Ubóstwo i wykluczenie społeczne



Podobne dokumenty
Ubóstwo w Polsce w kontekście pracy socjalnej

Status społeczno-ekonomiczny a polityki antydyskryminacyjna i społeczna

Teoria polityki społecznej

Ubóstwo i wykluczenie społeczne w Polsce dwa podejścia empiryczne

Ubóstwo i wykluczenie społeczne

Ubóstwo i wykluczenie społeczne w Unii Europejskiej. Dr hab. Ryszard Szarfenberg Uniwersytet Warszawski Instytut Polityki społecznej

Agnieszka Chłoń-Domińczak Zróżnicowanie kompetencji osób dorosłych a wykluczenie społeczne

Gospodarka i praca jako pojęcia socjologiczne. dr Piotr Ostrowski Instytut Socjologii Uniwersytet Warszawski

Wybrane aspekty. bezpieczeństwa społecznego. Wykład wprowadzający. Bezpieczeństwo społeczne - tematyka wykładów. Przedmiotowe efekty kształcenia

Szkolenie LGD Zalew Zegrzyński Jachranka, 25 września 2017 roku

Psychologiczne konsekwencje braku pewności pracy

Ankieta dotycząca Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta i Gminy Nowogród Bobrzański

Jak zarządzać absencją chorobową pracowników? Maja Piotrowska Business Consultant

Z badań opinii publicznej wynika, że Romowie to jedna z najbardziej nielubianych grup społecznych w Polsce. Wiąże się z tym nie tylko wrogie

Ankieta dotycząca Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych na terenie Gminy Urzędów

Ubóstwo i wykluczenie społeczne w Polsce pomiar, wyjaśnianie, przeciwdziałanie

Ankieta dotycząca Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Niebylec

UBÓSTWO I WYKLUCZENIE SPOŁECZNE wybrane aspekty. Dr Małgorzata Bozacka UNIWERSYTET RZESZOWSKI Instytut Socjologii

Teoria polityki społecznej

Tytuł slajdu. Tytuł slajdu. Wsparcie osób zagrożonych wykluczeniem społecznym w uzyskaniu zatrudnienia MOC W REGIONACH II

Ku samodzielności praca systemowa. wykluczeniem społecznym. Konferencja podsumowująca realizację projektu w roku 2009

ANKIETA do badań społecznych

ANKIETA PROBLEMY SPOŁECZNE W OPINII MIESZKAŃCÓW POWIATU

ANKIETA METRYCZKA. Czy jest Pani/Pan mieszkańcem Gminy Miękinia. tak, od kiedy... nie. Wiek: i więcej

Wolność od ubóstwa w świetle międzynarodowych standardów ochrony praw człowieka i działań podejmowanych przez polski rząd

Ubóstwo i wykluczenie społeczne

Przemoc psychiczna wobec dzieci w sytuacjach okołorozwodowych. Bydgoszcz r.

Ubóstwo i wykluczenie społeczne

Monitoring ubóstwa EAPN Polska i wnioski dla programowania strategicznego

Edukacja finansowa ubóstwo zdrowie finansowe gospodarstw domowych

ANKIETA PROBLEMY SPOŁECZNE W OPINII MIESZKAŃCÓW

UCHWAŁA Nr XVI/99/2012 Rady Gminy Żukowice z dnia 29 maja 2012 r. w sprawie: przyjęcia Gminnego Programu Wspierania Rodziny na lata

Szczęście jako kapitał

Egzamin licencjacki na kierunku socjologia zagadnienia. Zagadnienia ogólne

ANKIETA Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych dla Gminy Dynów

Resocjalizacja jako szansa na powrót do spo ecze stwa

Rodzina i jej społeczne znaczenie. Tomasz A. Winiarczyk

Sprawiedliwość społeczna w sferze edukacji U N I W E R S Y T E T W A R S Z A W S K I

OBSZARY WSPÓŁPRACY NA RZECZ OSÓB WYKLUCZONYCH SPOŁECZNIE NA PRZYKŁADZIE CISTOR I MOPR W TORUNIU

ANKIETA PROBLEMY RODZIN I DZIECI PRZEMOC W RODZINIE

Spis treści. Od autora... 9

Rewitalizacja na obszarach mieszkaniowych i o mieszanych funkcjach problemy obszarów

Aktywność drogą do sukcesu

ANKIETA 1. Czy dostrzega Pan/ Pani, w gminie, niżej wymienione problemy społeczne? L.p. Problem TAK NIE NIE WIEM

