Plan studiów określający przedmioty nauczania, ich wymiar i formę zaliczania L.p. Nazwa przedmiotu Semestr Wykłady Ćwiczenia Godziny Godziny Obsada kadrowa 1. ZrównowaŜony rozwój w I 1 E Prof. J. Wiater jednostkach samorządu terytorialnego. Prawo w ochronie środowiska I 16 E Dr H. Jaros 3. Zarządzanie Środowiskiem II 8 E Dr H. Jaros. Planowanie Przestrzenne II 8 E Dr H. Jaros 5. UŜytkowanie, ochrona i rekultywacja gleb 6. Ochrona wód I I II II 16 E 8 E 8 E 1 Z Prof. H. Banaszuk Dr A. Wysocka- Czubaszek, Dr. R. Czubaszek Dr E. Grygorczuk- Petersons, mgr A. Łukowski 7. Ochrona powietrza II 8 E Dr K. Nytko 8. Ocena stanu i zagroŝeń I E 1 Z Dr P. Kondratiuk środowiska przy wykorzystaniu analityki mobilnej 9. Ekologiczne podstawy ochrony I 8 E Dr hab. G. Łaska środowiska - koncepcje teoretyczne i metodyczne 10. Ochrona przyrody II 8 E Dr A. Kołos 11. Ochrona i zarządzanie obszarami II 8 E 16 Z Dr hab. G. Łaska Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 000 1. Ochrona zwierząt na obszarach II 8 E Dr D. Wołkowycki Natura 000 13. Systemy Informacji Przestrzennej I 16 Z Dr A. Kamocki w Ochronie Środowiska 1. Praca dyplomowa I Łącznie Semestr I i II II I II 6 56 Łącznie wykłady i ćwiczenia 10 10 Ogółem 0 *Forma zaliczenia : E - egzamin, Z - zaliczenie Zatwierdzono na Radzie Wydziału Budownictwa i InŜynierii Środowiska Politechniki Białostockiej w dniu 16.0.008r. 5 68
Ramowe programy przedmiotów studiów podyplomowych Ochrona Środowiska i ZrównowaŜony Rozwój ZrównowaŜony rozwój w jednostkach samorządu terytorialnego Semestr I - Wykład - 1 godzin 1 Podstawy długookresowego planowania polityki ekologicznej w gminie, powiecie i województwie. Wytyczne i obowiązki dla samorządów terytorialnych wynikające ze strategii trwałego i zrównowaŝonego rozwoju do 05 r. 3 Dokumenty strategiczno-planistyczne potrzebne do realizacji załoŝeń zrównowaŝonego rozwoju. Metody i modele kompleksowego planowania zrównowaŝonego rozwoju jednostek terytorialnych. 5 Ocena zaangaŝowania gmin na rzecz planowania zrównowaŝonego rozwoju badanie aktywności ekologicznej gmin i powiatów. 6 Finansowe zaangaŝowanie na rzecz ochrony środowiska w poszczególnych jednostkach. Ograniczenia i najczęstsze problemy w realizacji zrównowaŝonego rozwoju. Suma 1 Prawo w ochronie środowiska Semestr I - Wykład - 16 godzin 1 Obowiązki gminy wynikające z ustawy Prawo ochrony środowiska. Zakres informacji o środowisku podlegający udostępnieniu w gminie, oraz moŝliwości ich gromadzenia i udostępniania. 3 Inwestycje szczególnie niekorzystnie oddziałujące na środowisko i procedury dotyczące wydawania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia. Prawny aspekt stref ochronnych wokół planowanych inwestycji, szczególnie niekorzystnie oddziałujące na środowisko. 5 Przeglądy ekologiczne. 6 Prawny aspekt funkcjonowania obiektów gospodarki komunalnej w gminie, oraz uregulowania problemów gospodarki odpadami. 7 Prawne uwarunkowania lokalizacji i funkcjonowania obiektów i urządzeń z zakresu energii odnawialnej na obszarze gminy. 8 Ochrona zasobów środowiska.
