Projekt do konsultacji PREZES URZĘDU KOMUNIKACJI ELEKTRONICZNEJ DDRT.WWS.6172.98.2015. DDRT.WWS.6003.112.2016. Magdalena Gaj Warszawa, dnia 2016 r. Powiat przysuski Al. Jana Pawła II 10 26-400 Przysucha DECYZJA Nr DDRT.WWS.6003.112.2016. Na podstawie art. 7 ust. 1-4 ustawy z dnia 7 maja 2010 r. o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych (j.t. Dz. U. z 2015 r., poz. 880 z późń. zm.), zwanej dalej Ustawą, w związku z art. 104 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (j.t. Dz. U. z 2016 r. poz. 23), zwanej dalej Kpa, oraz w związku z art. 206 ust. 1 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne (j.t. Dz. U. z 2014 r., poz. 243, z późn. zm.), zwanej dalej,,pt, po rozpatrzeniu wniosku powiatu przysuskiego o uzyskanie zgody Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej na świadczenie usługi dostępu do Internetu bez pobierania opłat: I. wyrażam zgodę na świadczenie przez powiat przysuski, w zakresie realizowanego projektu pn. einclusion zapobieganie wykluczeniu cyfrowemu w Powiecie Przysuskim, o numerze POIG.08.03.00-14-113/09 w ramach działania 8.3 Przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu einclusion osi priorytetowej 8. Społeczeństwo informacyjne zwiększenie innowacyjności gospodarki Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 2007-2013, będącego przedmiotem Umowy o dofinansowanie nr POIG.08.03.00-14-113/09-00 z dnia 9 września 2010 r., zwanego dalej Projektem, usługi dostępu do Internetu bez pobierania opłat za pomocą sieci bezprzewodowej: II. 1. 2400 gospodarstwom domowym, wyłonionym w ramach Projektu; 2. 19 jednostkom organizacyjnym podległym powiatowi przysuskiemu, objętym Projektem, wskazanym w Załączniku do niniejszej Decyzji; określam zakres i warunki świadczenia przez powiat przysuski usługi dostępu do Internetu bez pobierania opłat, za pomocą sieci bezprzewodowej, w następujący sposób:
1. obszar, na którym jest świadczona usługa dostępu do Internetu bez pobierania opłat, obejmuje teren powiatu przysuskiego, w tym następujące miejscowości: Antoniów, Bąków, Bąków Kolonia, Beźnik, Bieliny, Bochenka, Borkowice, Brogowa, Bród, Brudnów, Brzezinki, Ceteń, Dąbrowa, Dębiny, Dębowa Góra, Długa Brzezina, Drynia, Gałki, Gielniów, Gliniec, Głęboka Droga, Głogów, Gościniec, Goździków, Góźdź, Grabowa, Gwarek, Hucisko, Huta, Jabłonica, Jakubów, Janików, Janów, Janówek, Jastrząb, Jelonek, Kaleń, Kamień Duży, Kamienna Wola, Karczówka, Klwów, Kłonna, Kłudno, Kochanów, Kolonia Dębiny, Kolonia Kłonna, Kolonia Myślakowice, Kolonia Ossa, Kolonia Skrzyńsko, Kolonia Szczerbacka, Komorów, Koryciska, Kotlin, Kozłowiec, Krajów, Krzesławice, Kuźnica, Lelitek, Lipiny, Lipno, Łęgonice Małe, Marysin, Młyny, Myślakowice, Myślakowice Kolonia, Nieznamierowice, Ninków, Odrzywół, Ossa, Plec, Pogorszyn, Pomyków, Potworów, Przystałowice Małe, Przysucha, Puszcza Rozwadzka, Romualdów, Rozwady, Rożek, Różanna, Rusinów, Ruski Bród, Ryków, Skrzynno, Skrzyńsko, Smogorzów, Snarki, Sokolniki Mokre, Sokolniki Suche, Sołtysy, Stanisławów, Stare Dębiny, Stoczki, Wandzinów, Wieniawa, Wistka, Władysławów, Wola Bródnowska, Wola Gałecka, Wola Więcierzowa, Wydrzyn, Wysokin, Wywóz, Zagórze, Zalesie Janikowskie, Zawada, Zawady, Zbożenna, Zdunków, Zielonka, Zychorzyn, Zygmuntów, Żuków; 2. warunki świadczenia usługi są zgodne z warunkami Projektu. Na podstawie art. 206 ust. 2aa w związku z art. 206 ust. 2 pkt 6 Pt, niniejsza Decyzja podlega natychmiastowemu wykonaniu. I. Przebieg postępowania administracyjnego UZASADNIENIE Wnioskiem z dnia 20 lipca 2015 r. (data wpływu do Urzędu Komunikacji Elektronicznej, zwanego dalej UKE : 24 lipca 2015 r., poz. rej. 47561) powiat przysuski, zwany dalej Powiatem, wystąpił do Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej, zwanego dalej Prezesem UKE, o uzyskanie zgody na świadczenie usługi dostępu do Internetu bez pobierania opłat, zwanym dalej Wnioskiem. Pismem z dnia 27 lipca 2015 r., znak: DDRT.WWS.6172.98.2015.2, Prezes UKE wezwał Powiat do uzupełnienia braku formalnego Wniosku. Pismem z dnia 6 sierpnia 2015 r. (data wpływu do UKE faksem: 6 sierpnia 2015 r.) Powiat uzupełnił brak formalny. Prezes UKE, wypełniając dyspozycję art. 61 4 Kpa, pismem z dnia 7 sierpnia 2015 r., znak: DDRT.WWS.6172.98.2015.4, zawiadomił Powiat o wszczęciu postępowania administracyjnego w sprawie uzyskania zgody Prezesa UKE na świadczenie przez nią usługi dostępu do Internetu bez pobierania opłat. Pismem z dnia 6 sierpnia 2015 r., (data wpływu do UKE: 11 sierpnia 2015 r.) Powiat ponownie przekazał dokument w celu uzupełnienia braku formalnego, który uprzednio został przesłany faksem. Postanowieniem z dnia 17 września 2015 r., znak: DDRT.WWS.6172.98.2015.6, Prezes UKE przedłużył termin załatwienia sprawy do dnia 24 listopada 2015 r. ze względu na szczególnie 2
skomplikowany charakter sprawy i konieczność przeprowadzenia postępowania konsultacyjnego, o którym mowa w art. 15 Pt. Pismem z dnia 5 listopada 2015 r., znak: DDRT.WWS.6172.98.2015.7, Prezes UKE wezwał Powiat do przedstawienia szczegółowych informacji na temat jego działalności w zakresie świadczenia usługi bezpłatnego dostępu do Internetu. Postanowieniem z dnia 18 listopada 2015 r., znak: DDRT.WWS.6172.98.2015.8, Prezes UKE przedłużył termin załatwienia sprawy do dnia 24 stycznia 2016 r. ze względu na szczególnie skomplikowany charakter sprawy i konieczność przeprowadzenia postępowania konsultacyjnego, o którym mowa w art. 15 Pt. Pismem z dnia 24 listopada 2015 r. (data wpływu do UKE: 30 listopada 2015 r.) Powiat w odpowiedzi na wezwanie Prezesa UKE z dnia 5 listopada 2015 r., przedłożył żądane szczegółowe informacje oraz dokumenty dotyczące usługi dostępu do Internetu bez pobierania opłat. Pismem z dnia 9 grudnia 2015 r., znak: DDRT.WWS.6172.98.2015.11, Prezes UKE wezwał Powiat do przedstawienia dodatkowych informacji i wyjaśnień na