Spis treści 1. Wstęp. Wskaźnik jednodiodowy.... 2 2. Wskaźnik na 10 diodach LED.... 6 3. Wskaźnik wielodiodowy na dwukolorowych diodach LED.... 14 - Koniec spisu treści - Realitynet.pl - przystępnie o komputerach
1. Wstęp. Wskaźnik jednodiodowy. Obecnie większość rzeczy do modyfikacji obudowy komputera można już kupić i mało komu chce coś samemu wykonać. Jednak tak naprawdę chińskie świecidełka nie zastąpią nam zadowolenia z własnoręcznie wykonanej pracy. Dlatego postanowiłem napisać malutki artykulik przedstawiający jak samodzielnie, w prosty sposób można wykonać wskaźnik pracy wentylatora. Po dołożeniu kilku innych rzeczy może on służyć również do innych celów, ale to już temat na inny artykuł. Uniwersalność samego wskaźnika sprawia, że może mieć zastosowanie nie tylko przy modyfikacji naszego poczciwego PC, ale również, po zmianie jednego elementu, jako wskaźnik napięcia akumulatora w samochodzie. Koszty wykonania uzależnione są od wersji jaką wybierzemy, a same części są łatwo dostępne i można je bez kłopotu dostać w większości sklepów elektronicznych. Układ (za wyjątkiem ostatniego) ma prostą budowę i może być bez problemu wykonany na uniwersalnych płytkach. W samym artykule przedstawiam niektóre przykładowe sposoby lutowania, a wykonanie i tak zależy od tego do jakich uniwersalnych płytek będziecie mieli dostęp. Jakość niektórych zdjęć jest nie najlepsza, niestety maja już kilka ładnych lat (niektóre są starsze niż RN). Do ostatniego schematu dołączony został projekt płytki, który ułatwi montaż. Najprostszy wskaźnik można zbudować w oparciu o jedną dwukolorową diodę LED i kilka dodatkowych elementów. Projekt powstał kilka lat temu do sygnalizacji temperatury w układzie chłodzenia wodą, a warto wspomnieć, że zawsze można wykorzystać go do sygnalizacji stanu jakiegoś poziomu napięcia. Schemat ten był wzorem do wykonania ostatniego projektu. Do wykonania wskaźnika potrzebne są: Płytka uniwersalna Rezystor (R1): 680Ω - 1 szt. Rezystor (R2, R3): 3.3kΩ - 2 szt. Rezystor (R4): 1kΩ - 1 szt. Rezystor (R5): 4.7kΩ - 1 szt. Tranzystor (Q1, Q2): BC547-2 szt. Tranzystor (Q3): BC557-1 szt. Dioda LED (D1) czerwono-zielona wspólna katoda - 1 szt. Złącze trzypinowe do druku raster 2.54-2 szt. Wtyczka do złącza trzypinowego w/w - 2 kpl. Dioda Zenera (D2) - 1 szt. dobrana odpowiednio dla napięcia przełączającego: 6.8V dla 7.4V 7.5V 7.5V dla 8.2V 8.3V 8.2V dla 9.15V 9.25V 9.1V dla 9.5V 9.6V Realitynet.pl - przystępnie o komputerach 2
Cały montaż wykonujemy wg poniższego schematu. Realitynet.pl - przystępnie o komputerach 3
Rozmieszczenie elementów na płytce uniwersalnej jest poniżej. Jest to widok od strony lutowania, więc należy odpowiednio wkładać elementy od strony całej elektroniki. Czerwonym kolorem oznaczone są miejsca przecięcia ścieżek. Zielony to tranzystory z opisanymi końcówkami, niebieskie to rezystory, montowane w pionie, żółte to zwory, a szary to dioda Zenera. Montaż rozpoczynamy od wykonania odpowiednich nacięć na ścieżkach, następnie w kolejności montujemy zwory, tranzystory, rezystory w pionie, diodę Zenera i wtyczki. Samą diodę LED umieszczamy na dowolnej długości kabelku zakończonym wtyczką. Zdjęcie poniżej pokazuje podwójny zmontowany układ. Realitynet.pl - przystępnie o komputerach 4
