IV Olimpiada Tematyczna Losy żołnierza i dzieje oręża polskiego w latach 1531 1683. Od Obertyna do Wiednia.

IV Olimpiada Tematyczna Losy żołnierza i dzieje oręża polskiego w latach 1531 1683. Od Obertyna do Wiednia. Nr kodowy ucznia: rozgrywana w roku szkolnym 2010 2011 Zawody I stopnia międzyszkolne (rejonowe) 14 stycznia 2011 r. K L U C Z O D P O W I E D Z I 1. Wpisz w tabeli władców polskich z lat 1531 1683, uwzględniając kolejność panowania (bez dat); odrębnie Jagiellonów i królów elekcyjnych. Henryk Walezy Jan (II) Kazimierz Waza Jan III Sobieski Michał Korybut Wiśniowiecki Stefan Batory Władysław IV Waza, Zygmunt (I) Stary Zygmunt (II) August Zygmunt III Waza Jagiellonowie Królowie elekcyjni Zygmunt (I) Stary Henryk Walezy Zygmunt (II) August Stefan Batory Zygmunt III Waza Władysław IV Waza Jan (II) Kazimierz Waza Michał Korybut Wiśniowiecki Jan III Sobieski Punktacja: 9 punktów: ( 2 za jedną pomyłkę; 4 za dwie pomyłki w kolejności). 2. Wpisz w tabeli hetmanów wielkich i polnych koronnych i litewskich oraz kozackich. Bogdan Chmielnicki Jan Karol Chodkiewicz Piotr Doroszeńko, Stanisław Koniecpolski Jerzy Lubomirski Iwan Mazepa Jan Sobieski, Jan Tarnowski Jan Wyhowski Jan Zamoyski Stanisław Żółkiewski. Hetmani koronni i litewscy Hetmani kozaccy Jan Karol Chodkiewicz Bogdan Chmielnicki Stanisław Koniecpolski Piotr Doroszeńko Jerzy Lubomirski Iwan Mazepa Jan Sobieski Jan Tarnowski Jan Zamoyski Stanisław Żółkiewski Jan Wyhowski Każde prawidłowe przyporządkowanie 1 punkt; razem 11 punktów. 3. Na podstawie opisów ziem Rzeczypospolitej Obojga Narodów dopisz w rubryce obok właściwą ich nazwę spośród podanych niżej: Dzikie Pola Inflanty Krajna Kociewie Mazowsze Pokucie Podlasie Polesie Pogezania Pomezania Powiśle Prusy Królewskie Śląsk Warmia Wielkopolska Wołyń Żmudź. A) Prowincja utworzona w II połowie XV w. Początkowo posiadała odrębny ustrój i samorząd (zjazdy stanów pruskich) monetę i skarb. Na sejmie lubelskim w 1569 r. stała się częścią Korony, a odrębności ustrojowe zniesiono. B) Kraina za Liwem, nad górną Narwią, Biebrzą i środkowym Bugiem. Była terenem rywalizacji władców litewskich i książąt mazowieckich. W 1565 r. przed zawarciem unii lubelskiej została włączona do Korony. C) Kraina obejmująca obszar między górnym Bugiem a Słuczą. W połowie XIV w. Kazimierz Wielki przegrał walkę o tę ziemię z Litwą, do której należała do czasów unii lubelskiej. Włączona do Korony jako województwo. Prusy Królewskie Podlasie Wołyń

D) Historyczna dzielnica Polski w dorzeczu dolnego biegu środkowej Mazowsze Wisły. Od rozbicia dzielnicowego zachowała swą odrębność. Część ziem włączono do Korony w latach 1462 1495, resztę po wymarciu w 1526 roku Piastów z linii tam panującej. E) Kraina historyczna położona nad górnym Prutem i Czeremoszem, Pokucie została przyłączona do Polski wraz z Rusią Halicką przez Kazimierza Wielkiego. W XV XVI wiekach była obszarem spornym między Polską i Mołdawią. Często pustoszona przez Tatarów. F) Bezkresny obszar stepowy między dolnym Bohem i dolnym Dnieprem, Dzikie Pola zamieszkały przez Kozaków, którzy utworzyli Sicz zaporoską. G) Kraina historyczna nad Dźwiną i Zatoką Ryską, zamieszkała Inflanty początkowo przez ludy bałtyjskie i fińskie. W XIII w. zajęta przez Zakon Kawalerów Mieczowych. H) Kraina w dorzeczu Łyny i Pasłęki, niegdyś zamieszkała przez Warmia plemiona pruskie. Po podboju przez Zakon Krzyżacki utworzono tam biskupstwo, po pokoju toruńskim należące do Prus Królewskich. Każde prawidłowe przyporządkowanie 1 punkt; razem 8 punktów. 