temat działalności w zakresie świadczenia usługi bezpłatnego dostępu do Internetu. Pismem z dnia 28 grudnia 2015 r. (data wpływu do UKE: 4 stycznia 2016 r.) Powiat w odpowiedzi na ww. wezwanie Prezesa UKE przedłożył żądane informacje dotyczące usługi dostępu do Internetu bez pobierania opłat. Postanowieniami z dnia 18 stycznia 2016 r., znak: DDRT.WWS.6172.98.2015.13, z dnia 21 marca 2016 r., znak: DDRT.WWS.6172.98.2015.12, oraz z dnia 18 maja 2016 r., znak: DDRT.WWS.6003.112.2016.1, Prezes UKE przedłużył termin załatwienia sprawy odpowiednio do dnia 24 marca 2016 r., 24 maja 2016 r. oraz 24 lipca 2016 r., ze względu na szczególnie skomplikowany charakter sprawy i konieczność przeprowadzenia postępowania konsultacyjnego, o którym mowa w art. 15 Pt. Pismem z dnia 3 czerwca 2016 r., znak:ddrt.wws.6003.112.2016.4, Prezes UKE, wypełniając dyspozycję art. 77 4 Kpa, zawiadomił Powiat, iż na podstawie posiadanych informacji i dokumentów zebranych w trakcie postępowania administracyjnego, ustalił fakty w zakresie liczby przedsiębiorców telekomunikacyjnych działających na terenie Powiatu na dzień 31 grudnia 2014 r., liczby aktywnych usług szerokopasmowej transmisji danych stacjonarnych i mobilnych oraz liczby mieszkańców zamieszkujących Powiat i liczby gospodarstw domowych znajdujących się na terenie Powiatu, zgodnie z publicznie dostępnymi danymi Głównego Urzędu Statystycznego. II. Informacje przedstawione przez Powiat w toku postępowania Wnioskiem Powiat zwrócił się do Prezesa UKE o uzyskanie zgody na świadczenie usługi dostępu do Internetu bez pobierania opłat na terenie powiatu przysuskiego w ramach projektu einclusion zapobieganie wykluczeniu cyfrowemu w Powiecie Przysuskim. Powiat wskazał, iż realizuje Projekt pn. einclusion - zapobieganie wykluczeniu cyfrowemu w Powiecie Przysuskim o numerze POIG.08.03.00-14-113/09 w ramach działania 8.3 Przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu einclusion osi priorytetowej 8. Społeczeństwo informacyjne zwiększenie innowacyjności gospodarki Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 2007-2013, będący przedmiotem umowy o dofinansowanie nr POIG.08.03.00-14-113/09-00 z dnia 9 września 2012 r., zwanej dalej Umową o dofinansowanie Projektu. Do Projektu zakwalifikowano 2 400 gospodarstw domowych beneficjentów ostatecznych Projektu oraz objęto nim 19 jednostek organizacyjnych 3
podległych Gminie, wskazanych w Załączniku do niniejszej Decyzji. W ramach Projektu została wybudowana infrastruktura telekomunikacyjna, której właścicielem jest Powiat. Powiat wyjaśnił, że budowa infrastruktury telekomunikacyjnej była niezbędna, ponieważ na terenie objętym Projektem nie ma lokalnych operatorów telekomunikacyjnych, których zasięg obejmowałby cały powiat. W części sołectw działa jedynie monopolista, który warunkuje korzystanie z najtańszych usług opłacaniem abonamentu telefonicznego, na co nie stać gospodarstw domowych, objętych Projektem. Ponadto, Powiat porównał wariant budowy infrastruktury z zakupem usługi w TP S.A., co wykazało lepszą relację nakład/rezultat dla wariantu z budową. Infrastruktura sieci szerokopasmowej została wybudowana w technologii bezprzewodowej, ponieważ w Projekcie istnieje konieczność doprowadzenia Internetu do dużej liczby rozproszonych miejscowości o niewielkiej liczbie beneficjentów ostatecznych Projektu. Powiat wskazał, że sieć dostępowa zaprojektowana została w oparciu o standard IEEE 802.16e (802.16e-2005), czyli WiMAX działający w zakresie częstotliwości 3,6-3,8GHz w trybie TDD (Time Division Duplex) oraz w oparciu o standard IEEE 802.11 a w częstotliwości uwolnionej 5,45-5,745GHz. Siec oparta jest na łączności radiowej, a dostęp realizowany jest przez urządzenie typu Ubiquiti NanoStation Loco M2 pracujące w częstotliwości. Ponadto, sieć jest zabezpieczona protokołem WPA2-PSK. Urządzenie klienckie pracuje w trybie Router z zestawioną sesją PPPoE. Używanie sesji PPPoE pozwala na zapewnienie najwyższego poziomu bezpieczeństwa, poprzez zastosowanie unikalnych danych dostępowych dla każdego beneficjenta ostatecznego Projektu w postaci nazwy użytkownika oraz hasła. Sesja zestawiana jest pomiędzy anteną użytkownika a koncentratorem PPPoE znajdującym się w serwerowni. Jako system autoryzacji został użyty serwer Radius. Głównym celem Projektu jest zapewnienie dostępu do Internetu gospodarstwom domowym z terenu Powiatu, zagrożonym wykluczeniem cyfrowym z powodu trudnej sytuacji materialnej lub niepełnosprawności, jak również zapewnienie dostępu do Internetu w 19 powiatowych jednostkach organizacyjnych objętych Projektem. Realizacja Projektu przez Powiat ma na celu m.in.: przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu na terenie objętym Projektem poprzez udostępnienie bezpłatnego Internetu 2 400 gospodarstwom domowym z terenu Powiatu, wyposażenie gospodarstw domowych objętych Projektem w sprzęt niezbędny do korzystania z Internetu, zwiększenie umiejętności grupy docelowej w zakresie obsługi komputera oraz korzystania z nowoczesnych technologii informacyjno-komunikacyjnych. Grupę docelową Projektu stanowią: gospodarstwa domowe spełniające kryterium dochodowe upoważniające do otrzymania wsparcia w ramach systemu pomocy społecznej, gospodarstwa domowe spełniające kryterium dochodowe upoważniające do otrzymania wsparcia w ramach systemu świadczeń rodzinnych, dzieci i młodzież uczącą się z rodzin w trudnej sytuacji materialnej i społecznej uprawniającej do uzyskania stypendiów socjalnych, typowana do otrzymania wsparcia we współpracy ze szkołą oraz/lub ośrodkami pomocy społecznej, 4