Załącznik do uchwały Nr XXXII/483/2009 Rady Miejskiej Środy Wielkopolskiej z dnia 20 sierpnia 2009 roku. Program Aktywności Lokalnej

DIAGNOZA SPOŁECZNA 2009

UWARUNKOWANIA OSIĄGNIĘĆ SZKOLNYCH GIMNAZJALISTÓW

Sztum. Miasto i Gmina

SPIS TREŚCI Wykaz skrótów Wstęp Rozdział 1 Kryminologia jako nauka Rozdział 2 Jednostka i społeczeństwo Rozdział 3 Teorie kryminologiczne

ROZDZIAŁ 1. Patologia społeczna 1.1. Próba definicji 1.2. Relatywizm czy rygoryzm moralny - dylematy współczesności

Konferencja Umacnianie socjalnego wymiaru Unii Europejskiej rola społeczeństwa obywatelskiego 17 października 2017, Warszawa

ANKIETA PROBLEMY SPOŁECZNE W OPINII MIESZKAŃCÓW

Podmiotowość w środowiskowej pracy socjalnej W kierunku społecznościowej organizacji usługowej zorientowanej na podmiotowość

Otwartość gospodarki a rynek pracy

Statystyka społeczna Redakcja naukowa Tomasz Panek

ANKIETA. Szanowni Państwo.

Dzieciństwo w enklawie biedy jako zagrożenie biedą i wykluczeniem społecznym w przyszłości *

Teoria polityki społecznej

Ubóstwo i wykluczenie społeczne w Polsce - pomiar, wyjaśnianie, strategie przeciwdziałania 1 (wersja 1.1, )

Dorośli w łódzkich enklawach

EKONOMIA SPOŁECZNA PERSPEKTYWA RYNKU PRACY I POMOCY SPOŁECZNEJ. pod redakcją Joanny Staręgi-Piasek

KOBIETY ZATRUDNIONE W NIEPEŁNYM WYMIARZE CZASU PRACY SKUTKI DLA ŻYCIA RODZINNEGO I ZAWODOWEGO. Dorota Głogosz

KWESTIONARIUSZ WYWIADU z pracownikami lokalnych podmiotów dot. problemów społecznych związanych z dziedziczeniem biedy (12.0)

Ubóstwo i wykluczenie społeczne - skala potrzeb i wyzwania dla europejskiej i polskiej polityki społecznej

Kapitał społeczny i lokalność w badaniach

STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH DLA MIASTA BOCHNIA

Agnieszka Chłoń-Domińczak Mateusz Pawłowski Ścieżki edukacyjno-zawodowe: wpływ wykształcenia na aktywność i dezaktywizację zawodową

WYKSZTAŁCENIE I KWALIFIKACJE KOBIET A ICH SYTUACJA NA RYNKU PRACY. Redakcja naukowa Grażyna Firlit-Fesnak

Ankieta dotycząca Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych na terenie Gminy Szczutowo

Teoria polityki społecznej

Ewaluacja w polityce społecznej

Miejskie enklawy biedy społeczny mechanizm powstawania i zmiany w czasie

ROZWOJ MIEJSKI. Standardy unijne i propozycje modelowe

Nazwa przedmiotu Forma zajęć Liczba godzin

Szklarska Poręba, listopad 2014r. Dr Maria Węgrzyn

Program aktywności lokalnej w zakresie przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu na terenie Miasta Zamość

Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Pszczyna na lata

Spis treści. Część I AKTYWNOŚĆ CZŁOWIEKA

Kwestionariusz ankiety

SPECYFIKA PRZYWÓDZTWA EDUKACYJNEGO I KOMPETENCJE POLSKICH DYREKTORÓW

Krytyka współczesnych koncepcji polityki społecznej

Ankieta diagnostyczna dla potrzeb opracowania Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych na terenie Miasta Sokołów Podlaski

Potencjał społeczności lokalnej-podstawowe informacje

Spotkanie z przedstawicielami organizacji pozarządowych działających na rzecz osób starszych na terenie województwa mazowieckiego

Transmisja międzypokoleniowa postaw wobec prokreacji. prof. nadzw. dr hab. Dorota Kornas-Biela Katedra Psychopedagogiki, KUL

Wykluczenie społeczne a wysokość kosztów leczenia próba identyfikacji zależności

Ubóstwo i wykluczenie społeczne. Pojęcie wykluczenia społecznego. Wykluczenie społeczne a ubóstwo

