L/i W6w Oborniki śl. ( /

Fa Wrocław mm 1996

URZĄD STATYSTYCZNY we Wrocławiu WOJEWÓDZTWA WROCŁAWSKIEGO w 1995 r. jpäty^ «, NR INW -o / PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY WOJEWÓDZTWA WROCŁAWSKIEGO ' ^ ( Pruałca / KroWc L/i W6w Oborniki śl. ( / MhfkfcUa Wrocław u. Katarzyr-a, gminy miejskie _] gminy mlejskowlejskle gminy wiejskie Wrocław 1996

OBJAŚNIENIA ZNAKÓW UMOWNYCH Kreska I-I - zjawisko nie wystąpiło Zero /O / - zjawisko istniało, jednakże w ilościach mniejszych od liczb, które mogły być wyrażone uwidocznionymi w tablicach znakami cyfrowymi, np. jeżeli produkcja wyrażona jest w tysiącach ton /w liczbach całkowitych/, znak 0 oznacza wtedy, że produkcja w danym przypadku nie osiągnęła 0,5 tys. ton Kropka /. / - zupełny brak informacji albo brak informacji wiarygodnych Znak X - wypełnienie pozycji, ze względu na układ tablicy, jest niemożliwe lub niecelowe " W tym" - oznacza, że nie podaje się wszystkich składników sumy Ze względu na elektroniczną technikę przetwarzania danych, w niektórych przypadkach sumy składników z tytułu zaokrągleń mogą się nieznacznie różnić od podanych wielkości"ogółem Druk: Oddział Poligraficzny US we Wrocławiu, zam. 145/96, nakład 130 egz., cena 5,00 zł

PRZEDMOWA Publikacja niniejsza jest kolejnym opracowaniem Urzędu Statystycznego we Wrocławiu przedstawiającym charakterystykę społeczno-gospodarczą gmin woj. wrocławskiego. Podstawowy zestaw danych o gminach ujętych w formie słowno-tabelarycznej poprzedzono tablicą przeglądową. Podobnie jak w latach ubiegłych zaprezentowano także działalność samorządu terytorialnego. Statystyczna charakterystyka gmin rozpoczyna się szeroką analizą budżetów, gdyż od rozmiarów środków finansowych w znacznej mierze uzależniona jest działalność gospodarcza organów samorządowych i społeczności lokalnych. W części końcowej publikacji podano ilościowe zestawienie zarejestrowanych w systemie REGON podmiotów prowadzących działalność gospodarczą w gminach wg form własności, organizacyjno - prawnych oraz wybranych rodzajów działalności. Wydanie to zostało poszerzone o zagadnienia z ochrony środowiska i leśnictwa oraz dokładniejszą prezentację kierunków przeznaczenia wydatków z budżetów gmin. Urząd wyraża nadzieję, że zawarty w publikacji materiał, dający możliwość analizy podstawowych zjawisk społeczno-gospodarczych w gminie oraz oceny jej na tle innych gmin w województwie, będzie przydatny organom samorządu terytorialnego. Dyrektor Urzędu Statystycznego we Wrocławiu mgr Jacek Kaleta Wrocław, lipiec 1996 r.

SPIS TREŚCI OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA... x Tabl. Str. 6 SAMORZĄD TERYTORIALNY... x 11 STATYSTYCZNA CHARAKTERYSTYKA GMIN: Budżety gmin... x Ludność... x Rynek pracy... x Rolnictwo i leśnictwo... x Ochrona środowiska... x Gospodarka mieszkaniowa... x Gospodarka komunalna... x Drogi publiczne... x Łączność... x Handel... x Ochrona zdrowia i opieka socjalna... x Szkolnictwo i wychowanie przedszkolne... x Kultura... x Turystyka... x Stan bezpieczeństwa publicznego... x Jednostki gospodarcze... x 19 39 45 51 64 69 83 88 91 93 97 104 108 108 112 114 WYKAZ jednostek zarejestrowanych w systemie "REGON" wg form organizacyjno-prawnych i wg Europejskiej Klasyfikacji Działalności... x 118 Ilustracja graficzna (dot. 1995 roku): Radni wg wieku i grup zawodowych... x Gminy woj. wrocławskiego wg dochodów na 1 mieszkańca... x Gminy woj. wrocławskiego wg liczby ludności ogółem... x Gminy woj. wrocławskiego wg liczby ludności w wieku produkcyjnym... * Gminy woj. wrocławskiego wg liczby bezrobotnych na 100 osób w wieku produkcyjnym... x Gminy woj. wrocławskiego wg powierzchni ogólnej... x Gminy woj. wrocławskiego wg poziomu plonów zbóż podstawowych... x Gminy woj. wrocławskiego wg poziomu plonów ziemniaków... x Lesistość wg gmin woj. wrocławskiego... x Gminy woj. wrocławskiego wg liczby mieszkań oddanych do użytku w roku 1995... x Gminy woj. wrocławskiego wg liczby abonentów telefonicznych na 1000 ludności... x Gminy woj. wrocławskiego wg liczby ludności na 1 sklep... x Gminy woj. wrocławskiego wg liczby ludności na 1 lekarza medycyny... x 10 20 38 42 48 50 56 58 60 70 90 92 98 Tablice statystyczne w układzie gminnym: Radni wg wieku i płci (stan w dniu 31 XII1995 r.)... 1 Radni wg wybranych grup zawodów w 1995 r... 2 Przewodniczący rad gmin (stan w dniu 30 VI19% r.)... 3 Uchwały rad gmin w 1995 r.... 4 Zarządy gmin w 1995 r.... 5 Dochody budżetów gmin wg źródeł pochodzenia w 1995 r... 1/6/ Dochody budżetów gmin w 1995 r.... 2/7/ Wydatki budżetów gmin w 1995 r... 3/8/ 13 14 16 17 18 24 28 29

Tabl. Str. Struktura wydatków budżetów gmin wg kierunków przeznaczenia w 1995 r... Wydatki budżetów gmin wg kierunków przeznaczenia w 1995 r... Powierzchnia i ludność w 1995 r.... Ludność według wieku w 1995 r... Ludność w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym w 1995 r... Ruch naturalny ludności w 1995... Pracujący w gospodarce narodowej według EKD... Bezrobotni zarejestrowani w Rejonowych Urzędach Pracy w 1995... Struktura użytkowania gruntów w gospodarce całkowitej w 1995... Użytkowanie gruntów w gospodarce całkowitej w 1995 r... Użytkowanie gruntów w indywidualnych gospodarstwach rolnych w 1995 r... Plony głównych ziemiopłodów w gospodarstwach indywidualnych w 1995 r... Gospodarstwa rolne i działki rolne w 1995 r... Powierzchnia gruntów leśnych ogółem i lesistość wg gmin w 1995 r.... Powierzchnia gruntów leśnych stanowiących własność gminy w 1995 r... Zadrzewienia i pozyskanie drewna (grubizny) z zadrzewień wg gmin w 1995 r... Emisja zanieczyszczeń pyłowych w 1995 r.... Emisja zanieczyszczeń gazowych w 1995 r.... Zanieczyszczenia i ochrona powietrza w 1995 r... Odpady przemysłowe w 1995 r... Ścieki przemysłowe oczyszczane odprowadzane bezpośrednio do wód powierzchniowych w 1995 r... Oczyszczanie ścieków komunalnych w 1995 r.... Redukcja zanieczyszczeń w komunalnych oczyszczalnach ścieków w 1995 r... Zasoby mieszkaniowe w 1995 r.... Mieszkania oddane do użytku w 1995 r... Mieszkania oddane do użytku według inwestorów w 1995 r... Budynki i mieszkania sprzedane przez Urzędy Gmin w 1995 r.... Liczba pozwoleń na budowę budynków mieszkalnych... Zasoby mieszkaniowe w budynkach komunalnych stanowiących własność lub współwłasność gminy w 1995 r. Gospodarka komunalnymi zasobami mieszkaniowymi w 1995 r... Grunty przeznaczone pod budownictwo mieszkaniowe w 1995 r... Urządzenia sieciowe w 1995 r.... Komunalizacja nieruchomości państwowych w 1995 r... Efekty rzeczowe w gospodarce komunalnej przekazane do użytku przez urzędy gmin w 1995 r... Drogi oraz remonty dróg i obiektów mostowych będących w zarządzie gminy w 1995 r... Podstawowe dane z zakresu łączności w 1995 r... Sklepy i punkty sprzedaży paliw według lokalizacji w 1995 r... Targowiska w 1995 r... Personel służby zdrowia w 1995 r.... Szpitale, apteki, żłobki w 1995... Świadczenia pomocy społecznej w 1995... Wychowanie przedszkolne w 1995... Szkolnictwo podstawowe w roku szkolnym 1995/96... Szkolnictwo ogólnokształcące i zawodowe dla młodzieży w roku szkolnym 1995/96... Placówki biblioteczne w 1995... Kina stałe w 1995 r.... Obiekty turystyczne w 1995 r... Przestępstwa stwierdzone w 1995 r... Jednostki zarejestrowane w systemie "REGON" według form własności... 4/9/ 30 5/10/ 31 6/11/ 40 7/12/ 41 8/13/ 43 9/14/ 44 10/15/ 46 11/16/ 49 12/17/ 53 13/18/ 54 14/19/ 55 15/20/ 57 16/21/ 59 17/22/ 61 18/23/ 62 19/24/ 63 20/25/ 65 21/26/ 65 22/27/ 66 23/28/ 66 24/29/ 67 25/30/ 68 26/31/ 68 27/32/ 74 28/33/ 75 29/34/ 76 30/35/ 77 31/36/ 78 32/37/ 79 33/38/ 80 34/39/ 81 35/40/ 85 36/41/ 86 37/42/ 87 38/43/ 89 39/44/ 91 40/45/ 94 41/46/ 96 42/47/ 100 43/48/ 101 44/49/ 102 45/50/ 105 46/51/ 106 47/52/ 107 48/53/ 109 49/54/ 110 50/55/ 111 51/56/ 112 52/57/ 116