osoby niepełnosprawne ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności lub z orzeczeniem równoważnym oraz dziecko z ważnym orzeczeniem o niepełnosprawności, rodziny zastępcze. Powiat wskazał, że informacje o Projekcie oraz warunki świadczenia usługi dostępu do Internetu dostępne były na stronie internetowej Starostwa Powiatowego w Przysusze, na stronie Projektu oraz zostały zamieszczone stosowne ogłoszenia w sposób zwyczajowo przyjęty na terenie Powiatu, a także w gminnych ośrodkach pomocy społecznej i gminnych wydziałach świadczeń rodzinnych. Kryteria naboru do udziału w Projekcie określone zostały w Regulaminie rekrutacji i uczestnictwa w Projekcie, przyjętym Uchwałą Zarządu Powiatu Nr 105/2010 z dnia 9 listopada 2010 r. oraz uchwałami zmieniającymi Nr 53/2011 z dnia 28 lutego 2011 r. oraz Nr 158/2011 z dnia 20 grudnia 2011 r. Zainteresowane osoby mogły zapoznać się z regulaminem naboru, który został zamieszczony na stronie internetowej Starostwa Powiatowego w Przysusze. Osoby, które zakwalifikowały się do Projektu zostały przeszkolone w zakresie obsługi komputera i korzystania z Internetu, a także zapoznały się z regulaminem korzystania z użyczonego sprzętu. Usługa bezpłatnego dostępu do Internetu jest świadczona zgodnie z Regulaminem rekrutacji i udziału w projekcie einclusion zapobieganie wykluczeniu cyfrowemu w Powiecie Przysuskim. W regulaminie tym Powiat zawarł wszystkie niezbędne informacje na temat warunków na jakich świadczona jest przedmiotowa usługa oraz prawa i obowiązki beneficjentów ostatecznych. Ponadto, 19 jednostek organizacyjnych, wskazanych w Załączniku do niniejszej Decyzji, uzyskało bezpłatny dostęp do Internetu na potrzeby własne w ramach Projektu. Usługa bezpłatnego dostępu do Internetu jest świadczona 2 400 gospodarstwom domowym oraz 19 jednostkom organizacyjnym podległym Powiatowi z prędkością odbierania danych nie większą niż 2 Mbit/s oraz wysyłania danych nie większą niż 512 kbit/s. III. Stan prawny Stosownie do art. 206 ust. 1 Pt postępowanie przed Prezesem UKE toczy się na podstawie przepisów Kpa ze zmianami wynikającymi z Pt oraz Ustawy. W art. 3 ust. 1 Ustawy określone zostały podstawowe rodzaje dopuszczalnej działalności samorządów w sektorze telekomunikacyjnym. Zgodnie z pkt 1 i 2 tego przepisu jednostki samorządu terytorialnego, zwane dalej JST, mogą m.in.: 1) budować lub eksploatować infrastrukturę telekomunikacyjną i sieci telekomunikacyjne oraz nabywać prawa do infrastruktury telekomunikacyjnej i sieci telekomunikacyjnych, 2) dostarczać sieci telekomunikacyjne lub zapewniać dostęp do infrastruktury telekomunikacyjnej. W myśl natomiast art. 3 ust. 1 pkt 3 Ustawy, JST w zakresie telekomunikacji mogą świadczyć, z wykorzystaniem posiadanej infrastruktury telekomunikacyjnej i sieci telekomunikacyjnych, usługi na rzecz: a) przedsiębiorców telekomunikacyjnych, b) podmiotów, o których mowa w art. 4 pkt 1, 2, 4, 5 i 8 Pt, c) użytkowników końcowych w zakresie i na warunkach określonych w art. 6 i 7 Ustawy. 5
W art. 7 ust. 1 Ustawy ustawodawca wskazał, jako szczególny rodzaj działalności JST w zakresie telekomunikacji, świadczenie usługi dostępu do Internetu, bez pobierania opłat. Podjęcie działalności w zakresie wskazanym w art. 7 ust. 1 Ustawy uzależnione zostało od kilku warunków: IV. 1) spełnienia wymagań, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 5 oraz art. 6 ust. 1 Ustawy oraz 2) uzyskania zgody Prezesa UKE, wydanej w drodze decyzji. Ocena spełnienia przez Powiat wymagań określonych w art. 3 ust. 2 i 5 oraz art. 6 ust. 1 Ustawy Po wpłynięciu wniosku JST o udzielenie zgody na świadczenie usługi dostępu do Internetu bez pobierania opłat, Prezes UKE dokonuje oceny, czy: 1) JST podjęła uchwałę organu stanowiącego (art. 3 ust. 5 Ustawy); 2) działalność, którą ma zamiar rozpocząć JST, będzie wykonywana przy zachowaniu kompatybilności i połączalności z innymi sieciami telekomunikacyjnymi tworzonymi przez podmioty publiczne lub finansowanymi ze środków publicznych w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (j.t.: Dz. U. z 2013 r., poz. 885, z późn. zm.) oraz przy zagwarantowaniu przedsiębiorcom telekomunikacyjnym, na zasadach równego traktowania, współkorzystania z infrastruktury telekomunikacyjnej i sieci telekomunikacyjnych oraz dostępu do nich (art. 3 ust. 2 pkt 1 Ustawy); 3) na lokalnym rynku telekomunikacyjnym nie jest zaspokojone zapotrzebowanie użytkowników końcowych w zakresie dostępu do usług telekomunikacyjnych oraz działalność JST jest proporcjonalna do sytuacji panującej na lokalnym rynku telekomunikacyjnym i niedyskryminująca użytkowników końcowych w zakresie dostępu do usług telekomunikacyjnych (art. 6 ust. 1 Ustawy); 4) działalność, którą ma zamiar rozpocząć JST, będzie wykonywana w sposób niezakłócający rozwoju równoprawnej i skutecznej konkurencji na rynkach telekomunikacyjnych (art. 3 ust. 2 pkt 2 Ustawy); 5) działalność, którą ma zamiar rozpocząć JST, będzie wykonywana w sposób przejrzysty (art. 3 ust. 2 pkt 2 Ustawy). Wskazać przy tym należy, że wspomniana powyżej ocena jest prowadzona w stosunku do Powiatu, któremu jako jedynemu, przysługuje przymiot strony postępowania w rozumieniu przepisów Kpa. 1. Spełnienie przez Powiat przesłanki z art. 3 ust. 5 Ustawy (podjęcie przez Powiat uchwały w zakresie wykonywania działalności telekomunikacyjnej) Rada Powiatu w Przysusze, realizując obowiązek wynikający z art. 3 ust. 5 Ustawy, w dniu 29 kwietnia 2015 r. podjęła uchwałę Nr IV/40/2015 w sprawie wykonywania przez Powiat Przysuski działalności telekomunikacyjnej. Kopia ww. uchwały została przedłożona przez Powiat w toku postępowania administracyjnego. Podjęcie powołanej powyżej uchwały stanowi wypełnienie ustawowej przesłanki warunkującej wydanie przez Prezesa UKE decyzji, o której mowa w art. 7 ust. 2 Ustawy. 6
