1 Główne obszary badawcze 1.1 Systemy łączności

1 Główne obszary badawcze 1.1 Systemy łączności Do kluczowych zadań związanych z systemami łączności, realizowanych w minionej dekadzie, należy zaliczyć: opracowywanie koncepcji nowoczesnych taktycznych systemów łączności na potrzeby Sił Zbrojnych RP; projektowanie, implementacje i badania (symulacyjne oraz praktyczne) kompleksowych rozwiązań systemów łączności, mobilnych obiektów łączności oraz urządzeń łączności, spełniających wymagania zautomatyzowanych systemów dowodzenia; analizę możliwości rozwojowych sieci, mechanizmów, protokołów oraz usług; opracowywanie i rozwój standardów telekomunikacyjnych. Zagadnienia te są opracowywane w Zakładzie Systemów Łączności (ZSŁ). W latach 2001-2011 w ZSŁ zrealizowano 23 projekty, w skład których wchodziły prace: statutowe, własne, promotorskie, granty, projekty specjalne, celowe oraz rozwojowe. W ramach realizacji prac statutowych podejmowano się prowadzenia analiz związanych z tematyką obejmującą następujące obszary: współpraca różnych systemów komutacji (kanałów, pakietów, komórek), adresacja, sygnalizacja oraz routing w taktycznych systemach łączności, wykorzystanie protokołu IP oraz usług VoIP w sieciach wojskowych, badania symulacyjne taktycznych systemów łączności, interoperacyjność nowoczesnych systemów łączności, bezpieczeństwo i mobilność w specjalnych systemach łączności, routing w sieciach ad hoc, wykorzystanie szerokopasmowych technik bezprzewodowych. W ramach realizacji projektów własnych podejmowano prace wspierające rozwój Wojskowego Instytutu Łączności, między innymi w zakresie poszerzania bazy laboratoryjnej oraz uczestnictwa w testach systemów i urządzeń łączności. Kluczowym projektem z tego obszaru było zadanie dotyczące opracowania standardów perspektywicznych systemów łączności szczebla taktycznego TACOMS Post 2000 (TP2K). Do zakresu zadań realizowanych przez pracowników ZSŁ należało opracowanie rozwiązań dotyczących mechanizmu wyboru najlepszej bramy do systemów zewnętrznych (pakiet WP 13419) oraz weryfikacja symulacyjna zaproponowanych mechanizmów routingu międzydomenowego (pakiet WP 13411). Realizacja obydwu zadań zakończyła się sukcesem, a praca w międzynarodowym projekcie TP2K była bezcennym doświadczeniem dla młodego zespołu ZSŁ. Wyniki projektu zostały zaprezentowane między innymi na prestiżowej konferencji MILCOM 2005. Projekty badawcze promotorskie, granty oraz specjalne służyły poszerzaniu wiedzy w istotnych obszarach telekomunikacji (QoS routing, łączność bezprzewodowa w terenie zurbanizowanym) oraz zagadnień dotyczących wsparcia procesu dowodzenia (zarządzanie informacjami). 1

Wymiernym efektem realizacji tych projektów były dwie rozprawy doktorskie obronione przez pracowników ZSŁ dr. inż. Marka Różyckiego (2004) oraz dr. inż. Emila Kubery (2009). W ramach projektów celowych były realizowane przedsięwzięcia związane z opracowaniem nowoczesnych taktycznych systemów łączności oraz zintegrowanych mobilnych obiektów łączności. Były to projekty o znaczeniu strategicznym z punktu widzenia Instytutu, a Zakład był w bardzo dużym stopniu zaangażowany w ich realizację. Do projektów tych z pewnością należy zaliczyć opracowany w latach 2003-2006 system KROKUS szerokopasmowy system łączności wojsk lądowych. W ramach tego projektu zrealizowano wszystkie elementy cyklu