Zarządzanie środowiskiem Semestr II - Wykład - 8 godzin 1 Zarządzanie środowiskiem w gminie. ZagroŜenia elementów środowiska naturalnego na obszarze gminy wynikające z funkcjonowania obiektów niekorzystnie oddziałujących na środowisko naturalne. Obowiązki w zakresie monitoringu elementów środowiska zagroŝonych funkcjonowaniem inwestycji szczególnie niekorzystnie oddziałujących na środowisko. Pozwolenia zintegrowane. 3 Aspekt prawny powoływania na terenie gminy uŝytku ekologicznego, oraz ustanawianie stref ochronnych wokół stanowisk chronionych gatunków fauny. Uwarunkowania, wyznaczanie i utrzymanie w sprawności pod względem rzeczywistego funkcjonowania korytarzy ekologicznych. Wytyczne w zakresie zarządzania środowiskiem w otoczeniu obiektów i obszarów objętych ochroną prawną. Suma 8 Planowanie przestrzenne Semestr II - Wykład - 8 godzin, Ćwiczenia - 8 godzin 1 Środowiskowe uwarunkowania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Skutki środowiskowe opracowań planistycznych, oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. 3 Strefy ochronne wokół planowanych inwestycji, wynikające z raportów oddziaływania na środowisko, oraz moŝliwości łagodzenia niekorzystnych oddziaływań na otoczenie. Dobór lokalizacji obszarów pełniących róŝne funkcje, nie powodująca kolizji funkcjonalnych. 5 Wykonanie projektu Miejscowego planu zagospodarowania 8 przestrzennego.
UŜytkowanie, ochrona i rekultywacja gleb Semestr I - Wykład - 16 godzin, Ćwiczenia - 8 godzin Semestr II - Wykład - 8 godzin, Ćwiczenia - 8 godzin 1 Budowa profilowa gleb 1 Podstawowe właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne gleb 3 Typologia gleb Erozja wodna powierzchniowa i liniowa 5 Zabiegi przeciwerozyjne 6 Negatywny wpływ złej agrotechniki na gleby 1 7 Prawne aspekty ochrony i rekultywacji gleb 1 8 Degradacja chemiczna gleb, sposoby rekultywacji 9 Agromelioracje i fitomelioracje 10 Klasyfikacja bonitacyjna gleb i kompleksy przydatności rolniczej 11 Rekultywacja terenów zrujnowanych (wyrobisk po kruszywach 5 naturalnych i potorfii) 1 Wykonanie projektu granicy rolno-leśnej 13 Szczegółowa inwentaryzacja terenów zagroŝonych erozją wodną powierzchniową 1 Melioracje wodne. Ustalenie prognostycznych kompleksów wilgotnościowo-glebowych i projekt systemu melioracyjnego 15 Projekt rekultywacji wyrobiska po eksploatacji Ŝwiru 16 Projekt rekultywacji wyrobiska przy uŝyciu osadów ściekowych Suma 0 Ochrona wód Semestr I - Wykład - 8 godzin, Ćwiczenia - 8 godzin Semestr II - Ćwiczenia - 1 godzin 1 Podstawy formalno-prawne ochrony wód. Dyrektywa Wodna UE. Stan i źródła zanieczyszczenia wód. Transformacja zanieczyszczeń w środowisku wodnym. 3 Chemia wód. Ocena jakości i kategoryzacja wód. Metody czynnej i biernej ochrony wód. Modele optymalizacyjne w zarządzaniu ochrony wód. Ekonomiczne aspekty polityki wodnej UE. 5 Wyznaczanie dopuszczalnego obciąŝenia zbiornika wodnego zanieczyszczeniami. Sporządzanie krzywych zmian stęŝenia tlenu rozpuszczonego i BZT 5. 6 Prognozowanie zmian jakości wody w środowisku naturalnym. Sporządzanie profili hydrochemicznych.
