Katowice 15.01.2012 Trybunału Konstytucyjnego ul. Szucha 12 a 00-918 Warszawa Skarżący: Marzanna Szulc ul. Pszenna 18 Katowice 40-629 reprezentowana przez radcę prawnego Krystiana Szulc Kancelaria ul. Oświęcimska 13 41-400 Mysłowice SKARGA KONSTYTUCYJNA Działając na podstawie art. 188 ust. 1 Konstytucji RP w związku z art 79 w imieniu Marzanny Szulc, której pełnomocnictwo załączam, wnoszę o stwierdzenie że : 1. art. 43 ust. 1 p. 6 ustawy z dnia 12 maja 2011 o refundacji leków środków specjalnego przeznaczenia żywieniowego... Dz.U. 122/696 w zakresie, w jakim pozbawia wnioskodawcę prawa do rozpatrzenia sporu pomiędzy dwoma podmiotami cywilnoprawnymi przez niezawisły sąd powszechny, wprowadzając w to miejsce nowy rodzaj tytułu egzekucyjnego nieznanego wcześniej i sprzecznego z prawem, zwany w ustawie wezwaniem do zapłaty niezgodny jest w ocenie wnioskodawcy z art. 65 ust. 1 w związku z art. 45 ust. 1, art. 21 ust. 1 i 2, art. 31 ust. 3 oraz art. 64 ust. 1 Konstytucji RP; oraz, że 2. art 41ust 6 p. 2 ustawy w zakresie, w jakim pozbawia wnioskodawcę prawa do rozpatrzenia sporu pomiędzy dwoma podmiotami cywilnoprawnymi przez niezawisły sąd powszechny wprowadzając w to miejsce nowy rodzaj tytułu egzekucyjnego nieznany wcześniej i sprzeczny z prawem, zwany w ustawie zaleceniami pokontrolnymi jest niezgodny z art. 65 ust. 1 w związku z art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 i art. 22 Konstytucji RP; 3. art. 41 ust. 7 ustawy w zakresie, w jakim pozbawia wnioskodawcę prawa do zawarcia umowy z NFZ i sprzedaży leków refundowanych bez wyroku sądu powszechnego a tylko na
podstawie prywatnego dokumentu podmiotu cywilnoprawnego, zwanego w ustawie oświadczeniem o rozwiązaniu umowy na podstawie art. 41 ust. 6 ustawy jest niezgodny w ocenie wnioskodawcy z art. 21 ust. 1, art. 22, art. 64 oraz art. 42 Konstytucji RP. 4. art. 42 ustawy, w jakim pozbawia wnioskodawcę prawa do rozpatrzenia sporu pomiędzy dwoma podmiotami cywilnoprawnymi przez niezawisły sąd powszechny, wprowadzając w to miejsce nieznane wcześniej w porządku prawnym ostateczne stanowisko Prezesa NFZ jest niezgodny w ocenie wnioskodawcy z art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1 Konstytucji RP. 5. Przyznanie pełnomocnikowi skarżącej wynagrodzenia według norm przepisanych i przekazanie na rzecz fundacji im G. Kolosy Pomoc Dzieciom Śląska w Katowicach Uzasadnienie zarzutów stawianych aktowi normatywnemu Zarzut nr 1: Art. 43 ust. 1 p. 6 ustawy z dnia 12 maja 2011 o refundacji leków zobowiązuje podmiot prowadzący aptekę a - jak w przypadku skarżącej prowadzącej działalność gospodarczą na własne imię i nazwisko w postaci apteki ogólnodostępnej na postawie wpisu do rejestru działalności gospodarczej i zezwolenia WIF w Katowicach, będącej jednocześnie kierownikiem apteki - także kierownika apteki, do zwrotu refundacji ceny leku środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobu medycznego wydanego z apteki ze zniżką, na podstawie dokumentu prywatnego podmiotu cywilnoprawnego. Dokument ten sporządzony jest przez pracowników tego podmiotu. Odwołanie od stanowiska pracownika NFZ przysługuje tylko do szefa tego podmiotu (Prezes NFZ) bez prawa odwołania do sądu powszechnego. W tym miejscu należy wskazać, że