6 Ogólna charakterystyka DANE OGÓLNE O GMINACH Lp. w liczbach bezwzgl. Ludność (stan w dniu 31 XII) ogółem woj.= = 100 lokata w tym udział kobiet w % w liczbach bezwzg. Pracujący (w jednostkach o liczbie pracujących powyżej 5 osób) ogółem woj.= = 100 lokata w tym udział kobiet w% 1. OGÓŁEM... 1137655 100,0 X 51,9 302872 100,0 X 48,9 2. WROCŁAW... 641974 56,4 i 52,8 214593 70,9 i 49,6 3. Oleśnica... 38934 M 2 51,5 9900 3j3 2 54,5 4. Oława... 31877 M 3 51,2 7444 3 53,6 5. Bierutów... 10739 0,9 21 51,0 1497 0,5 19 49,4 6. Brzeg Dolny... 17243 U 10 51,4 5946 2,0 4 40,8 7. Jelcz-Laskowice... 21526 1,9 7 50,0 5929 2,0 5 40,0 8. Kąty Wrocławskie... 17126 U 11 50,9 2438 0,8 14 46,3 9. Milicz... 24381 2,1 4 50,1 5046 1,6 7 45,6 10. Oborniki Śląskie... 16578 1,5 13 50,1 2829 0,9 11 48,5 11. Sobótka... 12387 1,1 17 51,1 2042 0,7 16 45,4 12. Strzelin... 22996 2,0 6 51,2 5248 1,7 6 44,6 13. Środa Śląska... 19324 1,7 9 50,9 4022 13 10 52,2 14. Trzebnica... 21482 1,9 8 51,1 4635 1,5 9 55,3 15. Twardogóra... 12651 1,1 16 50,1 2726 0,9 12 35,7 16. Wiązów... 7586 0,7 28 49,7 680 0,2 31 49,1 17. Wołów... 23373 2,1 $ 51,2 4970 1,6 8 50,4 18. Żmigród... 15526 1,4 14 50,5 1905 0,6 17 38,8 w liczbach bezwzg. WIEJSKIE MIEJSKO- województwo =100 Ogólna charakterystyka 7 Zarejestrowani bezrobotni Efekty budownictwa mieszkaniowe:go (stan w dniu 31 XII) ogółem mieszkania ogółem L.p lokata bez prawa do zasiłku w % ogółem udział kobiet w % w liczbach bezwzg. województwem 100 lokata w tym komunalne 54893 100,0 X 39,5 60,6 1677 100,0 X 122 1. 20393 37,2 40 41,2 65,4 1263 75,3 1 100 2. 2150 3,9 38 33,9 60,0 78 41 2 4 3. 2384 4,4 39 35,9 57,5 18 1,1 8 4. 648 1,2 20 31,8 57,4 5 0,3 20-21 2 5. 1074 2,0 29 38,1 60,5 1 0,1 33-35 - 6. 1914 3,6 36 51,8 64,3 4 0,2 22-23 4 7. 920 1,7 28 40,7 56,2 16 1,0 9-8. 2095 3,8 37 29,8 56,1 14 0,8 10-9. 838 1,5 26 37,7 64,9 32 1,9 5-10. 786 1,4 25 37,4 57,8 19 U 7 12 11. 1858 3,4 35 42,4 59,5 6 0,4 18-19 - 12. 1642 3,0 31 38,7 51,8 45 2,7 4-13. 1762 3,2 32 44,1 53,7 5 0,3 20-21 ' 14. 1284 2,3 30 33,5 58,3 - - " 15. 683 1,2 21 38,1 57,8 3 0,2 24-26 - 16. 1804 3,3 33 46,2 61,9 7 0,4 15-17 * 17. i 1840 3,4 34 32,9 58,0 9 0,5 12-13 18. WIEJSKIE 29. Borów... 5355 0,5 35 50,0 527 0,2 34 55,8 20. Cieszków... 4704 0,4 38 51,0 354 0,1 39 56,8 21. Czernica... 7162 0,6 29 49,9 929 0,3 24 40,8 22. Długołęka... 16892 13 12 50,1 1504 0,5 18 40,3 23. Dobroszyce... 5874 0,5 33 49,8 842 0,3 26 43,2 24. Domaniów... 5373 0,5 34 50,3 475 0,2 36 49,3 25. Jordanów Śląski... 3030 0,3 40 49,4 266 0,1 40 47,7 26. Kobierzyce... 11371 1,0 19 51,1 2495 0,8 13 42,8 27. Kondratowice... 4836 0,4 37 50,2 523 0,2 35 38,8 28. Kostomłoty... 6995 0,6 30 49,5 547 0,2 33 44,1 29. Krośnice... 7797 0,7 25 49,4 1328 0,4 21 50,2 30. Łagiewniki... 7657 0,7 27 50,5 773 0,3 27 38,0 31. Malczyce... 6074 0,5 32 49,5 771 0,3 28 37,6 32. Mietków... 3942 OJ 39 50,4 404 0,1 38 38,4 33. Miękinia... 10872 1,0 20 50,6 959 0,3 23 53,1 34. Oleśnica... 10610 0,9 22 48,8 1387 0,5 20 44,5 35. Oława... 12858 U 15 50,5 1293 0,4 22 44,9 36. Prusice... 9272 0,8 23 49,7 906 0,3 25 49,1 37. Święta Katarzyna... 12212 U 18 51,6 2204 0,7 15 44,8 38. Wińsko... 9127 0,8 24 50,5 627 0,2 32 53,6 39. Wisznia Mała... 6993 0,6 31 50,3 737 0,2 30 45,3 40. Zawonia... 5174 0,5 36 49,6 424 0,2 37 37,5 41. Żórawina... 7772 0,7 26 50,6 747 OJ 29 45,6 285 0,5 4 50,2 57,5 1 0,1 33-35. 19. 450 0,8 13 22,4 54,9 2 0,1 27-32 - 20. 317 0,6 6 36,6 62,1 2 0,1 27-32 21. 548 1,0 17 38,0 59,8 21 1,3 6-22. 404 0,7 9-10 33,7 51,0 - - - - 23. 275 &5 3 36,7 55,3 - - - - 24. 175 M 2 38,9 47,4 3 0,2 24-26 25. 447 0,8 12 38,3 52,3 13 0,8 11 26. 404 0,7 9-10 39,6 55,0 - - - 27. 563 1,0 18 423 52,9 2 0,1 27-32 - 28. 734 1J 22 32,8 54,6 8 0,5 14 " 29. 516 0,9 15 39,0 60,5 1 0,1 33-35 - 30. 439 0,8 11 43,3 58,8 56 M 3 31. 173 M 1 41,0 49,1 3 0,2 24-26 32. 617 1,1 19 39,9 57,9 7 0,4 15-17 - 33. 547 1,0 16 27,4 48,3 2 0,1 27-32 - 34. 906 1,7 27 39,4 55,0 9 0,5 12-13 - 35. 771 1,4 24 40,9 59,1 2 0,1 27-32 - 36. 460 0,8 14 41,5 56,7 6 0,4 18-19 - 37. 759 1,4 23 46,5 58,8 - - - - 38. 361 0,7 8 37,4 65,9 7 0,4 15-17 - 39. 355 0,6 7 363 54,1 2 0,1 27-32 - 40. 312 0,6 5 42,6 56,4 4 0,2 22-23 - 41. Uwaga I. Rangowania gmin dokonano według malejącej wartości cechy poczynając od najwyższej jej wartości. Uwaga II. Przez podkreślenie I wytłuszczenie zaznaczono 3 najlepsze gminy pod względem danej cechy.