badawczorozwojowego, począwszy od opracowania koncepcji systemu oraz założeń taktyczno-technicznych, poprzez weryfikację symulacyjną oraz praktyczną, opracowanie pełnej dokumentacji technicznej, wykonanie prototypów aparatowni łączności, kończąc na przeprowadzeniu z wynikiem pozytywnym badań kwalifikacyjnych. Kolejnym ważnym projektem celowym zrealizowanym przy współudziale ZSŁ jest projekt TURKUS, w ramach którego opracowano zintegrowany węzeł łączności (ZWŁ) dla operacji wojskowych, humanitarnych oraz zarządzania kryzysowego. ZWŁ TURKUS wykonano w dwóch wersjach (na lekkim kołowym transporterze opancerzonym oraz w wersji skrzyniowej). System zapewnia łączność dalekosiężną (także satelitarną) oraz łączność lokalną (także bezprzewodową), integrację podsystemów składowych oraz szeroką gamę świadczonych usług. W ramach projektów badawczych rozwojowych ZSŁ brał udział w opracowaniu zautomatyzowanego systemu rozpoznawczo-zakłócającego KAKTUS. Pracownicy ZSŁ byli odpowiedzialni za budowę prototypów aparatowni systemu. Projekt ten realizowany był w pełnym cyklu badawczorozwojowym, począwszy od opracowania koncepcji systemu, a skończywszy na badaniach kwalifikacyjnych. W I połowie 2011 r. rozpoczęto kolejny etap realizacji projektu KAKTUS wdrożenie elementów modułu operacyjnego. Kolejny projekt rozwojowy zrealizowany w ZSŁ dotyczył opracowania metody wsparcia gwarantowania jakości usług w aktualnie eksploatowanym taktycznym systemie łączności. Projekt wykonało konsorcjum w składzie: WIŁ, WAT oraz TRANSBIT. W ramach realizacji tego projektu wyspecyfikowano architekturę oraz mechanizmy QoS, dokonano ich weryfikacji symulacyjnej, a następnie dokonano implementacji zaproponowanej metody QoS w routerach taktycznego systemu łączności. Poprawność opracowanych rozwiązań potwierdzono podczas warsztatów Combined Endeavor 2010. W Zakładzie Systemów Łączności jest obecnie zatrudnionych dziewięciu pracowników. 2

Od lewej: mgr inż. Krzysztof Zubel, mjr mgr inż. Rafał Bryś, mgr inż. Mirosław Ruszkowski, ppłk dr inż. Emil Kubera, mgr inż. Krzysztof Strzelczyk, kpt. mgr inż. Jacek Pszczółkowski, mgr inż. Szymon Kącik, mgr inż. Mateusz Michalski, Edyta Rachwalik W latach 2001-2011 Zakładem Systemów Łączności kierowały następujące osoby: płk dr inż. Edmund Wirkus (1996-2003), kpt. mgr inż. Krzysztof Zubel (2003-2006), dr inż. Marek Różycki (2006-2009), ppłk dr inż. Emil Kubera (od 2009). 1.2 Radiokomunikacja i walka elektroniczna Prace z zakresu radiokomunikacji i walki elektronicznej, oprócz zagadnień teoretycznych, obejmują szeroki zakres zadań praktycznych, ogniskując się w kilku następujących obszarach: zapewnianie integracji systemów łączności radiowej z platformami informatycznymi; projektowanie nowoczesnych systemów rozpoznania elektronicznego i zapewnianie ich zautomatyzowanej współpracy z narodowymi i NATO-wskimi zautomatyzowanymi systemami dowodzenia; 3

