POMPA ODWADNIAJĄCA PRZEPONOWA w osłonie stalowej OP 80 C Wydanie 2013 I M1 c KOPIA ORYGINAŁU MOJ S.A. 40-859 ; ul.tokarska 6 Tel.: +48 32 604-09-00 ; Fax: +48 32 604-09-01
SPIS TREŚCI L.p. Nazwa Strona 1. Wstęp 3 2. Informacje ogólne 3 2.1. Oznaczenie 3 3. Zastosowanie 3 3.1. Warunki pracy 3 4. Normy i dokumenty związane 3 5. Charakterystyka techniczna 4 5.1. Opis konstrukcji i zasada działania 4 5.2. Charakterystyka pracy 4 6. Instrukcja bezpiecznego stosowania 6 7. Warunki dostawy 6 8. Instrukcja obsługi i napraw 7 8.1. Instalacja 7 8.2. Obsługa pompy 8 8.3. Konserwacja i remont 11 8.4. Niedomaganie w pracy pompy, przyczyny i sposób ich usunięcia 11 9. Wykaz części 12 Wykres 1. Przebieg krzywych wysokości podnoszenia H 5 Rys.1. Transport pompy 7 Rys.2-5. Ustawienie pompy w cieczy 9-10 Rys.6. Schemat zasilania sprężonego powietrza OP-80C 15 Rys.7. Pompa OP-80C w obudowie stalowej 16 Rys.8. Pompa OP-80C obudowana 17 2
1. Wstęp Treść niniejszej DTR zaznajamia z przeznaczeniem i budową, charakterystyką techniczną oraz podstawowymi zasadami obsługi i konserwacji pompy odwadniającej OP-80C w zakresie niezbędnym dla bezpiecznej i bezawaryjnej obsługi oraz podaje informacje dotyczące napraw i sposobu zamawiania części zamiennych. 2.1. Oznaczenie 2. Informacje ogólne Symbol OP-80C oznacza: O pompa odwadniająca, P pompa przeponowa z króćcem tłocznym o średnicy 80mm, C pompa wykonana w osłonie stalowej. 3. Zastosowanie ` Pompa OP-80C w osłonie stalowej jest przeznaczona do pompowania wód silnie zanieczyszczonych mechanicznie o temperaturze do +40 C. Jest to pompa przenośna. zanurzana bezpośrednio w pompowanej cieczy. W górnictwie używa się jej do odwadniania chodników, przy pracach związanych z głębieniem szybów, itp. Pompa została obudowana osłoną z blachy stalowej nierdzewnej perforowanej o średnicy oczka 7mm. Może być stosowana w podziemnych zakładach górniczych w wyrobiskach o stopniu zagrożenia wybuchem metanu a,b lub c oraz A lub B stopnia zagrożenia wybuchem pyłu węglowego. 3.1. Warunki pracy Warunki w jakich pracuje pompa to: Atmosfera o właściwościach korozyjnych. W strefach zagrożonych wybuchem (I M1). Pompa może być zatapiana do wysokości wylotu sprężonego powietrza. Rodzaj pompowanej cieczy to woda zanieczyszczona osadem o składzie chemicznym nieznanym zawierająca muł i iły. Ciecz pompowana o własnościach korozyjnych. 4. Normy i dokumenty związane Spełnia wymagania Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 22.12.2005 w sprawie zasadniczych wymagań dla urządzeń i systemów ochronnych przeznaczonych do użytku w przestrzeniach zagrożonych wybuchem Dz.U. 263 poz.2203 dla urządzeń grupy I; kategorii M1. 3
PN-EN 809:1999/AC:2004 PN-EN 13463-1: 2003 PN-EN 13463-5: 2005 PN-EN 1127-2: 2004 PN-EN ISO 12100-2:2005 Pompy i zespoły pompowe do cieczy. Ogólne wymagania bezpieczeństwa Urządzenia nieelektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem. Część 1: Podstawowe założenia i wymagania. Urządzenia nieelektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem. Część8: Ochrona za pomocą bezpieczeństwa konstrukcyjnego c. Atmosfery wybuchowe. Zapobieganie wybuchowi i ochrona przed wybuchem. Część2: Pojęcia podstawowe i metodologia dla górnictwa. Bezpieczeństwo maszyn. Pojęcia podstawowe. Ogólne zasady projektowania. Część2 :Zasady techniczne. 