Spis treści. Część I AKTYWNOŚĆ CZŁOWIEKA. 2. Od zachowań do działań społecznych Zachowanie Działanie Czynności społeczne Działania społeczne

Sukces w polityce społecznej (i w pracy socjalnej)

III Społeczeństwo w Subregionie Zachodnim

Kolonowskie na lata

RZECZYWISTOŚĆ SPOŁECZNA: DZIAŁANIA SPOŁECZNE, GRUPA SPOŁECZNA, ZACHOWANIA ZBIOROWE, Jagoda Mrzygłocka-Chojnacka

Teoria polityki społecznej

OPIEKA DŁUGOTERMINOWA PERSPEKTYWA EUROPEJSKA

ANKIETA. Inne, jakie?

Teoria polityki społecznej

Ubóstwo i wykluczenie nowe podejście?

SYLABUS. MK_42 Studia Kierunek studiów Poziom kształcenia Forma studiów Politologia studia I stopnia stacjonarne Rodzaj przedmiotu

Roczny plan pracy z wiedzy o społeczeństwie dla I klasy gimnazjum zintegrowany z serią Dziś i jutro część 1 - wymagania na poszczególne oceny

Region i jego rozwój w warunkach globalizacji

Transkrypt:

Uniwersytet Warszawski Instytut Polityki Społecznej Ubóstwo i wykluczenie społeczne Wykład 2: Teorie wyjaśniające ubóstwo i wykluczenie społeczne dr hab. Ryszard Szarfenberg r.szarfenberg@uw.edu.pl Strona przedmiotu http://rszarf.ips.uw.edu.pl/uiws/

Wyjaśnianie ubóstwa Wyjaśniamy dlaczego ubóstwo powstaje, skąd się bierze, dlaczego w jednych miejscach / grupach jest, a w innych go nie ma (wyjaśnianie istnienia ubóstwa) Wyjaśniamy, dlaczego ubóstwo się zmienia, dlaczego raz rośnie, a kiedy indziej spada, raz trwa krótko, a kiedy indziej długo (wyjaśnianie cech ubóstwa) Wyjaśniamy, dlaczego pewne cechy ubóstwa współwystępują, tworząc pewne typy czy modele ubóstwa (wyjaśniamy syndromy cech ubóstwa)

Ogólne cechy ubóstwa Poziom, zasięg, np. wysoki, niski Głębokość, np. głębokie, płytkie Trwałość, np. długotrwałe, krótkotrwałe Struktura - rozkład ubóstwa według określonych cech ludzi, np. struktura ubóstwa według płci, według wieku, według pozycji na rynku pracy, według miejsca zamieszkania Dynamika, np. bardzo zmienne, mało zmienne

Teoria przyczynowo-skutkowa ubóstwa Przyczyna 1 Skutek 1 Przyczyna 2 Mechanizmy łączące przyczyny z ubóstwem i jego cechami UBÓSTWO Mechanizmy łączące ubóstwo i jego cechy ze skutkami Skutek 2 Przyczyna 3 Skutek 3 Teoria przyczynowa jakie przyczyny i w jaki sposób generują ubóstwo i wpływają na jego cechy Teoria skutkowa w jaki sposób ubóstwo i jego cechy wywołują określone skutki

Specyficzne przyczyny ubóstwa Długoterminowe bezrobocie Alkoholizm Rozpad rodziny Choroba Nadużywanie narkotyków Cięcia zasiłków społecznych Brak wykształcenia Mieli ubogich rodziców Utrata poczucia wspólnoty w społeczeństwie Ubogie środowisko zamieszkania Są leniwi Nie planują przyszłości Mają za dużo dzieci Są imigrantami Brak zainteresowania ze strony sąsiadów Wybrali taki sposób na życie W pytaniu z sondażu opinii

Ogólne wyjaśnienia ubóstwa Wina Los Jednostka Ubodzy są leniwi, niezapobiegliwi, brak im morale Ubodzy nie mają szczęścia, wola Boga Społeczeństwo Ubodzy są ofiarami działań innych, ofiarami niesprawiedliwości społecznej Ubodzy są ofiarami procesów społecznych i globalnych, których nie da się kontrolować Oorschot, Halman, 2000