planowanie łączności radiowej przydział częstotliwości, generacja i dystrybucja częstotliwości i kluczy; projektowanie pokładowych instalacji przeznaczonych dla sygnałów radiowych; ocena jakości wykonania obiektów wojskowych (KTO, pojazdy opancerzone, wozy dowodzenia) w zakresie instalacji urządzeń łączności oraz zakłócających; ocena przydatności dla sił zbrojnych indywidualnych środków łączności; badanie zgodności urządzeń radiowych z wymaganiami użytkownika i normami obronnymi. Od lewej: kpt. mgr inż. Kamil Wilgucki, mgr inż. Piotr Grądzki, mgr inż. Paweł Skarżyński, kpt. mgr inż. Janusz Romanik, mgr inż. Adam Kraśniewski, mgr inż. Tomasz Zych, kpt. mgr inż. Jarosław Milewski, mgr inż. Edward Golan, kpt. mgr inż. Krzysztof Kosmowski, Elżbieta Romanik, ppłk dr inż. Paweł Kaniewski, mgr inż. Bogusław Grochowina, kpt. mgr inż. Tomasz Szymczyk, mgr inż. Adam Woronowicz, dr inż. Robert Matyszkiel, mgr inż. Grzegorz Baranowski, mjr mgr inż. Miłosz Śliwka, mjr dr inż. Robert Urban Zagadnienia te są opracowywane w Zakładzie Radiokomunikacji i Walki Elektronicznej, który do 01.01.2010 r. funkcjonował pod nazwą Zakład Radiokomunikacji. W latach 2001-2011 Zakład prowadził szereg prac rozwojowych i projektów badawczych. Najważniejsze z nich to: - KAKTUS zautomatyzowany system rozpoznawczo-zakłócający, - TURKUS zintegrowany mobilny węzeł łączności, - system kryptograficznej ochrony informacji w sieciach radiowych, - ESSOR projekt Europejskiej Agencji Obrony European Software Defined Radio, - SPEKTRUM koncepcja koordynowanego dynamicznego systemu zarządzania widmem dla infrastruktury bezprzewodowej wykorzystywanej w systemach zapobiegania zagrożeniom terrorystycznym, - WSRiD wielosensorowy system rozpoznania i dozorowania, - KROKUS-2000 szerokopasmowy system łączności Wojsk Lądowych, 4

- opracowanie urządzenia EZM ISDN (element zarządzania mobilnością abonentów w sieci ISDN), - międzynarodowy projekt TACOMS Post-2000, - opracowanie metod wykrywania, identyfikacji i klasyfikacji emisji urządzeń IED-RC, - analiza i wybór sposobu przydzielania częstotliwości sieciom radiowym pola walki budowanym z wykorzystaniem wielozakresowych radiostacji, - badanie warunków łączności w systemach mobilnych wykorzystujących technikę MIMO z niewielką ilością anten, - koncepcja implementacji punktu interoperacyjności M5 dostępu terminala użytkownika mobilnego zgodnego ze standardem TACOMS Post-2000, - mechanizmy współpracy terminali z elementami podsystemu radiowego zgodnymi ze standardem TACOMS Post-2000, - mechanizmy rutingu w sieciach ad hoc, - analiza możliwości transmisji pakietów IP w sieciach radiowych KF, - opracowanie metody oceny efektywności realizacji usług użytkownika w taktycznym systemie łączności bezprzewodowej z radiostacjami wielofunkcyjnymi MMR (Multi-Mode Radio), - analiza standardów i nowych trendów w rozwoju architektury Software Defined Radio, - Cognitive Radio oczekiwania i możliwości, - opracowanie efektywnych mechanizmów dla sieci WiFi, wspierających realizację usług czasu rzeczywistego z pomiarem dostępnej przepływności oraz adaptacyjnym doborem parametrów protokołu dostępowego i kodeków VIP, - analiza metod zapewnienia jakości VoIP w sieciach WLAN z uwzględnieniem wymagań militarnych, - określenie warunków i możliwości zapewnienia kompatybilnej pracy elementów WLAN na stanowiskach dowodzenia, - wybór protokołu dostępu do medium i optymalizacja jego parametrów dla taktycznej sieci bezprzewodowej, - prace normalizacyjne, m.in.: projekt normy obronnej Radiostacje VHF szczebla taktycznego, analiza możliwości ratyfikacji oraz implementacji STANAG 4370 w zakresie badań środowiskowych, analiza dokumentu normalizacyjnego NATO AECTP 300, - badania, m.in.: radiostacji F@stnet, terminali satelitarnych szczebla strategicznego i