7 Zapoznanie się z BHP. Określanie wybranych 3 parametrów fizyko-chemicznych róŝnych rodzajów wód pod kątem oceny stopnia ich zanieczyszczenia. 8 Określenie wpływu oczyszczalni ścieków na zmianę 3 stęŝenia substancji biogennych. 9 Określanie wskaźników zanieczyszczeń organicznych 3 w róŝnych rodzajach wód. 10 Wpływ źródeł zanieczyszczeń antropogenicznych na 3 stęŝenia metali cięŝkich w wodach. Suma 8 Ochrona powietrza Semestr II - Wykład - 8 godzin 1 Źródła zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego. Zanieczyszczenia pierwotne, wtórne, zanieczyszczenie powietrza TZO. Imisja zanieczyszczeń powietrza w naturalnych zbiorowiskach roślinnych. Zanieczyszczenia powietrza pyłami. Substancje powodujące powstawanie ozonu przygruntowego fotoutleniacze. 3 Skutki wzrostu imisji na naturalne zbiorowiska roślinne. Gazy pogłębiające efekt cieplarniany powietrza. Gazy zubaŝające stratosferyczną warstwę ozonową. Międzynarodowe i krajowe akty prawne wspomagające ochronę jakości powietrza i ich rola w polityce kontrolnej Unii Europejskiej. Suma 8 Ocena stanu i zagroŝeń środowiska przy wykorzystaniu analityki mobilnej Semestr I - Wykład - godziny, Ćwiczenia - 1 godzin 1. Metody szybkiej oceny stanu i zagroŝeń środowiska, identyfikacja ognisk zanieczyszczeń. Ogniska zanieczyszczeń charakterystyczne dla antropopresji związanej z rolnictwem i przemysłem oraz zanieczyszczeniami bytowo-komunalnymi. Wskaźniki zanieczyszczeń i ich rola w identyfikacji rodzaju zanieczyszczeń. Zastosowanie analityki mobilnej do oceny stanu i zagroŝeń środowiska.. Zanieczyszczenia wód powierzchniowych ćwiczenia praktyczne w terenie. 3. Zanieczyszczenia wód podziemnych ćwiczenia praktyczne w terenie.
. Samodzielna identyfikacja w terenie ognisk zanieczyszczeń. Ocena zagroŝeń środowiska na podstawie uzyskanych wyników. Wykonanie skróconego raportu o stanie środowiska. SUMA 16 Ekologiczne podstawy ochrony środowiska - koncepcje teoretyczne i metodyczne Semestr I - Wykład - 8 godzin 1 Podstawy ochrony środowiska elementy biotyczne i abiotyczne środowiska przyrodniczego. Elementy biotyczne struktura organizacyjna poziomów Ŝycia biologicznego, definicje, koncepcje teoretyczne, cechy, właściwości i funkcjonowanie poziomów materii Ŝywej. Elementy abiotyczne powietrze, wody, gleby, kopaliny. Przyrodnicze i międzynarodowe podstawy ochrony biosfery. 3 Nowoczesne strategie ochrony środowiska w międzynarodowych programach badawczych UNESCO, UNDP, UNEP oraz zasady współpracy z Unią Europejską. Obowiązujące ustawy, konwencje, porozumienia oraz dyrektywy i rozporządzenia UE w zakresie ochrony środowiska. Zagadnienia metodyczne oceny oddziaływania zagroŝeń i metody kompensacji skutków ich oddziaływania. Suma 8 Ochrona przyrody Semestr II - Wykład - 8 godzin, Ćwiczenia - 8 godzin 1 Cele i motywy ochrony przyrody, organizacja i struktura ochrony przyrody w Polsce, podstawowe akty prawne. Metody oceny i ochrony róŝnorodności biologicznej. Metody czynnej ochrony gatunków roślin i zwierząt. 3 Metody czynnej ochrony ekosystemów szuwarowych, łąkowych i murawowych. Metody czynnej ochrony ekosystemów leśnych. Metody czynnej ochrony ekosystemów mokradłowych. 5 Koncepcja ochrony wybranego obiektu przyrodniczego. 6 Czynna ochrona ekosystemów mokradłowych przykłady rozwiązań (wycieczka do wybranego obiektu torfowiskowego).
