Zielona, 08.04.2013 r. LISTA TEMATÓW NA USTNY EGZAMIN MATURALNY Z JĘZYKA POLSKIEGO W ROKU SZKOLNYM 2013/2014 W ZESPOLE SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH W ZIELONEJ I. LITERATURA 1. Wojownik, rycerz, żołnierz. Na wybranych przykładach skonfrontuj ujęcie tego motywu w literaturze różnych epok. 2. Literacki wyraz buntowniczej postawy młodych. Odwołaj się do wybranych utworów literackich różnych epok. 3. Rola lektur w kształtowaniu charakterów postaci literackich. Przedstaw zagadnienie na wybranych 4. Przedstaw wizerunek literacki człowieka sukcesu na przykładzie utworów różnych epok. 5. Literackie obrazy miasta jako przestrzeni życiowej. Przedstaw temat, odwołując się 6. Samotność i jej wpływ na postępowanie bohaterów. W rozważaniach odwołaj się do doświadczeń wybranych bohaterów literackich różnych epok. 7. Na podstawie kilku przykładów omów rolę sceny finałowej w interpretacji tekstu literackiego. 8. Idylla, arkadia, wyspy szczęśliwe. Przedstaw funkcjonowanie motywu w wybranych utworach literackich. 9. Pokora jako jeden z motywów Biblii i wybranych utworów literackich. Przedstaw i omów jego funkcjonowanie. 10. Duchy, mary i upiory w utworach A. Mickiewicza. Omów temat na wybranych 11. Bohaterowie w sutannach i habitach. Przedstaw sposób ich kreowania w wybranych utworach. 12. Zaprezentuj, odwołując się do wybranych utworów, obraz totalitaryzmu w literaturze XX wieku. 13. Różne portrety Żydów w polskiej literaturze. Omów temat, odwołując się 14. Odwołując się do wybranych utworów literackich omów przyczyny i skutki konfliktów rodzinnych w życiu bohaterów literackich. 15. Moralny wymiar przeżycia wojennego w poezji Baczyńskiego i Różewicza. Zaprezentuj zagadnienie, odwołując się 16. Wizerunek uwodzicielki w utworach literackich z różnych epok. Omów zagadnienie na 17. Praca i jej wpływ na osobowość człowieka. Rozwiń zagadnienie, odwołując się do wybranych utworów różnych epok. 18. Różne sposoby osiągania szczęścia przez bohaterów literackich. Omów na przykładach wybranych utworów.
19. Różne funkcje budowania nastroju grozy w dziele literackim. Omów zagadnienie, odwołując się 20. Przedstaw funkcjonowanie naturalizmu w wybranych utworach literackich XIX i XX wieku. 21. Przemiana wewnętrzna jako czynnik charakteryzujący bohatera literackiego. Omów temat na wybranych 22. Funkcje motywu tańca w tekstach literackich. Przedstaw je, odwołując się 23. Człowiek w sytuacji zagrożenia. Przedstaw różne zachowania bohaterów literackich na podstawie utworów literatury współczesnej. 24. Polemiki, spory, prowokacje starcia pokoleń literackich. Omów na przykładach wybranych utworów. 25. Przedstaw różne funkcje motywu powrotu do domu rodzinnego w wybranych utworach dwóch epok literackich. 26. Modernistyczne próby przezwyciężenia poczucia bezsensu życia. Określ je, analizując wybrane utwory okresu Młodej Polski. 27. Różne obrazy przyrody w literaturze. Przedstaw sposoby ich kreowania i funkcje, odnosząc się do wybranych utworów literackich. 28. Problem cierpienia niezawinionego w literaturze różnych epok. Omów na wybranych 29. Dramat niespełnienia ludzkich marzeń przedstawiony w literaturze. Określ jego przyczyny i konsekwencje, analizując wybrane utwory pozytywizmu. 30. Inspiracje romantyczne w literaturze późniejszych epok. Omów temat, odwołując się do twórczości wybranego twórcy lub epoki literackiej. 31. Obłęd i szaleństwo jako element osobowości postaci literackich. Przedstaw zagadnienie, odwołując się do wybranych przykładów. 32. Rola tradycji w życiu zbiorowości i jednostki. Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych utworów. 33. Negatywny bohater, czarny charakter. Ukaż cel i sposób prezentowania takich postaci na wybranych przykładach w literaturze. 34. Dworek szlachecki jako przestrzeń życia. Przedstaw zagadnienie, odnosząc się 35. Sceny śmierci w literaturze. Porównaj i omów ich funkcje w wybranych dziełach. 36. Co kieruje bohaterami, którzy decydują się popełnić zbrodnię? Omów zagadnienie na podstawie wybranych utworów literackich. 37. Omów rolę literatury w walce o godność i prawa człowieka. Odwołaj się 38. Gloryfikacja klęsk narodowych. Omów motyw, odwołując się do wybranych utworów pozytywizmu i Młodej Polski. 39. Funkcje motywu winy i kary w literaturze różnych epok. Przedstaw temat, odwołując się 40. Wieś jako temat literacki w twórczości pisarzy Młodej Polski i dwudziestolecia międzywojennego. Przedstaw zagadnienie, odwołując się 41. Różne spojrzenia na obyczaje szlacheckie w twórczości wybranych pisarzy. Przedstaw je, wykorzystując wybrane utwory. 42. Różne metody walki z zaborcą przedstawione w literaturze dziewiętnastego wieku. Omów je, analizując wybrane utwory.
