2110 Inicjalne stadia nadmorskich wydm białych

2110 Inicjalne stadia nadmorskich wydm białych Koordynator obecny: Daniel Lemke Eksperci lokalni: Daniel Lemke Siedlisko występuje w regionie biogeograficznym kontynentalnym. Liczba stanowisk monitoringowych oraz ich lokalizacja na tle obszarów Reprezentatywność wyników pod względem lokalizacji Monitoring siedliska będzie kontynuowany w 2014 roku. Badane w 2013 roku stanowiska dają reprezentatywne wyniki dla regionu biogeograficznego. Monitoringiem objęto prawie cały pas wybrzeża od miejscowości Świnoujście do miejscowości Gdynia. Na przyszły rok zaplanowano monitoring na pozostałym odcinku wybrzeża tj. od Gdyni do miejscowości Piaski w pobliżu granicy z Federacją Rosyjską. Wyniki monitoringu opracowano na podstawie na 24 stanowiskach badawczych. Strona 1 z 13

Tab. 1. Stanowiska, obszary Natura 2000 i wykonawcy Zestawienie badanych stanowisk i obszarów w regionie biogeograficznym kontynentalnym (wg obszarów Natura 2000) Lokalizacja stanowiska (obszar Natura 2000 województwo jeżeli nie leży w obszarze) Nazwa stanowiska Nazwisko eksperta lokalnego (wykonawcy monitoringu) PLH220003 Białogóra Białogóra1 Daniel Lemke PLH220003 Białogóra Białogóra 2 Daniel Lemke PLH320041 Jezioro Bukowo Uneście Daniel Lemke PLH320041 Jezioro Bukowo Łazy Daniel Lemke PLH220023 Ostoja Słowińska Czołpino Daniel Lemke PLH220023 Ostoja Słowińska Czołpino 1 Daniel Lemke PLH220023 Ostoja Słowińska Czołpino 2 Daniel Lemke PLH220023 Ostoja Słowińska Rąbka Daniel Lemke PLH220021 Piaśnickie Łąki Ujście Piaśnicy Daniel Lemke PLH320017 Trzebiatowsko-Kołobrzeski Pas Nadmorski Dźwirzyno 1 Daniel Lemke PLH320017 Trzebiatowsko-Kołobrzeski Pas Nadmorski Mrzeżyno Daniel Lemke PLH320017 Trzebiatowsko-Kołobrzeski Pas Nadmorski Pogorzelica Daniel Lemke PLH320019 Wolin i Uznam Świnoujście Daniel Lemke PLH220032 Zatoka Pucka i Półwysep Helski Chałupy Daniel Lemke PLH220032 Zatoka Pucka i Półwysep Helski Hel Daniel Lemke PLH220032 Zatoka Pucka i Półwysep Helski Jurata Daniel Lemke PLH220032 Zatoka Pucka i Półwysep Helski Kuźnica Daniel Lemke pomorskie- Lubiatowo Daniel Lemke zachodniopomorskie- Chłopy 1 Daniel Lemke zachodniopomorskie- Chłopy 2 Daniel Lemke zachodniopomorskie- Dziwnówek Daniel Lemke zachodniopomorskie- Poligon Morski Daniel Lemke zachodniopomorskie- Pustkowo Daniel Lemke zachodniopomorskie- Wicko Daniel Lemke Metodyka Wybór powierzchni monitoringowych Inicjalne stadia nadmorskich wydm białych obejmują dynamiczne ekosystemy występujące w wąskim pasie wybrzeża Bałtyku w strefie wyraźnego wpływu specyficznego klimatu nadmorskiego. Siedlisko wykazuje się dużą dynamiką zależną od procesów przebiegających na styku plaży i systemu wydm. Ten typ siedliska na akumulacyjnym odcinku wybrzeża morskiego jest swoistym prekursorem procesu tworzenia się zespołów roślinnych budujących stabilne wydmy. W większości przypadków siedlisko jest bardzo niestabilne: w relatywnie krótkim okresie czasu może zostać zastąpione przez siedlisko 2120 (Elymo-Ammophiletum) w procesie stabilizacji układu wydmowego lub po silnych sztormach spłukane do morza. Z tego powodu należy objąć monitoringiem jak największą ilość stanowisk wzdłuż całego wybrzeża. W obrębie obszaru istotne jest objęcie monitoringiem możliwie całego odcinka brzegu morskiego i takie rozlokowanie transektów, które pozwoli uchwycić przy kolejnych badaniach skalę i zakres dynamicznych zmian siedliska w obszarze. Monitoringiem należy objąć zarówno odcinki abrazyjne, jak i akumulacyjne wybrzeża. Wg długoletnich doświadczeń brytyjskich, 55% powierzchni monitoringu tego siedliska uległo degradacji pod wpływem erozji brzegu morskiego, natomiast na 17 % powierzchni stwierdzono progradację związaną z akumulacją piasku morskiego. Strona 2 z 13