Poprawnie złożona całość nie wymaga uruchamiania. Po podłączeniu napięcia i powolnej zmianie jego wartości do góry dioda LED powinna zmienić kolor z czerwonego na zielony przy wartości napięcia ustalonego przy doborze diody Zenera. Przy podłączaniu zasilania należy pamiętać o prawidłowym podłączeniu przewodów zasilających, jak i samej diody LED. Błędne podłączenie może spowodować uszkodzenie układu. Realitynet.pl - przystępnie o komputerach 5
2. Wskaźnik na 10 diodach LED. Kolejny wskaźnik pokazuje stan już na 10 diodach LED. Stan urządzenia, do którego został podłączony można określić bardziej szczegółowo. W naszym wypadku będzie to kontroler obrotów wentylatora. Sam układ został oparty o kostkę LM3914, popularną i łatwo dostępną, na dodatek w przyjaznej cenie, co powoduje, że koszt części nie będzie duży. Wykonanie całości nie powinno przekroczyć 30zł. Sam wskaźnik możemy wykonać na dwa sposoby wg poniższych schematów. Pierwszy wymaga zasilania napięciem 5V, natomiast drugi napięciem powyżej 8V - w naszym przypadku będzie to 12V. W skrócie opisze budowę drugiej wersji. W pierwszej nie montujemy stabilizatora napięcia. Sam układ może pracować w dwóch trybach: punktowym i jako linijka świetlna. Jeżeli zdecydujemy się wybrać na stałe tryb wyświetlania punktowego zamiast stabilizatora LM7805 możemy użyć LM78L05, co troszeczkę zmniejszy wysokość budowanego układu. Do wykonania można stosować różne płytki uniwersalne. Ja do przykładowego pokazania wykonania użyłem płytki, jaką znalazłem u siebie w zapasach, lepszą dostałem dopiero po wykonaniu układu. Najważniejsze jest pokazanie, że tak prosty układ można wykonać prawie na każdej płytce. Dobór tego elementu zależy już od Was, a wykonanie nie powinna nikomu sprawić problemu. Poniżej dwa schematy montażowe wg których możemy wykonać wskaźnik. Realitynet.pl - przystępnie o komputerach 6
Realitynet.pl - przystępnie o komputerach 7
Do wykonania tego wskaźnika potrzebne są: Płytka uniwersalna. Układ LM3914N (IC1) - 1 szt. Podstawka DIP18-1 szt. Stabilizator LM7805 (IC2)(lub LM78L05 patrz opis wyżej)(opcja) - 1 szt. Kondensator 470µF/10V (C1)(opcja) - 1 szt. Rezystor 10kΩ (R2) - 1 szt. Rezystor 3.6kΩ lub 3.3kΩ (R1, R4) - 2 szt. Rezystor 1.2kΩ (R3, R5) - 2 szt. Potencjometr - jak najmniejsze wymiary 10kΩ (P1) - 1 szt. Potencjometr - jak najmniejsze wymiary 1kΩ (P2) - 1 szt. Diody LED kolor wg uznania (LED1 LED10) - 10 szt. Złącze kątowe raster 2.54-1 szt. Jumper 1 2 z zworką - 1 kpl. Realitynet.pl - przystępnie o komputerach 8
W przypadku płytek uniwersalnych położenie poszczególnych elementów zawsze będzie inne, więc nie będę tutaj opisywał dokładnie jak je poprowadzić. Schemat jest na tyle prosty i czytelny, że każda, nawet początkująca osoba może to wykonać bez problemu. Nadmienię tylko, iż w przypadku użycia stabilizatora 78L05 nie montujemy zworki JP1. Estetyka mojego lutowania bardzo mocno odbiega od ideału, ale jest to tylko wersja stworzona na potrzeby tego artykułu. Realitynet.pl - przystępnie o komputerach 9
Całość po zmontowaniu należy uruchomić w celu ustawienia dolnego i górnego zakresu świecenia. Na początku potencjometry należy ustawić w środkowym położeniu i zdjąć zworę JP1. Pierwsze uruchomienie należy wykonać z zewnętrznym zasilaniem, aby w przypadku popełnienia jakiegoś błędu nie uszkodzić zasilacza. W zależności od wersji podłączamy całość do Realitynet.pl - przystępnie o komputerach 10