Trzy poglądy na przyczyny ubóstwa Skażony charakter niedostateczna motywacja do pracy i do inwestowania w siebie, stąd też niski poziom kapitału ludzkiego i niska zatrudnialność Ograniczone możliwości ograniczony dostęp do rynku pracy, edukacji, opieki zdrowotnej, ochrony bezpieczeństwa etc. oznacza niemożność zdobycia tego, co skutecznie zapobiega ubóstwu Wielki brat polityka wysokich podatków i hojnych świadczeń socjalnych zniechęca do pracy, inwestowania i samodzielności Bradley L. Schiller, The Economics of Poverty and Discrimination

Jakie cechy mogą odpowiadać za ubóstwo? Cechy* jednostki, np. niepełnosprawność, wiek, płeć, wykształcenie, zachowanie Cechy rodziny, np. niepełna, postawy rodziców wobec dzieci Cechy sąsiedztwa i społeczności lokalnej, np. podobnie biedne rodziny o podobnym stylu życia i kulturze Cechy grupy przynależności, np. rówieśniczej Cechy instytucji, np. skąpy lub hojny model lokalnej / centralnej polityki społecznej Cechy całego społeczeństwa, np. aktywność ekonomiczna, ogólna zamożność, postawy wobec ubóstwa i ubogich Cechy inne, np. poziom zasobów naturalnych, położenie geograficzne * Cechy lub ich syndromy, tzn. zgrupowania kilku cech

Znaczenie miejsca w strukturze społecznej Mapa struktury klasowej Erika O. Wrighta, za: H. Domański, Struktura społeczna, Scholar, 2007, s. 174 Wysoki poziom wszystkich rodzajów zasobów = mniejsze prawdopodobieństwo ubóstwa Niski poziom wszystkich rodzajów zasobów = większe prawdopodobieństwo ubóstwa

Znaczenie rodziny: teoria cyklu deprywacji i dziedziczenia ubóstwa Nieodpowiedni rodzice Niestabilne i niesatysfakcjonujące małżeństwo i życie rodzinne Niewłaściwe praktyki wychowawcze Praca niewykwalifikowana lub bezrobocie, za mało pieniędzy na wyście ze społecznej deprywacji Deprywacja emocjonalna, społeczna i intelektualna dzieci Niepowodzenia szkolne R. Holman, Poverty: Explanations of Social Deprivation,

Teoria przyczynowo-skutkowa wykluczenia społecznego Przyczyna 1 Skutek 1 Przyczyna 2 Wykluczenie Skutek 2 Przyczyna 3 Skutek 3 Teoria przyczynowa co, w jakim stopniu i dlaczego powoduje wykluczenie? Teoria skutkowa co, w jakim stopniu i dlaczego powodowane jest przez wykluczenie?

Teoria wykluczenia społecznego z odniesieniem do definicji Przyczyna 1 Skutek 1 Przyczyna 2 Wykluczenie to problematyczne nieuczestnictwo w ważnych sferach i aktywnościach Skutek 2 Przyczyna 3 Skutek 3 Teoria przyczynowa co, w jakim stopniu i dlaczego powoduje wykluczenie? Teoria skutkowa co, w jakim stopniu i dlaczego powodowane jest przez wykluczenie?

Teorie uproszczone w dyskursie publicznym Dyskurs redystrybucyjny główną przyczyną jest ubóstwo, a redystrybucja i zwiększanie zasobów ubogich głównym remedium Dyskurs reintegracyjny główną przyczyną jest bezrobocie lub bierność zawodowa, a aktywizacja zawodowa jest głównym remedium Dyskurs moralnej podklasy główną przyczyną jest demoralizacja, główne remedium niejasne, możliwe, że resocjalizacja

Ogranicza Dyskurs redystrybucyjny Ubóstwo Przyczynia się Wykluczenie społeczne Polityka społeczna świadczenia pieniężne

Ogranicza Dyskurs reintegracyjny Niezatrudnienie Przyczynia się Wykluczenie społeczne Polityka społeczna aktywizacja zawodowa

Przyczynia się Dyskurs moralnej podklasy Demoralizacja Przyczynia się Wykluczenie społeczne Polityka społeczna świadczenia pieniężne

ogranicza Dyskurs reintegracyjny i moralnej podklasy Polityka społeczna świadczenia pieniężne Przyczynia się Niezatrudnienie i demoralizacja Przyczynia się Wykluczenie społeczne Polityka społeczna aktywizacja zawodowa

Teoria wykluczenia społecznego w kontekście jego definicji Co to jest wykluczenie społeczne? Np. jest to problematyczne nieuczestnictwo w ważnych sferach życia. W jakich? Produkcja Konsumpcja Bliskie relacje Społeczność Jak rozumieć problematyczne nieuczestnictwo w tych sferach życia? Niezatrudnienie (bezrobocie lub bierność zawodowa) Ubóstwo (zbyt niski poziom konsumpcji) Izolacja (brak bliskich, którzy mogą pomóc) Bierność (nie angażuje się w życie społeczności, tylko prywatność) Czy problematyczne nieuczestnictwo w tych sferach musi być długotrwałe i jednoczesne (skumulowane, wielowymiarowe)?