43. Literatura uczy, bawi, wychowuje. Omów jej funkcje na przykładzie wybranych tekstów epoki staropolskiej. 44. Niepokoje człowieka końca wieku i próby ich przezwyciężenia w literaturze młodopolskiej i współczesnej. Przedstaw temat, odwołując się do wybranych utworów. 45. Scharakteryzuj ideał obywatela ukazany w literaturze staropolskiej i oceń jego aktualność, odwołując się 46. Uniwersalny charakter utworów W. Szekspira. Omów temat na wybranych 47. Historia jako czynnik determinujący ludzki los. Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych utworów literackich. 48. Dramat pokolenia Kolumbów wyrażony w literaturze. Określ jego istotę, analizując wybrane utwory. 49. Poezja w służbie ideologii. Rozwiń zagadnienie na przykładzie wybranych utworów literackich. 50. Różne sposoby ujęcia motywu władzy w literaturze. Omów zagadnienie na wybranych 51. Ludzie poszukujący celu i sensu życia. Zaprezentuj ich literackie portrety, analizując wybrane przykłady. 52. Patriotyzm romantyczny i pozytywistyczny scharakteryzuj, ukazując podobieństwa i różnice. Odwołaj się do wybranych przykładów literackich. 53. Portret artysty w literaturze. Omów, analizując i interpretując wybrane utwory literackie różnych epok. 54. Średniowieczny asceta, renesansowy humanista i barokowy Sarmata. Omów na wybranych przykładach wzorce osobowe kreowane przez twórców epoki staropolskiej. 55. Portrety idealistów i marzycieli w polskiej literaturze. Rozwiń temat na wybranych 56. Żołnierz, powstaniec, konspirator jako bohaterowie literatury polskiej. Omów temat, odnosząc się 57. Różne metody walki z zaborcą przedstawione w literaturze dziewiętnastego wieku. Omów je, analizując wybrane utwory. 58. Polacy w satyrze i karykaturze literackiej. Przedstaw funkcje i sposoby kreowania portretów Polaków na wybranych przykładach literackich. 59. Motywy oniryczne w literaturze polskiej. Omów wykorzystanie motywu snu w wybranych dziełach literackich. 60. Młodość jako czynnik determinujący życie bohatera. Rozwiń na wybranych przykładach literatury XIX lub XX wieku. 61. Obraz Rosji w polskiej literaturze okresu zaborów. Omów zagadnienie, odwołując 62. Motyw podróży rozumianej dosłownie i metaforycznie. Przedstaw na przykładzie różnych utworów. 63. Bohater samobójca. Omawiając zagadnienie, weź pod uwagę przyczyny i rodzaje samobójstw w wybranych dziełach literackich. 64. Obecność motywów i wątków mitologicznych w literaturze różnych epok. Na podstawie wybranych przykładów przedstaw różne sposoby czerpania inspiracji z mitologii.