4. Na podstawie opisu dopasuj, spośród podanych niżej, nazwę pełnionej funkcji wojskowej: ciwun chorąży cześnik dobosz hetman podkomorzy oboźny pisarz polny starosta starszy nad armatą generał artylerii strażnik wojewoda wojski. Wyszukiwał miejsce na obóz, odpowiadał za jego założenie, oboźny urządzenie i sprawne zwinięcie. Czuwał nad ewidencją wojska, dokonywał przeglądów, wypłacał żołd, pisarz polny dbał o wyposażenie w sprzęt i uzbrojenie. Dowódca wojsk zaciężnych, od XVI w. najwyższy zwierzchnik sił hetman zbrojnych, zastępował króla w dowodzeniu. Ubezpieczał wojsko w marszu, dowodził strażą przednią, wystawiał strażnik czaty. Zwierzchnik zbrojowni, prochowni i arsenałów. Odpowiadał za zaopatrzenie armii w proch i amunicję, szkolenie artylerzystów i transport dział. starszy nad armatą generał artylerii dobosz chorąży Żołnierz grający na bębnie sygnały i rozkazy wydawane oddziałom. Niósł chorągiew ziemską (pospolitego ruszenia) na czele rycerzy ruszających do walki, następnie urzędnik administracji ziemskiej. Każde prawidłowe przyporządkowanie 1 punkt; razem 7 punktów. 5. Królowie oraz magnaci wznosili okazałe zamki i rezydencje; wpisz w rubryce obok nazwisko właścicieli fundatorów rezydencji: Jagiellonowie Krasiccy Koniecpolscy Leszczyńscy Ossolińscy Jan III Sobieski Szafrańcowie Zamoyscy Żółkiewscy. Nazwa rezydencji Nazwisko właściciela Baranów Sandomierski Leszczyńscy Krasiczyn Krasiccy Krzyżtopór (Ujazd) Ossolińscy Niepołomice Jagiellonowie Pieskowa Skała Szafrańcowie Podhorce Koniecpolscy Wawel Jagiellonowie Wilanów Jana III Sobieskiego Zamość Zamoyscy Żłókiew Żółkiewscy Razem 10 punktów.

6. Do opisu broni i uzbrojenia dopasuj, spośród podanych niżej, właściwą nazwę broni białej (część I), broni palnej (część II) oraz elementów uzbrojenia (część III). Nazwy broni i uzbrojenia: arkabuz bagnet berdysz czekan ćwiećkartauna granatnik karacena kartauna kirys kolczuga kolubryna koncerz kopia krócica misiurka muszkiet oktawa półkartauna puffer (pistolet skałkowy), puklerz puszka rapier rohatyna rząd szabla szyszak. Część I broń biała: A) Broń sieczna, wyróżniała się prostą, długą głownią (1,2 1,6 metra); koncerz należała do bojowego wyposażenia husarzy. B) topór o szerokim zakrzywionym ostrzu i długim drzewcu. W XVI i XVII berdysz w. był bronią piechoty; Jan III Sobieski wyposażył w nie polską piechotę (zamiast forkietów) i dragonów. C) Broń o długiej i wąskiej głowni oraz osłonie dłoni. W Polsce posiadały ją rapier tylko wojska autoramentu cudzoziemskiego. D) Broń do walki wręcz o krzywej głowni, przeznaczona do cięcia i kłucia; szabla wywodziła się ze Wschodu, w Polsce stosowano ją powszechnie od XVI w. E) Długa broń drzewcowa z grotem i proporcem stanowiąca uzbrojenie kopia husarii; w Polsce od końca XVII w. używana jako broń ozdobna zabierana na uroczystości. F) Broń obuchowo-sieczna, składająca się z żelaznej głowicy, podobnej do czekan siekierki. Od