5.1. Opis konstrukcji i zasada działania 5. Charakterystyka techniczna Pompa OP-80C w osłonie stalowej jest pompą tłokową przeponową. Ma dwie mechanicznie sprzężone ze sobą przepony w układzie poziomym, pracujące w oddzielnych komorach roboczych. Każda z komór ma zawory kulowe: ssawny i tłoczny o łatwo wymiennych gniazdach. Kule zaworowe z powłoką z twardej gumy, zapewniają poprawna pracę zaworów przy cieczach mechanicznie zanieczyszczonych. Przedostawaniu się większych zanieczyszczeń do komór roboczych zapobiega wspólny dla obu komór kosz ssawny zabudowany bezpośrednio na kadłubie pompy. Do napędu przepon zastosowano sprężone powietrze. Suwak rozrządczy, sterowany tłokiem różnicowym, łączy na zmianę jedną komorę powietrzną przepon z komora zasilania powietrzem sprężonym, a drugą z otoczeniem. Powstająca w ten sposób różnica ciśnień powoduje ruch posuwisto zwrotny przepon. a tym samym pompowanie cieczy, Jednocześnie ruch ten wykorzystany jest do napędu zębatki obracającej suwak obrotowy, który steruje dopływem sprężonego powietrza pod tłok różnicowy suwaka rozrządowego. Do uszczelniania tłoka różnicowego, zębatki i łącznika przepon zastosowano samouszczelniające się pierścienie skórzane. Mechanizmy rozrządu smarowane są olejem ze smarownicy przewodowej. 5.2. Charakterystyka pracy Optymalne parametry pracy pompy OP-80C w osłonie stalowej przy najwyższej sprawności izotermicznej w odniesieniu do wody o ciężarze właściwym γ = 1 kg/dm 3 i temperaturze = 10 C. dla ciśnień powietrza sprężonego p = 0,4 i 0,5MPa podaje poniższa tabela: 4
Ciśnienie sprężonego Dane techniczne Jednostki powietrza MPa 0,4 0,5 Wydajność Q l / min 300 300 Wysokość podnoszenia H m sł. wody 33 40 Zużycie sprężonego powietrza V p Nm 3 / min 2.3 2.9 Sprawność izotermiczna η i 0.24 0.21 * Średnica przyłącza sprężonego Mm 25.4 25.4 powietrza Średnica przyłącza dla pompowanej cieczy podziałowa dla śrub mm 150 150 Średnica wewnętrzna króćca tłocznego mm 85 85 Masa pompy kg 100 * Pompa może być wyposażona w różne typy końcówek przyłącza sprężonego powietrza o średnicy 1. Uwaga! Pompa zasilana jest sprężonym powietrzem o ciśnieniu do 0,5 MPa wymagane jest smarowanie olejem maszynowym niekrzepnącym L-AN 15 L- AN32 lub innym o zbliżonej temperaturze zapłonu. W układzie zasilającym zaleca się stosować smarownicę przewodową. Wykres 1. Przebiegi krzywych wysokości podnoszenia H zużycia powietrza sprężonego V p i sprawności izotermicznej η i. jako funkcji wydajności Q, dla ciśnień sprężonego powietrza p= 0,4 i 0,5MPa. 5
6. Instrukcja bezpiecznego stosowania 6.1. Identyfikacja zagrożeń 6.1.1. Przed przystąpieniem do prac pracownik obsługi powinien zapoznać się z DTR i INSTRUKCJĄ, a w szczególności z Instrukcją bezpiecznego stosowania. 6.1.2. Wymagane kwalifikacje pracownika: - ogólna znajomość wykonywania prac przy obsłudze pomp z napędem pneumatycznym. 6.1.3. Przewód zasilający podłączać zawsze przy zakręconym zaworze głównym sprężonego powietrza. Przewód zasilający musi być zabezpieczony tak, aby podczas pracy nie mógł się zsunąć z końcówek i dynamicznie przemieszczać. Grozi wypadkiem. 6.1.4. Po skończonej pracy nie pozostawiać pompy na miejscu pracy z wężem zasilającym pod ciśnieniem. 