W przypadku siedliska 2110 za stanowisko przyjęto dający się wyodrębnić w terenie, w miarę jednorodny i ciągły w przestrzeni pas wydm białych znajdujących się w stadium inicjalnym. Powierzchnia monitorowanych stanowisk wynosi najczęściej od kilkunastu arów do kilku hektarów. Sposób wykonania Obserwacje siedliska prowadzi się w sposób zbliżony do przyjętego dla innych siedlisk nadmorskich. Na opis każdego stanowiska monitoringowego składa się jego krótka charakterystyka przyrodnicza, oszacowanie areału siedliska, identyfikacja reprezentujących je zbiorowisk roślinnych oraz aktualnych i przewidywanych oddziaływań, zwłaszcza takich, które mogą stanowić zagrożenie dla zachowania siedliska. W przypadku siedliska 2110 Na stanowisku wytyczany jest pasowy transekt o szerokości 10 m i długości 200 m, na którym ocenia się poszczególne wskaźniki Specyficznej struktury i funkcji a także, w odstępie 100 m (na początku, w środku i na końcu transektu), wykonuje się trzy zdjęcia fitosocjologiczne klasyczną metodą Braun-Blanquet a na poletkach o powierzchni 10x10 m. W przypadku, gdy siedlisko obejmuje pas o szerokości mniejszej niż 10 m (a tak jest w większości przypadków), istnieje możliwość wykonania zdjęcia fitosocjologicznego o mniejszej powierzchni. Terenowy monitoring siedliska na stanowiskach opiera się głównie na rejestracji stanu aktualnego, podczas gdy do właściwej interpretacji wyników i określenia realnych szans na zachowanie siedliska w stanie niepogorszonym niezbędna jest wiedza o lokalnej dynamice zmian powierzchni siedliska w obszarze. W większości przypadków właściwy terytorialnie Urząd Morski dysponuje tego typu informacjami. Szczególnie przydatna w tym zakresie może być analiza zdjęć lotniczych lub ortofotomap. Termin i częstotliwość Optymalny termin na prowadzenie obserwacji to miesiące czerwiec-październik. Z uwagi na dynamikę siedliska i prognozowane podniesienie poziomu morza, stanowiska monitoringowe powinny być kontrolowane co 3 lata. Sprzęt do Do obserwacji siedliska potrzebne są: notatnik, odbiornik GPS, aparat fotograficzny (najlepiej cyfrowy). Bardzo przydatne do prowadzenia jest wcześniejsze pozyskanie z właściwych terytorialnie Urzędów Morskich warstw mapy numerycznej dla terenów obejmujących poszczególne ostoje. Wskaźniki i parametry stanu ochrony oraz sposób ich określania Tab. 2 Waloryzacja wskaźników dla parametrów: powierzchnia, specyficzna struktura i funkcje, perspektywy ochrony Wskaźnik /Parametr Powierzchnia siedliska na stanowisku Właściwy FV Nie podlega zmianom lub zwiększa się Niezadowalający U1 Niewielki spadek powierzchni siedliska Zły U2 Wyraźny spadek powierzchni siedliska w porównaniu z Strona 3 z 13

Gatunki charakterystyczne Kondycja i forma wzrostu wydmotwórczych gatunków traw Występowanie sedymentacji/abrazji Występowanie gatunków obcych ekologicznie lub geograficznie Zniszczenia mechaniczne Ogólnie struktura i funkcje Perspektywy ochrony Ocena ogólna Specyficzna struktura i funkcje Charakterystyczne gatunki roślin występują na całym transekcie Wydmotwórcze gatunki traw obficie kwitną/owocują Brak abrazji, wybrzeże akumulacyjne Brak gatunków obcych ekologicznie lub geograficznie Brak Wszystkie wskaźniki kardynalne oceniono na FV, pozostałe wskaźniki w większości przynajmniej na U1 Perspektywy zachowania siedliska dobre lub doskonałe, nie przewiduje się znacznego oddziaływania czynników zagrażających Wszystkie parametry oceniono na FV Pojedyncze występowanie roślin charakterystycznych na transekcie Wydmotwórcze gatunki traw kwitną/owocują