będzie nadal dostępna. Ponadto do modeli serii N i T dostępny jest teraz hydraulicznie sterowany dolny zaczep transportowy z możliwością ruchu w górę/ dół oraz do przodu/tyłu. Przekłada się to na lepszą widoczność haka z kabiny ciągnika i łatwiejsze podczepianie przyczepy. Producent zapewnia, że nowy mechanizm działa niezawodnie nawet w błocie. Krzysztof Płocki Zdjęcia firmowe, autor kuhn 25