2. Spełnienie przez Powiat przesłanki z art. 3 ust. 2 pkt 1 Ustawy (kompatybilność, połączalność, dostęp do sieci oraz infrastruktury) Usługa dostępu do Internetu świadczona przez Powiat grupie 2 400 beneficjentów ostatecznych Projektu oraz 19 jednostkom organizacyjnym podległym Powiatowi na ich potrzeby własne jest wykonywana w technologii umożliwiającej bezprzewodowy dostęp do sieci. Sieć działa w darmowym paśmie częstotliwości od 2 400 do 2 485 MHz (2,4 GHz) w standardzie IEEE 802.11. Standard ten gwarantuje, że wymogi dotyczące kompatybilności i połączalności w zakresie świadczonej przez Powiat usługi zostaną spełnione Odnosząc się natomiast do przesłanki zagwarantowania przedsiębiorcom telekomunikacyjnym, na zasadach równego traktowania, współkorzystania z infrastruktury telekomunikacyjnej i sieci telekomunikacyjnych oraz dostępu do nich, należy zauważyć, iż powiatowa sieć jest siecią wydzieloną wyłącznie na potrzeby realizacji Projektu. Zgodnie z założeniami Projektu, mając na uwadze treść 2 ust. 7 Umowy o dofinansowanie Projektu zakazane jest dokonywanie przez Powiat czynności rozporządzających na inny podmiot, dotyczących praw lub obowiązków wynikających z Umowy. Z treści 8 ust. 1 Umowy o dofinansowanie Projektu wynika, iż Powiat nie może dokonywać zmian prowadzących do zmiany Projektu w rozumieniu art. 57 ust. 1 rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r., ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1260/1999 (Dz. Urz. UE L 210 z 31.07.2006 r., s.25-78). Dodatkowo w 7 ust. 1 Umowy o dofinansowanie Projektu zostało wskazane, że Beneficjent jest zobowiązany do zachowania i zapewnienia trwałości Projektu przez okres 5 lat od dnia zakończenia realizacji Projektu. W tym czasie nie jest zatem możliwe udostępnianie sieci na inne cele niż te, które zostały wskazane w Projekcie. Powyższe ograniczenia wpływają bezpośrednio na niemożność zapewnienia dostępu do infrastruktury telekomunikacyjnej Powiatu, wykorzystywanej do świadczenia usługi dostępu do Internetu bez pobierania opłat, aż do zakończenia okresu trwałości Projektu. Należy wobec powyższego stwierdzić, iż w przypadku tego rodzaju sieci bezprzewodowej, utworzonej w ramach działania 8.3. Przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu einclusion osi priorytetowej 8. Społeczeństwo informacyjne zwiększenie innowacyjności gospodarki Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 2007 2013, wymogi dotyczące zapewnienia dostępu do sieci oraz infrastruktury w okresie trwałości Projektu nie będą miały zastosowania. Dlatego też, w ocenie Prezesa UKE, do działalności, o której mowa we Wniosku Powiat, dla 2 400 beneficjentów ostatecznych oraz 19 jednostkom organizacyjnym Powiatu, została spełniona przesłanka wynikająca z art. 3 ust. 2 pkt 1 Ustawy w zakresie kompatybilności i połączalności, natomiast przesłanka dotycząca zapewnienia innym podmiotom dostępu do sieci telekomunikacyjnej w przypadku usługi świadczonej przez Powiat nie będzie miała zastosowania. 3. Spełnienie przez Powiat przesłanki z art. 6 ust.1 Ustawy (niezaspokojone zapotrzebowanie użytkowników końcowych na usługi dostępu do Internetu, działalność jest proporcjonalna i niedyskryminująca) Zgodnie z art. 6 ust.1 Ustawy, świadczenie na rzecz użytkowników końcowych przez JST bezpłatnej usługi dostępu do Internetu, może mieć miejsce, jeżeli nie jest zaspokojone zapotrzebowanie użytkowników końcowych w zakresie dostępu do usług telekomunikacyjnych. Działalność taka musi być proporcjonalna, co oznacza, że musi być odpowiednia do zidentyfikowanych lokalnych potrzeb oraz działań podejmowanych przez przedsiębiorców w zakresie rozwoju lokalnego rynku usług szerokopasmowych. 7
Jednocześnie każde zróżnicowanie odbiorców w zakresie świadczonych usług powinno być uzasadnione. Ponadto, Ustawa wymaga, aby działalność ta była niedyskryminująca. Jak stanowi art. 6 ust. 2 Ustawy, powyższych wymagań nie stosuje się w przypadku świadczenia usług telekomunikacyjnych na potrzeby organów administracji publicznej, państwowych lub samorządowych jednostek organizacyjnych oraz innych podmiotów publicznych, a także w przypadku usług telekomunikacyjnych świadczonych wyłącznie w miejscach publicznych przez publicznie dostępne punkty dostępu do Internetu. W tym miejscu, należy wskazać, że Powiat wystąpił również o wydanie decyzji wyrażającej zgodę na świadczenie usługi dostępu do Internetu bez pobierania opłat 19 powiatowym jednostkom organizacyjnym, wyłonionym w ramach Projektu, wskazanym w Załączniku do niniejszej Decyzji. Jak wynika z informacji przekazanych przez Powiat w toku postępowania administracyjnego, wspomnianym jednostkom organizacyjnym Powiatu zapewniony zostanie darmowy dostęp do Internetu, na potrzeby własne tych jednostek. Zatem zgodnie z postanowieniami art. 6 ust. 2 Ustawy, świadczenie przez JST usługi dostępu do Internetu na potrzeby organów administracji publicznej, państwowych lub samorządowych jednostek organizacyjnych oraz innych podmiotów publicznych, a także w przypadku usług telekomunikacyjnych świadczonych wyłącznie w miejscach publicznych przez publicznie dostępne punkty dostępu do Internetu nie podlega wymaganiom ustanowionym w art. 6 ust. 1 Ustawy. Oznacza to, iż powyższa działalność może być wykonywana nawet wówczas, gdy jest zaspokojone zapotrzebowanie użytkowników końcowych w zakresie dostępu do usług telekomunikacyjnych, a ponadto, w stosunku do tej działalności nie zachodzi konieczność badania przesłanki proporcjonalności do sytuacji panującej na lokalnym rynku telekomunikacyjnym, jak również przesłanki niedyskryminowania użytkowników końcowych w zakresie dostępu do usług telekomunikacyjnych. W konsekwencji, w przypadku powyższych usług jedynymi wymogami, jakie określa Ustawa w art. 3 ust. 2, jest przejrzystość, niezakłócanie rozwoju równoprawnej i skutecznej konkurencji na rynkach telekomunikacyjnych oraz zachowanie kompatybilności i połączalności z innymi sieciami telekomunikacyjnymi tworzonymi przez podmioty publiczne lub finansowanymi ze środków publicznych oraz zagwarantowanie przedsiębiorcom telekomunikacyjnym, na zasadach równego traktowania, współkorzystania z infrastruktury telekomunikacyjnej