8 Ogólna charakterystyka Ogólna charakterystyka 9 DANE OGÓLNE O GMINACH/dok./ Lp. przeciętna liczba osób na 1 izbę w liczbach bezw. Warunki mieszkaniowe przeciętna pow. użytkowa w m* na 1 osobę w liczbach bezw. lokata Abonenci telefoniczni na 1000 ludności w liczbach bezw. lokata Liczba ludności na 1 lekarza medycyny w liczbach bezw. 1. OGÓŁEM... 0,92 18,8 X 171,5 X 343 X lokata przypadająca na Plony w eosp. indywidualnych Dochody gminy na 1 mieszkańca 1 aptekę i punkt apteczny w liczbach bezwzg. zboża podft. ziemniaki buraki cukrowe ogółem w tym z tytułu podatków i opłat lokalnych ogółem na 1 mieszkańca L.p lokata w dt/q/z 1 ha wzł lokata wzł lokata wzł lokata 5148 X 38,2 184 320 606,84 X 150,08 X 633,67 X L 1 WROCŁAW... 0,87 19,2 19 230,8 1 248 1 3. Oleśnica... 1,00 16,1 40 114,4 11 385 4 4. Oława... 0,96 16,8 36 191,9 2 307 2 MIEJSKO- 5. Bierutów... 1,07 17,4 34 76,9 17 1193 16 6. Brzeg Dolny... 0,93 16,6 37 1ZŁ3 3 507 10 7. Jelcz-Laskowice... 1,02 16,2 38-39 132,7 5 1025 15 8. Kąty Wrocławskie... 0,99 18,5 28 73,4 19 1223 17 9. Milicz... 0,98 18,8 24 137,1 4 469 8 10. Oborniki Śląskie... 0,94 19,8 9 131,9 6 473 9 11. Sobótka... 0,93 20,5 4-6 78,2 16 652 12 12. Strzelin... 0,96 18,6 26-27 114,2 12 605 11 13. Środa Śląska... 0,95 19,0 21-22 115,6 10 439 6 14. Trzebnica... 1,02 17,6 33 97,5 13 325 3 15. Twardogóra... 0,99 18,1 29-30 59,8 21 1265 18 16. Wiązów... 0,98 19,4 12-14 50,5 25 948 13 17. Wołów... 0,94 18,9 23 117,5 9 433 5 18. Żmigród... 1,00 18,1 29-30 73,7 18 1411 20 4652 9 39,2 210 341 663,46 6 149,84 20 713,69 5 2. 4867 11 37,0 200-512,34 20 124,72 30 562,88 13 3. 4554 6 38,8 190 351,96 39 137,20 26 348,79 39 4.- WIEJSKIE 5370 15 34,7 205 280 545,40 15 124,83 29 566,94 12 5. 5748 21 38,3 220 290 932,70 3 278,87 2 933,34 3 6. 5382 18 28,0 160 250 410,66 32 175,31 9 419,32 29 7. 4282 5 46,3 240 300 447,87 27 142,46 23 422,33 28 8. 4876 13 30,8 180 220 520,96 19 134,72 27 545,45 16 9. 5526 20 32,4 175 225 395,31 35 117,85 33 400,20 30 10. 4129 4 41,8 150 330 507,27 21 189,49 6 474,28 26 11. 7665 31 44,6 220 335 439,75 28 165,80 12 477,95 24 12. 9662 36 46,9 210 280 957,57 2 179,02 8 952,54 2 13. 5371 16 39,2 180 300 530,56 17 113,31 36 535,80 18 14. 6326 25 21,7 140 155 580,07 13 160,43 14 581,18 11 15. 7586 29 33,9 170 300 484,45 23 138,00 25 498,97 22 16. 7791 34 31,9 170 280 486,76 22 124,12 31 477,14 25 17. 7763 32 35,3 160 370 367,10 37 118,31 32 359,94 38 18. WIEJSKIE 19. Borów... 0,93 21,1 2-3 71,1 20 1785 28 20. Cieszków... 1,00 19,3 15-18 39,8 32 2352 34 21. Czernica... 0,96 19,6 11 126,6 8 1791 29-30 22. Długołęka... 1,01 19,0 21-22 373 34 1689 26 23. Dobroszyce... 1,01 18,6 26-27 39,2 33 1469 21 24. Domaniów... 0,99 19,3 15-18 18,2 40 1791 29-30 25. Jordanów Śląski... 1,00 20,3 7-8 80,5 15 1515 22 26. Kobierzyce... 0,97 19,4 12-14 52,2 24 1624 25 27. Kondratowi cc... 0,93 20,3 7-8 19,9 38 2418 35 28. Kostomłoty... 0,94 20,5 4-6 40,6 31 2331 32-33 29. Krośnice... 1,04 17,8 31 42,5 29 459 7 30. Łagiewniki... 0,94 ILI 2-3 31,0 36 1276 19 31. Malczyce... 0,91 19,3 15-18 48,4 27 3037 36 32. Mietków... 0,94 2L5 1 48,5 26 3942 38 33. Miękinia... 1,00 18,7 25 30,8 37 1553 23 34. Oleśnica... 1,13 16,2 38-39 58,2 23 5305 40 35. Oława... 1,00 19,1 20 85,2 14 4286 39 36. Prusice... 1,10 173 35 34,8 35 2318 31 37. Święta Katarzyna... 0,89 20,5 4-6 131,3 7 1017 14 38. Wińsko... 0,93 19.7 10 40,9 30 3042 37 39. Wisznia Mała... 1,02 19,4 12-14 48,0 28 2331 32-33 40. Zawonia... 1,07 17,7 32 19,1 39 1724 27 41 Żórawina... 1,00 193 15-18 593 22 1554 24 5355 14 45,0 180 355 433,52 29 154,76 17 384,83 33 19. 4704 10 27,9 130 265 550,46 14 106,42 39 534,75 19 20. 3581 1 26,9 240 280 371,97 36 100,59 40 374,86 35 21. 8446 35 37,5 175 295 559,49 12 138,52 24 539,94 17 22. 5874 22 31,6 180 280 645,64 7 153,34 18 633,19 8 23. 5373 17 42,4 200 385 365,90 38 146,94 22 361,13 37 24. - - 48,9 180 325 683,38 5 221,43 3 735,47 4 25. 11371 37 42,5 170 335 1337,49 1 203,41 5 1095,75 1 26. - - 44,5 180 340 482,92 24 203,76 4 482,13 23 27. 6995 28 46,8 220 280 461,87 26 163,04 13 440,97 27 28. 3899 2 28,4 180-401,58 34 132,29 28 390,09 32 29. 7657 23 50,6 170 330 628,61 8 166,44 11 675,12 6 30. 6074 23 34,1 215 240 424,89 30 166,99 10 366,55 36 31. 3942 3 42,9 230 300 700,17 4 395,82 1 673,30 7 32. 5436 19 38,4 200 285 623,47 9 155,41 16 612,38 9 33. - 37,8 200 300 405,26 33 147,25 21 393,42 31 34. 6429 26 40,9 200 385 323,58 40 117,37 34 311,61 40 35. 4636 8 29,5 120 240 582,12 11 109,07 37 562,09 14 36. 6106 24 41,6 220 385 532,22 16 158,97 15 501,31 21 37. 4564 7 34,5 110 280 528,49 18 107,52 38 517,06 20 38. 6993 27 353 180 345 613,03 10 151,13 19 585,64 10 39. 5174 12 38,2 180 280 421,64 31 116,24 35 382,94 34 40. 7772 33 39,6 190 345 478,82 25 182,21 7 548,92 15 41. 1/ Bez mieszanek zbożowych.

10 Samorzgd terytorialny Radni według wieku (stan w dniu 31 XI11995 r.) 7,2% 3,1% 63,2% 29 lat i mniej 30-39 lat Ü 40-59 lat S 60 lat i więcej Radni według grup zawodowych (stan w dniu 31 XI11995 r.) udugocoto. ł