XIV do XVIII w. używała jej jazda, niekiedy piechota do rozbijania zbroi i ściągania przeciwnika z konia G) Broń składająca się z drzewca o długości około 2 metrów i metalowego rohatyna grotu z hakiem; była bronią lekkiej jazdy. Koniec z grotem mocowano do łęku siodła, drugi koniec opadał swobodnie na ziemię. H) Broń biała, której nazwa wywodzi się od miasta we Francji, gdzie ją bagnet wynaleziono. W Polsce wprowadzona za czasów Jana III Sobieskiego na wyposażenie piechoty wybranieckiej Część II broń palna: I) Ręczna (krótka) broń palna z zamkiem skałkowym. Przeznaczona do strzelania na małą odległość. J) Ręczna długa broń, początkowo tak ciężka, że nosiło ją dwóch ludzi, a przy strzelaniu podpierano ją na przenośnych widełkach. Miała zamki lontowe, następnie kołowe. Nazwa jej wywodzi się z Włoch (od bukszpanu). K) Spiżowe lub żeliwne działo największego kalibru. W zależności od ciężaru i długości lufy ostrzeliwano z niego mury obronne lub obozy nieprzyjaciela. L) Według systemu holenderskiego, ustalonego w XVII w. działa następujących wagomiarów nosiły nazwy: 48 funtów 24 funty 12 funtów 6 funtów Razem 8 punktów. krócica arkabuz kolubryna kartauna półkartauna ćwierćkartauna oktawa Ł) Ręczna broń palna o kalibrze lufy około 2 centymetrów; była dość ciężka muszkiet i w celu oddania strzału podpierano ją na podpórce zwanej forkietem. M) W XV i na początku XVI w. ogólna nazwa broni palnej, w której puszka rozróżniano mniejszą ręczną broń palną i większą działa. Cześć III elementy uzbrojenia: N) Zbroja sporządzona w całości z małych, metalowych kółek. kolczuga O) Okrągła, wypukła tarcza używana przez lekką jazdę. puklerz P) Okrywający głowę hełm, z daszkiem z przodu, ruchomą blaszką chroniąca nos, blachami okrywającymi policzki oraz rzekomym nakarczkiem. szyszak

R) Nakładane na konia (często bogato zdobione) uzda, siodło z czaprakiem, rząd popiersie i podogonie. S) Zbroja z metalowych łusek przymocowanych do skórzanego lub karacena płóciennego kaftana; uzbrojenie husarii i jazdy pancernej. T) Rodzaj hełmu z okrywającym głowę i ramiona zwisającym welonem, misiurka wykonanym z żelaznych kółek. U) Pancerz na piersiach (ewentualnie także plecach wówczas były kirys połączone rzemieniami) jeźdźca lub piechura, osłaniający przed strzałami, kulami, pchnięciami. Razem 7 punktów. 7. Przeczytaj uważnie każde zdanie. Zastanów się czy zawiera prawdziwą, czy fałszywą informację. Postaw literę P (Prawda) lub F (Fałsz) w ostatniej rubryce. A) Płatnerz to rzemieślnik wyrabiający zbroje płytowe. + Prawda B) Szancmistrz to rzemieślnik wykonujący formy do odlewu armat. Fałsz C) Ciura to służący (następnie każdy pomocnik) rycerza-szlachcica na wojnie. + Prawda D) Hajdamak to nazwa Kozaka zaporoskiego żyjącego z rozboju. + Prawda E) Aprosze to duże chusty służące jako temblaki i osłony od deszczu. Fałsz F) Probantmaster to urzędnik królewski badający jakość uzbrojenia. Fałsz G) Kołczan to pochwa na strzały do łuku. + Prawda H) Buńczuk to rodzaj znaku z powiewającymi kiściami końskich ogonów. + Prawda I) Ryngraf to mały ołtarz polowy z wizerunkiem MB Częstochowskiej. Fałsz J) Furaż to zapasy żywności dla żołnierzy. Fałsz K) Kordegarda to pomieszczenie dla żołnierzy pełniących wartę. + Prawda