Art. 118 ust. 2 ustawy o PSP przewiduje, że od kary upomnienia wymierzonej przez

Transkrypt

1 RZECZPOSPOLITA POLSKA Rzecznik Praw Obywatelskich dr Janusz KOCHANOWSKI Warszawa, dnia 11/09/2006 r. RPO IX-905/05/WK Warszawa Tel. centr Al. Solidarności 77 Fax Pan Ludwik Dorn Wiceprezes Rady Ministrów Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji Wielce Szanowny Panie Premierze, Na tle złożonej do Trybunału Konstytucyjnego skargi konstytucyjnej Pana Waldemara Boratyńskiego (sygn. Ts 199/04) pojawiły się istotne wątpliwości, co do zgodności z Konstytucją przepisów ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (Dz.U. z 2002 r. Nr 147, poz z późn. zm.). Wątpliwości te nie mogły być jednak zbadane przez Trybunał Konstytucyjny, gdyż skarga nie spełniała wymogów z art. 79 ust. 1 Konstytucji i Trybunał odmówił nadania jej dalszego biegu. Skarżący (funkcjonariusz Komendy Miejskiej PSP w Świnoujściu) został ukarany przez przełożonego karą dyscyplinarną upomnienia. Rozstrzygnięcie to zostało następnie utrzymane w mocy decyzją Komisji Dyscyplinarnej przy Zachodniopomorskim Komendancie Wojewódzkim PSP w Szczecinie. W orzeczeniu tym zamieszczone zostało pouczenie, że jest ono ostateczne, zaś skarżącemu nie przysługuje prawo wniesienia odwołania do Odwoławczej Komisji Dyscyplinarnej przy Komendancie Głównym PSP w Warszawie, ani też skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. W przedmiotowej sprawie wątpliwości wzbudza sposób interpretacji i stosowania przez właściwe organy przepisów ustawy o PSP, normujących przebieg postępowania dyscyplinarnego w sytuacji wymierzenia przez przełożonego kary dyscyplinarnej upomnienia. Art. 118 ust. 2 ustawy o PSP przewiduje, że od kary upomnienia wymierzonej przez

2 przełożonego przysługuje ukaranemu odwołanie do właściwej komisji dyscyplinarnej". Rozpoznająca takie odwołanie komisja dyscyplinarna działająca przy komendancie wojewódzkim PSP została jednakże w art. 121 ust. 1 pkt 2 lit. a) ustawy o PSP określona jako komisja orzekająca w pierwszej instancji". Taka jej ustawowa kwalifikacja" skłania organy stosujące omawiane przepisy do przyjęcia, że orzeczenie wydane przez tę komisję na podstawie art. 118 ust. 2 ustawy o PSP w efekcie wniesionego odwołania jest wprawdzie orzeczeniem kończącym postępowanie w sprawie, ale tylko w pierwszej instancji. Tymczasem, zgodnie z art. 124j ustawy o PSP, na orzeczenie kończące postępowanie dyscyplinarne w drugiej instancji stronie przysługuje skarga do sądu administracyjnego". Praktyka stosowania powołanych wyżej przepisów prowadzi w konsekwencji do sytuacji, w której funkcjonariusz PSP ukarany na podstawie art. 118 ust. 1 i 2 ustawy o PSP pozbawiony zostaje prawa złożenia skargi do sądu administracyjnego. Takiej też treści pouczenie zostaje zamieszczone w końcowej części orzeczenia komisji dyscyplinarnej. Wiadomość o braku dostatecznej określoności przepisów prawa w niniejszej sprawie powziąłem w wyniku zasygnalizowania tego problemu przez Dyrektora Zespołu Wstępnej Kontroli Skarg Konstytucyjnych i Wniosków Trybunału Konstytucyjnego. W mojej ocenie przedstawiony stan prawny narusza określoną w Konstytucji RP zasadę demokratycznego państwa prawa. Wyrażona w art. 2 Konstytucji RP klauzula generalna - Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej" - jest standardem" państwa prawnego. Na standard ten składa się wywiedziona przez Trybunał Konstytucyjny z klauzuli demokratycznego państwa prawa - zasada określoności przepisów prawa oraz nakaz przestrzegania przez ustawodawcę zasad poprawnej legislacji. Tak sformułowany przepis art. 121 ust. 1 pkt 2 lit. a) ustawy o PSP w kwestii działania komisji dyscyplinarnej przy komendancie wojewódzkim PSP jako organu orzekającego w pierwszej instancji, w sytuacji, kiedy komisja rozpatruje także odwołania wniesione od kary upomnienia określonej w art. 118 jest niezgodny z zaprezentowanymi zasadami. Powyższa norma zredagowana jest w sposób niejasny i nieprecyzyjny oraz powoduje niepewność adresatów co do ich praw i obowiązków. Jak bowiem wynika z przedstawionych przepisów nie jest możliwe do jednoznacznego określenia, że od orzeczenia komisji dyscyplinarnej przy komendancie wojewódzkim Państwowej Straży Pożarnej orzekającego jako organ pierwszej instancji (w przypadku rozpatrywania przez nią także odwołania od kary upomnienia) - istnieje zakaz wniesienia odwołania do Odwoławczej Komisji Dyscyplinarnej przy Komendancie Głównym