Samorząd terytorialny 11 SAMORZĄD TERYTORIALNY Samorząd terytorialny stanowi podstawową formę organizacji życia publicznego w gminie (Dz.U. nr 16, poz. 95). Mieszkańcy gmin tworzą wspólnotę samorządową i poprzez organy gmin, tj. rady gmin i ich zarządy mogą wytyczać i realizować wspólne cele. Gmina posiada osobowość prawną i wykonuje zadania własne obejmujące wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym oraz zlecone z zakresu administracji rządowej na zasadach określonych przez ustawy. Wybory I i II kadencji samorządowej wskazują jednak na słabą aktywność społeczności lokalnych. Jedną z przyczyn tego zjawiska jest z pewnością brak zakorzenienia samorządu w społecznej tradycji. Frekwencja w pierwszych wyborach, w maju 1990 r. w woj. wrocławskim wyniosła 44,9%, natomiast w czerwcu 1994 r. tylko 33,1% Wg stanu na dzień 31 XII1995 r. liczba radnych w woj. wrocławskim wyniosła 914. W poszczególnych gminach jest ona uzależniona od liczby mieszkańców, tak więc najliczniejszą jest Rada Miejska Wrocławia licząca 70 osób a najmniej liczne to rady w gminach Jordanów Śląski i Mietków (po 15 radnych), Przeważająca część radnych w woj. wrocławskim, tj. 63,2% ogółu, to osoby w przedziale wiekowym 40-59 lat. Jedynie w 4 gminach reprezentacja radnych w grupie wiekowej 30-39 lat była liczniejsza (są to gminy: Jordanów Śl. - 66,7%, Dobroszyce - 55,6%, Prusice - 55,0% i Oborniki Śl. - 37,5%). Największy udział radnych w wieku 29 lat i mniej ma miejsce w dwóch gminach: Kondratowice - 22,2% i Oborniki Śl. -16,7%. Radni w wieku 60 lat i więcej najliczniej reprezentowani są w gminie Czernica (27,8%) a w 14 gminach województwa brak było radnych w tej grupie wiekowej. Udział kobiet wśród wszystkich radnych w województwie wynosi zaledwie 13%. W 17 gminach województwa udział kobiet - radnych nie przekracza 10% ogólnej liczby radnych. Radnymi w Mietkowie i Oławie są sami mężczyźni. Bardzo małą popularnością cieszą się kobiety - radne w Strzelinie, gdzie wśród 28 radnych pracuje tylko 1 kobieta (3,6%). W 6 gminach województwa udział kobiet - radnych przekracza 20,0%. Najwięcej pracuje ich w gminach: Dobroszyce i Kondratowice, gdzie stanowią one 27,8% liczby radnych. W strukturze zawodowej radnych najliczniejszą grupę stanowią specjaliści - 231 osób (25,3%), w tym 60 specjalistów (47,6%) reprezentuje gminy miejskie. Drugą grupą pod względem udziału są rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy - 22,3% ogółu radnych w województwie. W gminach wiejskich razem stanowią oni 33,4%, w miejsko-wiejskich -15,9% a w gminach miejskich tylko 1 radny (w Oleśnicy) jest rolnikiem. Przedstawiciele organów władzy państwowej i samorządowej oraz wyżsi urzędnicy i kierownicy przedsiębiorstw stanowią 14,2% (130) radnych w województwie, w gminach miejskich - 31,7%, miejsko-wiejskich - 13%, w gminach wiejskich - 10,2%. Podobny udział w skali całego województwa ma miejsce w grupach: pracownicy administracyjno-biurowi - 74 radnych, tj. 8,1% oraz pracownicy usług osobistych i sprzedawcy reprezentowani przez 70 radnych, tj. 7,7%. Szczegółowe informacje dotyczące radnych wg wieku i płci oraz grup zawodowych na koniec 1995 r. umieszczone są w tablicach nr 1 i 2. Władze gminne zajmują się na swoim terenie zarówno sprawami ładu przestrzennego, ochrony środowiska, bezpieczeństwa publicznego, oświaty i wychowania, ochrony zdrowia, opieki socjalnej, kultury i sportu, jak i sprawami infrastruktury technicznej (wodociągów, ciepłownictwa, ulic, komunikacji publicznej, itp.). Rada gminy jest organem stanowiącym i kontrolnym, do jej kompetencji należą wszystkie sprawy związane z działaniem gminy, w szczególności uchwalanie statutu gminy, programów gospodarczych,budżetu gminy oraz wybór i ewentualne odwoływanie zarządu gminy. Rada gminy wybiera ze swego grona przewodniczącego i 1-3 wiceprzewodniczących bezwzględną większością głosów w głosowaniu tajnym (przewodniczących rad gmin prezentuje tablica nr 3).

12 Samorząd terytorialny W 1995 r. radni woj. wrocławskiego podjęli 2978 uchwał, z tego 29% dotyczyło spraw finansowych. Najwięcej uchwał podjęto we Wrocławiu - 153 a spośród gmin miejsko-wiejskich: w Środzie Śląskiej - 149, natomiast najmniej w Obornikach Śląskich - 63. Spośród gmin wiejskich najwięcej uchwał podjęli radni w Prusicach -108, a najmniej w Cieszkowie - 34 (liczbę uchwał podjętych przez poszczególne gminy w 1995 r. podaje tablica nr 4). Zarząd gminy jest organem wykonawczym, w którego skład wchodzi od 3 do 7 radnych a funkcję przewodniczącego pełni wójt albo burmistrz (w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców - prezydent miasta) (prezentację przewodniczących zarządów gmin oraz ich liczbę członków przedstawia tablica nr 5). Gminy z obszaru województwa wyłaniają wspólną reprezentację w postaci sejmiku samorządowego, który m in. inicjuje współdziałania z terenowymi organami administracji rządowej, wyraża opinie w sprawie projektu i wykonania budżetu wojewody oraz ocenia działalność gmin i instytucji komunalnych. Organem nadzoru w stosunku do sejmiku samorządowego jest Prezes Rady Ministrów a w zakresie spraw budżetowych - regionalna izba obrachunkowa. Ustawa z 8 III 1990 r. o samorządzie terytorialnym (Oz.U. nr 16, poz. 95) była juz 14 razy nowelizowana: - w 1990 r. Dz.U. nr 32, poz. 191; nr 34, poz. 199; nr 43, poz. 253 i nr 89, poz. 518, - w 1991 r. Oz.U. nr 4, poz. 18 i nr 110, poz. 473, - w 1992 r. Dz.U. nr 85, poz. 428 i nr 100, poz. 499, - w 1993 r. Dz.U. nr 17, poz. 78, - w 1994 r. Oz.U. nr 86, poz. 397 i nr 122, poz. 593, - w 1995 r. Oz. U. nr 74, poz. 368 i nr 124, poz. 601, - w 1996 r. Oz. U. nr 58, poz. 261. Celem w/w nowelizacji jest wzmocnienie pozycji zarządu gminy, zwłaszcza wójta, burmistrza lub prezydenta, wzmocnienie pozycji komisji rewizyjnej w radzie gminy oraz jednostek pomocniczych (sołectw, osiedli, dzielnic), a także zapewnienie koniecznych środków finansowych na realizację rozszerzonych zadań własnych i zleconych.

Samorząd terytorialny 13 TABL.1. RADNI według wieku i płci Stan w dniu 31X11 1995 Z ogółem w wieku Ogółem Mężczyźni Kobiety 29 lat i mniej 30-39 40-59 60 lat i więcej OGÓŁEM... 914 795 119 28 242 578 66 WROCŁAW... 70 57 13 2 10 54 Oleśnica... 28 23 5 1 5 20 Oława... 28 25 3-4 24 MIEJSKO - WIEJSKIE Bierutów... 22 17 5 1 7 13 Brzeg Dolny... 24 21 3-5 18 Jelcz-Laskowice... 28 24 4 1 6 18 KW Wrocławskie... 24 22 2-7 12 Milicz 28 26 2-7 21 Oborniki Śląskie... 24 18 6 4 9 7 Sobótka... 22 18 4-5 14 Stnelin 28 27 1-5 20 Środa Śląska..... 24 20 4-8 16 Trzebnica...... 28 25 3 2 6 18 Twardogóra......... 22 21 1-10 12 Wiązów 20 18 2-4 15 Wołów... 28 26 2 1 3 24 Żmigród... 23 21 2 1 9 11 1 1 3 5 4 3 3 2 1 2 WIEJSKIE Borów... 18 15 3 2 4 12 Cieszków...... 18 17 1 1 5 11 Czernica... 18 14 4-4 9 Długołęka... 23 22 1-8 12 Dobroszyce.. 18 13 5-10 6 Domaniów... 18 16 2 1 7 10 Jordanów Śląski... 15 13 2 1 10 4 Kobierzyce..... 22 20 2-7 14 Kondratowice... 18 13 5 4 2 12 Kostomłoty... 20 19 1-4 11 Krośnice... 20 16 4-3 14 Łagiewniki... 20 19 1-5 10 Malczyce... 18 17 1 1 5 12 Mietków... 15 15. - 2 12 Miękinia... 21 17 4-9 11 Oleśnica... 21 18 3 1 6 12 Oława. 22 22 - - 7 13 Prusice...... 20 15 5-11 9 Święta Katarzyna... 22 20 2 1 5 15 Wińsko...... 20 16 4-5 12 Wisznia Mała... 18 16 2 1 6 11 Zawonia...... 18 15 3 1 4 13 Żórawina... 20 18 2 1 3 16 1 5 3 2 1 5 3 5 1 1 2 2 1 3

14 Samorząd terytorialny TABL.2. RADNI WEDŁUG WYBRANYCH GRUP ZAWODÓW W 1995 R. Stan w dniu 31XII Ogółem Przedstawiciele organów władzy państw, i sam. oraz wyżsi urzędnicy i kierownicy p-stw. Specjaliści Technicy i inny średni personel pomocniczy Pracownicy administracyjno-biurowi Pracownicy usług osobistych i sprzedawcy OGÓŁEM... 914 130 231 146 74 70 WROCŁAW... 70 25 33 1 6 Oleśnica... 28 9 12 1 3 Oława... 28 6 15 3 4 MIEJSKO. WIEJSKIE Bierutów... 22 1 7 5 - Brzeg Dolny... 24 1 9 6 4 Jelcz-Laskowice... 28 1 11 11 3 Kąty Wrocławskie... 24 6 8 4 - Milicz... 28 8 9 2 - Oborniki Śląskie... 24 4 1 9 - Sobótka... 22 1 6 2 7 Strzelin... 28 5 6 4 3 Środa Śląska... 24 2 13-5 Trzebnica... 28 4 12 5 - Twardogóra... 22 5 1 4 1 Wiązów... 20 2 3 6 1 Wołów... 28 5 8 4 3 Żmigród... 23-8 9 * WIEJSKIE Borów... 18 4-2 1 Cieszków... 18 1 2-2 Czernica... 18 3-4 4 Długołęka... 23 1 9 4 - Dobroszyce... 18 2 4 3 2 Domaniów... 18 - - 4 4 Jordanów Śląski... 15 1 1 1 3 Kobierzyce... 22 4 10 - - Kondratowice... 18 1 3 6 1 Kostomłoty... 20 1 5-1 Krośnice... 20 1 5 7 1 Łagiewniki... 20 1 1 1 3 Malczyce... 18 2 4 4 1 Mietków... 15 2 2 2 2 Miękinia... 21 3-6 2 Oleśnica... 21 2-2 1 Oława... 22 1 5 6 - Prusice... 20 1-1 3 Święta Katarzyna... 22 8 7 4 - Wińsko... 20 4 1 2 - Wisznia Mała... 18 1 1 2 2 Zawonia... 18 1 2 5 1 Żórawina... 20-7 4-4 2 1 1 1 1 4 6 7 4 6 2 3 4 3 2 2 4 1 1 1 4 2 2 2