i sieci telekomunikacyjnych oraz dostępu do nich. Prezes UKE wskazuje, że istnieje konieczność dokonania oceny spełnienia przesłanek określonych w art. 6 ust. 1 Ustawy w stosunku do działalności wskazanej w punkcie I. ust. 1 sentencji niniejszej Decyzji z uwagi na świadczenie przez Powiat bezpłatnej usługi dostępu do Internetu beneficjentom ostatecznym Projektu, którzy będą korzystać z takiej usługi w miejscu swojego zamieszkania. Z Wniosku wynika, że realizując Projekt Powiat zapewni dostęp do bezpłatnego Internetu swoim mieszkańcom, zagrożonym wykluczeniem cyfrowym, z powodu trudnej sytuacji ekonomicznej lub ze względu na ich niepełnosprawność. W tym zakresie działalność Powiatu skierowana jest do 2 400 gospodarstw domowych z jego terenu, wyłonionych w ramach Projektu, ze względu na niepełnosprawność, trudną sytuację materialną, jak również dedykowana jest do rodzin zastępczych, rodziców samotnie wychowujących dzieci oraz dzieci i młodzieży uczącej się, pochodzącej z rodzin, znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej, uprawniającej do uzyskania stypendiów socjalnych W ramach Projektu ww. beneficjenci ostateczni otrzymali dostęp do bezpłatnego Internetu oraz sprzęt komputerowy. Dokonując oceny spełnienia przez Powiat przesłanek, o których mowa w art. 6 ust. 1 Ustawy, należy w pierwszej kolejności zaznaczyć, że zgodnie z art. 4 ust. 23 ustawy o samorządzie powiatowym (tj. Dz. U. z 2015 r., poz. 1445, z późn. zm.) powiat wykonuje określone 8
ustawami zadania publiczne o charakterze ponadgminnym w zakresie działalności telekomunikacji. Zadania określone w ust. 1 art. 4 ustawy o samorządzie powiatowym są zadaniami publicznymi, służącymi zaspokajaniu potrzeb lokalnej wspólnoty samorządowej. W przypadku, gdy potrzeby danej wspólnoty w zakresie dostępu do usług telekomunikacyjnych nie są zaspokojone, może dojść do zjawiska tzw. wykluczenia cyfrowego, oznacza systemowe różnice w dostępie i korzystaniu z komputerów i Internetu pomiędzy osobami o różnym statusie społeczno-ekonomicznym (wykształceniu, dochodach, zawodzie), na różnych etapach życia, między mężczyznami i kobietami, mieszkańcami obszarów miejskich i wiejskich, a także różnych regionów. Do obowiązków lokalnej wspólnoty samorządowej należy zaspokajanie potrzeb jej mieszkańców przez władze lokalne. W przypadku wystąpienia zjawiska ich niezaspokojenia, lokalna wspólnota samorządowa powinna podejmować działania zmierzające do niwelowania różnic w procesie zaspokajania podstawowych potrzeb, gdy są one wywołane czynnikami niezależnymi od jednostki czy rodziny. Jednocześnie należy pamiętać, że zadania z zakresu działalności telekomunikacyjnej powinny być skierowane do osób najbardziej potrzebujących. Gminna oraz powiatowa administracja publiczna jest bowiem usytuowana najbliżej obywatela i ma możliwość zidentyfikować na takim poziomie osoby potrzebujące wsparcia. Interwencja publiczna powinna być zatem skierowana tylko tam, gdzie mechanizmy konkurencji i wolny rynek nie zapewniają w sposób wystarczający potrzeb w zakresie telekomunikacji. Należy zauważyć, iż zgodnie z informacjami przedstawionymi w Raporcie KPMG Rynek telekomunikacyjny po 2015 roku w kontekście inwestycji publicznych zrealizowanych przez Jednostki Samorządu Terytorialnego z funduszy unijnych, w ramach budowy Regionalnych Sieci Szerokopasmowych, 1 zwanym dalej Raportem, na każdym szczeblu samorząd terytorialny pełni inną rolę w realizacji celów w zakresie rynku telekomunikacyjnego. Władze wojewódzkie zaangażowane są w rozwój sieci szerokopasmowych, natomiast władze powiatowe i gminne w znacznej mierze aktywne są w świadczeniu publicznych usług detalicznych dla użytkowników końcowych. W celu dokonania właściwej oceny stanu lokalnego rynku usług dostępu do Internetu na obszarze Powiatu, Prezes UKE wziął pod uwagę zarówno dane przedstawione przez Powiat we Wniosku, jak również dane będące w jego posiadaniu, np. analizy rynku telekomunikacyjnego. Zgodnie z informacjami Prezesa UKE na obszarze Powiatu na koniec 2014 r. działało 20 przedsiębiorców telekomunikacyjnych, świadczących usługę dostępu do Internetu. Największym operatorem, dostarczającym usługę do ponad 36% osób spośród wszystkich posiadających dostęp do Internetu, była firma Orange Polska S.A., zwana dalej Orange. Drugi z kolei przedsiębiorca, Maxto sp. z o.o. s.k.a., zwana dalej Maxto, świadczył usługi internetowe dla blisko 26% użytkowników. Na terenie Powiatu działali następujący przedsiębiorcy telekomunikacyjni (zarówno w technologii przewodowej jak i bezprzewodowej): 1 http://www.uke.gov.pl/files/?id_plik=17958 9
Tabela 1 Przedsiębiorcy telekomunikacyjni świadczący usługi dostępu do sieci Internet na obszarze Powiatu (31.12.2014 r.). Lp. Nazwa przedsiębiorcy Technologia 1 Kacper Czarnecki prowadzący działalność gospodarczą pod firmą WiFi 5 GHz CSR-LAN Kacper Czarnecki 2 Emkanet P.P.H.U. WiFi 2,4 GHz, WiFi 5 GHz 3 Exatel S.A. SDH 4 Rojek Arkadiusz prowadzący działalność pod firmą Firma Handlowo-Usługowa WiFi 5 GHz "Multifox" Rojek Arkadiusz 5 GTS Poland sp. z o.o. 10 Mbit/s Ethernet 6 Maxto 1 Gigabit Ethernet - FO 7 MNI Centrum Usług S.A. 100 Mbit/s Fast Ethernet, WiFi 5 GHz, WiMAX 8 Netia S.A. ADSL, HSPA, POTS/ISDN 9 Tobiasz Skurkiewicz prowadzący działalność gospodarczą pod firmą WiFi 5 GHz Netsprint Tobiasz Skurkiewicz 10 Niezależny Operator Międzystrefowy sp. z o.o. POTS/ISDN 11 Nordisk Polska sp. z o.o. CDMA 12 Nowa Telefonia sp. z o.o. ADSL2, POTS/ISDN 13 Orange ADSL2+, CDMA, DC-HSPA+, EDGE, HSPA+, LTE, POTS/ISDN, VDSL 14 P4 sp. z o.o. HSPA+, LTE 15 Marcin Pobieda prowadzący działalność gospodarczą pod firmą Pobieda.PL 1 Gigabit Ethernet, WiFi 2,4 i 5 GHz Marcin Pobieda 16 Polkomtel sp. z o.o. CDMA, HSPA+ 17 TK Telekom sp. z o.o. POTS/ISDN 18 T-Mobile Polska S.A. ADSL, HSPA, LTE, SDH 19 "Vectra Investments" sp. z o.o. sp. j. ATV, (EURO)DOCSIS 2.x, (EURO)DOCSIS 3.x 20 Voice Net sp. z o.o. POTS/ISDN Źródło: UKE na podstawie danych otrzymanych od przedsiębiorców telekomunikacyjnych. W świetle posiadanych przez Prezesa UKE danych, łącznie na terenie Powiatu, na koniec 2014 r., było 9 569 łączy z aktywną usługą szerokopasmowej transmisji danych (stacjonarnych i mobilnych 2 ). 2 Dane przekazane przez operatorów sieci mobilnych uwzględniają także klientów korzystających z usług przedpłaconych, o ile udostępnił swoje dane lub operator mógł ich zidentyfikować. 10