taktycznego, wpływu urządzeń EJAB na system łączności KTO Rosomak. W ramach wymienionych projektów opracowano nowe rozwiązania techniczne przeznaczone dla wojskowych systemów telekomunikacyjnych, wykonano liczne aplikacje i urządzenia umożliwiające oferowanie teleusług abonentom wyposażonym w terminale mobilne oraz zapewniające integrację systemów łączności wykorzystujących różne platformy i standardy dostępu do sieci. W ostatniej dekadzie zakres prac badawczych realizowanych w Zakładzie poszerzono o zagadnienia z obszaru walki elektronicznej, służące wdrożeniu zautomatyzowanego systemu rozpoznawczo-zakłócającego, a także modernizacji systemów WRE wykorzystywanych w Siłach Zbrojnych RP. 5

W latach 2001-2011 Zakładem kierowali: dr inż. Tadeusz Świderski i ppłk dr inż. Paweł Kaniewski (od 2003 r.). Pracownicy zakładu w okresie ostatnich lat przygotowali i wygłosili ponad sto referatów na konferencjach krajowych i międzynarodowych. Rozwojowi naukowemu pracowników służyły także przygotowywane i obronione rozprawy doktorskie dr. inż. Marka Bykowskiego i mjr. dr. inż. Roberta Urbana. 1.3 Kompatybilność elektromagnetyczna Zagadnieniem kompatybilności elektromagnetycznej zajmuje się doświadczony i wykwalifikowany zespół. Kierownikiem Zakładu Kompatybilności Elektromagnetycznej był w minionej dekadzie najpierw ppłk dr inż. Grzegorz Bies; w strukturze Zakładu funkcjonowały trzy pracownie. W 2003 r. nastąpiły ważne zmiany kadrowe i organizacyjne. Dwie pracownie połączono w jedną pod nazwą Pracownia Zakłóceń i Narażeń Elektromagnetycznych. Jednocześnie utworzono Pracownię Systemów Rozpoznania Pola Walki. Podyktowane to było m.in. rozpoczęciem realizacji w Zakładzie tematu związanego z taktycznym systemem AGS. W roku 2004, w związku z reformą Sił Zbrojnych RP, z mundurem pożegnał się kierownik Zakładu ppłk dr inż. Grzegorz Bies, który jednocześnie rozstał się z Wojskowym Instytutem Łączności. Kierowanie Zakładem powierzono dr. inż. Ireneuszowi Kubiakowi. Kolejne lata to dalsze zmiany organizacyjne. W październiku 2009 r. do struktury Zakładu została włączona Pracownia Badań Jakościowych (dotychczas znajdująca się w strukturze Zakładu Systemów Łączności). W opisywanym okresie wspierano także rozwój naukowy pracowników Zakładu, co zaowocowało m.in. obroną rozprawy doktorskiej dr. inż. Andrzeja Janulewicza. Pracownicy Zakładu aktywnie uczestniczyli w realizacji szeregu prac prowadzonych w Instytucie. Rozpoczęto prace nad częścią projektu pod kryptonimem KROKUS dotyczącą systemu mobilnego. Jednak większość wykonywanych prac związana była z kompatybilnością elektromagnetyczną i ochroną przed elektromagnetycznym przenikaniem informacji. Zrealizowano z sukcesem trzy projekty celowe. Wdrożenie wyników prac pozwoliło na modernizację zestawu komputerowego o obniżonym poziomie emisji elektromagnetycznych (pierwsza wersja takiego zestawu powstała w Zakładzie w roku 1997), a uzyskana wiedza była podstawą opracowania i doskonalenia metodyk badawczych służących ocenie urządzeń przetwarzających informacje niejawne. Minione dziesięciolecie to także bogata aktywność pracowników na konferencjach naukowych, a także na łamach biuletynów i zeszytów naukowych. Uwieńczeniem dziesięcioletniej pracy naukowo-badawczej Zakładu było wydanie cieszącej się dużym zainteresowaniem monografii pt. Elektromagnetyczne bezpieczeństwo informacji. Bardzo istotnym elementem działalności Zakładu Kompatybilności Elektromagnetycznej są testy urządzeń. W strukturze Zakładu funkcjonuje Laboratorium Kompatybilności Elektromagnetycznej (LKEM), które w roku 1996 uzyskało świadectwo akredytacji Polskiego Centrum Badań i Certyfikacji. Od 2005 r. 6