uprawnionym do otrzymania refundacji nie jest apteka (podmiot prowadzący aptekę) lecz pacjent (pełnomocnik skarżącego uważa, że nazywanie pacjenta świadczeniobiorcą jest przejawem odhumanizowania prawa). To pacjent jest beneficjentem systemu i to on korzysta z leków ze zniżką refundowanych przez NFZ a nie apteka. Apteka przez okres ponad 30 dni kredytuje NFZ (Skarb Państwa), gdyż wydaje lek ze zniżka natychmiast i pacjent rozpoczyna leczenia, a otrzymuje zwrot refundacji której dokonała na rzecz pacjenta po ponad 30 dniach. To apteka, Wysoki Trybunale, refunduje lek dla pacjenta i otrzymuje tylko zwrot tego do czego uprawniony był pacjent. Prawo pacjenta nie powinno zależeć od formalnych wymogów recepty, a od tego czy ma, czy nie ma, prawa do otrzymania danego leku ze zniżką. Reszta powinna być rzeczą systemu, a za jego odpowiednie zorganizowanie odpowiada ten, kto sprawuje władzę wykonawczą. W tym zakresie jest, zdaniem wnioskodawcy, sprzeczny z przepisami art. 65 ust. 1 w związku z art.
45 ust. 1, art. 21 ust. 1 i 2, art. 31 ust. 3 oraz art. 64 ust. 1 Konstytucji RP; Zarzut nr 2 i 3 Zgodnie z art. 41 ust. 6 pkt 2, NFZ rozwiązuje umowę na realizację recept ze skutkiem natychmiastowym w przypadku niewykonania przez podmiot prowadzący aptekę w terminie zaleceń pokontrolnych. Z kolei zgodnie z art. 41 ust. 7, NFZ nie zawiera kolejnej umowy przez okres: 1 roku w przypadku pierwszego rozwiązania umowy, o którym mowa w ust. 6; 3 lat w przypadku drugiego rozwiązania umowy, o którym mowa w ust. 6. Reasumując, rozwiązanie umowy na realizację recept, a w konsekwencji odmowa jej zawarcia przez okres od roku do trzech lat, zależy wyłącznie od swobodnej oceny podmiotu cywilnoprawnego, jakim jest NFZ. W przypadku ewentualnego rozwiązania umowy na realizację recept, podmiot prowadzący aptekę posiada wyłącznie możliwość dochodzenia bezskuteczności takiego oświadczenia woli przed sądem powszechnym. Sąd powszechny, rozpoznając powództwo podmiotu prowadzącego aptekę, celem rozstrzygnięcia sporu, ustali wyłącznie zaistnienie przesłanki do rozwiązania umowy, wskazanej w art. 41 ust. 6 pkt 2, tj. niewykonanie przez podmiot prowadzący aptekę w terminie zaleceń pokontrolnych. Sąd powszechny nie będzie miał możliwości rozpatrywania kwestii zasadności samych zaleceń pokontrolnych. Jedyna kwestia, pozostająca w kognicji sądu, to fakt wykonania bądź niewykonania zaleceń przez podmiot prowadzący aptekę. W tym miejscu należy podnieść okoliczność istotną dla rozstrzygnięcia zasadności niniejszego wniosku o stwierdzenie niezgodności ustawy z Konstytucją RP, mianowicie fakt, iż refundacja części (względnie całości) ceny leku realizowanego przez aptekę, nie jest świadczeniem należnym podmiotowi prowadzącemu aptekę, lecz pacjentowi. Powstanie prawa do refundacji zależy od faktu, czy dana recepta, która została zrealizowana, była wystawiona jako pewna forma realizacji prawa do świadczenia opieki zdrowotnej konkretnego świadczeniobiorcy, tj. pacjenta. To pacjent jest beneficjentem refundacji leku, nie aptekarz. Podmiot prowadzący aptekę kredytuje w istocie w krótkich terminach finansowanie przez Skarb Państwa świadczeń zdrowotnych (refundacji ceny leku) należnych pacjentowi. Środki pieniężne przekazywane aptece przez NFZ z tytułu zrealizowanych recept podlegających refundacji, stanowią w istocie zwrot prywatnych środków przedsiębiorcy, które zostały wydatkowane przez niego w imieniu i na rachunek Skarbu Państwa. Zgodnie z art. 21 ust. 1 Konstytucji RP, Rzeczpospolita Polska chroni własność. Ta ogólna zasada posiada rozwinięcie w art. 64 Konstytucji RP, zgodnie z którym:
każdy ma prawo do własności, innych praw majątkowych oraz prawo dziedziczenia, własność, inne prawa majątkowe oraz prawo dziedziczenia podlegają równej dla wszystkich ochronie prawnej, własność może być ograniczona tylko w drodze ustawy i tylko w zakresie, w jakim nie narusza ona istoty prawa własności. Kwestionowane powyżej przepisy ustawy o refundacji leków, naruszają art. 21 ust. 1 oraz art. 64 Konstytucji RP, gdyż ograniczają własność podmiotu prowadzącego aptekę w zakresie naruszającym istotę prawa własności. Podmiot prowadzący aptekę przeznacza na kredytowanie Skarbu Państwa w zakresie refundacji leków, środki pieniężne stanowiące jego własność. W skutek tej operacji finansowej nabywa roszczenie o żądanie wypłaty takiej samej kwoty pieniężnej ze środków Skarbu Państwa, jakimi zarządza podmiot cywilnoprawny - Narodowy Fundusz Zdrowia. Przedmiotowe kredytowanie jest nie tylko obciążeniem dla podmiotu prowadzącego aptekę, ale i uprawnieniem, bez którego faktyczne prowadzenie apteki w świetle bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa oraz warunków ekonomicznych nie byłoby możliwe. Z jednej bowiem strony, apteka nierealizująca recept objętych refundacją nie miałaby klientów, a co za tym idzie obrotów koniecznych do kontynuacji działalności gospodarczej, z drugiej zaś strony dla prowadzenia apteki konieczne jest oferowanie pełnego zakresu leków dopuszczonych do obrotu. Uprawnienie zatem do zawarcia umowy na realizację recept, stanowi w przypadku podmiotu prowadzącego aptekę istotny element jego prawa własności i innych praw majątkowych związanych z prowadzonym przedsiębiorstwem (apteką). Rozwiązanie umowy na realizację recept oraz skutkująca tym niemożliwość jej zawarcia przez kolejny rok bądź trzy lata, stanowi dla przedsiębiorcy prowadzącego aptekę daleko idące ograniczenie jego prawa własności i innych praw majątkowych. Należy zwrócić uwagę na utrwalone w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego stanowisko, iż jeżeli legalnie nabytą własność można byłoby odebrać właścicielowi (...), pozbawiając go dodatkowo wpływu na warunki, na jakich następuje utrata własności, to prawo własności nie mogłoby spełniać swej konstytucyjnej roli. Kwestionowane przepisy ustawy o refundacji leków, przewidują pozbawienie podmiotu prowadzącego aptekę prawa własności (uniemożliwienie zawarcia umowy o refundację leków, a tym samym faktyczne pozbawienie możliwości dalszego prowadzenia przedsiębiorstwa) w oparciu wyłącznie o swobodne, subiektywne uznanie podmiotu cywilnoprawnego, jakim jest NFZ. Jedyną bowiem przesłanką pozbawienia opisanego wyżej prawa własności, jest niezastosowanie się przez podmiot prowadzący aptekę do zaleceń pokontrolnych. Zalecenia te zaś, jak wykazano powyżej, zależą od swobodnego uznania NFZ, a podmiot prowadzący aptekę nie posiada środków ochrony prawnej, by podważyć zasadność stanowiska NFZ.