6.1.5. Stosować tylko węże zasilające odpowiednich przekroi i na ciśnienie minimum 1MPa oraz spełniające warunki stosowania w podziemnych zakładach górniczych. 6.1.6. Nie wolno przekraczać maksymalnego ciśnienia zasilania. 6.1.7. Po zakończeniu pracy odłączyć źródło zasilania. Nie pozostawiać węża wypełnionego sprężonym powietrzem. Grozi wypadkiem. 6.1.8. Na miejsce pracy pompę transportować środkami transportu poziomego. Zawiesia do transportu o nośności minimum 200kg. Miejsce mocowania zawiesi na pompie uchwyty. Rys. 1. Transport pompy. 6.1.9. Ustawienia pompy w miejscu pracy powinno wykonać dwóch pracowników trzymając pompę za uchwyty. 6.1.10. Pompa w czasie pracy nie wymaga bezpośredniej obsługi. Jednak podczas uruchamiania jak i zatrzymania pracownik wykonujący te czynności powinien stosować ochraniacze słuchu. 6.1.11. Wyniki pomiaru hałasu zgodnie z normami: PN-EN ISO 9614-2: 1999 i PN-EN ISO 11201:1999 Symbol L WA L pa L pamax L pcpeak urządzenia [db] [db] [db] [db] OP 80C 97.3 ± 2.5 86.7 ± 1.8 88.1 ± 1.9 103.9 ± 2.5 6.1.12. W przypadku uszkodzenia osłony zewnętrznej z blachy perforowanej - odsłonięcia elementów aluminiowych, pompę natychmiast wycofać z eksploatacji w przestrzeni zagrożonej wybuchem. Pompę przekazać na warsztat do usunięcia usterki. 6.1.13. Bezwzględnie zakazuje się demontażu obudowy pompy z blachy perforowanej w warunkach eksploatacyjnych. 6.1.14. Do połączeń używać tylko przewodów dopuszczonych do stosowania w warunkach podziemnych zakładów górniczych. Podłączenie sprężonego powietrza φ1 ; średnica przyłącza konstrukcyjne pompowanej cieczy φ150 króciec tłoczny. 6.1.15. Nie dopuścić do osadzenia warstwy pyłu węglowego osadzony pył węglowy natychmiast usuwać. 6
Dostawa obejmuje: - pompa, - DTR INSTUKCJA, - świadectwo kontroli jakości, - deklaracja zgodności, - kata gwarancyjna. Rys.1. Transport pompy. 7. Warunki dostawy 8. Instrukcja obsługi i napraw 8.1. Instalacja Pompa OP-80C w osłonie stalowej jest przystosowana do bezpośredniego zanurzenia w pompowanej cieczy, przy czym należy zwrócić uwagę na to, aby wylot powietrza znajdował się nad powierzchnią cieczy. Jeśli więc jest przewidziane całkowite zanurzenie pompy, to należy przedłużyć przewód wylotowy powietrza nakładając na koniec rury odcinek przewodu elastycznego rys.3. 7
Typowe przykłady ustawienia pompy OP-80C w osłonie stalowej pokazano na rys.2; 3 i 4. Przy skośnym ustawieniu pompy, nachylenie jej nie powinno przekroczyć 45, gdyż w przeciwnym razie mogą powstać trudności w uruchomieniu pompy. Przewody: tłoczny i doprowadzający sprężone powietrzne powinny być elastyczne. Jest to szczególnie wygodne przy częstej zmianie stanowisku pracy pompy. Na przewodzie doprowadzającym sprężone powietrze powinien być zabudowany odwadniacz, gdyż zawilgocone powietrze może przy niższych temperaturach powodować oblodzenie, a tym samym dławienie wylotu. 