kierownikiem LKEM jest mgr inż. Sławomir Musiał. W październiku 2009 r. powołano do życia Laboratorium Wojskowego Instytutu Łączności, na czele którego stanął dr inż. Ireneusz Kubiak, składające się z Laboratorium Kompatybilności Elektromagnetycznej i Laboratorium Badań Środowiskowych (kierownikiem jest mgr inż. Andrzej Firlej). Od lewej: mgr inż. Artur Przybysz, tech. Janusz Skurzewski, mgr inż. Sławomir Musiał, dr inż. Ireneusz Kubiak, mgr inż. Andrzej Firlej, Elżbieta Romanik, tech. Jerzy Zając, tech. Sławomir Jankowski, mgr inż. Krystian Grzesiak, inż. Zdzisław Wierzbicki Ogromne doświadczenie badawcze, wiedza o cyfrowej analizie sygnałów, a także osiągnięcia w zakresie projektowania urządzeń o obniżonych poziomach emisji elektromagnetycznych pozwoliły na podjęcie starań o uznanie laboratorium przez Wojskowe Służby Informacyjne w zakresie badań i oceny urządzeń przeznaczonych do przetwarzania informacji niejawnych. W roku 2002 LKEM uzyskało świadectwo uznania laboratorium wydane przez Jednostkę Certyfikującą Wyroby w Wojskowych Służbach Informacyjnych (od 2005 r. świadectwo uznania laboratorium Jednostki Certyfikującej Służby Kontrwywiadu Wojskowego). Uzupełnieniem było uzyskanie również akredytacji Obronności i Bezpieczeństwa (2008 r.). Bardzo istotnym i prestiżowym wydarzeniem, mającym miejsce w 2005 roku, było oddanie do użytkowania kabiny bezechowej, służącej do prowadzenia 7

badań kompatybilności elektromagnetycznej. Obiekt ten jest unikalny w skali kraju oraz Europy. Okres dziesięciu lat to także aktywna działalność normalizacyjna, zwłaszcza w obszarze kompatybilności elektromagnetycznej. Pracownicy Zakładu są autorami Norm Obronnych NO-06-A203:2003, NO-06-A200:2008, NO-06- A500:2008, NO-06-A201:2009, NO-06-A501:2009, które stanowią podstawę testowania urządzeń (w zakresie kompatybilności elektromagnetycznej) wprowadzanych do wyposażenia Sił Zbrojnych RP. 1.4 Systemy C4I Zajmujący się tym obszarem badawczym Zakład Systemów C4I (ang. Command, Control, Communications, Computers and Intelligence) został utworzony 01.01.2010 r. w wyniku połączenia Zakładu Zarządzania Sieciami i Zespołu Systemów C4I. W skład zakładu wchodzą 4 pracownie: Usług Teleinformatycznych, Bezpieczeństwa Teleinformatycznego, Systemów Zarządzania oraz Infrastruktury Teleinformatycznej. Zakładem kieruje prof. dr hab. inż. Marek Amanowicz. Zakład prowadzi badania naukowe i prace rozwojowe w dyscyplinach naukowych informatyka i telekomunikacja, ukierunkowane na tworzenie nowych oraz rozwój istniejących metod, technik oraz usług zapewniających realizację infrastruktury teleinformatycznej systemów dowodzenia i łączności, warunkującej uzyskanie przez polskie siły zbrojne wymaganych zdolności. Dotyczy to w szczególności opracowania i wdrażania mechanizmów bezpiecznego współdzielenia informacji w heterogenicznym, federacyjnym środowisku systemowym, tworzenia efektywnych mechanizmów sterowania ruchem i świadczenia usług w dynamicznym środowisku sieciowym podatnym na degradację, a także wykorzystania technik