OCENA FUNKCJONOWANIA REGULACJI DOTYCZĄCYCH KLAUZUL ABUZYWNYCH I REKOMENDACJE ICH ZMIAN Mecenas Mirosława Szakun Doradca Prawny Konferencja Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce IX Kongres Consumer Finance
POLSKIE REGULACJE PRAWNE DOTYCZĄCE KLAUZUL ABUZYWNYCH NA TLE ODPOWIEDNICH REGULACJI PRAWNYCH UE I ICH OSTATNICH ZMIAN Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, art. 385 1 do 385 3, Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego, art. 479 36 do 479 45, Dyrektywa Rady 93/13/EWG w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich, Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/83/UE z dnia 25 października 2011 r. w sprawie praw konsumentów, zmieniająca Dyrektywę Rady 93/13/EWG i dyrektywę 1999/44/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz uchylająca Dyrektywę Rady 85/557/EWG i dyrektywę 97/7/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (art. 8a dodany Dyrektywą 2011/83/UE do Dyrektywy Rady 93/13/EWG).
OCENA FUNKCJONOWANIA POLSKICH REGULACJI PRAWNYCH DOTYCZĄCYCH KLAUZUL ABUZYWNYCH OD DATY ICH WEJŚCIA W ŻYCIE TJ. OD DNIA 1 LIPCA 2000 R. niejednolitość orzecznictwa SOKiK, Sądu Apelacyjnego i Sądu Najwyższego powodująca stan niepewności co do stosowania prawa i brak możliwości ograniczenia ryzyk prawnych po stronie przedsiębiorców, występowanie zjawisk wskazujących na nadużywanie modelu postępowania w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone w celach innych niż założył to ustawodawca, wady modelu funkcjonowania rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone prowadzonego przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (wg wzoru określonego przez Radę Ministrów) ilość wpisanych klauzul na dzień 4 grudnia 2013 r. 5466.
POSTULATY ZMIAN REGULACJI ZMIANY W KODEKSIE POSTĘPOWANIA CYWILNEGO I W KODEKSIE CYWILNYM (1) Kodeks postępowania cywilnego art. 47 kpc lub 479 36 kpc Sprawy o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone sąd rozpoznaje w składzie trzech sędziów zawodowych. art. 479 38 kpc W przypadku, gdy powód żąda uznania za niedozwolone więcej niż jednej klauzuli objętej jednym wzorcem umowy jest zobowiązany do objęcia jednym pozwem żądania uznania za niedozwolone wszystkich tych klauzul.
POSTULATY ZMIAN REGULACJI ZMIANY W KODEKSIE POSTĘPOWANIA CYWILNEGO I W KODEKSIE CYWILNYM (2) Kodeks postępowania cywilnego art. 479 42 kpc Wszystkie wyroki wydawane w I instancji w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone sąd uzasadnia z urzędu. art. 479 44 kpc W rejestrze postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone dostępne są uzasadnienia wszystkich wyroków, na podstawie których dokonane zostały wpisy klauzul do rejestru.
POSTULATY ZMIAN REGULACJI ZMIANY W KODEKSIE POSTĘPOWANIA CYWILNEGO I W KODEKSIE CYWILNYM (3) Kodeks postępowania cywilnego art. 479 43 kpc Propozycja zmiany - dwa postulaty alternatywne: 1. uchylenie w całości art. 479 43 kpc 2. zredagowanie przepisu w sposób jednoznacznie rozstrzygający, iż rozszerzona prawomocność materialna oznacza, że na nieskuteczność postanowienia wzorca umowy uznanego za niedozwolony ma prawo powołać się, ale tylko wobec pozwanego przedsiębiorcy wobec którego zapadł wyrok, każda inna osoba, a nie tylko ta, która była powodem w sprawie zakończonej wyrokiem uwzględniającym powództwo o uznanie klauzuli wzorca umowy za niedozwoloną i zakazującym jej stosowania. (teza z uzasadnienia wyroku SN z dnia 20 września 2013 r., sygn. akt II CSK 708/2012);. 479 43 w nowym brzmieniu powinien także wyraźnie stanowić, iż: - skutek w postaci prawomocności rozszerzonej następuje po upływie 6 miesięcy od dnia dokonania jej wpisu do rejestru i ma zastosowanie wyłącznie do umów zawartych po tej dacie.
POSTULATY ZMIAN REGULACJI ZMIANY W KODEKSIE POSTĘPOWANIA CYWILNEGO I W KODEKSIE CYWILNYM (4) Kodeks postępowania cywilnego art. 479 45 kpc Postanowienie wzorca umowy uznane za niedozwolone jest usuwane z rejestru na podstawie wyroku Sądu Najwyższego uchylającego wyrok, który stanowił podstawę wpisu tego postanowienia do rejestru. Postanowienie wzorca umowy uznane za niedozwolone jest usuwane z rejestru po upływie 20 lat od dokonania jego wpisu. Kodeks cywilny art. 384 1 w zw. z art. 384 Kodeksu cywilnego Przedsiębiorca jest uprawniony do usunięcia klauzuli uznanej za niedozwoloną z treści umowy zawartej z konsumentem przed datą dokonania wpisu tej klauzuli do rejestru poprzez dokonanie zmiany wzorca, tj. przy zastosowaniu trybu przewidzianego w art. 384 1 kc.
POSTULATY KIEROWANE DO URZĘDU OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW (1) Rozważenie przez UOKiK możliwości wydawania przez Prezesa UOKiK, na wniosek przedsiębiorcy, interpretacji indywidualnych w sprawach z zakresu ochrony konkurencji i konsumentów, w szczególności w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów i podjęcie wspólnie ze środowiskiem przedsiębiorców inicjatywy legislacyjnej w celu wprowadzenia odpowiednich przepisów do Ustawy z 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów i do art. 479 28 Kodeksu postępowania cywilnego (rozszerzenie kompetencji SOKiK o rozstrzyganie odwołań od interpretacji wydawanych przez Prezesa UOKiK).
POSTULATY KIEROWANE DO URZĘDU OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW (2) Rozważenie przez UOKiK możliwości zniesienia kary finansowej w przypadku, gdy przed wszczęciem przez Prezesa UOKiK postępowania o naruszenie zbiorowych interesów konsumentów przedsiębiorca zaniechał stosowania praktyki naruszającej te interesy i podjęcie wspólnie ze środowiskiem przedsiębiorców inicjatywy legislacyjnej w celu zmiany odpowiednich przepisów Ustawy z 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów.
POSTULATY KIEROWANE DO URZĘDU OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW (3) Postulat ustalenia jednolitej praktyki Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w celu uniknięcia przypadków, w których dla takiego samego stanu faktycznego wydawane są odmienne decyzje, co umożliwi przedsiębiorcom ocenę i ograniczenia ryzyka zagrożenia sankcjami za stosowanie klauzul abuzywnych, jako za działanie stanowiące naruszenie zbiorowych interesów konsumentów. Postulat pełnego dostępu do decyzji Prezesa UOKiK wydawanych na podstawie art. 28 Ustawy z 16 lutego 2007 r. ochronie konkurencji i konsumentów.
DZIĘKUJĘ PAŃSTWU ZA UWAGĘ zapraszamy do przesyłania komentarzy do zaprezentowanych postulatów na adres: info@kpf.pl