8.2. Obsługa pompy Przed uruchomieniem pompy należy sprawdzić czy: a/ smarownica napełniona jest olejem. Do napełniania smarownicy należy używać oleju nisko krzepnącego 26 Z lub AN 15 Z, AN 22 Z lub AN 46 Z wg PN 88 / C 97071. W najnowszych wykonaniach pompy OP-80C w osłonie stalowej, smarownica przewodowa, montowana jest bezpośrednio na elastycznym przewodzie tłocznym sprężonego powietrza Ø 25 w odległości nie większej niż 3 5 m od wlotu do pompy, b/ kosz ssawny pompy jest dostatecznie zanurzony w pompowanej cieczy, c/ wylot powietrza znajduje się ponad zwierciadłem cieczy. Pompa nie wymaga napełnienia ( zalania ) wodą przed uruchomieniem! Uruchomienie pompy następuje przez otwarcie kurka na przewodzie doprowadzającym sprężone powietrze. Jeżeli przewiduje się dłuższy postój pompy, należy ją wyjąć z wody i opróżnić wnętrze komór roboczych przez pochylenie pompy, co pokazano na rys.5. Opróżnienie pompy z wody jest szczególnie ważne, gdy pompa narażona jest na działanie temperatury poniżej 0 C. Podczas ruchu pompy należy zwrócić uwagę na to, aby: a/ kosz ssawny pompy był dostatecznie zanurzony w pompowanej cieczy, b/ wylot powietrza znajdował się ponad powierzchnią wody i nie był nadmiernie oblodzony, c/ smarownica działała poprawnie. Ilość wypływu oleju reguluje się zgodnie z instrukcją dla smarownicy przewodowej. ( na kartce papieru przytrzymanej przed wylotem powietrza przez czas ok. 1 min., powinna utworzyć się cienka warstwa oleju ). Poniższe rysunki 2-5 pokazują ustawienie pompy w cieczy. 8
9
10
8.3. Konserwacja i remont Pompa OP-80C w osłonie stalowej powinna być poddawana okresowym przeglądom w celu stwierdzenia w jakim stanie są części wewnętrzne. Przeglądy powinny być przeprowadzane co ok. 1000 godzin pracy, nie rzadziej jednak niż raz na 6 miesięcy, gdy pompowana jest czysta woda. W przypadku pompowania cieczy silnie zanieczyszczonych częstotliwość przeglądów należy zwiększyć w zależności od potrzeb. Przy przeglądach należy zwrócić szczególną uwagę na szczelność: - zaworów kulowych w komorach roboczych pompy, - przepon, - uszczelek części ruchomych, - suwaków: rozrządczego i obrotowego, - stan powierzchni powleczonych tworzywem. Szczelność tych elementów ma zasadniczy wpływ na sprawność pompy. W przypadku stwierdzenia zużycia lub uszkodzenia elementów pompę należy oddać do remontu, najlepiej do producenta: MOJ S.A. 40-859, ul. Tokarska 6. 8.4. Niedomagania w pracy pompy, przyczyny i sposób ich usunięcia Niedomagania Przyczyny Sposób usunięcia Na wskutek zbyt skośnego ustawienia pompy suwak rozrządczy nie dolega do powierzchni ślizgowej. Pompę ustawić możliwie pionowo. Pompy nie można uruchomić mimo właściwego ciśnienia sprężonego powietrza. Pompa nie pompuje wody lub nie daje normalnej wydajności i wysokości podnoszenia. Suwak obrotowy niewłaściwie ustawiony względem zębatki Zatarte części wewnętrzne pompy na wskutek braku oleju w smarownicy. Zbyt małe ciśnienie sprężonego powietrza. Oblodzony wylot powietrza Kosz ssawny za mało zanurzony w wodzie pompa zasysa powietrze Zatkane otworki w siatce kosza Ustawić suwak obrotowy tak, by nacięcie na suwaku pokrywało się z nacięciem na zębatce. Usunąć ślady zatarcia na powierzchniach współpracujących, napełnić smarownicę olejem. Zapewnić wymagane ciśnienie sprężonego powietrza 0,4-0,6 MPa. Pompę zatrzymać do czasu stopnienia lodu na wylocie. Opróżnić z wody zbiornik odwadniacza na przewodzie doprowadzającym sprężone powietrze. Ustawić pompę w taki sposób, aby kosz ssawny był całkowicie zanurzony. Oczyścić siatkę kosza 11