symulacyjnych i badań empirycznych do weryfikacji skuteczności oraz poziomu dojrzałości technicznej rozwiązań oferowanych polskim siłom zbrojnym. Zakład aktywnie współpracuje z partnerami zagranicznymi, w tym z niemieckim instytutem badawczym Fraunhofer FKIE oraz laboratorium badawczym NATO Core Enterprise Services agencji NATO C3, z krajowymi ośrodkami naukowymi, w tym z Akademią Obrony Narodowej, Wojskową Akademią Techniczną, NASK, OBR CTM, PIT, a także z firmami technologicznymi, w tym z Asseco Polska, ITTI, Teldat, WorldIXI. Zakład realizuje szereg krajowych projektów badawczych i rozwojowych, a także uczestniczy w realizacji projektów Unii Europejskiej i NATO. 8

Od lewej: mjr dr inż. Rafał Piotrowski, mgr inż. Tomasz Podlasek, mgr inż. Przemysław Bereziński, mgr inż. Marek Małowidzki, mgr inż. Tomasz Dalecki, mgr inż. Michał Mazur, mgr inż. Joanna Głowacka, mgr inż. Przemysław Caban, mjr mgr inż. Robert Goniacz, mgr inż. Grzegorz Kantyka, mgr inż. Henryk Wiącek, mjr mgr inż. Bartosz Jasiul, mgr inż. Damian Duda, mjr dr inż. Piotr Pyda, dr inż. Jacek Jarmakiewicz, mgr inż. Kamil Gleba, mgr inż. Joanna Śliwa, dr inż. Andrzej Stańczak, prof. dr hab. inż. Marek Amanowicz 1.5 Kryptologia Na przełomie XX i XXI w. Zakład Kryptologii realizował bardzo zaawansowane koncepcyjnie i technologicznie prace badawczo-rozwojowe, których wdrożenie istotnie zmieniło stan i status systemów kryptograficznej ochrony informacji w Siłach Zbrojnych RP. Należy podkreślić, że miały one charakter ściśle aplikacyjny, ponieważ zamawiający oczekiwali opracowań przeznaczonych bezpośrednio do wdrożeń, tzn. produkcji i implementacji w systemach telekomunikacyjnych Sił Zbrojnych RP. Wyniki wdrożeniowe tych prac opisano w rozdziale II.2 suplementu pt. 60 lat Wojskowego Instytutu Łączności, w tym miejscu zostaną opisane naukowo-techniczne zasady ich realizacji, obejmujące opracowywanie narodowych funkcji i protokołów kryptograficznych oraz ich implementację programistyczno-elektroniczną w urządzeniach i aplikacjach, stanowiących wyłącznie własne rozwiązania sprzętowe. Pod tym pojęciem rozumie się konstrukcje elektroniczne samodzielnie opracowane i produkowane (tzn. od schematu ideowego do produkcji własnej kompletnych modułów elektronicznych) oraz oprogramowanie tworzone w językach narzędziowych i implementowane w powyższych modułach. Opracowania te są realizowane na trzech platformach. Pierwszą są funkcje i protokoły kryptograficzne, tworzone w Pracowni Kryptografii i Pracowni Kryptoanalizy, drugą implementacje programistyczno-elektroniczne, projektowane w Pracowni Urządzeń Utajniających, trzecią koncepcje i implementacje systemów planowania, generacji i dystrybucji danych kryptograficznych, tworzone 9

w Pracowni Zarządzania Systemami Kryptograficznymi. Kreacja funkcji i protokołów kryptograficznych wymaga użycia zaawansowanych metod matematycznych z zakresu teorii liczb, algebry oraz statystyki matematycznej, które są rozwijane od początku istnienia Zakładu. Implementacje programistycznoelektroniczne zaawansowanych funkcji i protokołów kryptograficznych wymagają użycia najnowocześniejszych technologii, w szczególności szybkich i pojemnych układów programowalnych FPGA, efektywnych mikrokomputerów klasy RISC oraz specjalizowanych interfejsów sprzętowych, np. Ethernet, USB itp. Systemy zarządzania danymi