Samorząd terytorialny 15 TABL.2. RADNI WEDŁUG WYBRANYCH GRUP ZAWODÓW W 1995 R. /dok./ Stan w dniu 31 XII Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy Robotnicy wykwalifikowani (z wyjątkiem operatorów i monterów maszyn i urządzeń) Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń Pracownicy przy pracach prostych Siły zbrojne OGÓŁEM... 204 50 2 6 1 WROCŁAW... 1 - - Oleśnica.... Oława... - - - - MIEJSKO-WIEJSKIE Bierutów... 8 - - 1 Brzeg Dolny... 3 - - Jelcz-Laskowice... 1 - - Kąty Wrocławskie... 5 - * Milicz... 7 1 - - Oborniki Śląskie... 6 - - - Sobótka... 4 2 Strzelin... 3 1 - - Środa Śląska.... - 4 - Trzebnica... 5 2 - - Twardogóra... 1 2 1 - Wiązów... 8 - - - Wołów... 4 - - - Żmigród... - - - - Borów... 6 3 - - Cieszków... 9 1 - - Czernica... 5 - - 2 Długołęka... 4-1 Dobroszyce... 4 - - Domaniów... 10 - Jordanów Śląski... 8-1 Kobierzyce... - 6 - Kondratowice... 7 - Kostomłoty... 8 3 Krośnice... 4 2 Łagiewniki... 9-1 * Malczyce... 3 3 - - Mietków... 4 3 - - Miękinia... 3 6 - - Oleśnica... 16 - - - Oława... 7 1-1 Prusice... 9 2 - - Święta Katarzyna... 3 - - - Wińsko... 11 2 - Wisznia Mała... 7 3 - - Zawonia... 4 3 Żórawina...... 7

16 Samorząd terytorialny TABL. 3. PRZEWODNICZĄCY RAD GMIN (stan w dniu 30. 06.1996 r.) Imię i Nazwisko WROCŁAW... Oleśnica... Oława... Bierutów... Brzeg Dolny----- Jelcz-Laskowice. Kąty Wrocławskie Milicz... Oborniki Śląskie. Sobótka... Strzelin... Środa Śląska Trzebnica... Twardogóra Wiązów... Wołów... Żmigród... Borów... Cieszków... Czernica... Długołęka... Dobroszyce... Domaniów... Jordanów Śląski. Kobierzyce... Kondratowice... Kostomłoty... Krośnice... Łagiewniki... Malczyce... Mietków... Miękinia... Oleśnica... Oława... Prusice... Święta Katarzyna Wińsko... Wisznia Mała... Zawonia... Żórawina... Andrzej Łoś Waldemar Mieszała Michał Węgłowski MIEJSKO-WIEJSKIE Kazimierz Mora Zbigniew Skorupa Henryk Koch Wincenty Henryk Płotka Włodzimierz Patalas Ryszard Pajek Adam Broda Zygmunt Kałuża Henryk Graboń Zenon Janiak Jan Dżugaj Bogdan Sokołowski Andrzej Pawlus Bogdan Fiedziuk WIEJSKIE Marian Grabas Zygmunt Jerzy Grajczak Zenon Wardęga Waldemar Szczykutowicz Edward Podczaszyński Zbigniew Krzyk Henryk Starosta Kazimierz Pudłowski Bronisław Stanisław Kotyś Jan Boczoń Józef Witek Bogdan Budkiewicz Zygmunt Kopeć Józef Żygadlo Jan Jakisz Krzysztof Sycianko Jan Kownacki Eugeniusz Pietruszka Jan Zuzak Maciej Kiałlca Henryk Idaczyk Barbara Muszyńska Antoni Gancarz

Samorząd terytorialny 17 TABL. 4. UCHWAŁY RAD GMIN W1995 R. WYSZCZEG OLNIENIE Ogółem Z tego w sprawach finansowych lokalowych geodezyjnych kadrowych pozostałych OGÓŁEM... 2978 867 232 545 225 1109 WROCŁAW... 153 26 10 21 32 64 Oleśnica... 119 27 23 38 5 26 Oława.. 52 23 9 9 2 9 MIEJSKO-WIEJSKIE Bierutów...... 67 20 3 19 5 20 Brzeg Dolny... 103 25 4 30 7 37 lelcz-laskowice... 70 17 21 7 7 18 Kąty Wrocławskie... 94 8 3 27 4 52 Milicz... 84 36 2 7 7 32 Oborniki Śląskie... 63 19 1 11 4 28 Sobótka. 124 32 8 21 21 42 Strzelin......... 132 34 14 40 2 42 Środa Śląska... 149 17 1 46 34 51 Trzebnica... 71 23 6 15 1 26 Twardogóra... 75 28 8 25 2 12 Wiązów...... 101 25 22 19 12 23 Wołów. 111 22 23 42 6 18 Żmigród... 91 19-21 1 50 WIEJSKIE Borów 55 23 5 1 6 20 Cieszków... 34 19 3 7-5 Czernica...... 57 13 1 1 1 41 Długołęka... 46 16 2 5 7 16 Dobroszyce... 53 18 4 12 2 17 Domaniów...... 59 32 1-3 23 Jordanów Śląski... 37 15 3-1 18 Kobierzyce... 66 21 2-3 40 Kondratowice... 57 27 4 2 24 Kostomłoty... 83 18 3-13 49 Krośnice... 44 16 4 6 2 16 Łagiewniki... *44 22 1 12 1 8 Malczyce... 72 15 2 22 1 32 Mietków... 44 21 1 1-21 Miękinia... 69 17 9 1 1 41 Oleśnica... 51 24-5 - 22 Oława...... 59 29 4 7 3 16 Prusice... 108 29 10 13 24 32 święta Katarzyna... 52 16 - - 4 32 Wińsko... 86 31 4 25-26 Wisznia Mała... 36 10 6 2 1 17 Zawonia... 59 17 2 10-30 Żórawina... 48 17 3 15-13

18 Samorząd terytorialny TABL.5. ZARZĄDY GMIN WROCŁAW Oleśnica---- Oława Bierutów... Brzeg Dolny... Jelcz-Laskowice. Kąty Wrocławskie Milicz... Oborniki Śląskie. Sobótka... Strzelin... Środa Śląska... Trzebnica... Twardogóra... Wiązów... Wołów... Żmigród... Borów... Cieszków... Czernica... Długołęka... Dobroszyce... Domaniów... Jordanów Śląski Kobierzyce... Kondratowice.. Kostomłoty... Krośnice... Łagiewniki... Malczyce... Mietków... Miękinia... Oleśnica... Oława... Prusice... Święta Katarzyna Wińsko... Wisznia Mała... Zawonia... Żórawina... Przewodniczący Zarządu Gminy (stan w dniu 30 VI 96r.) imię i nazwisko Bogdan Zdrojewski Jan Bronś Waldemar Wiązowski MIEJSKO-WIEJSKIE Andrzej Wojtkowiak Aleksander Marek Skorupa Bogdan Szczęśniak Janusz Karmiński Teresa Staniewska Roman Głowaczewski Eugeniusz Cieleń Jerzy Matusiak Antoni Biszczak Henryk Jacukowicz Zbigniew Potyrała Zdzisław Szmigiel Zygmunt Bronisławski Zdzisław Średniawski WIEJSKIE Edmund Put Bogusław Sołtys Stefan Dębski Piotr Maciejewski Jan Głowa Tomasz Bartoszewicz Andrzej Wąsik Ryszard Chomicz Jarosław Fit Zbigniew Michniewski Jan Kalcowski Janusz Guzdek Witold Miśkiewicz Stanisław Susło Jerzy Wieczorek Andrzej Proszkowski Edward Grzeszczyszyn Jan Hurkot Jacek Pająk Edward Tadeusz Jakimiak Stanisław Moik Andrzej Fara nieć Janusz Herba Liczba członków Zarządu Gminy ogółem (stan w dniu 31 XII95 r.) 7 7 7 7 7 7 7 7 7 6 7 7 7 5 7 5 7 6 6 6 5 5 6 4 6 5 5 5 5 5 6 7 6 5 6 5 5 5 7 6