L) Profos to zwiadowca wywodzący się z lekkiej jazdy kozackiej. Fałsz Ł) Towarzysz sowity to przedstawiciel żołnierzy do pertraktacji o zaległy żołd. Fałsz M) Pinka to statek handlowy przystosowany do walki we flocie wojennej. + Prawda N) Basteja to obniżona i poszerzona dawna baszta z platformą dla artylerii. + Prawda O) Czambuł to nagły, krótki najazd głównie Tatarów. Fałsz P) Harc to walki pojedynczych żołnierzy przed walną bitwą. + Prawda R) Bułat to najlepszy koń krwi arabskiej. Fałsz S) Czata to zwiad wojskowy a także warta. + Prawda T) Ekwipaż to polowe wyposażenie oficera. + Prawda Razem 20 punktów. 8. W XVI i XVII w. Rzeczpospolita zyskiwała i traciła swoje ziemie. Przeczytaj poniższe informacje i podkreśl właściwą odpowiedź: A) Zaznacz kółkiem zestaw ziem, które utraciła Polska w wyniku wojen prowadzonych w XVII w.: Ukraina lewobrzeżna, Ziemia Siewierska i Czernichowska Ziemia Smoleńska, Inflanty. Kamieniec Podolski, ujście Odry, Ziemia Siewierska i Czernichowska Ziemia Smoleńska. Ukraina lewobrzeżna, Pomorze, Śląsk. Ukraina lewobrzeżna Inflanty, Śląsk. B) Decyzją Zygmunta Augusta z 1569 r. do Korony zostały włączone prowincje litewskie: a) Kijowszczyzna, Ziemia siewierska i Czernichowska. b) Wołyń, Bracławszczyzna, Kijowszczyzna. c) Ziemia Smoleńska i Siewierska, Kijowszczyzna. d) Podlasie, Wołyń, Kijowszczyzna. C) Polska w 1672 r. utraciła na rzecz Turcji następujące ziemie: a) Podole i Prusy Książęce. b) Podole i Pokucie. c) Podole i część Ukrainy. Razem 3 punkty.

9. Do początku zdania w pierwszej rubryce wybierz i zaznacz kółeczkiem wokół małej literki: a), b), c) poprawny koniec zdania z drugiej rubryki. A) Pierwszy hołd z Prus Książęcych złożył: a) książę pruski A. Hohenzollern, b) wielki mistrz A. Hohenzollern, c) elektor brandenburski A. Hohenzollern. Komu złożył on hołd: a) Królowi Zygmuntowi Staremu, b) Królowi Zygmuntowi Staremu i królowej Bonie, c) Królowi Zygmuntowi Staremu i Zygmuntowi Augustowi. Było to w roku: a) 1524, b) 1525, c) 1526. Miało miejsce: a) na Wawelu b) na rynku w Krakowie c) w kościele Mariackim Razem 4 punkty. B) Ostatni hołd z Prus Książęcych złożył: a) Książę pruski Wilhelm Fryderyk, b) Elektor brandenburski Fryderyk Wilhelm, Komu złożył on hołd: c) Wielki elektor Jerzy Wilhelm. a) Królowi Zygmuntowi Wazie, b) Królowi Władysławowi IV, c) Królowi Janowi Kazimierzowi. Było to w roku: a) 1639, b) 1641, c) 1649. Miało miejsce: a) Krakowie, b) Wilnie, c) Warszawie. Razem 4 punkty. C) Kaprowie w służbie królewskiej pojawili się za panowania: a) Kazimierza Jagiellończyka, b) Jana Olbrachta, c) Aleksandra. Ich zadaniem było: a) Walka z flotą krzyżacką, b) obrona przed Duńczykami, c) rozwinięcie handlu gdańskiego. Pierwszy galeon nosił nazwę: a) Jantar, b) Polonia, c) Smok. Flotę kaperską rozbili: a) Szwedzi, b) Duńczycy, c) Krzyżacy. Razem 4 punkty. D) Rokosz to zjazd szlachty: a) odbywający się bez wiedzy króla, b) żądający ustąpienia króla z tronu, c) organizującej się przeciwko najazdowi obcych wojsk, Pierwszym rokoszem był: a) rokosz podczas wojny kokoszej, b) Mikołaja Zebrzydowskiego, c) Sebastiana Lubomirskiego. Razem 2 punkty. E) Pierwszy raz zasadę liberum a) Ujazdu, b) Upity, c) Warszawy. veto zastosował