BIOLOGIA KLASA I I PÓŁROCZE I. BIOLOGIA NAUKA O ŻYCIU Dopuszczający Dostateczny Dobry Bardzo dobry Celujący - wymienia czynniki niezbędne do życia zastosowania w życiu - przedstawia etapy wiedzy biologicznej obserwacji i doświadczenia - przejawia gotowość - planuje prostą obserwację i poszerzania wiedzy doświadczenie biologicznej - wykonuje preparat - wykazuje konieczność mikroskopowy przeprowadzania próby - graficznie dokumentuje kontrolnej obserwacje - wyróżnia elementy przyrody ożywionej i nieożywionej - określa cechy - wskazuje źródła wiedzy biologicznej - określa, jakiego sprzętu można użyć do danej obserwacji - przedstawia budowę mikroskopu - wyjaśnia, jak się oblicza powiększenie mikroskopu - poprawnie posługuje się - przedstawia (tłumaczy) podobieństwa i różnice między różnorodnymi organizmami - poprawnie używa nazw podstawowych działów biologii - tłumaczy wartość doświadczeń i obserwacji jako bezpośredniego sposobu zdobywania wiedzy - określa funkcje części mikroskopu optycznego - porównuje mikroskop świetlny ze skaningowym elektronowym - samodzielnie przeprowadza obserwacje mikroskopowe - oblicza rzeczywistą wielkość obiektu w jednostkach miary - wyjaśnia znaczenie komórek dla - wyróżnia elementy budowy komórki zwierzęcej - wyróżnia elementy budowy komórki roślinnej i bakteryjnej - rozpoznaje elementy budowy komórek na różnych komórek zwierzęcych i ludzkich komórek roślinnych, zwierzęcych i bakteryjnych - wykonuje preparat ze II. JEDNOŚĆ ORGANIZMÓW - określa zależności między budową komórki zwierzęcej a jej funkcją - przedstawia funkcje poszczególnych składników komórek roślinnych i bakteryjnych tkanek budujących dany - przedstawia funkcje poszczególnych składników komórki zwierzęcej - wskazuje cechy pozwalające na rozróżnienie komórek: zwierzęcej, roślinnej i bakteryjnej wykorzystania fermentacji - dostrzega zależności między budową komórek roślinnych i bakteryjnych a ich funkcjami współdziałania narządów i układów narządów
rysunkach i schematach - wykazuje złożoność budowy tkanek zwierzęcych i ich funkcji w organizmie - określa lokalizację i rolę tkanek zwierzęcych odżywiania się odżywiających się różnymi sposobami - tłumaczy trawienie pokarmu przez organizmy cudzożywne - wyjaśnia proces oddychania - dostrzega różnicę między oddychaniem a wymianą gazową wykorzystania energii przez organizm świeżego materiału roślinnego - wyjaśnia zależność między komórką, tkanką, narządem i układem - określa substraty i produkty fotosyntezy - wyróżnia oddychanie tlenowe i beztlenowe - przedstawia narządy wymiany gazowej różnych o rozwoju prostym i złożonym - definiuje pojęcia zapłodnienie i zygota - wymienia sposoby rozmnażania się - podaje różnice między rozwojem prostym a złożonym narząd - wyjaśnia znaczenie próby kontrolnej w doświadczeniach - wyciąga wnioski z wyników doświadczeń - tłumaczy trawienie pozakomórkowe - określa warunki oddychania tlenowego, jego substraty i produkty - określa warunki przebiegu procesu fermentacji oraz jego substraty i produkty - porównuje oddychanie tlenowe i beztlenowe - przedstawia różnice między rozmnażaniem płciowym i bezpłciowym przez człowieka obupłciowych i rozdzielnopłciowych - wyróżnia typy rozmnażania bezpłciowego - wymienia korzyści z rozmnażania płciowego - wykazuje związek między środowiskiem życia a rodzajem zapłodnienia klasyfikacja - przedstawia kryteria klasyfikacji - posługuje się słownikiem i encyklopedią - wykazuje, że podstawową jednostką klasyfikacji jest - posługuje się prostym, dwudzielnym kluczem do oznaczania gatunku - konstruuje dwudzielny klucz do oznaczania kilku - wymienia w kolejności jednostki systematyczne III. RÓŻNORODNOŚĆ ORGANIZMÓW - uzasadnia potrzebę klasyfikacji - tłumaczy różnorodność sposobów klasyfikacji - określa, co to jest gatunek układ hierarchiczny - opisuje czynności życiowe - poprawnie posługuje się kluczami do oznaczania różnych grup - wymienia w kolejności jednostki systematyczne - rozumie zależność między pozycją systematyczną a stopniem pokrewieństwa - uzasadnia stosowanie języka łacińskiego w systematyce - wykazuje związek budowy ze środowiskiem życia