Przy ocenie kryterium spełnienia przez Powiat warunku niezaspokojenia popytu, należy kierować się przede wszystkim dwoma miernikami: 1. poziomem penetracji usługami dostępu szerokopasmowego na analizowanym rynku lokalnym w porównaniu do średniego poziomu w skali kraju, 2. poziomem penetracji usługami dostępu szerokopasmowego na analizowanym rynku lokalnym w porównaniu do syntetycznego wskaźnika poziomu zapotrzebowania na usługi dostępu szerokopasmowego, wynikającego z algorytmu omówionego w dalszej części niniejszej Decyzji. Zdaniem Prezesa UKE, głównym miernikiem pozwalającym stwierdzić, czy w przypadku konkretnej JST zostało spełnione kryterium braku zaspokojenia zapotrzebowania użytkowników końcowych w zakresie dostępu do usług telekomunikacyjnych jest odniesienie penetracji usługami dostępu szerokopasmowego na obszarze danej JST do poziomu wskaźnika zapotrzebowania na tę usługę zgłaszanego w trakcie prowadzonych przez Prezesa UKE badań konsumenckich. Wskazać przy tym należy, iż powyższy wskaźnik odnosi się do kryterium określonego w art. 6 ust. 1 Ustawy i pozwala ocenić, czy zapotrzebowanie zgłaszane przez konsumentów jest zaspokojone. Wskaźnik pomocniczy stanowi natomiast odniesienie poziomu nasycenia usługami dostępu szerokopasmowego na obszarze danej JST do dostępności tej usługi na średnim poziomie ogólnopolskim (co pozwala ocenić, jak kształtuje się penetracja usługami w określonej JST, w porównaniu ze średnią krajową). Prezes UKE pragnie zauważyć, że w 2014 r. żadna ze świadczonych usług nie miała przepływności poniżej 1 Mbit/s. Z usług o wyższej szybkości korzystało 22,31% mieszkańców. Zgodnie z publicznie dostępnymi danymi Głównego Urzędu Statystycznego, zwanego dalej GUS, Powiat zamieszkuje 42 888 mieszkańców 3, tworzących 15 209 gospodarstw domowych 4. Wykres 1. Penetracja usługami dostępu do sieci Internet (stacjonarnymi oraz mobilnymi) w Powiecie w podziale na usługi o przepływności poniżej 1 Mbit/s oraz 1 Mbit/s i powyżej (31.12.2014 r.) Źródło: UKE na podstawie danych przekazanych przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych. 3 Dane GUS: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 XII 2014 r. 4 Uzyskana wartość to iloraz liczby ludności oraz średniej liczebności gospodarstwa domowego (2,82) w 2011 r. wg danych GUS. 11
Biorąc pod uwagę wszystkie usługi szerokopasmowego dostępu do sieci Internet dostępne w Powiecie w 2014 r., ich penetracja wyniosła 22,31% w przeliczeniu na mieszkańców. Była ona zatem niższa od penetracji usługami szerokopasmowymi w Polsce odpowiednio o 8,47 pp. w odniesieniu do liczby mieszkańców. Wykres 2. Penetracja usługami dostępu do sieci Internet (stacjonarnymi oraz mobilnymi) w Polsce oraz w Powiecie (31.12.2014 r.) Źródło: UKE na podstawie danych przekazanych przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych. Badając poziom zapotrzebowania na usługi szerokopasmowego dostępu do Internetu, jak już wcześniej wskazano, należy określić poziom zainteresowania usługami na wskazanym obszarze. W celu oszacowania tej wielkości w niniejszej Decyzji posłużono się danymi pochodzącymi z raportu: Rynek usług telekomunikacyjnych w Polsce w 2015 r. Raport z badania klientów indywidualnych. Badanie funkcjonowania rynku usług telekomunikacyjnych zostało przeprowadzone na reprezentatywnej próbie gospodarstw domowych w Polsce, wśród osób w wieku 15 lat i powyżej. Poziom zapotrzebowania na usługi dostępu do Internetu określono na podstawie: liczby ankietowanych, którzy wskazali, że posiadają dostęp do Internetu w domu, liczby ankietowanych, którzy wskazali, że nie posiadają dostępu do Internetu w domu z przyczyn finansowych lub z powodu braku możliwości podłączenia Internetu w miejscu zamieszkania (czyli de facto osób chcących go posiadać, gdyby pozwalały im na to warunki techniczne lub materialne). Znając orientacyjną wartość poziomu zapotrzebowania na usługi szerokopasmowego dostępu do Internetu w Polsce można określić, czy JST (w tym przypadku Powiat) spełnia warunek, o którym mowa w art. 6 ust. 1 Ustawy, tj. czy na jej terenie jest zaspokojone zapotrzebowanie użytkowników końcowych w zakresie dostępu do usług telekomunikacyjnych. Szczegółowe wyliczenia przedstawia poniższy schemat. 12
Rysunek 1. Schemat wyliczenia poziomu zapotrzebowania na usługi szerokopasmowego dostępu do Internetu w 2015 r. przez klientów indywidualnych. 69 % klientów posiadało dostęp do Internetu 0,69=X1 31 % klientów nie posiadało dostępu do Internetu 19 % z 31 % klientów nieposiadających dostępu do Internetu chciałoby mieć taki dostęp 0,19 * 0,31 = 0,0589=X2 X1 + X2 = 0,69+0,0589 = 0,7489 = 74,89 % - oszacowany poziom zapotrzebowania na usługi szerokopasmowego dostępu do Internetu w Polsce w 2015 r. Źródło: UKE na podstawie raportu: Rynek usług telekomunikacyjnych w Polsce w 2015 r. Raport z badania klientów indywidualnych. Zgodnie z powyższymi wyliczeniami, poziom zapotrzebowania na usługi szerokopasmowego dostępu do Internetu w Polsce w 2015 r. wyniósł około 74,89% (w przeliczeniu na mieszkańców). Zatem penetracja usługami dostępu do Internetu w Powiecie, która wyniosła w 2014 r. 22,31% w odniesieniu do liczby mieszkańców, znajduje się znacznie poniżej wartości zapotrzebowania na te usługi w Polsce, jak również na znacznie niższym poziomie niż średnia krajowa a więc na bardzo