65. Bohater tragiczny w literaturze antycznej, romantycznej i współczesnej. Przedstaw temat, odwołując się 66. Relacje między człowiekiem a Bogiem w literaturze średniowiecza, renesansu i baroku. Omów zagadnienie, odnosząc się do wybranych tekstów literackich. 67. Tytuł jako klucz do interpretacji utworu. Wykaż związek tytułu z ideą wybranych przez Ciebie utworów. 68. Refleksje o istocie wolności człowieka. Omów temat na podstawie wybranych utworów literackich z różnych epok. 69. Brzydota jako kategoria estetyczna. Omów temat, odwołując się do analizy wybranych przykładów literackich różnych epok. 70. Starość jako motyw literacki. Omów zagadnienie na wybranych 71. Szkoła i środowisko uczniowskie jako inspiracja twórców literackich. Zanalizuj temat, odwołując się 72. Istota i funkcja utworów parenetycznych literatury średniowiecza i odrodzenia. Przedstaw problem, wykorzystując wybrane utwory epoki. 73. Różne sposoby osiągania komizmu w literaturze renesansowej i oświeceniowej. Przedstaw je, odwołując się do wybranych tekstów literackich. 74. Przedstaw funkcjonowanie mitu napoleońskiego w wybranych utworach literackich różnych epok. 75. Moralistyka oświeceniowych bajek. Określ jej charakter, analizując wybrane utwory. 76. Konflikt pokoleń zapisany w literaturze. Określ jego istotę na wybranych 77. Obraz arystokracji w świetle literatury XIX wieku. Omów temat w oparciu o poznane utwory literackie. 78. Różne kreacje zakochanego mężczyzny. Przedstaw temat, odwołując się 79. Różne wizerunki lekarza w literaturze. Omów temat na wybranych przykładach dzieł z różnych epok literackich. 80. Człowiek jako aktor lub marionetka w teatrze świata. Omów temat, odwołując się do wybranych utworów różnych epok. 81. Wielkie dramaty małych bohaterów. Omów motyw dziecka na przykładach literatury różnych epok. 82. Miłość, wierność i uczciwość małżeńska w utworach literackich różnych epok. Zaprezentuj temat, analizując wybrane utwory. II. ZWIĄZKI LITERATURY Z INNYMI DZIEDZINAMI SZTUKI 1. Motywy katastroficzne w kulturze XIX i XX wieku. Omów, analizując wybrane dzieła literackie i filmowe. 2. Literackie i malarskie lub filmowe sposoby heroizacji śmierci bohatera. Omów temat na wybranych 3. Przedstaw i porównaj wybrane sceny batalistyczne w literaturze i malarstwie tych samych epok kulturowych. 4. Powstania narodowe jako temat literatury i sztuki. Przedstaw zagadnienie na podstawie wybranych dzieł literackich i malarskich. 5. Dawny świat Żydów polskich. Przedstaw zagadnienie na wybranych przykładach literackich i malarskich. 6. Porównaj obraz dziecka w wybranych dziełach literackich i malarskich. Rozwiń temat, odwołując się do wybranych przykładów.
7. Filmowe adaptacje dzieł literackich jako przykład interpretacji tekstu pierwowzoru. Omów temat na wybranym przykładzie i dokonaj jego oceny. 8. Historia inspiracją dzieł malarskich i literackich. Omów na wybranych 9. Architektura wielkich miast sportretowana w wybranych dziełach literackich, filmowych lub plastycznych. Omów na wybranych 10. Inspiracje antyczne w kulturze. Scharakteryzuj je, analizując wybrane dzieła literackie i inne (np. malarskie, rzeźbiarskie, architektoniczne). 11. Wizje końca świata w literaturze i malarstwie XX wieku. Określ ich istotę i funkcje, odwołując się do wybranych dzieł. 12. Różne sposoby tworzenia nastroju grozy w literaturze i sztuce. Przedstaw je, odwołując się do wybranych dzieł literackich i plastycznych. 13. Najsłynniejsze adaptacje filmowe i teatralne dzieł W. Szekspira. Porównaj i oceń wybrane teksty kultury. 14. Symbol jako środek wyrazu w literaturze i malarstwie. Rozwiń temat, odnosząc się do wybranych przykładów. 15. Portret szlachcica Sarmaty w malarstwie i literaturze. Rozwiń temat, odwołując się do wybranych przykładów. 16. Kostium historyczny i jego funkcja w literaturze oraz innych dziedzinach sztuki. Omów sposoby i cele jego wykorzystania w wybranych dziełach. 17. Symbolizm w sztuce i literaturze. Omów na wybranych 18. Impresjonizm w literaturze i malarstwie przełomu XIX i XX wieku. Określ jego cechy oraz funkcje w wybranych utworach malarskich i literackich. 