sporadycznie (pojedyncze egzemplarze) Rzadkie podcinanie wydm Gatunki obce geograficznie/ ekologicznie występują sporadycznie (maksymalnie 1 kępa o powierzchni < 1m2 lub 1 egzemplarz) Nieliczne ślady przejazdu pojazdów, ścieżki itp. Wszystkie wskaźniki kardynalne oceniono przynajmniej na U1 Inne kombinacje Jeden lub więcej parametrów oceniono na U1, brak ocen U2 wcześniejszymi badaniami lub danymi w literaturze Brak roślin charakterystycznych Brak oznak kwitnięcia/owocowania wydmotwórczych gatunków traw Wyraźnie abrazyjny odcinek wybrzeża, wyraźne spłukiwanie wydm inicjalnych do morza Gatunki obce ekologicznie / geograficznie zajmują powierzchnię większą niż 1 m2 lub występują w ilości większej niż 1 egzemplarz Wyraźne zniszczenia spowodowane przejazdami pojazdów oraz działalnością człowieka Jeden lub więcej wskaźników kardynalnych oceniono na U2 Perspektywy zachowania siedliska złe, obserwowany silny wpływ czynników zagrażających, nie można zagwarantować przetrwania siedliska w dłuższej perspektywie czasowej Jeden lub więcej parametrów oceniono na U2 Wskaźniki kardynalne Występowanie sedymentacji/abrazji Kondycja i forma wzrostu wydmotwórczych gatunków traw Strona 4 z 13

Opis wskaźników Gatunki charakterystyczne: lista gatunków charakterystycznych dla siedliska wraz z przybliżonym procentem pokrycia transektu przez dany gatunek. Wskaźnik pomaga w ocenie typowości składu gatunkowego fitocenoz reprezentujących siedlisko na stanowisku i w obszarze. W ocenie wskaźnika uwzględnia się głównie liczbę gatunków diagnostycznych dla zbiorowiska. Kondycja i forma wzrostu wydmotwórczych gatunków traw: opis kondycji gatunków traw budujących wydmę. Wskaźnik dotyczy w głównej mierze pionierskich gatunków traw, takich jak piaskownica zwyczajna Ammophila arenaria. Wszystkie gatunki wydmotwórcze wymagają dopływu piasku, jeśli w danym miejscu brakuje zasypywania kęp traw, trawy (zawłaszcza piaskownica) obumierają. Z tego powodu jest to dobry wskaźnik zasilania ekosystemu piaskiem pozwalający na określenie kondycji ekosystemu. Występowanie sedymentacji/abrazji: Opis aktualnie przeważających procesów geomorfologicznych w obrębie powierzchni zajmowanej przez siedlisko. Występowanie gatunków obcych ekologicznie lub geograficznie: lista gatunków obcych w ekosystemie. Najczęściej spotykanymi gatunkami obcymi są krzewy wysadzane przez pracowników Urzędu Morskiego w ramach stabilizacji brzegu morskiego: róża fałdzistolistna Rosa rugosa, wierzba kaspijska Salix acutiformis, wierzba wawrzynkowata Salix daphnoides i rokitnik zwyczajny Hippophae rhamnoides Zniszczenia mechaniczne: obserwowanie na transekcie i w zasięgu wzroku obecności zniekształcenia siedliska w postaci rozjeżdżania, wydeptania. Wyniki Podsumowanie wyników wskaźników na stanowiskach Tab. 3. Wskaźniki na stanowiskach (24 stanowiska) Zestawienie ocen wskaźników stanu ochrony siedliska przyrodniczego na badanych stanowiskach w regionie biogeograficznym kontynentalnym. Ocena (liczba stanowisk) Parametr Wskaźnik FV U1 U2 XX Suma właściwa niezadowalająca Zła Nieznana Powierzchnia 11 10 3 0 24 Gatunki charakterystyczne 3 21 0 0 24 Kondycja i forma wzrostu 0 24 4 13 7 wydmotwórczych gatunków traw Specyficzna Występowanie 0 24 struktura i 13 9 2 sedymentacji/abrazji funkcje Występowanie gatunków obcych 0 24 16 7 1 ekologicznie lub geograficznie Zniszczenia mechaniczne 15 9 0 0 24 Ogólnie 4 15 5 0 24 Perspektywy ochrony 9 11 4 0 24 Gatunki charakterystyczne: Przeważająca większość płatów siedliska charakteryzuje się ubogim składem gatunkowym, brak jest większości gatunków charakterystycznych. Na tym tle wyróżniają się stanowiska Strona 5 z 13