STATYSTYCZNA CHARAKTERYSTYKA GMIN Statystyczna charakterystyka gmin - budżety gmin 19 budżety gmin Samorząd terytorialny na szczeblu gmin decyduje w sprawach publicznych o znaczeniu lokalnym. W obecnej rzeczywistości gospodarki rynkowej i przy samodzielności finansowej gmin znaczącą rolę w ich działalności odgrywa budżet. Budżety gmin zostały powiązane z budżetem państwa poprzez subwencje ogólne udzielane z budżetu państwa, udziały w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa oraz dotacje celowe na finansowanie zadań własnych i zadań zleconych gminom z zakresu administracji rządowej. Subwencje są ogólnym zasileniem budżetu gminy, nie są związane z żadnym konkretnym zadaniem, sama gmina samodzielnie ustala przeznaczenie otrzymanej subwencji. Dotacje na zadania własne przyznawane są głównie na dofinansowanie inwestycji i własnych zadań bieżących gmin, a dotacje na zadania zlecone związane są z realizacją zadań administracji rządowej - są one przeznaczone na z góry określony cel. W 1995 roku łączne dochody gmin woj. wrocławskiego wyniosły 690,1 min zł i wzrosły w porównaniu z 1994 rokiem o 33% (wskaźnik wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych zwany inflacją wyniósł za ten okres 27,8%). Dochody gminy Wrocław stanowią 61,8% ogółu dochodów woj. wrocławskiego i są w porównaniu z dochodami 1994 roku o 29,6% wyższe. Przyrost dochodów w 1995 roku odnotowano we wszystkich 40 gminach województwa wrocławskiego, przy czym największy wzrost dochodów miał miejsce w gminie Mietków (o 77,8%), Święta Katarzyna (o 65,4%), Sobótka (o 58,0%) i Oborniki Śląskie (o 56,9%). Najmniejszy przyrost dochodów odnotowano w gminach Borów (o 17,4%), Kąty Wrocławskie (o 24,1%), Bierutów (o 26,7%), Łagiewniki (27,5%) oraz Malczyce (o 27,5%). Na dochody gminy składają się dochody własne gmin i dochody zasilane z zewnątrz budżetów gmin czyli dotacje na zadania własne i zlecone z budżetu państwa oraz subwencje ogólne i oświatowe. Dotacje celowe z budżetu państwa wyniosły w 1995 roku 142,8 min zł i stanowiły 20,7% ogółu dochodów budżetów gmin (w 1994 r. -19,7%). Dotacje z budżetu państwa są dofinansowaniem zadań własnych oraz środkiem umożliwiającym gminie pełne i terminowe wypełnianie zadań zleconych z zakresu administracji rządowej. W tym ostatnim przypadku gminy otrzymały 37,6 min zł, tj. o 13,6% więcej niż w roku 1994. Niewykorzystane fundusze na zadania zlecone podlegają zwrotowi do budżetu państwa w części, w jakiej zadanie nie zostało zrealizowane zgodnie z przeznaczeniem. Wśród zadań własnych, które mogą być dofinansowane poprzez dotacje celowe przekazane gminom znajdują się: ~ zadania inwestycyjne realizowane przez gminę, - zadania z zakresu pomocy społecznej. Subwencje ogólne dla gmin w woj. wrocławskim wyniosły 13,1 min zł i stanowiły 1,9% ogółu dochodów (w 1994 r. - 2,1%). Obserwujemy ciągły spadek udziału subwencji ogólnych na korzyść wzrostu udziału dotacji z budżetu państwa (wzrost o 1,0 pkta) i subwencji oświatowych (o 0,1 pkta). Zwiększenie powyższych pozycji pozwala samorządom na prężniejsze realizowanie wyznaczonych zadań, wśród których jest również prowadzenie szkół podstawowych, jako obligatoryjnych zadań własnych.

20 Statystyczna charakterystyka gmin - budżety gmin WOJEWÓDZTWA WROCŁAWSKIEGO wg dochodów gmin na 1 mieszkańca Wrocław m.oleśnica m.oława Środa Śl. Brzeg Dolny Twardogóra Bierutów Trzebnica Sobótka Wołów Wiązów Kąty Wróci. Strzelin Jelcz-Laskow. Oborniki Śl. Żmigród Żórawina Kostomłoty rvxxx\xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx\xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx>v -V' ' W Malczyce Zawonia Oleśnica Krośnice Czernica Domaniów Oława 1000 1200 =r 1400 zł

Statystyczna charakterystyka gmin - budżety gmin 21 Zróżnicowanie w zakresie przyznanych subwencji wynika z liczby mieszkańców w poszczególnych gminach i zakresu realizacji zadań własnych. I tak, największe subwencje ogólne otrzymały gminy: Wrocław 7811,9 tys. zł, Oleśnica miasto 423,1 tys. zł, Oława miasto 347,8 tys. zł, Strzelin 270.7 tys. zł, Milicz 265,4 tys. zł, Wołów 253.7 tys. zł. Najniższe koszty subwencji ogólnych przeznaczono gminom: Kondratowice 49,7 tys. zl, Jordanów Śląski 49.7 tys. zł, Zawonia 51,6 tys. zł, Borów 53.3 tys. zł, Malczyce 57.8 tys. zł, Dobroszyce 58.3 tys. zł. Subwencje oświatowe zostały przyznane 17 gminom, które przejęły już prowadzenie szkół podstawowych. Pozostałym gminom subwencje te będą sukcesywnie przekazywane w momencie przejęcia tych obowiązków przez samorządy gminne. Największe subwencje oświatowe przyznano gminie Wrocław, stanowią one 65,2% ogółu subwencji przyznanych w woj. wrocławskim. Dochody własne gmin wyniosły łącznie 434,7 min zł i w strukturze dochodów gmin woj. wrocławskiego stanowiły 63,0% (w 1994 r. - 63,9%). Składały się na nie podatki i opłaty lokalne, udziały w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa oraz pozostałe dochody. Podatki i opłaty lokalne stanowiły 24,7% dochodów ogółem i zarazem 26,2% dochodów na realizację zadań własnych gmin. Odsetek dochodów z tytułu udziału w podatkach i opłatach lokalnych wyższy niż w województwie wystąpił w 21 gminach, a w 2 z nich Przekroczył nawet 60%; są to gminy Kobierzyce (82,2%) i Mietków (65,1%). Drugą co do wielkości grupę dochodów gmin stanowiły wpłaty z udziału w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa w kwocie 152,3 min zł, tj. 22,1% w dochodach ogółem oraz 23,3% w dochodach na realizację własnych zadań. Wpływy obejmujące dochody własne gminy wiążą się z liczbą podmiotów gospodarczych funkcjonujących w gminach. W największym stopniu zostały zasilone budżety gmin, na terenie których funkcjonują jednostki gospodarcze odprowadzające należne i obowiązujące podatki i opłaty. Z podatków dochodowych od osób fizycznych oraz podatków od nieruchomości gminy miały największe wpływy, stanowiły one 33,3% łącznych dochodów gmin, a 51,2% dochodów własnych. Pomimo stosowania różnych rodzajów dotacji i subwencji mających na celu korygowanie potencjalnych źródeł dochodów a także wydatków, jakie ponoszą gminy( dochody na 1 mieszkańca były zróżnicowane. Średni dochód przypadający na 1 mieszkańca w 1995 r w woj. wrocławskim wyniósł 606,8tzł. Podobnie jak w roku 1994 wśród gmin o najwyższych dochodach na 1 mieszkańca znalazły się Kobierzyce (1337,49 zł), Środa Śląska (957,57 zł), Brzeg Dolny (932,70 zł), Mietków (700,17 zł), Jordanów Śl. (683,38 zł). Gminy te charakteryzują się głównie Prowadzeniem działalności przemysłowej, realizują wiele inwestycji i na ich terenie powstaje coraz więcej firm