kryptograficznymi są oparte na szybkich, odpowiednio wyposażonych i skonfigurowanych komputerach, wzbogaconych o unikatowe interfejsy kryptograficzne oraz źródła danych kryptograficznych w postaci sprzętowych generatorów ciągów losowych. W oparciu o powyższe zasady w ostatnim dziesięcioleciu zrealizowano kilka dużych, przedstawionych poniżej, projektów. W latach 1998-2002 realizowano projekt System ochrony kryptograficznej i bezpieczeństwa łączności i informatyki w podsystemach CSŁ oraz sieciach stacjonarnych oraz wspierający go projekt celowy KBN Wielopoziomowa kryptograficzna ochrona informacji przesyłanych w wojskowych i cywilnych sieciach telekomunikacyjnych. W ramach tych projektów opracowano następujące systemy: Urządzenie utajniające do utajniania informacji przy wykorzystaniu ciągów losowych system urządzeń utajniających pliki cyfrowe wraz z podsystemem zarządzania danymi kryptograficznymi, przeznaczony do szyfrowania i podpisywania informacji o klauzuli ŚCIŚLE TAJNE (certyfikat nr 1/2008/JCW SKW). System został wdrożony i stanowi podstawowe medium ochrony informacji o klauzuli ŚCIŚLE TAJNE w SZ RP; Grupowe urządzenie utajniające system urządzeń utajniających łącza telekomunikacyjne wraz z podsystemem zarządzania danymi kryptograficznymi, przeznaczony do utajniania informacji o klauzuli TAJNE (certyfikat nr 39/2006/JCW w WSI). System został wdrożony i stanowi podstawowe medium ochrony informacji o klauzuli TAJNE w SZ RP. Podczas X Międzynarodowego Salonu Przemysłu Obronnego w Kielcach w 2002 r. system GUU-3 został uhonorowany nagrodą DEFENDER za wyróżniające rozwiązania techniczne sprzętu dla obronności i bezpieczeństwa ; 10

Grupowe urządzenie utajniające GUU Sprzętowy generator ciągów losowych SGCL-1 MB 11

Sprzętowy generator ciągów losowych urządzenie do wytwarzania binarnych ciągów losowych z przepływnością 115.2 kbit/s, przeznaczone do podsystemów zarządzania danymi kryptograficznymi o klauzuli do ŚCIŚLE TAJNE (certyfikat nr 029/2005/JCW w WSI). Generator został wdrożony i stanowi podstawowy element we wszystkich dotychczas opracowanych systemach zarządzania danymi kryptograficznymi o klauzuli do ŚCIŚLE TAJNE w SZ RP. W latach 2004-2010 realizowano następujące projekty zamówione przez MON w ramach programu modernizacji technicznej Sił Zbrojnych RP: System kryptograficznej ochrony informacji w sieciach ISDN system terminali ISDN z wewnętrznym utajnianiem usług rozmowy telefonicznej i transmisji danych (komputer, telefaks) wraz z podsystemem zarządzania danymi kryptograficznymi, przeznaczony do utajniania informacji o klauzuli TAJNE; System kryptograficznej ochrony informacji w sieciach radiowych KF i UKF system radiowych modułów kryptograficznych utajniających łącza radiowe wraz z podsystemem zarządzania danymi kryptograficznymi, przeznaczony do utajniania informacji o klauzuli TAJNE; System kryptograficznej ochrony informacji w sieciach IP system urządzeń IP-KRYPTO utajniających ruch między lokalnymi sieciami LAN w rozległej sieci WAN wraz z podsystemem zarządzania danymi kryptograficznymi, przeznaczony do utajniania informacji o klauzuli TAJNE (w fazie certyfikacji). W ramach prac statutowych oraz prac własnych w Zakładzie Kryptologii opracowano Sprzętowy generator ciągów losowych (SGCL-1MB-K) urządzenie do generacji binarnych ciągów losowych z przepływnością 8 