Poligon Morski, Wicko i Świnoujście. Są one relatywnie bogate gatunkowo, obejmują długie odcinki wybrzeża, na których przeważają procesy akumulacji piasku morskiego. Na wszystkich trzech ww. stanowiskach występują bogate populacje gatunku honkenia piaskowa Honckenya peploides. Cechą charakterystyczną wszystkich ww. stanowisk jest również oddalenie od miejscowości letniskowych, a co za tym idzie niewielka penetracja w okresie wzmożonego ruchu turystycznego. Na większości pozostałych stanowisk występują niemal wyłącznie rośliny trawiaste, takie jak piaskownica zwyczajna Ammophila arenaria, kostrzewa czerwona Festuca rubra i wydmuchrzyca piaskowa Elymus arenarius. Na podstawie wyników monitoringu stan ogólny wskaźnika należy ocenić jako niezadawalający ( U1). Kondycja i forma wzrostu wydmotwórczych gatunków traw: opis kondycji gatunków traw budujących wydmę. Na prawie wszystkich badanych stanowiskach stwierdzono kwitnięcie i owocowanie wydmotwórczych gatunków traw. W większości przypadków na stanowiskach kwitły jedynie pojedyncze kępy traw. Jedynie na czterech badanych stanowiskach (Poligon Morski, Pustkowo, Świnoujście i Pogorzelica) stwierdzono intensywne owocowanie dużej części populacji traw. Na siedmiu badanych stanowiskach nie potwierdzono kwitnięcia i owocowania traw. Na podstawie wyników monitoringu stan wskaźnika należy ocenić jako niezadawalający ( U1). Występowanie sedymentacji/abrazji: opis aktualnie przeważających procesów geomorfologicznych w obrębie powierzchni zajmowanej przez siedlisko. Na większości badanych stanowisk nie stwierdzono występowania procesów abrazyjnych. Jest to o tyle naturalne, że na abrazyjnych odcinkach wybrzeża istnieje niewielka możliwość zainicjowania procesów wydmotwórczych. Wyraźne ślady abrazji brzegu morskiego stwierdzono jedynie na stanowiskach w Chłopach i Unieściu. Obydwa stanowiska znajdują się na środkowych odcinku wybrzeża morskiego, na którym zdecydowanie przeważają procesy abrazyjne nad sedymentacyjnymi. Na podstawie wyników monitoringu stan ogólny wskaźnika należy ocenić jako właściwy (FV). Występowanie gatunków obcych ekologicznie lub geograficznie: lista gatunków obcych w ekosystemie. W trakcie monitoringowych występowanie obcych gatunków stwierdzono jedynie na ośmiu stanowiskach. Jedynym gatunkiem obcym jest wierzba kaspijska Salix acutifolia sztucznie wprowadzony w trakcie prac związanych ze stabilizacją brzegu morskiego. Na pozostałych stanowiskach (16) nie stwierdzono występowania gatunków obcych ekologicznie i geograficznie. Jedynie w przypadku płatu siedliska położonego w pobliżu miejscowości Mrzeżyno wskaźnik został oceniony na U2, co oznacza liczniejsze występowanie gatunku na badanym stanowisku. Na podstawie wyników monitoringu stan ogólny wskaźnika należy ocenić jako właściwy ( FV). Zniszczenia mechaniczne: obserwowanie na transekcie i w zasięgu wzroku obecności zniekształcenia siedliska w postaci rozjeżdżania, wydeptania itp. Na zdecydowanej większości stanowisk w trakcie prac monitoringowych nie zauważono zniekształceń siedliska będących skutkiem działalności człowieka. Na dziewięciu stanowiskach stwierdzono ślady takiej działalności, niemające jednak znaczenia dla zasobów siedliska. Najczęściej dotyczyło to obecności śladów pojazdów mechanicznych w obrębie płatów siedliska (np. na stanowisku Świnoujście, Poligon Morski). Na podstawie wyników monitoringu stan ogólny wskaźnika należy ocenić jako właściwy (FV). Strona 6 z 13