22 Statystyczna charakterystyka gmin - budżety gmin prężnie rozwijających różne rodzaje działalności gospodarczej. Natomiast najmniejsze dochody na 1 mieszkańca obserwujemy w gminach wiejskich, w których przeważa działalność rolnicza. Dochody ogółem na 1 mieszkańca we Wrocławiu wyniosły w 1995 roku 663,46 zł, co plasuje miasto na 6 pozycji w województwie (w 1994 roku dochody wyniosły 512 zł i Wrocław znajdował się na 4 miejscu). Wydatki gmin, które są wyrazem realizacji zadań własnych i zleconych w 1995 r. osiągnęły poziom 720,7 min zł i były o 184,6 min zł, tj. o 34,4% wyższe niż w 1994 r. W kwocie lej wydatki bieżące (377,8 min zł) stanowiły 52,4%, a wydatki majątkowe (129,3 min zł) 17,9%, przy czym z wydatków majątkowych były to prawie w całości wydatki inwestycyjne. Wydatki budżetów gmin na 1 mieszkańca w 1995 roku kształtowały się na poziomie 633,67 zł. Największe wydatki na 1 mieszkańca w 1995 r. przeznaczyły gminy: Kobierzyce (1095,75 zł), Środa Śląska (952,54 zł), Brzeg Dolny (933,34 zł), Jordanów Śląski (735,47 zł) i Wrocław (713,69 zł). Wydatki na 1 mieszkańca poniżej poziomu w woj. wrocławskicm ogółem wystąpiły w 34 gminach, w tym najniższe kwoty w gminach: gmina i miasto Oława (odpowiednio 311,61 zł i 348,79 zł), Żmigród (359,9 zł) i Domaniów (361,13 zł). W strukturze działowej wydatków gmin największy udział stanowiły wydatki na: - gospodarkę komunalną 28,5%, - oświatę i wychowanie 26,0%, - ochronę zdrowia 11,3%, - gospodarkę mieszkaniową i niektóre usługi komunalne 10,5%. Porównując strukturę wydatków gmin w 1995 r. ze strukturą poprzedniego roku odnotowano spadek udziału wydatków na gospodarkę komunalną (o 2,4 pkta), na gospodarkę mieszkaniową i niektóre usługi komunalne (o 1,8 pkta) oraz kulturę i sztukę (o 0,1 pkta). Wzrósł natomiast udział wydatków na oświatę i wychowanie, rolnictwo, administrację samorządową oraz opiekę socjalną (od 0,4 do 1,9 pkta). W 19 gminach województwa największy udział w wydatkach ogółem stanowiły wydatki na gospodarkę komunalną. Relatywnie najwięcej na ten dział gospodarki narodowej przeznaczono w gminach Oborniki Śląskie (48,9% ogółu wydatków w gminie), Strzelin (46,6%), Czernica (47,2%), Mietków (43,2%). Wydatki te obejmowały kwoty przeznaczone na utrzymanie i modernizację urządzeń gospodarki komunalnej, m. in. na sieci wodociągowe i kanalizacyjne, jak również na utrzymanie i remont mostów, placów, ulic i wiaduktów. Drugie miejsce w wydatkach gmin zajęły w 1995 roku wydatki na oświatę i wychowanie 187,7 min zł, tj. 26,0% wobec 25,0% przed rokiem. W 8 gminach wydatki te pochłonęły ponad 40% ogólnych wydatków tych gmin. Obciążenie to dotyczyło zarówno gmin wiejskich jak i miejskich. Wśród gmin wiejskich największe wydatki poniosła Długołęka (55,4% ogólnych wydatków), a wśród gmin miejskich i miejsko - wiejskich Bierutów (47,8%). Są to gminy, w których nastąpił proces przejmowania szkół podstawowych przez samorządy gminne. W nie mniejszym stopniu gminy finansowały ochronę zdrowia, na którą największe wydatki zaobserwowano w gminach: Brzeg Dolny (46,4%), Środa Śląska (34,1%), Wiązów (24,4%) i Domaniów (17,3%). Wydatki związane z gospodarką mieszkaniową i niektórymi usługami komunalnymi w kwocie 75,9 min zł stanowiły 10,5% w wydatkach ogółem (w 1994 roku 12,3%). W większości gmin (28) wydatki na gospodarkę mieszkaniową nie osiągnęły 5% wydatków gminy. Największe zaangażowanie na potrzeby gospodarki mieszkaniowej odnotowano w gminach Wrocław (14,1%) i Oleśnica (12,3%). Przed rokiem w tych gminach wydatki te kształtowały się odpowiednio: 16,5% i 17,3%.

Statystyczna charakterystyka gmin - budżety gmii 23 W roku 1995 zanotowano wzrost wydatków na opiekę socjalną, wyniosły one 50,7 min zł i stanowiły 7,0% wydatków ogółem (przed rokiem 5,1%). Wydatki związane z udzielaniem pomocy w formie różnorodnych zasiłków, pobytów w domach pomocy społecznej, pomocy materialnej w postaci odzieży, żywności, lekarstw itp. jak również doraźnej pomocy finansowej w największym stopniu obciążyły budżety gmin: Malczyce (20,1%), Zawonia (19,2%), Żmigród (18,9%), Domaniów (18,3%) oraz Oleśnica wieś (18,1%). Wydatki na administrację samorządową stanowią dość znaczny udział w ogólnych wydatkach. W 1995 r. wyniosły 58,7 min zł i stanowiły 8,1% ogółu wydatków (w 1994 r. - 7,7%). W 14 gminach wydatki te stanowiły ponad 15%, w 8 gminach wydatki poniesione na administrację stanowiły mniej niż 10% w tym najniższe w gminach: Brzeg Dolny (6,0%), Wrocław (6,1%) i Oleśnica (7,0%). Największe wydatki (powyżej 20%) obserwujemy w gminach wiejskich, a są nimi: Borów (21,7%), Czernica (20,6%), Domaniów (20,4%), Kostomłoty (22,9%), Oława (21,6%). Najmniej wydatków w gminach pochłania działalność związana z finansowaniem kultury fizycznej i sportu, rolnictwa oraz kultury i sztuki. Łączny udział tych wydatków w wydatkach ogółem stanowi 6,5%. Przyczynia się to do pogorszenia sprawności fizycznej społeczności woj. wrocławskiego, nie ma finansów na utrzymanie, ewentualnie budowę nowych obiektów sportu i rekreacji, pogłębia się kryzys działalności kulturalnej. W 1995 roku 24 gminy woj. wrocławskiego uzyskały nadwyżkę dochodów nad wydatkami na łączną sumę 7,0 ntln zł (w 1994 r. 5,7 min zł). W 3 gminach wydatki stanowiły od 80% do 90% dochodów gmin i były to gminy wiejskie: Borów (88,8%), Kobierzyce (81,9%) i Malczyce (86,3%). W pozostałych 21 gminach z 24 wykazujących nadwyżkę wskaźnik powyżej 95% wystąpił w 18 gminach. Pozostałe 16 gmin (w tym gmina Wrocław) zamknęły się deficytem na kwotę 37,5 min zł (w tym 32,3 min zł gmina Wrocław). Największą przewagę wydatków nad dochodami odnotowano w gminach: Żórawina (14,6% dochodów gminy), Oleśnica (9,9%), Strzelin (8,7%), Wrocław i Jordanów Śląski (po 7,6%); deficyt w granicach 5% do 0,5% wystąpił w 7 gminach. W 1995 roku 40% gmin wykazało deficyt, podczas gdy w roku 1994-45%; wskazuje to, że samorządy gminne Poprawiły swoją gospodarkę finansową.