gatunek - wyjaśnia dwuczłonowe nazewnictwo gatunków - przedstawia budowę komórki bakteryjnej - wymienia czynności życiowe bakterii - omawia pozytywne i negatywne znaczenie bakterii jednokomórkowych samożywnych i cudzożywnych - opisuje budowę wybranych jednokomórkowych - przedstawia pięć królestw - uzasadnia potrzebę przestrzegania higieny - uzasadnia, że wirusy nie są organizmami chorób wirusowych i bakteryjnych - przedstawia podstawowe czynności życiowe - poprawnie przeprowadza obserwacje mikroskopowe i makroskopowe - graficznie przedstawia wyniki obserwacji bakterii - dowodzi wszechobecności bakterii w przyrodzie - porównuje wirusy z komórkami - podaje znaczenie czynności życiowych dla funkcjonowania różnorodnych do królestwa - wykazuje podobieństwa i różnice między organizmami tego królestwa - określa pozytywne i negatywne znaczenie w przyrodzie i życiu człowieka między organizmami - rozpoznaje wirusy zwierzęce, roślinne i bakteryjne II PÓŁROCZE - podaje wspólne cechy zwierząt parzydełkowców - wykazuje na przykładach różnorodność środowisk i trybu życia płazińców i - wymienia cechy przystosowujące tasiemca do pasożytnictwa - charakteryzuje budowę i czynności życiowe parzydełkowców - korzysta z różnych źródeł wiedzy - określa sposoby zakażenia się pasożytami - wymienia sposoby zapobiegania zakażeniom pasożytami - opisuje budowę zewnętrzną dżdżownicy różnorodnych zwierząt do typu parzydełkowców - porównuje polipa i meduzę - uzasadnia rolę przystosowania się pasożytów do środowiska życia pod względem wybranych cech - przedstawia cykl rozwojowy tasiemca - wyjaśnia pojęcia żywiciel - omawia powstawanie rafy koralowej - porównuje cykle rozwojowe pasożytniczych płazińców i - omawia budowę wewnętrzną pierścienic - wskazuje związek między budową a trybem życia mięczaków ślimaka, małża i głowonoga - twórczo rozwiązuje problemy - dowodzi większego zagrożenia dla żywiciela pośredniego na przykładzie włośnia spiralnego - charakteryzuje osiągnięcia ewolucyjne pierścienic - konstruuje dwudzielny klucz do oznaczania gatunków - porównuje ryby kostne i
wewnętrzną płazińców i - wymienia przedstawicieli pierścienic pierścienic - wymienia przedstawicieli mięczaków - określa środowisko i tryb życia mięczaków - wymienia charakterystyczne cechy wszystkich - wymienia środowiska życia skorupiaków i pajęczaków owadów w przyrodzie - określa wspólne cechy zwierząt należących do - wyróżnia cechy owadów będące przystosowaniem do życia na lądzie - wymienia charakterystyczne cechy kręgowców - przedstawia przystosowania ryb do życia w wodzie - wyjaśnia pojęcia związane z rozmnażaniem się ryb - porównuje warunki życia w środowisku wodnym i lądowym - wymienia cechy - uzasadnia pozytywną rolę dżdżownic w przyrodzie, w gospodarstwie człowieka - rozpoznaje ślimaki, małże i głowonogi - podaje główne różnice między gromadami - wyjaśnia rolę w przyrodzie i życiu człowieka cech owadów i ich znaczenie w przystosowaniu - opisuje rodzaje rozwoju złożonego owadów - przedstawia znaczenie owadów w przyrodzie i życiu człowieka - dostrzega przyczyny zagrożenia różnorodności gatunkowej ryb - omawia formy ochrony ryb - podaje przystosowania żaby do życia w środowisku wodnym i lądowym płazów - identyfikuje przedstawiciela płazów na podstawie tej grupy zwierząt - uzasadnia, że gady są zwierzętami typowo pośredni i żywiciel ostateczny pierścienic ze względu na środowisko i tryb życia różnorodnych zwierząt do typu - wskazuje zależność między budową owadów a możliwością zasiedlania różnych środowisk i przystosowania się do życia w tych środowiskach. bezkręgowców i kręgowców - wyjaśnia mechanizm wymiany gazowej u ryb - dowodzi, że zróżnicowanie kształtów ryb jest przystosowaniem do trybu życia - uzasadnia znaczenie płazów w przystosowaniu - uzasadnia znaczenie cech gadów w przystosowaniu - tłumaczy znaczenie stałocieplności w zasiedlaniu różnorodnych środowisk - charakteryzuje budowę - ocenia wpływ na życie na Ziemi odnóży i aparatów gębowych u różnych owadów ochrony gatunkowej ryb ochrony płazów owodniowce - dostrzega zależności między budową dzioba a rodzajem pokarmu ptaka - uzasadnia potrzebę ochrony ptaków modyfikacji kończyn ssaków wynikających ze sposobu poruszania się - przedstawia znaczenie ssaków chrzęstne - wykazuje osiągnięcia ewolucyjne gadów w porównaniu z płazami - wyjaśnia, na czym polega podwójne oddychanie - omawia rodzaje i znaczenie gruczołów skórnych
umożliwiające zaklasyfikowanie organizmu do płazów - określa środowisko występowania gadów - identyfikuje przedstawiciela gadów na podstawie tej grupy gadów - wykazuje przystosowania ptaka do lotu - charakteryzuje przystosowania wybranych ptaków do życia w różnych środowiskach - prezentuje różnorodność ssaków lądowymi gatunków gadów chronionych w Polsce - opisuje budowę jaja gniazdowników i zagniazdowników stałocieplność - wyróżnia charakterystyczne cechy ssaków ssaków chronionych i przyczyny zagrożenia ich życia wewnętrzną ptaka - omawia rodzaje i rolę piór - ilustruje przykładami różne rodzaje uzębienia ssaków - wykazuje rolę łożyska w rozwoju ssaków - analizuje związek budowy kończyn z trybem życia