Podsumowanie i porównanie ocen stanu ochrony siedliska przyrodniczego, w tym jego parametrów na badanych stanowiskach Tab. 4. Parametry i ocena ogólna stanu ochrony na stanowiskach oraz porównanie wyników Zestawienie i porównanie ocen stanu ochrony siedliska przyrodniczego, w tym jego parametrów na badanych stanowiskach w regionie biogeograficznym kontynentalnym w latach 2006-2011 i 2013 Obszar NATURA 2000 ( województwo jeżeli nie leży w obszarze) PLH220003 Białogóra PLH220003 Białogóra PLH320041 Jezioro Bukowo PLH320041 Jezioro Bukowo PLH220023 Ostoja Słowińska PLH220023 Ostoja Słowińska PLH220023 Ostoja Słowińska PLH220023 Ostoja Słowińska PLH220021 Piaśnickie Łąki PLH320017 Trzebiatowsko- Kołobrzeski Pas Nadmorski PLH320017 Trzebiatowsko- Kołobrzeski Pas Nadmorski PLH320017 Trzebiatowsko- Kołobrzeski Pas Nadmorski PLH320019 Wolin i Uznam PLH220032 Zatoka Pucka i Półwysep Helski PLH220032 Zatoka Pucka i Stanowisko Powierzchnia Wyniki obecnych Oceny na stanowiskach Specyficzna struktura i funkcje Wyniki obecnych Perspektywy ochrony Wyniki obecnych Ocena ogólna Wyniki obecnych Białogóra1 FV U2 FV U2 Białogóra 2 FV U1 FV U1 Uneście U2 U2 U2 U2 Łazy FV U1 U1 U1 Czołpino FV U2 U1 U2 Czołpino 1 FV FV FV FV Czołpino 2 FV U1 FV U1 Rąbka FV U1 FV U1 Ujście Piaśnicy U1 U1 U1 U1 Dźwirzyno 1 U1 U1 U1 U1 Mrzeżyno U1 U1 U2 U2 Pogorzelica U2 U1 U2 U2 Świnoujście FV FV FV FV Chałupy U1 U1 U1 U1 Hel U1 U1 U1 U1 Strona 7 z 13

Półwysep Helski PLH220032 Zatoka Pucka i Jurata FV U2 U1 U2 Półwysep Helski PLH220032 Zatoka Pucka i Kuźnica U1 U1 U1 U1 Półwysep Helski pomorskie- Lubiatowo U1 U1 U1 U1 zachodniopomors kie- Chłopy 1 U2 U2 U2 U2 zachodniopomors kie- Chłopy 2 U1 U1 U1 U1 zachodniopomors kie- Dziwnówek U1 U1 FV U1 zachodniopomors kie- Poligon Morski FV FV FV FV zachodniopomors kie- Pustkowo U1 U1 U1 U1 zachodniopomors kie- Wicko FV FV FV FV Suma ocen poszczególnych parametrów FV - 11 U1-10 U2-3 FV - 4 U1-15 U2-5 FV - 9 U1-11 U2-4 FV - 4 U1-13 U2-7 Parametr: powierzchnia siedliska. Parametr ten został oceniony w sposób zróżnicowany, jednak na ponad połowie stanowisk oceny były U1 (niezadawalający) lub U2 (zły). Ocena parametru wskazuje na fakt, że istnieje duże niebezpieczeństwo utraty dużej części zasobów siedliska na skutek abrazji brzegu morskiego oraz presji ruchu turystycznego. W większości przypadków w chwili obecnej wydmy w stadium inicjalnym zajmują bardzo wąski (lub wręcz szczątkowy) pas znajdujący się w obrębie plaży. Również ogólne zasoby siedliska w Polsce są bardzo niewielkie, z cała pewnością nie większe niż 10-15 ha. W przypadku trzech stanowisk (Pogorzelica, Chłopy I i Unieście) stwierdzono bezpośrednie silne zagrożenie utraty powierzchni siedliska. Kolejne etapy monitoringu powinny pokazać tendencje i kierunki zmian powierzchni siedliska 2110. Na podstawie wyników monitoringu stan parametru powierzchnia należy ocenić jako niezadawalający ( U1). Parametr: specyficzna struktura i funkcje. Zaledwie w przypadku czterech stanowisk parametr została oceniony jako właściwy (FV). Dotyczy to następujących stanowisk: Poligon Morski, Wicko, Świnoujście i Czołpino 1. Pierwsze dwa znajdują się w granicach intensywnie wykorzystywanego poligonu morskiego, stanowisko Czołpino 1 znajduje się w granicach Słowińskiego Parku Narodowego. Cecha wspólną wszystkich czterech stanowisk jest niewielka presja ruchu turystycznego wynikająca z oddalenia od miejscowości letniskowych. Drugim istotnym czynnikiem jest fakt, że znajdują się one na relatywnie długich odcinkach wybrzeża z przewagą procesów sedymentacyjnych piasku morskiego. Z tych dwóch powodów ich stan zachowania jest właściwy i można na nich spotkać bogate populacje gatunków takich, jak honkenia piaskowa Honckenya peploides. Na większości stanowisk (15) parametr oceniono na U1 (zadawalający). W większości przypadków ma na to wpływ ubóstwo gatunkowe oraz nienajlepsza kondycja wydmotwórczych gatunków traw. W przypadku pięciu stanowisk (Białogóra, Chłopy 1, Czołpino, Jurata i Unieście) parametr oceniono na U2 (zły). W każdym z ww. przypadków stadia inicjalne wydm znajdują się na stanowiskach w stadium szczątkowym, z niewielką ilością gatunków, zajmujące niewielką powierzchnię, poddana silnym wpływom ruchu turystycznego oraz abrazji brzegu morskiego. Na Strona 8 z 13

