ZAGROśENIE ZWIĄZANE ZE STOSOWANIEM ŚRODKÓW STRZAŁOWYCH KATOWICE 2007
Spis treści 1. W podziemnych zakładach górniczych... 3 2. W odkrywkowych zakładach górniczych... 4 3. W górnictwie otworowym i wiertnictwie... 5 2
1. W podziemnych zakładach górniczych 1) W roku 2006 zaistniał w dniu 28.06.2006r. wypadek strzałowy zbiorowy w KWK "Sośnica-Makoszowy". Podczas wiercenia otworów strzałowych w chodniku nastąpiła detonacja materiału wybuchowego pozostałego w resztce odpalonego otworu strzałowego, pozostałej po uprzednio wykonanych robotach strzałowych. W wyniku zdarzenia wypadkom uległo czterech pracowników Przedsiębiorstwa Robót Górniczych S.A. w Gliwicach - 1 wypadek śmiertelny oraz 3 wypadki lekkie. 2) W roku 2005 nie było wypadków związanych z stosowaniem środków strzałowych. W roku 2004 zaistniały 2 wypadki strzałowe, w których wypadkom lekkim uległo 2 osoby. 3) W latach 1990-2006 zaistniało 70 wypadków, w których poszkodowanych zostało 137 pracowników, w tym 18 uległo wypadkom śmiertelnym. 4) Najczęstsza przyczyna zaistniałych zdarzeń miała związek z nawiercaniem środka strzałowego w otworze strzałowym, nie wycofaniem pracownika do miejsca bezpiecznego, brakiem obstawy dojść do miejsca wykonywania robót strzałowych oraz uŝyciem zapalarki do kontroli obwodu strzałowego-pomiar prowadzono w przodku. 5) W roku 2006 stan bezpieczeństwa w zakresie robót strzałowych uległ pogorszeniu, zarówno w aspekcie ilości zaistniałych wypadków, ilości osób poszkodowanych, jak równieŝ cięŝkości wypadków. Na powyŝsze wpłynął wypadek zaistniały w 2006r. w firmie usługowej wykonującej prace w ruchu zakładu górniczego. 6) W latach 2000-2006 zaistniało 11 wypadków, w których poszkodowanych zostało 65 pracowników (55 poza kopalniami węgla kamiennego), w tym 2 pracowników uległo wypadkom śmiertelnym (1 wypadek w kopalni odkrywkowej). Warto zaznaczyć, Ŝe w latach 2000 i 2005 nie odnotowano wypadków strzałowych. Ogólnie ilość wypadków związanych ze stosowaniem środków strzałowych maleje zwłaszcza w kopalniach węgla kamiennego, m.in. z uwagi na ograniczenie wykonywania robót strzałowych, zwiększenie nadzoru nad wykonywaniem robót strzałowych oraz wprowadzeniem do powszechnego stosowania kilku przyrządów słuŝących do kontroli obwodu strzałowego w pobliŝu załadowanych otworów strzałowych (Wrzos, POS-510 i OSC-1, OSH-1), eliminując w ten sposób moŝliwość stosowania do tych celów niedozwolonych przyrządów. Tab. 1. Tabelaryczne zestawienie wypadków związanych z uŝywaniem środków strzałowych zaistniałych w zakładach górniczych w latach 1990-2006r. Rok Ilość wypadków Ilość poszkodowanych Ilość wypadków śmiertelnych 1990 13 17 4 1991 5 7 3 1992 5 4 1 1993 13 15 4 3
1994 7 8 2 1995 2 2 1 1996 5 8 0 1997 2 4 0 1998 2 2 0 1999 4 5 1 2000 0 0 0 2001 1 3 1 2002 2 2 0 2003 5 54 0 2004 2 2 0 2005 0 0 0 2006 1 4 1 SUMA 70 137 18 2. W odkrywkowych zakładach górniczych Do zagroŝeń technicznych wynikających ze stosowanej w odkrywkowych zakładach górniczych techniki i technologii urabiania skał naleŝy m.in. zaliczyć zagroŝenia związane z robotami strzałowymi prowadzonymi w kopalniach eksploatujących złoŝa zwięzłych surowców skalnych. ZagroŜenia te występują takŝe w KWB Bełchatów" przy zdejmowaniu części nadkładu zbudowanego ze skał zwięzłych, których właściwości uniemoŝliwiają urobienie maszynami podstawowymi. Do zagroŝeń wynikających ze stosowania robót strzałowych zalicza się drgania parasejsmiczne, powietrzną falę uderzeniową i rozrzut odłamków skalnych oraz zagroŝenia związane z transportem, składowaniem i uŝywaniem środków strzałowych. W celu zminimalizowania tego typu zagroŝeń wprowadzane są w zakładach górniczych nieelektryczne metody prowadzenia robót strzałowych oraz zleca się ich wykonywanie podmiotom specjalistycznym. Wprowadza się równieŝ, na coraz większą skalę, technologie mechanicznego urabiania skał przy rozdrabnianiu nadgabarytów powstałych w efekcie urabiania złóŝ skalnych. Większość zakładów górniczych zrezygnowała z przechowywania środków strzałowych we własnych składach materiałów wybuchowych. Zostały one zlikwidowane i aktualnie zakłady górnicze korzystają z usług wyspecjalizowanych w tym zakresie dystrybutorów posiadających wymagane uprawnienia. W 2006 r. w odkrywkowych zakładach górniczych nie odnotowano wypadków lub zdarzeń związanych z prowadzeniem robót strzałowych. 4
3. W górnictwie otworowym i wiertnictwie W górnictwie otworowym zagroŝenia wynikające ze stosowania środków strzałowych występują w trakcie wykonywania badań geofizycznych (geofizyka poszukiwawcza) oraz przy wykonywaniu zabiegów specjalnych w otworach i odwiertach wiertniczych (perforacja rur okładzinowych torpedowanie). W pracach grup geofizycznych jako źródło propagacji fali sejsmicznej uŝywa się ładunków materiałów wybuchowych detonowanych w otworach strzałowych. Wykonywanie tych prac moŝe spowodować naruszenie równowagi hydrogeologicznej na obszarach prowadzonych prac sejsmicznych oraz szkody wywołane drganiami sejsmicznymi. Niekontrolowane zainicjowanie wybuchu moŝe być spowodowane występowaniem prądów błądzących, emisją fal elektromagnetycznych, wysokich częstotliwości generowanych przez nadajniki radiowe, telekomunikacyjne, a takŝe linie energetyczne lub teŝ błędem ludzkim. Działania zapobiegawcze to głównie rygorystyczne przestrzeganie dyscypliny wykonywania robót z uŝyciem środków strzałowych oraz zasad prawidłowego nabywania, przechowywania i transportu tych środków. 5