AKTY PRAWNE UNII EUROPEJSKIEJ
Prawo UE moŝna podzielić na dwie grupy: Prawo pierwotne; Prawo wtórne (pochodne).
NajwaŜniejsze akty prawa pierwotnego: traktaty załoŝycielskie Wspólnot Europejskich i UE; umowy zawarte między PC zmieniające i uzupełniające traktaty załoŝycielskie; traktaty akcesyjne; załączniki (w formie protokołów) dołączone do wyŝej wymienionych traktatów. Inne
Akty prawa pochodnego (wtórnego) tworzonego na podstawie prawa pierwotnego Rozporządzenia, Dyrektywy, Decyzje, Zalecenia, Opinie.
Rozporządzenia (regulations): NajwaŜniejsze akty prawne o najszerszym zasięgu. Są bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich z chwilą ich wejścia w Ŝycie. Mogą być skierowane do nieograniczonej liczby podmiotów, zarówno do rządów, jak i osób fizycznych. W praktyce do rozporządzeń dodawane są równieŝ rozporządzenia wykonawcze.
Dyrektywy (directives): Wytyczają wspólny cel do osiągnięcia; wybór formy i sposobu jego realizacji naleŝy do PC. Okres transpozycji podany jest kaŝdorazowo w treści dyrektywy na ogół od 1-3 lat. Adresatami dyrektyw mogą być wyłącznie państwa członkowskie UE; KE monitoruje transponowanie praw zawartych w dyrektywach. Niepełna lub nieterminowa transpozycja podstawą wniesienia przez KE lub PC skargi do TS UE o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom wspólnotowym. MoŜliwość wystąpienia z postępowaniem roszczeniowym przeciwko własnemu państwu przez osobę fizyczną lub osobę prawną (odpowiedzialność odszkodowawczą).
Decyzje (decisions): akty prawa o charakterze indywidualnym i konkretnym, co oznacza, Ŝe kaŝda z nich jest skierowana do ściśle określonego grona adresatów i dotyczy ściśle określonych spraw / sytuacji; czasami stosują się do wszystkich PC; wówczas podlegają publikacji w Dzienniku Urzędowym UE; wiąŝą w całości tych, do których są skierowane.
Zalecenia (recommendations): WyraŜają stanowisko danej instytucji w konkretnej sprawie lub dziedzinie. Nie mają mocy wiąŝącej dla adresata. Sugerują dość autorytatywnie podjęcie określonych działań. Adresatami mogą być PC, podmioty prawa oraz instytucje wspólnotowe.
Opinie (opinions) zawierają określone oceny, nie mają mocy wiąŝącej. Opinie i zalecenia moŝe wydawać kaŝdy z organów unijnych.
Rozporządzenia, dyrektywy i decyzje są wydawane przez Radę + PE, Radę i Komisję (art. 249 TN). tzw. rozporządzenia wykonawcze, są wydawane przez KE. W hierarchii aktów prawnych stoją one niŝej od zwykłych rozporządzeń.
Zasady przewodnie prawa UE 1. WyŜszość prawa UE: prawo UE jest waŝniejsze od krajowego. Gdy występuje konflikt pierwszeństwo ma prawo UE. 2. Bezpośrednie stosowanie: Postanowienia traktatów i rozporządzenia UE są bezpośrednio stosowane. To oznacza, Ŝe prywatni obywatele mogą korzystać z praw im przyznanych. 3. Zasada powierzenia kompetencji Unia działa a w granicach kompetencji powierzonych jej przez PC na mocy Traktatu. Wykonywanie tych kompetencji podlega zasadom: pomocniczości ci i proporcjonalności ci.
4. Zasada pomocniczości ci W W dziedzinach, które nie naleŝą do jej wyłą łącznej kompetencji, Unia podejmuje działania ania tylko w takim zakresie, w jakim cele zamierzonego działania ania nie mogą zostać osiągni gnięte w sposób wystarczający cy przez PC na poziomie centralnym, regionalnym i lokalnym, natomiast z uwagi na rozmiary lub skutki proponowanych działań moŝliwe jest lepsze ich osiągni gnięcie na poziomie Unii. 5. Zasada proporcjonalności ci Zakres i forma działania ania Unii nie wykraczają poza to, co jest konieczne do osiągni gnięcia celów w Traktatu. Przestrzeganie trzech ostatnich zasad poddane jest kontroli Trybunału u Sprawiedliwości i moŝe e stanowić przedmiot odwołania.