podstawie wyników monitoringu stan parametru specyficzna struktura i funkcje należy ocenić jako niezadawalający ( U1). Parametr: perspektywy ochrony. Perspektywy ochrony siedliska w regionie kontynentalnym należy ocenić jako niezadawalające. Jedynie na dziewięciu stanowiskach stwierdzono dobre perspektywy zachowania stanu ochrony siedliska 2110. Zdecydowanie negatywnie oceniono perspektywy ochrony dla czterech stanowisk (Chłopy 1, Pogorzelica, Mrzeżyno i Unieście). Wpływ na ocenę mają przede wszystkim szczątkowe zasoby siedliska w obrębie badanych stanowisk oraz niewielka szansa na zmniejszenie faktorów powodujących ocenę. Na podstawie wyników monitoringu stan parametru perspektywy ochrony należy ocenić jako niezadawalający ( U1). Zestawienie ocen wskaźników na obszarach Natura 2000. Tab. 5. Wskaźniki na obszarach Natura 2000 (6 obszarów). Zestawienie ocen wskaźników dla siedliska przyrodniczego na badanych obszarach NATURA 2000 w regionie biogeograficznym kontynentalnym ( wartości w tabeli oznaczają liczbę obszarów). Ocena (12 obszarów) Parametr Wskaźnik FV właściwa U1 niezadowalająca U2 zła XX Nizenana Suma Powierzchnia siedliska 2 4 0 0 6 Gatunki 0 6 1 5 0 charakterystyczne Kondycja i forma 0 6 wzrostu wydmotwórczych 0 5 1 gatunków traw Specyficzna Występowanie 0 6 struktura i 6 0 0 sedymentacji/abrazji funkcje Występowanie 0 6 geograficznie gatunków obcych ekologicznie lub 4 2 0 Zniszczenia 0 6 3 3 0 mechaniczne Ogólnie 0 5 1 0 6 Perspektywy ochrony 2 3 1 0 6 Strona 9 z 13

Podsumowanie i porównanie ocen stanu ochrony siedliska przyrodniczego, w tym jego parametrów w obszarach Natura 2000 Tab. 6. Parametry i ocena ogólna stanu ochrony na obszarach NATURA 2000 i porównanie wyników Zestawienie ocen parametrów i oceny ogólnej stanu ochrony siedliska przyrodniczego na badanych obszarach NATURA 2000 w regionie biogeograficznym kontynentalnym w latach 2006-2011 i 2013 Obszary NATURA 2000 PLH220003 Białogóra PLH320041 Jezioro Bukowo PLH220023 Ostoja Słowińska PLH320017 Trzebiatowsko- Kołobrzeski Pas Nadmorski PLH320019 Wolin i Uznam PLH220032 Zatoka Pucka i Półwysep Helski Suma ocen poszczególnych parametrów Powierzchnia Wyniki obecnych Oceny dla obszarów NATURA 2000 Specyficzna Perspektywy struktura i funkcje ochrony Wyniki obecnych Wyniki obecnych Ocena ogólna Wyniki obecnych FV U2 FV U2 U1 U1 U1 U1 FV U1 FV U1 U1 U1 U2 U2 U1 U1 U1 U1 U1 U1 U1 U1 FV - 2 U1-4 U2-0 FV - 0 U1-5 U2-1 FV - 2 U1-3 U2-1 FV - 0 U1-4 U2-2 Parametr: powierzchnia siedliska. We obszarach Natura 2000 Białogóra i Ostoja Słowińska parametr oceniono na FV (Właściwy).Wynika to z faktu, że na żadnym, że ze stanowisk badawczych umiejscowionych w ww. ostojach nie stwierdzono niebezpieczeństwa zmniejszenia areału siedliska. W przypadku pozostałych czterech badanych ostoi stwierdzono istniejące lub potencjalne zagrożenia dla zachowania powierzchni siedliska. Na podstawie wyników monitoringu stan parametru powierzchnia w obszarach Natura 2000 należy ocenić jako niewłaściwy ( U1). Parametr: perspektywy ochrony. Podobnie jak w przypadku parametru powierzchnia siedliska, perspektywy ochrony określono dla siedliska 2110 jako właściwe w dwóch ostojach (Białogóra i Ostoja Słowińska). Powody oceny parametru są podobne: nie stwierdzono zagrożeń, które mogłyby mieć negatywny wpływ na ocenę stanu siedliska w przyszłości. Na drugim biegunie pod kątem oceny parametru (U2) znajduje się ostoja Trzebiatowsko- Strona 10 z 13