Dwa podejścia do wyjaśniania wykluczenia Podejście 1. Teoria przyczynowa wykluczenia społecznego to przyczyny i uwarunkowania niezależnego występowania Niezatrudnienia Ubóstwa Izolacji Bierności Podejście 2. Teoria przyczynowa wykluczenia społecznego to przyczyny i uwarunkowania jednoczesnego występowania Niezatrudnienia Ubóstwa Izolacji Bierności

Teoria przyczynowa wykluczenia Przyczyna 1 Przyczyna 2 PODEJŚCIE 1 Niezatrudnienie Skutek 1 Skutek 2 Przyczyna 3 Skutek 3 Ubóstwo Przyczyna 4 Przyczyna 5 Skutek 4 Skutek 5 Izolacja Przyczyna 6 Skutek 6 Przyczyna 7 Skutek 7 Przyczyna 8 Bierność Skutek 8

Teoria przyczynowa wykluczenia Przyczyna 1 PODEJŚCIE 2 Skutek 1 Przyczyna 2 Skutek 2 Przyczyna 3 Niezatrudnienie Skutek 3 Przyczyna 4 Ubóstwo Skutek 4 Przyczyna 5 Izolacja Skutek 5 Przyczyna 6 Bierność Skutek 6 Przyczyna 7 Skutek 7 Przyczyna 8 Skutek 8

Trzecie podejście Teoria przyczynowa wykluczenia społecznego to przyczyny i uwarunkowania jednoczesnego występowania dużych różnic pod wieloma względami (miejsce zamieszkania, warunki życia, styl życia, kultura) między jednocześnie niezatrudnionymi i ubogimi a zbiorowościami tworzącymi strukturę społeczną Problem: dlaczego wstępna identyfikacja wykluczenia ogranicza się tylko do jednoczesnego występowania wykluczenia z produkcji i konsumpcji?

Przyczyna 1 Przyczyna 2 Przyczyna 3 PODOBIEŃSTWA Teoria przyczynowa 2 Grupa społeczna 1 Przyczyna 1 Przyczyna 2 Grupa społeczna 1 Grupa społeczna 2 Grupa społeczna 3 Przyczyna 3 Niezatrudnieni i jednocześnie ubodzy RÓŻNICE Grupa społeczna 2 Grupa społeczna 3 Grupa społeczna 4 Grupa społeczna 4 Teoria przyczynowa 1

Marginalizacja ekonomiczna Rodziny z problemami społecznymi Segregacja mieszkańców wg. ceny mieszkania Koncentracja ludzi w niekorzystnej sytuacji Rodziny problemowe Warunki życia w sąsiedztwie Ludzie z niskimi dochodami Znaczenie społeczności lokalnej Duże zapotrzebowanie na usługi publiczne Nieefektywny sektor usług publicznych Brak porządku społecznego Wysoka przestępczość Zachowania antyspołeczne Handel narkotykami Upadek usług prywatnych Ubogie środowisko Opuszczone budynki Zaśmiecenie Wandalizm Poczucie bezradności Odczucie degradacji danego obszaru Brak zaufania do władz Brak wiary w siebie depresja Osłabiona organizacja społeczeństa Mniejsze sieci społeczne nieufność R. Lupton, A. Power, Social Exclusion and Neighbourhoods

Bezrobocie długoterminowe Prekaryjne prace Znaczenie pozycji na rynku pracy Deprywacja materialna (aspekty dystrybucyjne) Deprywacja społeczna (aspekty więzi) Wykluczenie społeczne + dodatnia korelacja; ++ wysoce dodatnia korelacja; +/- intensywność korelacji zależy od systemu społecznego A.S. Bhalla, F. Lapeyre, Poverty and Exclusion in a Global World

Wykluczenie jako wynik pozycji w strukturze społecznej z uwzględnieniem socjalizacji i zachowań Fred Mahler, Marginality and Maldevelopment