19. Przedstaw ujęcie motywu rewolucji w malarstwie, muzyce i literaturze, odwołując się do wybranych dzieł. 20. Omów obraz dworku polskiego w literaturze i malarstwie różnych epok. 21. Postać diabła w literaturze i malarstwie. Omów zagadnienie na wybranych 22. Naturalizm jako światopogląd i metoda twórcza. Przedstaw temat, odwołując się do wybranych dzieł literackich i malarskich. 23. Muzyka jako źródło inspiracji literackiej. Przedstaw funkcję, jaką pełnią motywy muzyczne w wybranych utworach literackich. 24. Ars moriendi i danse macabre. Omów funkcjonowanie tych motywów w literaturze i malarstwie średniowiecza. 25. Sposób kreowania postaci historycznych w literaturze i sztuce polskiej. Rozwiń temat na wybranych 26. Filmy Andrzeja Wajdy jako interpretacje dzieł literatury polskiej. Przedstaw temat na wybranych 27. Obecność motywów i wątków mitologicznych w literaturze i malarstwie różnych epok. Na podstawie wybranych przykładów przedstaw różne sposoby czerpania inspiracji z mitologii. 28. Fascynacja kulturą ludową w literaturze i sztuce. Przedstaw temat, omawiając wybrane teksty kultury. 29. Tatrzańskie krajobrazy w malarstwie i poezji Młodej Polski. Porównaj na przykładach wybranych tekstów kultury. 30. Porównaj sposoby przedstawiania wojny w utworach malarskich, rzeźbie i literaturze. Rozwiń temat, odnosząc się do wybranych przykładów. 31. Alegoria w literaturze i sztuce średniowiecza. Rozważ temat, odwołując się do wybranych tekstów kultury.
III. NAUKA O JĘZYKU 1. Scharakteryzuj środki wymowy artystycznej w tekstach piosenek wybranej grupy muzycznej i omów ich funkcje. 2. Omów na wybranych przykładach pochodzenie nazw miejscowych Twojego regionu. 3. Na podstawie analizy wybranych tekstów, zamieszczonych w prasie codziennej, omów tendencje rozwojowe współczesnej polszczyzny. 4. Na wybranych przykładach scharakteryzuj słownictwo internetowe. Oceń jego poprawność w kontekście kultury języka. 5. Kolokwializmy w poezji i ich funkcje. Przedstaw zagadnienie na wybranych 6. Język bohatera jako element charakterystyki postaci. Omów na podstawie wybranych przykładów. 7. Język sprawozdawców sportowych. Scharakteryzuj go, odwołując się do wybranych relacji z zawodów sportowych. 8. Język prasy, radia i telewizji oraz jego wpływ na współczesne słownictwo. Omów zagadnienie, odwołując się do zebranych przykładów. 9. Wieloznaczność wyrazów i jej konsekwencje dla procesu komunikacji. Omów zagadnienie na wybranym materiale językowym. 10. Zapożyczenia w języku polskim ich źródła, funkcje i celowość. Przedstaw zagadnienie, odwołując się do wybranych przykładów. 11. Język jako środek manipulacji odbiorcą. Przedstaw zagadnienie, wykorzystując przykłady z literatury i prasy. 12. Wypowiedzi polityków. Na podstawie wybranego materiału dokonaj kwalifikacji najczęściej pojawiających się błędów językowych. 13. Sposoby wyrażania agresji w języku współczesnych Polaków. Omów je na podstawie materiału zaczerpniętego z języka potocznego. 14. Omów funkcje stylizacji językowej w wybranych utworach literatury współczesnej. 15. Wpływ reklamy telewizyjnej na współczesną frazeologię. Omów zjawisko na wybranych 16. Barokowy obraz świata. Określ go, analizując warstwę językową wybranych utworów należących do nurtu barokowej poezji metafizycznej. 17. Sposoby wzbogacania słownictwa współczesnej polszczyzny. Omów temat na podstawie zebranego materiału badawczego. 18. Komizm słowny i sposoby jego realizacji w utworach. Omów na wybranych przykładach literackich. 19. Współczesna moda językowa zbadaj zjawisko na zebranym materiale językowym. 20. Język wybranej grupy zawodowej. Scharakteryzuj go na zebranym materiale językowym. 21. Żargon uczniowski w Twojej szkole. Scharakteryzuj go na podstawie zebranego materiału językowego. 22. Język Twojej małej ojczyzny scharakteryzuj go na podstawie wypowiedzi znanych Ci osób. 23. Przedstaw cechy oracji na przykładzie wybranych tekstów literackich różnych epok. 24. Błędy frazeologiczne w wypowiedziach dziennikarskich. Scharakteryzuj je na zebranym materiale językowym.