stolnik z: Było to w roku: a) 1648, b) 1650, c) 1652. Zerwał obrady sejmowe ponieważ nie zgodził się na: F) Projekt pierwszego polskiego orderu opracował: Miał to być order: a) przedłużenie obrad sejmowych o 1 dzień, b) ustawę niezgodną z jego instrukcjami sejmikowymi, c) przywrócenie podatku poradlnego. Razem 3 punkty. b) Władysław IV, c) Jan Kazimierz. a) Zygmunt III Waza, a) Matki Boskiej Królowej Polski, b) Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny, c) Najświętszej Marii Panny Opiekunki Polaków. Projekt orderu zaakceptował: a) Sejm, b) prymas Polski, c) papież Urban VIII. Razem 3 punkty.

G) Król Jan Kazimierz uznał Królową Polski: a) Matkę Boską Ostrobramską, b) Najświętszą Marię Pannę, c) Matkę Boską Częstochowską. Wydarzenie to miało miejsce: a) w czasie potopu szwedzkiego, b) po zakończeniu walk ze Szwedami, c) w trakcie walk z Kozakami. Decyzję król ogłosił w: a) kolegiacie św. Jana w Warszawie, b) katedrze na Wawelu, c) Katedrze we Lwowie. Wydarzenie to namalował: a) Jan Matejko, b) Henryk Siemiradzki, c) Jan Styka. Razem 4 punkty. H) Fundatorem kolumny a) syn b) syn c) żona Konstancja. Zygmunta III Wazy był: Władysław IV, Jan Kazimierz, Pomnik Jana III Sobieskiego ufundował w Łazienkach: a) syn Jakub Sobieski, b) król August II Mocny, c) król Stanisław August Poniatowski. Razem 2 punkty. 10. Zaznacz prawdziwe informacje dotyczące przyczyn wojen Rzeczypospolitej: A) ze Szwecją w XVII wieku: a) Konflikt dynastyczny w rodzinie Wazów; b) Wsparcie Szwecji przez Rzeczpospolitą w wojnie trzydziestoletniej; c) Szwecja dążyła do wyłącznego panowania na Bałtyku; d) Zygmunt III Waza przyłączył Estonię do Polski. B) z Moskwą w XVII wieku: a) Zygmunt III chciał uzyskać tron carów moskiewskich; b) Zygmunt III chciał podporządkować kościół prawosławny w Moskwie papieżowi; c) Polacy chcieli uratować życie Dymitra Samozwańca; d) Polska chciała odzyskać Ziemię Smoleńską; e) Polacy chcieli przyłączyć Moskwę do Rzeczypospolitej i stworzyć Rzeczpospolitą Trojga Narodów. C) z Turcją w XVII wieku: a) Hetman St. Żółkiewski chciał zostać hospodarem Mołdawii, która była lennem Turcji; b) Wzajemne najazdy Kozaków na Turcję i Tatarów na Polskę; c) Popieranie przez Rzeczpospolitą wrogów Turcji; d) Wykryto spisek mający na celu zabicie sułtana przez Polaków; e) Turcja postanowiła w II połowie XVII w. opanować Ukrainę Prawobrzeżną. 11. Uzupełnij poniższą tabelę, wpisując miejsca zawarcia ugód, rozejmów lub traktatów pokojowych: Andruszów/Moskwa Dywilino Hadziacz Jam Zapolski Karłowice Oliwa Radnot Stary Targ Welawa-Bydgoszcz. Rok Miejscowość Postanowienia ugody, rozejmu lub traktatu 1582 Jam Zapolski Rosjanie zrzekli się ziemi połockiej. 1619 Dywilino Odzyskanie Smoleńska oraz Ziemi Czernikowskiej i Siewierskiej. 1629 Stary Targ Szwecja pobierania części ceł z handlu gdańskiego. 1656 Radnot Rozbiór Rzeczypospolitej przez cztery państwa. 1657 Welawa-Bydg. Prusy Książęce stały się niezależne od Polski. 1658 Hadziacz Ks. ruskie stanowić będzie trzeci człon Rzeczpospolitej. 1660 Oliwa Jan Kazimierz zrzekł się pretensji do tronu szwedzkiego. 1667/86 Andruszów/M. Polska utraciła Zadnieprze wraz z Kijowem. 1699 Karłowice Polska odzyskała Podole wraz z Kamieńcem Podolskim.