Kołobrzeski Pas Nadmorski obejmujący odcinek wybrzeża o przewadze procesów abrazyjnych, dodatkowo poddany wyjątkowo silnej presji ruchu turystycznego. Na podstawie wyników monitoringu stan parametru powierzchnia w obszarach Natura 2000 należy ocenić jako niewłaściwy ( U1). Parametr: specyficzna struktura i funkcje. W przypadku żadnej z ostoi parametr nie został oceniony na FV (właściwy). W większości badanych obszarów Natura 2000 parametr oceniono na U1. W większości przypadków ma na to wpływ ubóstwo gatunkowe oraz nienajlepsza kondycja wydmotwórczych gatunków traw. Jedynie w ostoi Białogóra parametr oceniona jako FV (zły) w wyniku braku oznak kwitnienia i owocowania traw. Na podstawie wyników monitoringu stan parametru specyficzna struktura i funkcje w obszarach Natura 2000 należy ocenić jako niewłaściwy ( U1). Informacja o gatunkach obcych Tab. 7. Gatunki obce Zestawienie informacji o gatunkach obcych, stwierdzonych w trakcie monitoringu siedliska przyrodniczego Obszar NATURA 2000 Stanowisko Obserwowane gatunki obce (lista gatunków) Wyniki obecnych PLH320041 Jezioro Bukowo Łazy wierzba ostrolistna Salix acutifolia PLH220032 Zatoka Pucka i Półwysep Hel wierzba ostrolistna Salix acutifolia Helski PLH220032 Zatoka Pucka i Półwysep Jurata wierzba ostrolistna Salix acutifolia Helski PLH320017 Trzebiatowsko- Kołobrzeski Pas Pogorzelica wierzba ostrolistna Salix acutifolia Nadmorski -PLH320017 Trzebiatowsko- Kołobrzeski Pas Mrzeżyno wierzba ostrolistna Salix acutifolia Nadmorski - Chłopy 1 wierzba ostrolistna Salix acutifolia - Ujście Piaśnicy wierzba ostrolistna Salix acutifolia Ocena zastosowanej metodyki monitoringu i ewentualne propozycje zmian wraz z uzasadnieniem Na podstawie prowadzonych w pierwszym etapie monitoringu siedliska 2110, metodykę należy ocenić jako właściwą i przydatną do oceny jego stanu ochrony. W celu poprawy jakości wykonywania Strona 11 z 13

należy dokonać następujących zmian: w przypadku wskaźnika Kondycja i forma wzrostu wydmotwórczych gatunków traw należy rozważyć rezygnację ze statusu wskaźnika kardynalnego. W trakcie terenowych odnaleziono płaty siedliska w dobrym stanie zachowania, dla których brak kwitnięcia i owocowania wydmotwórczych gatunków traw spowodował obniżenie oceny ogólnej. Tak zmodyfikowana metodyka zapewni poprawne metodycznie określenie stanu zachowania siedliska 2110. Dla pełnego określenia kierunków zmian, zwłaszcza w zakresie powierzchni siedliska niezbędne wydaje się wykorzystanie zdjęć satelitarnych lub lotniczych. Siedlisko 2110 - inicjalne stadia wydm nadmorskich jest jednym z siedlisk, których zasoby są niewielkie i podlegają dużym zmianom w czasie. Jego powierzchnię można bardzo łatwo określić i kartować za pomocą zdjęć satelitarnych lub lotniczych. Celem potwierdzenia wyników oraz w wielu miejscach wyodrębnienia płatów siedliska od siedlisk przylegających takich, jak 2120, wystarczające jest powtórzenie na istniejących stanowiskach. Propozycje działań ochronnych oraz wnioski dotyczące skuteczności dotychczas wykonywanych zabiegów. W trakcie nie stwierdzono na żadnym ze stanowisk dedykowanych działań ochronnych. Na kilku stanowiskach zauważalne są ślady prób utrwalania wydm nadmorskich za pomocą tzw. płotków faszynowych lub wysadzania zrzezów wierzby ostrolistnej Salix acutifolia. Na innych widoczne są świeże nasadzenia gatunku piaskownica zwyczajna Ammophila arenaria. W większości przypadków ich skuteczność