stabilizowanego zasilacza o napięciu wyjścia 4,5 5V dla wykonania w/g pierwszego schematu i 8 12V dla wykonania w/g drugiego schematu. Do pinu pierwszego i trzeciego podłączamy plus zasilacza, natomiast do środkowego minus. Jeżeli wszystkie elementy zostały podłączone prawidłowo, to przy ściągniętej zworce i pokręcaniu jednym i drugim potencjometrem powinna nam się świecić jedna z diod. Po takim sprawdzeniu możemy przystąpić do uruchomienia właściwego. Uruchomienie właściwe najlepiej jest wykonać z urządzeniem, z którym wskaźnik będzie współpracował, czyli w naszym przypadku z kontrolerem wentylatorów. Do uruchomienia użyłem zasilacza uniwersalnego, aby przedział świecenia pomiędzy pierwszą i ostatnią diodą LED wynosił odpowiednio 5V i 12V. W przypadku kontrolera może to być błędne ustawienie, dlatego najlepiej jest ustawiać podłączony wskaźnik właśnie do niego. Całość podłączamy do złącza kątowego. Pin 1 w złączu to wejście pomiarowe czyli podłączamy tam przewód z kontrolera wentylatorów - plus od zasilania wentylatora, pin 2 - to minus (masa) najlepiej podłączyć bezpośrednio z wolnej wtyczki zasilacza, pin 3 - to plus podłączamy z tego samego miejsca co pin 2 z tym, że jeżeli całość wykonaliśmy zgodnie z schematem pierwszym musimy podłączyć do przewodu z napięciem 5V (czerwony), jeżeli w/g drugiego schematu do przewodu z napięciem 12V (żółty). Po podłączeniu ustawiamy kontroler na minimum i włączamy zasilanie. Potencjometrem P1 ustawiamy w takim położeniu, aby zaświeciła się pierwsza dioda. Następnie kontroler ustawiamy w maksymalnym położeniu i potencjometr P2 ustawiamy w takim położeniu, aby zaświeciła się ostatnia dioda. Teraz kontroler ponownie ustawiamy na minimum i powtarzamy czynność z potencjometrem P1 a następnie kontroler znów na maksymalne położenie i ponownie poprawka P2. Aby uzyskać prawidłowe wskazania, czynność tę warto wykonać kilkakrotnie. Jeżeli chcemy, by wskaźnik pracował jako linijka świetlna zakładamy zworkę JP1 (nie dotyczy to wskaźnika z układem 78L05). Jako ciekawostkę podam, że zamiast diod LED możemy użyć linijkę diodową która dużo lepiej będzie wyglądać niż prostokątne czy okrągłe diody. Ale to już zależy od osoby montującej układ. Realitynet.pl - przystępnie o komputerach 11
Realitynet.pl - przystępnie o komputerach 12
Realitynet.pl - przystępnie o komputerach 13
3. Wskaźnik wielodiodowy na dwukolorowych diodach LED. Ostatni wskaźnik jaki pokażę powstał z połączenia pierwszego i drugiego projektu. Zamiast jednokolorowych diod użyłem diod dwukolorowych. Tutaj niestety użycie płytki uniwersalnej może być kłopotem, ale jak ktoś z Was chce spróbować zmontować układ na takowej, to nic nie stoi na przeszkodzie. Ja płytkę wykonałem samodzielnie, łatwiej i szybciej się montuje całość jeżeli takich wskaźników jest kilka. Kliknij, by powiększyć Realitynet.pl - przystępnie o komputerach 14
Wykaz elementów potrzebnych do wykonania wskaźnika: Płytka w/g schematu lub uniwersalna Układ LM3914N (IC1) - 1 szt. Podstawka DIP18-1 szt. Tranzystor BC 557 (T1 T10) - 10 szt. Rezystor 10kΩ (R22) - 1 szt. Rezystor 3.6kΩ lub 3.3kΩ (R21, R24, R1 R10) - 12 szt. Rezystor 1.2kΩ (R23, R25) - 2 szt. Rezystor 620Ω (R11 R20) - 10 szt. Rezystor 4.7kΩ (R26) - 1 szt. Potencjometr - jak najmniejsze wymiary 10kΩ (P1) - 1 szt. Potencjometr - jak najmniejsze wymiary 1kΩ (P2) - 1 szt. Diody LED dwukolorowa czerwono-zielona wspólna katoda (LED1 LED10) - 10 szt. Złącze kątowe raster 2.54-1 szt. Jumper 1 2 z zworką - 1 kpl. Realitynet.pl - przystępnie o komputerach 15