Ochrona i zarządzanie obszarami Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 000 Semestr II - Wykład - 8 godzin, Ćwiczenia - 16 godzin 1 Europejska Sieć Ekologiczna Natura 000 europejskie i krajowe dokumenty i podstawy prawne. Ocena planów i przedsięwzięć znacząco oddziałujących na obszary Natura 000 wytyczne metodyczne Dyrektywy Siedliskowej 9/3/EWG. Obszary Natura 000 w Europie. Elementy polskiej przyrody uznane za waŝne dla Europy. 3 Ogólne zasady i zakres inwentaryzacji siedlisk przyrodniczych i gatunków roślin zgodnie z dyrektywą Rady 9/3/EWG na obszarze planowanego przedsięwzięcia oraz w strefie jego oddziaływania. Metodyka badań oraz sposób prowadzenia inwentaryzacji gatunków roślin na obszarach Natura 000. 5 Metodyka badań oraz sposób prowadzenia inwentaryzacji leśnych siedlisk przyrodniczych na obszarach Natura 000. 6 Metodyka badań oraz sposób prowadzenia inwentaryzacji nieleśnych siedlisk przyrodniczych na obszarach Natura 000. 7 Ocena potencjalnego wpływu (bezpośredniego lub pośredniego) planowanego przedsięwzięcia na stan obszaru Natura 000 pod względem ewentualnych skutków w odniesieniu do gatunków roślin i siedlisk przyrodniczych. 8 Sporządzenie raportu o oddziaływaniu na środowisko dla planowanego przedsięwzięcia na obszarze Natura 000 oraz mapy gatunków roślin i siedlisk przyrodniczych z zaznaczoną strefą oddziaływania planowanej inwestycji. Suma Ochrona zwierząt na obszarach Natura 000 Semestr II - Wykład - 8 godzin, Ćwiczenia - 8 godzin 1 Dyrektywa Ptasia i Dyrektywa Siedliskowa jako narzędzia prawne ochrony zwierząt w krajach UE. Metodyka terenowych badań faunistycznych i populacyjnych (ocena wielkości populacji zwierząt). Przegląd zagroŝonych gatunków bezkręgowców, krągłoustych, ryb, płazów i gadów: rozpoznawanie gatunków, ich wymagania siedliskowe, czynniki zagraŝające i metody ochrony. 3 Przegląd zagroŝonych gatunków ssaków: rozpoznawanie gatunków, ich wymagania siedliskowe, czynniki zagraŝające i metody ochrony.
Przegląd zagroŝonych gatunków ptaków: rozpoznawanie gatunków siedlisk mokradłowych i wodnych, ich wymagania siedliskowe, czynniki zagraŝające i metody ochrony. 5 Projekt czynnej ochrony wybranych gatunków bezkręgowców i 8 kręgowców. Systemy Informacji Przestrzennej w Ochronie Środowiska Semestr I - Ćwiczenia - 16 godzin 1 Wprowadzenie do środowiska CAD, edycja i analiza rysunków wektorowych dedykowanych do Systemów Informacji Przestrzennej. Sposoby gromadzenia, aktualizacji i zarządzania informacją - 3 rodzaje materiałów źródłowych i omówienie sposobu ich transformacji umoŝliwiające zastosowanie w GIS/SIP, moŝliwości obróbki skanowanych obrazów rastrowych (binarnych i tonalnych) z zastosowaniem oprogramowania do wektoryzacji manualnej i półautomatycznej. Grafika rastrowa w formacie binarnym; przetwarzanie dokumentacji technicznej i podkładów mapowych (topograficznych i zasadniczych) program I/RASB 3 Grafika rastrowa w formacie tonalnym, cyfrowa fotointerpretacja zdjęć lotniczych program I/RASC Zastosowanie NMT (Numerycznych Modeli Wysokościowych) w 3 analizach powierzchniowych, objętościowych i hydrologicznych. Zasady tworzenia i struktura opisowych baz danych. Relacje pomiędzy podsystemem graficznym i opisowym 5 Analiza danych zgromadzonych w projekcie GIS wybranego 6 obszaru Natura 000. Wprowadzenie do języka zapytań SQL (Struktured Query Language). Anotacja obiektów wektorowych, tworzenie stref buforowych. Tematyczna resymbolizacja grafiki wektorowej, tworzenie numerycznych map tematycznych. Analizy topologiczne obiektów wektorowych. Zatwierdzono na Radzie Wydziału Budownictwa i InŜynierii Środowiska Politechniki Białostockiej w dniu 16.0.008r.