24 Statystyczna charakterystyka gmin - budżety gmin Statystyczna charakterystyka gmin - budżety gmin 25 TABU 1/6/. DOCHODY BUDŻETÓW GMIN WG ŹRÓDEŁ POCHODZENIA W 1995 R. a-wtys. zł b - struktura w % Dochody ogółem (łącznie z., pozostałym*') razem podatek rolny W tym podatki i opłaty lokalne od nieruchomości w tym od środków transportowych opłaty lokalne udziały w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa razem w tym podatek dochodowy od osób fizycznych W tym subwencje ogólne subwencje oświatowe dotacje z budżetu państwa a - w tys. zł b - struktura w % OGÓŁEM... 690140,0 170682,9 19468,2 84545,2 18235,9 3521,9 b 100,0 24,7 2,8 12,3 2.6 0,5 WROCŁAW... 426385,9 96299,5 537,9 50237,6 10389,2 3158,7 b 100,0 22,6 0,1 11,8 2,4 0,7 Oleśnica... 19940,9 4854,1 81,2 2859,9 585,1 - b 100,0 24,3 0,4 14,3 2,9 - Oława... 11204,3 4367,5 89,0 2351,9 535,7 33,7 b 100,0 39,0 0,8 21,0 4,8 03 MIEJSKO - Bierutów... 5849,4 1338,8 496,3 428,2 132,9 12,6 b 100,0 22,9 8,5 73 23 0,2 Brzeg Dolny... 16071,3 4805,2 212,3 3918,7 291,4 29,0 b 100,0 29,9 13 24,4 1,8 0,2 Jelcz-Laskowice... 8798,7 3756,2 280,6 2922,9 277,3 - b 100,0 42,7 3,2 33,2 3,2 - Kąty Wrocławskie... 7665,7 2438,4 749,9 10178 306,3 - b 100,0 31,8 9,8 133 4,0 - Milicz... 12650,0 3271,3 395,6 1551,3 373,9 105,7 b 100,0 25,9 3,1 123 3,0 0,8 Oborniki Śląskie... 6530,2 1946,7 529,9 744,3 288,9 - b 100,0 29,8 8,1 11,4 4,4 Sobótka... 6265,8 2340,5 674,7 895,8 227,5 11,2 b 100,0 37,4 10,8 14,3 3,6 0,2 Strzelin... 10106,8 3810,6 661,2 1935,3 395,7 58,4 b 100,0 37,7 6,5 19,1 3,9 0,6 Środa Śląska... 18464,9 3452,0 779,1 1415,4 335,8 23,6 b 100,0 18,7 4,2 7.7 1,8 0,1 Trzebnica... 11391,1 2432,8 602,5 759,6 2421 0,7 b 100,0 21,4 5,3 6,7 2,1 Twardogóra... 7324,0 2025,5 673 1399,5 185,2 73 b 100,0 27,7 0,9 19,1 2,5 0,1 Wiązów... 3653,3 1040,7 655,0 182,9 108,2 8,1 b 100,0 28,5 17,9 5,0 3,0 03 Wołów... 11357,7 2896,1 432,5 1286,5 414,0 - b 100,0 25,5 3,8 113 3,6 - Żmigród... 5675,7 1829,1 464,2 808,7 188,2 17,0 b 100,0 32,2 8,2 14,2 3,3 03 1/M. in. wynajem lokali użytkowych, sprzedaż gruntów, opłaty za wieczyste użytkowanie, dzierżawa składników majątkowych i leasing. 152325,3 22,1 138206,6 20,0 13133,0 1,9 99471,6 14,4 142841,0 20,7 a... OGÓŁEM b 91003,4 78268,2 7811,9 64830,7 94815,6 a...... WROCŁAW 21,3 18,4 1,8 15,2 22,2 b 4797,6 4713,0 423,1 4530,6 3062,8 a... 24,1 23,6 2,1 22,7 15,4 b 4062,2 3869,9 347,8-1319,7 a... 363 34,5 3,1-11,8 b wiejskie 1304,4 1299,2 106,6 1748,7 1017,5...Bierutów 22,3 22,2 1,8 29,9 17,4 2390,2 2100,8 178,2 2240,5 5973.0 ---- Brzeg Dolny 14,9 13,1 1,1 13,9 37.2 2705,6 2626,0 235,4-1480.2. Jelcz-Laskowice 30,7 29,8 2,7-16,8 2098,9 2059,3 175,1-1707.4 Kąty Wrocławskie 27,4 26,9 2,3-22J 2992,0 2957,7 265,4 3603,2 1291.7...Milicz 23,7 23,4 2,1 28,5 10.2 2005,3 1990,2 168,6-779,4. Oborniki Śląskie 30,7 30,5 2,6-11.9 1564,7 1506,5 144,9-1415.5... Sobótka 25,0 24,0 23-22,6 2841,2 2791,8 270,7-1194.2... Strzelin 28,1 27,6 2,7-11,8 2394,5 2335,7 200,3 2779,4 7211,4...Środa Śląska 13,0 12,6 1,1 15,1 39,1 2619,7 2598,3 233,1 2894,6 1116.6...Trzebnica 23,0 22,8 2,0 25,4 9,8 1556,4 1534,1 127,8 1729,3 1312.1...Twardogóra 21,3 20,9 1,7 23,6 17.9 913,2 912,2 95,0-1264.8... Wiązów 25,0 25,0 2,6-34,6 2826,7 2819,5 253,7 2997,0 1173,9 a Wołów 24,9 24,8 2,2 26,4 10.3 b 1890,9 1879,7 159,1-932,4 a Żmigród 33,3 33,1 2,8-16.4 b

26 Statystyczna charakterystyka gmin - budżety gmin Statystyczna charakterystyka gmin - budżety gmin 27 TABL. 1/6/. DOCHODY BUDŻETÓW GMIN WG ŹRÓDEŁ POCHODZENIA W 1995 R. (dok.) W tym W tym a - w tys. zł b - struktura w % Dochody ogółem (łącznie z, z pozostałym v) podatki i opłaty lokalne w tym razem Dodatek środków '. nierucho- transportowy mości wych opłaty lokalne udziały w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa razem w tym podatek dochodowy od osób fizycznych subwencje ogólne subwencje oświatowe dotacje z budżetu państwa a - w tys. zł b - struktura w % WIEJSKIE Borów... a Cieszków...a b Czernica...a b Długołęka...a Dobroszyce...a b Domaniów...a b Jordanów Śląski...a b Kobierzyce...a b Kondratowice...a b Kostomłoty...a b Krośnice... a b Łagiewniki...a b Malczyce...a b Mietków...a b Miękinia...a b Oleśnica...a b Oława... a Prusice... a b Święta Katarzyna... a b Wińsko... a b Wisznia Mała... a b Zawonia... a b Żórawina... a b b b 2314,1 826,1 556,0 100,0 35,7 24,0 2576,2 498,0 232,7 100,0 19,3 9,0 2650,3 716,7 125,8 100,0 27,0 4,7 9421,8 2332,6 764,8 100,0 24,8 8,1 3800,3 902,6 180,0 100,0 23,8 4,7 1956,5 785,7 511,3 100,0 40,2 26,1 2066,5 669,6 418,1 100,0 32,4 20,2 15159,1 2305,5 1174,8 100,0 15,2 7,7 2334,4 985,0 591,4 100,0 42,2 25,3 3240,0 1143,7 918,3 100,0 35,3 283 3127,1 1030,1 164,1 100,0 32,9 5,2 4802,0 1271,5 642,7 100,0 26,5 13,4 2557,0 1004,9 152,0 100,0 39,3 5,9 2779,7 1571,4 341,2 100,0 56,5 12,3 6742,2 1680,6 994,9 100,0 24,9 14,8 4297,4 1561,4 635,3 100,0 36,3 14,8 4146,0 1503,8 685,5 100,0 36,3 16,5 5385,8 1009,1 350,6 100,0 18,7 6,5 6479,8 1935,4 456,9 100,0 29,9 7,1 4830,4 982,8 414,6 100,0 20,3 8,6 4239,7 1045,2 302,8 100,0 24,7 7,1 2177,8 600,4 253,8 100,0 27,6 11,7 3720,5 1415,8 891,5 112,9 110,5-4,9 4,8-124,9 67,9 0,9 4,8 2,6-388,6 103,3-14,7 3,9-967,9 326,5-10,3 3,5-495,7 86,4 0,1 13,0 2,3-148,5 76,8-7,6 3,9-131,9 74,8-6,4 3,6-778,0 187,5 0,1 5,1 1,2-260,7 93,5-11,2 4,0-113,2 80,8 0,6 3,5 2,5-509,6 113,4-16,3 3,6-401,8 154,3-8,4 3,2-702,0 76,4-27,5 3,0-797,6 69,5-28,7 2,5-403,3 108,2-6,0 1,6-524,4 197,5 20,0 12,2 4,6 0,5 482,0 190,2-11,6 4,6-381,0 124,2-7,1 2,3-925,6 229,8 30,3 143 33 0,5 254,0 143,3 3,6 5,3 3,0 0,1 502,2 130,3-11,8 3,1-172,4 43,9 7,9 2,0-250,6 169,3-684,0 649,6 53,3 345,4 a... 29,6 28,1 2,3-14,9 b 583,5 566,7 84,9 942,6 212,0 a 22,6 22,0 3,3 36,6 8,2 b 904,8 856,9 70,3-412,9 a 34,1 32,3 2,7-15,6 b 2022,9 2004,0 170,2 2915,7 1148,9 a 21,5 21,3 1,8 30,9 12,2 b 721,1 718,7 58,3 1013,2 540,4 a 19,0 18,9 1,5 26,7 14,2 b 649,7 649,6 62,7 316,9 a---- 33,2 33,2 3,2 16,2 b 359,3 359,3 49,7 723,3 a 17,4 17,4 2,4 35,0 b 1447,0 1382,1 123,5 1130,6 a 9,5 9,1 0,8 74 b 615,2 594,3 49,7 398,1 a---- 26,4 254 2,1 17,1 b 857,3 856,9 69,4 721,0 a 26,5 26,4 2,1 22,3 b 940,9 939,8 76,8 652,8 a 30,1 30,1 2,5 20,9 b 982,6 939,8 76,2 1241,0 791,3 a... 20,5 19,6 1,6 25,8 16,5 b 713,9 704,9 57,8-568,2 a 27,9 27,6 2,3-22,2 b 490,4 483,7 59,7-420,6 a---- 17,6 17,4 2,1-15,1 b 1338,0 1313,0 108,0 1728,8 970,2 a 19,8 19,5 1,6 25,6 14,4 b 1294,6 1285,4 105,9-889,4 a... 30,1 29,9 24-20,7 b 1550,0 1548,0 1294-577,1 a---- 37,4 37,3 3,1-13,9 b 1130,5 1116,3 91,0 1579,3 811,8 a... 21,0 20,7 1,7 29,3 15,1 b 1557,5 1478,8 122,5-1230,8 a... 24,0 22,8 1,9-19,0 b 1107,4 1091,9 89,8 1430,8 803,8 a... 22,9 22,6 1,9 29,6 16,6 b 829,4 829,3 78,1 1266,2 610,6 a... 19,6 19,6 1,8 29,9 14,4 b 636,3 635,8 51,6-640,5 a... 29,2 29,2 2,4-29,4 b 942,3 939,8 97,2-856,3 a... 25,3 254 2,6-23,0 b 1/M. in. wynajem lokali użytkowych, sprzedaż gruntów, opłaty za wieczyste użytkowanie, dzierżawa składników majątkowych i leasing.