3 Państwowej Straży Pożarnej bądź skargi do sądu administracyjnego. Przepisy nie rozstrzygają bowiem zagadnienia ostateczności takiego orzeczenia. Sytuacja taka stwarza nazbyt szerokie ramy dla organów stosujących niniejsze przepisy (tj. komisji dyscyplinarnych działających przy komendantach wojewódzkich PSP), które w przedstawionym wypadku poprzez własną interpretację i praktykę zastępują organ ustawodawczy w precyzyjnym ustaleniu treści kwestionowanych norm prawnych. Nadto organy te interpretują przepisy w sposób sprzeczny z prawem, gdyż pozbawiają obywateli możliwości zaskarżania orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji (art. 78 Konstytucji) oraz prawa do rozpatrzenia sprawy przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd (art. 45 ust. 1 Konstytucji). Jest to uciążliwe dla funkcjonariuszy z tego względu, iż orzeczenia zapadłe w tym trybie pociągają za sobą daleko idące skutki w sferze praw i obowiązków strażaków, albowiem kara upomnienia podlega złożeniu do akt osobowych ukaranego, może być także poddana do publicznej wiadomości, a także spowodować zgodnie z art. 95 ust. 4 pkt 2 ustawy o Państwowej Straży Pożarnej obniżenie nagrody rocznej do 50% jej wysokości. W związku z powyższym, działając na podstawie art. 16 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (tekst jedn. - Dz.U. z 2001 r., Nr 14, poz. 147), przesyłam w załączeniu kopię postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z dnia r. o sygn. akt Ts 199/04 i uprzejmie proszę Pana Premiera o spowodowanie podjęcia inicjatywy ustawodawczej w przedstawionym zakresie. zał. 1 Łączę wyrazy szacunku /-/

4 Zespół IX BRPO Warszawa, dnia 11/09/2006 r. RPO IX-905/05/WK ABSTRAKT do wystąpienia Rzecznika Praw Obywatelskich skierowanego do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie zainicjowania działań legislacyjnych zmierzających do zmiany przepisów art. 121 ust. 1 pkt 2 lit. a) ustawy o Państwowej Straży Pożarnej w kwestii działania komisji dyscyplinarnej przy komendancie wojewódzkim PSP jako organu orzekającego w pierwszej instancji, w sytuacji, kiedy komisja rozpatruje także odwołania wniesione od kary upomnienia określonej w art. 118 w celu precyzyjnego określenia przedstawionych norm prawnych tak, ażeby nie nastręczały one organom stosującym prawo wątpliwości interpretacyjnych i były zgodne z konstytucyjną zasadą określoności przepisów prawa oraz nakazem przestrzegania zasad poprawnej legislacji. W wystąpieniu Rzecznik wykazał, iż: - przepis art. 121 ust. 1 pkt 2 lit. a) ustawy o PSP w kwestii działania komisji dyscyplinarnej przy komendancie wojewódzkim PSP jako organu orzekającego w pierwszej instancji, w sytuacji, kiedy komisja rozpatruje także odwołania wniesione od kary upomnienia określonej w art. 118 jest niezgodny z zasadą określoności przepisów prawa oraz nakazem przestrzegania zasad poprawnej legislacji. Norma ta zredagowana jest w sposób niejasny i nieprecyzyjny oraz powoduje niepewność adresatów co do ich praw i obowiązków. Jak bowiem wynika z przedstawionych przepisów nie jest możliwe do jednoznacznego określenia, że od orzeczenia komisji dyscyplinarnej przy komendancie wojewódzkim Państwowej Straży Pożarnej orzekającego jako organ pierwszej instancji (w przypadku rozpatrywania przez nią także odwołania od kary upomnienia) - istnieje zakaz wniesienia odwołania do Odwoławczej Komisji Dyscyplinarnej przy Komendancie Głównym Państwowej Straży Pożarnej bądź skargi do sądu administracyjnego. Przepisy nie rozstrzygają bowiem zagadnienia ostateczności takiego orzeczenia. Sytuacja taka stwarza nazbyt szerokie ramy dla organów stosujących niniejsze przepisy (tj. komisji dyscyplinarnych działających przy komendantach wojewódzkich PSP), które w przedstawionym wypadku poprzez własną interpretację i praktykę zastępują organ ustawodawczy w precyzyjnym ustaleniu treści

5 kwestionowanych norm prawnych. Nadto organy te interpretują przepisy w sposób sprzeczny z prawem, gdyż pozbawiają obywateli możliwości zaskarżania orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji (art. 78 Konstytucji) oraz prawa do rozpatrzenia sprawy przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd (art. 45 ust. 1 Konstytucji). Żaden z przedstawionych bowiem przepisów nie zawiera unormowania, które w bezpośredni sposób wyłączałoby sądową kontrolę orzeczeń wydawanych od kary upomnienia przewidzianej w art. 118 ust. 2 ustawy o PSP. W ten sposób ustawodawca poprzez niejasne i niedookreślone sformułowanie tekstu zaprezentowanych przepisów prawnych pozostawił organom mającym je stosować nadmierną swobodę przy ustalaniu zakresu podmiotowego i przedmiotowego ograniczeń konstytucyjnych wolności i praw jednostki. Jest to uciążliwe dla funkcjonariuszy z tego względu, iż orzeczenia zapadłe w tym trybie pociągają za sobą daleko idące skutki w sferze praw i obowiązków strażaków, albowiem kara upomnienia podlega złożeniu do akt osobowych ukaranego, może być także poddana do publicznej wiadomości, a także spowodować zgodnie z art. 95 ust. 4 pkt 2 ustawy o Państwowej Straży Pożarnej obniżenie nagrody rocznej do 50% jej wysokości. Sporządził: /-/ mgr Wojciech Kardacz Główny Specjalista