jest krótkotrwała, chyba że maja miejsce na odcinkach wybrzeża o przewadze procesów sedymentacyjnych piasku morskiego. Z drugiej strony dla każdego z płatów siedliska reprezentowanego przez stanowisko badawcze można zaplanować następujące działania ochronne: odgrodzenie od plaży płatów siedliska, np. na stanowisku w pobliżu Świnoujścia w okresie letnim odgrodzono siatką drucianą wydmy białe od plaży; płaty wydm w stadium inicjalnym znalazły się po udostępnionej stronie plaży. Tego typu działania mogą się spotkać ze sprzeciwem ze strony turystów oraz miejscowych samorządów, więc powinna im towarzyszyć kampania edukacyjna, podkreślająca znaczenie i niewielkie zasoby siedliska w Polsce. skuteczne na akumulacyjnych odcinkach wybrzeża są również nasadzenia gatunku piaskownica zwyczajna Ammophila arenaria i należy je dalej konsekwentnie stosować. W przypadku płatów znajdujących się w pobliżu miejscowości z rozwinięta infrastrukturą turystyczną należy zaplanować działania związane z kanalizacją ruchu turystycznego (odpowiednia lokalizacja przejść na plażę, ścieżek pieszych itp.) oraz edukacja społeczeństwa. Syntetyczne podsumowanie wyników dla siedliska przyrodniczego. W roku 2013 badania związane z monitoringiem siedliska 2110 Inicjalne stadia nadmorskich wydm białych przeprowadzono na 24 stanowiskach badawczych. Stanowiska nie obejmują całego zasięgu siedliska: Świnoujścia na zachodzie aż po końcówkę Półwyspu Helskiego. W roku następnym monitoringiem należy objąć Mierzeję Wiślaną oraz płaty siedliska występujące w delcie Wisły. Wyniki przeprowadzonych pozwalają na następujące stwierdzenie: Strona 12 z 13

stan ochrony siedliska 2110 należy ocenić jako niezadawalający. jedynie w przypadku czterech stanowisk, z czego dwa znajdują się w granicach czynnego poligonu wojskowego, a jedno w granicach Słowińskiego Parku Narodowego) stan ochrony określono jako właściwy (FV). Powodem tak dobrego stanu zachowania siedliska na tych stanowiskach jest ich niedostępność oraz odległość od miejscowości letniskowych, w związku z tym z niewielką penetracją turystów. Z drugiej strony znajdują się one na odcinku wybrzeża, na którym przeważają procesy sedymentacji i akumulacji piasku morskiego. Na drugim biegunie znajduje się 7 stanowisk, których stan określono jak zły (U2). Znajdują się one w rozproszeniu w całym pasie wybrzeża, ale szczególnie źle należy ocenić stan siedliska na środkowym wybrzeżu. Cechą charakterystyczną większości stanowisk z oceną złą (FV) jest duża presja ruchu turystycznego oraz ich ulokowanie na tzw. abrazyjnym odcinku wybrzeża. FV właściwy U1 niezadowalający U2 Zły XX nieznany Wykres: ocena ogólna siedliska 2110 w rejonie biogeograficznym kontynentalnym. Najistotniejsze zagrożenia wynikają z oddziaływania presji związanej z ruchem turystycznym (rekreacyjne użytkowanie plaż) i działalnością morza (fale sztormowe i silne wiatry. Dotyczy to w zasadzie większości stanowisk, może z wyłączeniem stanowisk znajdujących się na terenie poligonu wojskowego Wicko oraz odcinku wybrzeża na wschód od Świnoujścia. W Polskich warunkach istnieje silna presja na wykorzystanie turystyczne każdego skrawku wybrzeża, co ma znaczący wpływ na ekosystemy leśne przylegające do miejscowości letniskowych. Na podstawie przeprowadzonych obserwacji przedstawiono następujące propozycje działań ochronnych: kanalizacja ruchu turystycznego poprzez dalsze tworzenie i oznakowanie szlaków turystycznych oraz przejść na plażę; szeroko pojęte działania edukacyjne (media, ale i społeczność lokalna). 2 przypadku szczególnie zagrożonych stanowisk ich odgrodzenie od plaży za pomocą płotu z siatki drucianej. Strona 13 z 13