Mbit/s, przeznaczone do podsystemów zarządzania danymi kryptograficznymi o klauzuli do ŚCIŚLE TAJNE. Generator został wdrożony do produkcji i będzie stanowił podstawowy element we wszystkich nowo opracowanych oraz modernizowanych systemach zarządzania danymi kryptograficznymi o klauzuli do ŚCIŚLE TAJNE w SZ RP. SGCL-1MB-K jest pierwszym oficjalnie znanym rozwiązaniem na świecie, posiadającym matematyczno-techniczny dowód bezpieczeństwa generowanych ciągów. Dowód ten został opublikowany w monografii autorstwa dr. inż. Marka Leśniewicza pt. Sprzętowa generacja losowych ciągów binarnych, wydanej przez oficynę Wojskowej Akademii Technicznej (ISBN 978-83-61486-31-2). Ponadto pracownicy Zakładu czynnie uczestniczyli w realizacji projektów Szerokopasmowego systemu łączności Wojsk Lądowych i Cyfrowego zintegrowanego systemu teleinformacyjnego Sił Powietrznych, adaptując istniejące urządzenia i aplikacje kryptograficzne do zastosowań w tych systemach. Dotyczyło to zwłaszcza adaptacji systemu urządzeń Grupowego urządzenia utajniającego GUU-3 do szyfrowania łączy w systemach ATM, IP oraz ISDN. W ostatnim dziesięcioleciu w Zakładzie Kryptologii zaszły duże zmiany personalne. Kierownictwo zakładu objął dr inż. Marek Leśniewicz, a dotychczasowy trzon zespołu został znacząco wzmocniony przez nowo przybyłych absolwentów WAT i innych uczelni technicznych. Od ponad 10 lat zespół 12

w niezmienionym składzie (wszyscy pracownicy są przedstawieni na zdjęciu) prowadził opisane wyżej prace badawczo-rozwojowe, co w naturalny sposób pozwalało na systematyczny rozwój naukowy pracowników. W tym czasie wielu pracowników uzyskało stopnie naukowe doktora (mjr dr inż. Piotr Mroczkowski, mjr dr inż. Przemysław Rodwald, dr inż. Robert Białas, mjr dr inż. Tomasz Rachwalik). Obecnie stopnie doktorskie posiada 8 pracowników Zakładu, a w toku są trzy przewody doktorskie. Wszystkie doktoraty miały charakter związany z pracami prowadzonymi w Zakładzie i znalazły praktyczne zastosowania w opracowywanych urządzeniach i aplikacjach kryptograficznych. Od lewej: kpt. mgr inż. Rafał Gliwa, mgr inż. Janusz Zabłocki, dr inż. Robert Wicik, kpt. mgr inż. Marcin Grzonkowski, dr inż. Robert Białas, mjr dr inż. Przemysław Rodwald, tech. Danuta Szczepańska, tech. Wiesław Wojciechowski, dr inż. Mariusz Borowski, mjr dr inż. Piotr Mroczkowski, kpt. mgr inż. Piotr Komorowski, inż. Grzegorz Łabuzek, kpt. mgr inż. Tomasz Czajka, mgr inż. Przemysław Dąbrowski, mgr inż. Michał Gawroński, tech. Ryszard Fabisiak, mjr dr inż. Tomasz Rachwalik, dr inż. Marek Leśniewicz W Zakładzie pracuje także dr inż. Janusz Szmidt Pracownicy Zakładu przejawiali aktywność w działalności publikacyjnej, konferencyjnej, seminaryjnej i normalizacyjnej. W ciągu ostatniego 10-lecia opublikowali ponad 70 artykułów i referatów. Znaczącym wynikiem działalności naukowej Zakładu jest Norma Obronna NO-58-A202:2010 pt. Cyfrowa transmisja danych o przepływnościach od 64 kbit/s do 2048 kbit/s, autorstwa dr. inż. Marka Leśniewicza, ustanowiona w 2010 roku. Wyniki naukowe Zakładu były również docenione przez dwukrotne wyróżnienie dr. inż. Marka Leśniewicza przez Ministra Obrony Narodowej tytułem Wynalazcy Wojska Polskiego oraz przyznanie mu przez Stowarzyszenie Polskich Wynalazców i Racjonalizatorów prestiżowego Honorowego Medalu SPWiR im. Tadeusza Sendzimira (złoty medal nr 127). 13