Sam montaż należy rozpocząć od wszystkich elementów leżących, czyli rezystorów. Rezystory R11 R20 lutujemy skośnie tak, aby nie dotykały jeden drugiego. Następnie w kolejności podstawka pod układ i potencjometry, tranzystory i rezystory R1 R10. Na sam koniec diody LED, nóżki diod należy wygiąć pod kątem 90 stopni tak, aby cześć ścięta kołnierza diody po wlutowaniu była w górnej części. Płytka jest tak zaprojektowana, by nóżka, która jest najkrótsza była bez problemu wlutowana bez jej obcinania. Po zmontowaniu całości należy dokładnie sprawdzić, czy nie ma zwarć pomiędzy lutami lub poszczególnymi elementami. Tak zmontowany układ uruchamiamy w identyczny sposób jak w przykładzie z poprzedniej strony. Zwora JP1 w przypadku zwarcia powoduje, że układ pracuje w trybie linijki świetlnej. W przypadku jej braku układ pracuje w trybie punktowym. Realitynet.pl - przystępnie o komputerach 16
Układy na tyle są proste, iż nie sprawią kłopotu nawet osobom o małym obyciu z lutownicą. Układy oczywiście można wykorzystać wszędzie tam, gdzie chcemy pokazać jakiś zakres mierzonego napięcia. Autor i redakcja nie ponosi odpowiedzialności za wynikłe szkody z powodu nieumiejętnego wykorzystania informacji zawartych w artykule. Ostatni wskaźnik jaki pokażę powstał z połączenia pierwszego i drugiego projektu. Zamiast jednokolorowych diod użyłem diod dwukolorowych. Tutaj niestety użycie płytki uniwersalnej może być kłopotem, ale jak ktoś z Was chce spróbować zmontować układ na takowej, to nic nie stoi na przeszkodzie. Ja płytkę wykonałem samodzielnie, łatwiej i szybciej się montuje całość jeżeli Realitynet.pl - przystępnie o komputerach 17
takich wskaźników jest kilka. Kliknij, by powiększyć Wykaz elementów potrzebnych do wykonania wskaźnika: Płytka w/g schematu lub uniwersalna Układ LM3914N (IC1) - 1 szt. Podstawka DIP18-1 szt. Realitynet.pl - przystępnie o komputerach 18
Tranzystor BC 557 (T1 T10) - 10 szt. Rezystor 10kΩ (R22) - 1 szt. Rezystor 3.6kΩ lub 3.3kΩ (R21, R24, R1 R10) - 12 szt. Rezystor 1.2kΩ (R23, R25) - 2 szt. Rezystor 620Ω (R11 R20) - 10 szt. Rezystor 4.7kΩ (R26) - 1 szt. Potencjometr - jak najmniejsze wymiary 10kΩ (P1) - 1 szt. Potencjometr - jak najmniejsze wymiary 1kΩ (P2) - 1 szt. Diody LED dwukolorowa czerwono-zielona wspólna katoda (LED1 LED10) - 10 szt. Złącze kątowe raster 2.54-1 szt. Jumper 1 2 z zworką - 1 kpl. Sam montaż należy rozpocząć od wszystkich elementów leżących, czyli rezystorów. Rezystory R11 R20 lutujemy skośnie tak, aby nie dotykały jeden drugiego. Następnie w kolejności podstawka pod układ i potencjometry, tranzystory i rezystory R1 R10. Na sam koniec diody LED, nóżki diod należy wygiąć pod kątem 90 stopni tak, aby cześć ścięta kołnierza diody po wlutowaniu była w górnej części. Płytka jest tak zaprojektowana, by nóżka, która jest najkrótsza była bez problemu wlutowana bez jej obcinania. Po zmontowaniu całości należy dokładnie sprawdzić, czy nie ma zwarć pomiędzy lutami lub poszczególnymi elementami. Tak zmontowany układ uruchamiamy w identyczny sposób jak w przykładzie z poprzedniej strony. Zwora JP1 w przypadku zwarcia powoduje, że układ pracuje w trybie linijki świetlnej. W przypadku jej braku układ pracuje w trybie punktowym. Realitynet.pl - przystępnie o komputerach 19
Realitynet.pl - przystępnie o komputerach 20
Układy na tyle są proste, iż nie sprawią kłopotu nawet osobom o małym obyciu z lutownicą. Układy oczywiście można wykorzystać wszędzie tam, gdzie chcemy pokazać jakiś zakres mierzonego napięcia. Autor i redakcja nie ponosi odpowiedzialności za wynikłe szkody z powodu nieumiejętnego wykorzystania informacji zawartych w artykule. Realitynet.pl - przystępnie o komputerach 21