Z powodu zanieczyszczenia zawory kulowe w komorach roboczych nie domykają się. Zawory kulowe nieszczelne z powodu zużycia kul lub gniazd zaworowych. Zużyta, przetarta lub przebita przepona Zniszczenie uszczelki uszczelniającej wałek łączący przepony. Zużyte uszczelki tłoka różnicowego Zużyte zęby zębatki lub wałka zębatego na suwaku obrotowym Nieszczelny suwak rozrządczy lub obrotowy ssawnego. Oczyścić zawory tłoczne po zdjęciu trójnika łączącego komory robocze pompy z przewodem tłocznym. Po zdjęciu kosza ssawnego oczyścić zawory ssawne. Wymienić kule zaworowe i w razie potrzeby przetoczyć lub wymienić gniazda zaworowe. Wymienić zużytą przeponę Wymienić pierścienie uszczelniające wałek, ewentualnie wymienić także wytarty wałek i prowadzącą go tuleję, gdyż nadmierny luz tych elementów powoduje szybkie zużywanie się uszczelek. Wymienić uszczelki tłoka Wymienić zużyte elementy. Wymienić suwak 9. Wykaz części Pozycja rys.7 Nazwa części Numer rys. lub normy Szt./kpl. 1 Kadłub kompletny D60-17A/a 1 2 Kadłub boczny D60-17-2/b 2 3 Kadłub boczny - powłoka poliuretanowa D60-17-2/b 2 4 Łącznik D60-17-4a1/a 1 5 Króciec tłoczny stalowy D60-9G-3 1 6 Pokrywa D60-17-6 1 7 Wspornik sprężyny D60-9-7 1 9 Gniazdo zaworu G60-9-9/b 2 10 Gniazdo zaworu G60-9-10/c 2 11 Tuleja G60-9-11/c 1 12 Suwak G60-9-12/b 1 13 Koło zębate G60-9-13/b 1 14 Zębatka G60-9-14/a 1 16 Wałek G60-9-16/e 1 17 Wałek G60-9-17/b 1 18 Dociskacz przepony G60-9-18/e 2 19 Dociskacz przepony G60-9-19/d 2 12
20 Pokrywa D60-9-20/a 2 21 Pokrywa D60-9-21/a 1 27 Pierścień dociskowy G60-9-29 4 29 Blacha ograniczająca G60-9-29 1 30 Podkładka φ 42/φ32x1 G60-9-30 4 31 Podkładka φ37/φ16.2x4 G60-9-31/b 2 32 Podkładka φ43/φ16.2x4 G60-9-32/a 1 33 Podkładka φ57/φ16.2x4 G60-9-33/a 2 34 Podkładka φ62/φ16.2x4 G60-9-34/a 1 36 Sprężyna G60-9-36 1 37 Rura D60-9-37 1 40 Kosz ssawny G60-9-40/c 1 43 Kula zaworu φ70 G60-9-43/b 2 44 Kula zaworu φ90 D60-9-44/b 2 45 Przepona D60-9-45/b 2 46 Uszczelka tłoka G60-9-46 2 47 Uszczelka tłoka G60-9-47 2 48 Uszczelka G60-9-48 4 49 Łożysko toczne 51106 PN-86/M-86260 1 51 Korek D60-17-51 1 54 Kolanko 11/2 PN-EN 10242:1999 1 55 Śruba M12x50-5.8-2 PN-EN ISO 4014:2004 22 57 Śruba M10x30-5.8-2 PN-EN ISO 4017:2004 8 58 Śruba M12x20-5.8-2 PN-EN ISO 4762:2006 6 59 Śruba M6x14-5.8-2 PN-EN ISO 4017:2004 2 60 Śruba dwustronna M12x30-5.8-2 PN-90/M-82137 13 61 Tulejka zabezpieczająca OP-80C-010 62 Śruba dwustronna M10x22-5.8-2 PN-90/M-82137 8 63 Nakrętka M12 PN-EN ISO 4032:2004 45 64 Nakrętka M10 PN-EN ISO 4032:2004 8 66 Nakrętka M20x1,5 z wkładką poliamidową DIN-982 2 67 Nakrętka koronkowa K M16x1.5-04-2 PN-86/M-82159 2 68 Zawleczka S4x40 PN-EN ISO 1234:2001 2 69 Zawleczka S4x28 PN-EN ISO 1234:2001 2 70 Uszczelka φ175/φ90x3 (uszczelnienie 2 D60-17 silikonowe) 71 Pierścień typ O φ90x3 2 72 Uszczelka φ 156x2 D60-17 1 73 Uszczelka φ 100x2 D60-17 1 74 Uszczelka φ 90x1 D60-17 2 75 Uszczelka φ90/φ66x2 (uszczelnienie 1 D60-17 silikonowe) 76 Pierścień uszczelniający typ O φ34x3 3 86 Tabliczka znamionowa OP-80C-001 1 87 Nit φ2x6 PN-70/M-82952 4 94 Korek G60-9-94/b 1 13
95 Zaślepka φ80 D60-9-95 1 97 Śruba M10x20-5.8-2 PN-EN ISO 4017:2004 4 98 Złącze wlotowe powietrza D60-17-98 1 99 Uchwyt D60-17-99 2 100 Śruba M12x75-5.8-2 PN-EN ISO 4014:2004 4 101 Osłona kompletna D60-17-101 1 102 Rurka D60-9-102 1 14
Rys.6. Schemat zasilania sprężonego powietrza OP-80C 15
Rys. 7. Pompa OP 80C w obudowie stalowej. 16
Rys.8. Pompa OP-80C obudowana. 17