12. Spośród podanych niżej postanowień Pacta conventa przyjętych przez Henryka Walezego podkreśl te, które zawierają prawdziwe informacje: a) odzyska utracone ziemie smoleńską i czernichowską; b) doprowadzi do przymierza polsko-francuskiego; c) wyposaży flotę bałtycką; d) sprowadzi do Polski 4000 muszkieterów królewskich; e) ożeni się z Anną Jagiellonką; f) do skarbu państwa wpłaci corocznie 450 000 złotych; g) zamknie szlak handlowy na Bałtyku do portu w Narwie; h) odnowi Akademię Krakowską; i) będzie 100 polskich szlachciców kształcił na Sorbonie (uczelni paryskiej); j) podporządkuje kościół prawosławny w Rzeczypospolitej papieżowi. Razem 6 punktów. 13. Uzupełnij poniższą tabelę. Dopisz, spośród podanych niżej, imiona i nazwiska dowódców wojsk polskich: Arend Dickman Jan Karol Chodkiewicz Jan Kazimierz Waza Jan III Sobieski Stanisław Koniecpolski Augustyn Kordecki Jan Tarnowski Stefan Batory Stefan Potocki Paweł Sapieha Jeremi Wiśniowiecki Michał Wołodyjowski Jan Zamojski Stanisław Żółkiewski; oraz określenie przeciwnika: Austriacy Kozacy Moskwa Szwedzi Tatarzy Turcja Wołoszczyzna (Uwaga: gdy przeciwników wspomagali Tatarzy dopisz ich.) Razem 44 punkty. L.p. Miejsce bitwy Rok Imię i nazwisko dowódcy Przeciwnik 1 Obertyn 1531 Jan Tarnowski Wołoszczyzna 2 Połock 1579 Stefan Batory Moskwa 3 Wielkie Łuki 1580 Stefan Batory Moskwa 4 Psków 1581-2 Stefan Batory Moskwa 5 Byczyna 1588 Jan Zamoyski Austriacy 6 Kircholm 1605 Jan Karol Chodkiewicz Szwedzi 7 Kłuszyn 1610 Stanisław Żółkiewski Moskwa 8 Cecora 1620 Stanisław Żółkiewski Turcja 9 Chocim 1621 Jan Karol Chodkiewicz Turcja 10 Martynów 1624 Stanisław Koniecpolski Tatarzy 11 Oliwa 1627 Arend Dickman Szwedzi 12 Trzciana 1629 Stanisław Koniecpolski Szwedzi 13 Żółte Wody 1648 Stefan Potocki Kozacy, Tatarzy 14 Zbaraż 1649 Jeremi Wiśniowiecki Kozacy, Tatarzy 15 Beresteczko 1651 Jan Kazimierz Kozacy 16 Jasna Góra 1655 Augustyn Kordecki Szwedzi 17 Połonka 1660 Paweł Sapieha Moskwa 18 Kamieniec Podolski 1672 Michał Wołodyjowski Turcja 19 Żurawno 1676 Jan III Sobieski Turcja i Tatarzy 20 Wiedeń 1683 Jan III Sobieski Turcja i Tatarzy 14. Jakie związki pokrewieństwa (brat, siostra, matka itd.) łączyły: Razem 8 punktów. a) Albrecht Hohenzollern dla Zygmunta Starego to siostrzeniec; b) Władysław Warneńczyk dla Kazimierza Jagiellończyka to brat; c) Anna Jagiellonka dla Zygmunta Augusta to siostra; d) Anna Jagiellonka dla Zygmunta III Wazy to ciotka; e) Władysław IV dla Zygmunta III Wazy to syn; f) Władysław IV dla Jana Kazimierza to brat; g) Bona Sforza dla Zygmunta Augusta to matka; h) Władysław Jagiełło dla Jana Olbrachta to dziadek.