Podsumowując tę część wniosku, przywołać należy art. 22 Konstytucji RP, który przewiduje, iż ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny. Jak sygnalizowano już powyżej, rozwiązanie umowy na realizację recept oraz skutkujący tym brak możliwości jej zawarcia przez okres kolejnego roku bądź trzech lat, stanowi de facto o uniemożliwieniu przedsiębiorcy dalszego prowadzenia przedsiębiorstwa w postaci apteki. Kwestionowane zapisy ustawy o refundacji leków niezgodne są zatem także z art. 22 Konstytucji RP, z tych samych powodów, co podane powyżej. W ocenie wnioskodawcy brak jest ważnego interesu publicznego, przemawiającego za tak daleko idącym ograniczeniem wolności działalności gospodarczej. Nie jest nim bowiem z pewnością bezpodstawne uprzywilejowanie jednego podmiotu cywilnoprawnego (NFZ) w stosunku do drugiego podmiotu cywilnoprawnego, dokonane w ramach stosunku obligacyjnego opartego, z samej swojej zasady, na równości podmiotów posiadających osobowość prawną wobec prawa. Konstytucja nie definiuje bowiem ważnego interesu publicznego, jednak w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego i w nauce powszechnie przyjmuje się, że pojęcie to obejmuje: bezpieczeństwo państwa, porządek publiczny, ochronę środowiska, zdrowia publicznego oraz moralności publicznej. Zarzut nr 4. Art. 42 ustawy o refundacji leków wprowadza dla stron stosunku obligacyjnego, zawiązanego umową o refundację leków, tryb dochodzenia praw obligacyjnych jednej ze stron (podmiotu prowadzącego aptekę), odmienny od przewidzianego regulacją prawa cywilnego. Ustawodawca wyłącza zatem zasady ogólne- tj. możliwość dochodzenia uprawnień obligacyjnych na podstawie przepisów ogólnych. Z uwagi na okoliczności przytoczone w punkcie 1 niniejszego wniosku, dotyczące faktu iż Narodowy Fundusz Zdrowia nie jest organem administracji publicznej, podmiot prowadzący aptekę pozbawiony jest także możliwości ochrony prawnej przewidzianej w postępowaniu administracyjnym oraz postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Jedynymi środkami ochrony praw obligacyjnych podmiotu prowadzącego aptekę w ramach umowy na realizację recept, są środki przewidziane w art. 42 ustawy o refundacji leków, a to: zażalenie na czynności dyrektora wojewódzkiego oddziału NFZ dotyczące realizacji umowy, składane do Prezesa NFZ, w przypadku nieuwzględnienia zażalenia przez Prezesa NFZ, wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, rozpatrywany przez Prezesa NFZ. Zgodnie z art. 42 ust. 7 ustawy o refundacji leków, stanowisko Prezesa NFZ jest ostateczne. Zapisami art. 42 ustawy o refundacji leków ustawodawca wprowadził regulację prawną stosunku
obligacyjnego dwóch równorzędnych podmiotów prawa cywilnego, zgodnie z którą jeden z nich, tj. Narodowy Fundusz Zdrowia, posiada kompetencję do rozstrzygania wszelkich sporów wynikłych pomiędzy stronami w ramach wzajemnego wykonywania umowy na realizację recept. Przepis art. 32 ust. 1 Konstytucji RP stanowi, że wszyscy są wobec prawa równi, jak też wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne. Ugruntowane orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego każe interpretować wskazany przepis w ten sposób, by przyjąć że zakres podmiotowy zasady równości rozciągnięty został w art. 32 Konstytucji RP na ogół osób, objął więc tak osoby fizyczne jak i prawne. Co za tym idzie, wskazany