niskim poziomie. Biorąc powyższe pod uwagę, należy zauważyć, iż na obszarze Powiatu liczba osób, posiadających dostęp do Internetu jest znacząco niższa od szacowanego zapotrzebowania na przedmiotową usługę. Należy zauważyć, że z Raportu wynika, iż istotnym aspektem w kontekście działalności JST w zakresie darmowego Internetu jest potencjalna ewolucja zainteresowania tym rodzajem usług ze strony użytkowników w przyszłości. Czynnikiem mogącym wywierać wpływ na rozwój darmowego Internetu w perspektywie najbliższych lat, jest rosnące wykorzystanie technologii mobilnych w dostępie do Internetu. W ostatnich pięciu latach znacznie wzrósł odsetek użytkowników Internetu, deklarujących bezprzewodowe łączenie z siecią. Użytkownicy korzystający z bezprzewodowego połączenia z Internetem, stanowią obecnie ponad ¾ wszystkich Internautów w Polsce. Odsetek użytkowników Internetu, deklarujących bezprzewodowe łączenie z siecią przedstawia poniższy wykres: 13
Wykres 3. Odsetek użytkowników Internetu, deklarujących bezprzewodowe łączenie z siecią. 90% 80% 70% 64% 73% 77% 79% 60% 55% 50% 45% 40% 30% 20% 10% 0% 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Na podstawie: CBOS, Internauci 2015. Niezależnie od powyższego należy podkreślić, iż na obszarze Powiatu liczba osób posiadających dostęp do Internetu jest dużo niższa od oszacowanego zapotrzebowania na tę usługę. Biorąc pod uwagę przesłankę niedyskryminowania określonej grupy użytkowników końcowych, należy wyjaśnić, iż bezpłatny dostęp do Internetu jest przewidziany dla ściśle określonej grupy docelowej osób wykluczonych cyfrowo. Jednocześnie uznać należy, że w odniesieniu do tak zdefiniowanej grupy osób uprawnionych do skorzystania z usługi, reguły ich wyboru zostały określone przez Powiat w sposób niedyskryminujący. Według bowiem założeń Projektu beneficjentami ostatecznymi mogły zostać osoby, które spełniły odpowiednio kryterium dochodowe, czyli były uprawnionymi do otrzymania pomocy materialnej, w postaci zasiłków z pomocy społecznej lub świadczeń rodzinnych, dzieci i młodzież ucząca się z rodzin w trudnej sytuacji materialnej i społecznej uprawniającej do uzyskania stypendiów socjalnych, typowana do otrzymania wsparcia we współpracy ze szkołą oraz/lub ośrodkami pomocy społecznej, osoby niepełnosprawne oraz rodziny zastępcze z terenu Powiatu. Powyższa analiza dowodzi, iż działalność podejmowana przez Powiat w zakresie telekomunikacji, polegająca na świadczeniu bezpłatnej usługi dostępu do Internetu skierowana jest do określonej grupy osób - beneficjentów ostatecznych Projektu którzy nie mają zaspokojonego zapotrzebowania na usługi dostępu do Internetu przez lokalny rynek telekomunikacyjny. Grupa ta, co należy jeszcze raz podkreślić, nie jest w stanie (z przyczyn od nich niezależnych) skorzystać z zasobów ofert komercyjnych. Tym samym, należy stwierdzić, iż spełniona jest przesłanka wskazana w art. 6 ust. 1 Ustawy, dotycząca możliwości wykonywania przez Powiat przedmiotowej działalności w sytuacji braku zaspokojenia przez lokalny rynek telekomunikacyjny zapotrzebowania użytkowników końcowych na usługi dostępu do Internetu. Dodatkowo należy wskazać, iż powiatowa usługa świadczona w ramach Projektu, nie będzie dostępna dla pozostałych mieszkańców Powiatu. 14
Biorąc powyższe pod uwagę, Prezes UKE stwierdza, że warunki świadczenia bezpłatnej usługi dostępu do Internetu uczestnikom Projektu, spełniają następujące przesłanki wskazane w art. 6 ust. 1 Ustawy: a) brak zaspokojenia przez lokalny rynek telekomunikacyjny zapotrzebowania użytkowników końcowych na usługi dostępu do Internetu, b) niedyskryminowania określonej grupy użytkowników końcowych. Odnosząc się natomiast do przesłanki proporcjonalności prowadzonej przez Powiat działalności w zakresie telekomunikacji dla beneficjentów ostatecznych zakwalifikowanych do Projektu w ramach działania 8.3, Prezes UKE wskazuje, iż z uwagi na cel powyższego działania, tj. zapobieżenie zjawisku wykluczenia cyfrowego osób o trudnej sytuacji materialnej lub niepełnosprawnych, nie jest konieczne wprowadzenie ograniczeń funkcjonalnych w zakresie warunków świadczenia przedmiotowej usługi, mających zagwarantować, aby działalność telekomunikacyjna była prowadzona w sposób proporcjonalny do sytuacji panującej na lokalnym rynku telekomunikacyjnym. Przyjmuje się bowiem, iż w takich przypadkach, prowadzona przez JST działalność z zakresu telekomunikacji nie wpływa negatywnie na konkurencję, gdyż użytkownicy końcowi takiej gminnej usługi nie są osobami, które potencjalnie są zainteresowane usługami dostawców komercyjnych i byłyby w stanie ponieść koszty finansowe zakupu komercyjnej usługi dostępu do Internetu. Osoby zaliczane do grupy zagrożonych wykluczeniem cyfrowym wymagają bowiem wsparcia i stworzenia im niezbędnych warunków do uczestnictwa w społeczeństwie informacyjnym. Oferowanie przez JST bezpłatnej usługi dostępu do Internetu będzie dla tej grupy często jedyną szansą na skorzystanie z niej i przyczyni się do ograniczenia zjawiska dalszej marginalizacji cyfrowej tych mieszkańców. Podsumowując, w ocenie Prezesa UKE należy uznać, że na obszarze Powiatu, nie jest zaspokojone zapotrzebowanie użytkowników końcowych w zakresie dostępu do usług telekomunikacyjnych, a usługa dostępu do Internetu świadczona przez Powiat na warunkach określonych niniejszą Decyzją będzie proporcjonalna i niedyskryminująca. W związku z powyższym stwierdzić należy, że została spełniona dyspozycja przepisu art. 6 ust. 1 Ustawy. 4. Spełnienie przez Powiat przesłanki z art. 3 ust. 2 pkt 2 Ustawy (niezakłócanie równoprawnej i skutecznej konkurencji na właściwym rynku telekomunikacyjnym) Kolejnym warunkiem, od spełnienia którego uzależnione jest wydanie zgody przez Prezesa UKE na świadczenie przez Powiat usługi dostępu do Internetu bez pobierania opłat, jest zagwarantowanie, by nie została zakłócona równoprawna i skuteczna konkurencja w sektorze telekomunikacyjnym (art. 7 ust. 1 i 2 Ustawy w związku z art. 3 ust. 2 pkt 2 Ustawy). Odnosząc się do powołanej powyżej przesłanki niezakłócania równoprawnej i skutecznej konkurencji w sektorze telekomunikacyjnym, należy zauważyć, że poprzez działania JST na rynku telekomunikacyjnym może zostać osiągnięta większa penetracja usług szerokopasmowych. Niemniej, pozytywne działania podejmowane w tym zakresie powinny przeważać nad negatywnymi, tj. zakłóceniem konkurencji. Pomoc JST dla swoich mieszkańców w zakresie dostępu do usług szerokopasmowych nie może wypierać inicjatyw prywatnych, zarówno tych już realizowanych, jak i planowanych. Jak wskazał Powiat we Wniosku jej działalność w zakresie telekomunikacji ma na celu umożliwienie jej mieszkańcom, zagrożonym wykluczeniem cyfrowym z powodu trudnej 15