15. Spośród wymienionych poniżej dzieł podkreśl te, które namalował Jan Matejko. a) Batory pod Pskowem g) Wojna kokosza b) Bitwa pod Chocimiem h) Obrona Częstochowy c) Śmierć Żółkiewskiego pod Cecorą i) Unia lubelska d) Chmielnicki i Tuhaj-bej pod Lwowem j) Zawieszenie dzwonu Zygmunta e) Sobieski pod Wiedniem k) Stańczyk f) Kazanie Piotra Skargi l) Hołd Pruski Razem 8 punktów. 16. Na podstawie podanych poniżej informacji podaj tytuł filmu oraz zakreśl właściwe nazwisko reżysera oraz odtwórcy głównej roli: A) W 1969 r. powstała filmowa adaptacja powieści H. Sienkiewicza o walkach z Turkami. Tytuł filmu: Pan Wołodyjowski Reżyser: Wojciech Has Jerzy Hoffman Jerzy Kawalerowicz Odtwórca tytułowej roli: Daniel Olbrychski Tadeusz Łomnicki Andrzej Łapicki B) W 1974 r. powstała adaptacja filmowa powieści tegoż autora o wojnie ze Szwedami. Tytuł filmu: Potop Reżyser: Jerzy Hoffman Bohdan Poręba Aleksander Ford Kmicica grał: Daniel Olbrychski Tadeusz Łomnicki Leszek Teleszyński C) W 1998 r. powstała adaptacja filmowa pierwszej części Trylogii o wojnie z Kozakami. Tytuł filmu: Ogniem i Mieczem Reżyser: Jerzy Antczak Andrzej Wajda Jerzy Hoffman Skrzetuskiego grał: Wiktor Zborowski Michał Żebrowski Andrzej Seweryn 17. Rozpoznaj dzieło na podstawie zaprezentowanego fragmentu, następnie wpisz w wyznaczonym miejscu jego tytuł: Duma o Hetmanie Kazania sejmowe Mazepa Mowa do Panów Senatorów Pieśń V, ks. wtóre (O spustoszeniu Podola przez Tatarów) Potop i autora: Henryk Sienkiewicz Juliusz Słowacki Jan Kochanowski Piotr Skarga Jan Tarnowski Zygmunt August A) Wieczna sromota i nienagrodzona szkoda Polaku! Ziemia spustoszona Podolska leży, a Połaniec sprosny nad Niestrem siedząc, dzieli łup żałosny! Tyt. Pieśń V, ks. wtóre (O spustoszeniu Podola przez Tatarów) Autor Jan Kochanowski B) Rzeczpospolita to postaw czerwonego sukna, za które ciągną Szwedzi, Chmielnicki, Hiperborejczykowie, Tatarzy, elektor i kto żyw naokoło. A my z księciem wojewodą wileńskim powiedzieliśmy sobie, że z tego sukna musi się i nam tyle zostać w ręku, aby na płaszcz wystarczyło... Tytuł Potop Autor Henryk Sienkiewicz C) Taką miłością ku ludziom albo Rzeczypospolitej zapalać się macie wy, którzy o dobru pospolitym radzicie Takich podobno więcej, którzy służyć Rzeczypospolitej nie chcą, gdy pożytku swego nie spodziewają albo gdy im król płaci. Ci są dziwnie głupi, którzy nie widzą, iż cnota nie patrzy na zapłatę, jedno na swoją przystojność Tytuł Kazania sejmowe Autor Piotr Skarga Razem: 220 punktów 60% = 132 punkty