przepis odnosi się z całą pewnością do relacji dwóch podmiotów cywilnoprawnych stosunku obligacyjnego, zawiązanego umową na refundację leków, jakimi to podmiotami są NFZ oraz podmiot prowadzący aptekę. Podmioty te winny być równe wobec prawa. Powinny zatem posiadać równe środki ochrony swoich praw obligacyjnych. Z kolei art. 45 ust. 1 Konstytucji RP ustanawia prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd. Kwestionowany powyżej przepis ustawy o refundacji leków, narusza art. 32 oraz art. 45 Konstytucji RP, gdyż ustanawia rażącą nierówność wobec prawa NFZ oraz podmiotu prowadzącego aptekę, pozbawiając równocześnie podmiot prowadzący aptekę prawa do sądu. Zgodnie z kwestionowanym przepisem ustawy o refundacji leków, organem posiadającym kompetencję do rozstrzygania sporów pomiędzy stronami umowy na realizację recept, a dotyczących wzajemnych praw i obowiązków stron tej umowy, jest jedna ze stron umowy - Narodowy Fundusz Zdrowia. Rozstrzyganie sporów leży w jego kompetencji, zatem orzeka we własnej sprawie, równocześnie zaś orzeczenia te są ostateczne. Podmiot prowadzący aptekę nie posiada w świetle kwestionowanej ustawy środków zaskarżenia stanowiska NFZ, które ma być ostateczne i wiążące dla stron umowy. Mając na uwadze wszelkie okoliczności wskazane w treści niniejszego wniosku, w imieniu wnioskodawcy wnoszę o wydanie orzeczenia w przedmiocie zgodności z Konstytucją RP ustawy z dnia 12 maja 2011r. o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych, opublikowaną w Dzienniku Ustaw z roku 2011, numer 122, pozycja 696; w treści którego stwierdzona zostanie niezgodność 1. art. 43 ust. 6 ustawy z art. 65 ust. 1 w związku z art. 45 ust. 1, art. 21 ust. 1 i 2, art. 31 ust. 3 oraz art. 64 ust. 1 Konstytucji RP; 2. art. 41 ust 6 pkt. 2 ustawy z art. 21 ust. 1, art. 22, art. 64, art. 65 ust. 1 Konstytucji RP, 3. art. 41 ust. 7 ustawy z art. 21 ust. 1, art. 22, art. 64, art. 65, art. 42 Konstytucji RP, 4. art 42 ustawy z z art. 32 ust. 1, i art. 45 ust. 1, Konstytucji RP.
Jednocześnie mając na uwadze treść przepisów art. 46 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym zwracam uwagę, że w opinii skarżącego nie przysługuje mu żadna droga odwoławcza. Dlatego skarga winna zostać rozpatrzona bez wyczerpywania jakiejkolwiek drogi odwoławczej, ze względu na brak takowej. Jest to sytuacja nowa i nie występowała w naszym porządku prawnym od czasu uchwalenia ustawy o Wysokim Trybunale. Skarżąca na podstawie stanowiska podmiotu cywilnoprawnego ma zostać pozbawiona należnych środków finansowych (art. 43 ust. 1 pkt. 6 skarżonej ustawy), możliwości prowadzenia działalności gospodarczej oraz pozbawienia prawa do sądu, które od 1215 roku zostało zapisane w Magna Charta Libertatum art. 39 gwarantował wolność osobistą, król nie mógł aresztować poddanego bez wyroku sądowego, ani odebrać mu majątku. Na ziemiach Polskich odpowiednikiem aktu prawnego, gwarantującego nietykalność osobistą i sądową były Przywileje Czerwiński i Jedleńsko Krakowski, wydane w I. połowie XV. Wieku, a co za tym idzie, ponad 500 lat temu. Wysoki Trybunale Konstytucyjny, skarżone przepisy ustawy cofają prawa mojej Mandantki i wszystkich właścicieli aptek do roku 1214, co w Państwie prawa, jakim winna być Rzeczypospolita Polska, nie powinno mieć miejsca. zał: pełnomocnictwo 5 odpisów skargi Z poważaniem Krystian Szulc radca prawny