sytuacji ekonomicznej lub ze względu na niepełnosprawność, korzystanie z dostępu do Internetu, w miejscu ich zamieszkania. W tym zakresie działalność ta, skierowana jest do mieszkańców Powiatu tj. łącznie do 2 400 gospodarstw domowych, wyłonionych w ramach Projektu. Podejmowane przez Powiat działania polegają na zapewnieniu dostępu do sieci Internet tylko tym osobom, które ze względu na niskie dochody i/lub niepełnosprawność nie są w stanie we własnym zakresie zapewnić sobie sprzętu i usług niezbędnych do korzystania z zasobów Internetu. Prezes UKE wskazuje, iż w Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2010-2020: Regiony, Miasta, Obszary Wiejskie, przyjętej przez Radę Ministrów w dniu 13 lipca 2010 r., zwrócono uwagę na korelację pomiędzy poziomem rozwoju społeczeństwa informacyjnego a aktywnością społeczną. W myśl stwierdzeń zawartych w tym dokumencie, wskazać należy, że korzystanie z Internetu pobudza aktywność i zaangażowanie w życie publiczne. Podkreślono również, że wyzwaniem rozwojowym jest zwiększenie dostępu do technologii teleinformatycznych oraz implementacja działań podnoszących efektywność i sprawność korzystania z nowoczesnych technologii przez społeczeństwo, a także zwiększających zasoby cyfrowe i rozwijających systemy usług publicznych w pełni dostępnych za pośrednictwem Internetu. Rolą polityki regionalnej powinno być w tym zakresie dbanie o równomierny przestrzennie rozwój technologii teleinformatycznych, pozwalający na pokonywanie ograniczeń związanych z oddaleniem od centrów rozwoju, a w efekcie na zmniejszanie barier rozwojowych, w szczególności w regionach najbardziej peryferyjnych. Prezes UKE pragnie podkreślić, iż świadczona przez Powiat usługa szerokopasmowego dostępu do Internetu w ramach Projektu jest skierowana do ściśle określonej, ograniczonej grupy osób, będących beneficjentami działania 8.3 Przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu einclusion osi priorytetowej 8. Społeczeństwo informacyjne zwiększenie innowacyjności gospodarki Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 2007-2013. W związku z powyższym, zasady i warunki świadczenia powyższym użytkownikom końcowym usługi dostępu do Internetu bez pobierania opłat wynikają z Projektu. We wniosku o dofinansowanie Projektu stanowiącym załącznik do Umowy o dofinansowanie Projektu wskazano, że działania, które zostaną podjęte mają osiągnąć główny cel Projektu, a więc zmniejszyć zjawisko wykluczenia cyfrowego na obszarze Powiatu. W tym kontekście, należy mieć na uwadze treść 7 ust. 1 Umowy o dofinansowanie Projektu: Beneficjent zobowiązuje się do zrealizowania Projektu tak, aby zostały zrealizowane cele Projektu oraz osiągnięte wskaźniki określone we wniosku o dofinansowanie oraz w Umowie, a także do zapewnienia trwałości efektów Projektu przez okres 5 lat od dnia zakończenia realizacji Projektu. Jednocześnie w 8 ust. 1 Umowy o dofinansowanie Projektu zastrzeżone zostało, iż Powiat nie może dokonywać zmian prowadzących do zmiany Projektu. Należy przy tym zaznaczyć, iż powołane powyżej warunki realizacji Projektu wynikają z zasad wspólnotowych i krajowych, określonych między innymi w: Rozporządzeniu Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiającym przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylającego Rozporządzenie (WE) nr 1260/1999 (Dz. Urz. UE L 210 z 31.07.2006 r., s. 25-78), Rozporządzeniu (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i uchylającego Rozporządzenie (WE) nr 1783/1999 (Dz. U. UE z 31.07.2006., L 210/1, z późn. zm.), Rozporządzeniu Komisji (WE) nr 800/2008 z dnia 6 sierpnia 2008 r. uznającym niektóre rodzaje pomocy za zgodne ze wspólnym rynkiem w zastosowaniu art. 87 i 88 Traktatu (Dz. U. WE L 214 z 9.08.2008), decyzji KE nr K (2007) 4562 z dnia 1 października 2007 r. w sprawie przyjęcia Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka w ramach pomocy 16
wspólnotowej Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego objętego celem konwergencja w Polsce. W niniejszej sprawie Prezes UKE odstąpił od określenia ograniczeń funkcjonalnych bezpłatnej usługi dostępu do Internetu dla beneficjentów Projektu. Zasady i warunki świadczenia powyższym użytkownikom końcowym usługi dostępu do Internetu bez pobierania opłat wynikają z warunków wskazanych w Projekcie. W świetle postanowień Projektu, usługa dostępu do Internetu świadczona przez Powiat ma być skierowana do ściśle określonej grupy społecznej wykluczonych cyfrowo. Grupę tę na obszarze Powiatu stanowi łącznie 2 400 gospodarstw domowych, charakteryzujących się bardzo niskimi dochodami, których członkowie nie są w stanie ponieść kosztów zakupu komercyjnego dostępu do Internetu i korzystają z pomocy społecznej oraz gospodarstw domowych, w których znajdują się osoby niepełnosprawne. Przepływność łączy w ramach bezpłatnej usługi dostępu do Internetu dla beneficjentów ostatecznych Projektu, tj. 2 400 gospodarstw domowych oraz dla 19 jednostek organizacyjnych podległych Powiatowi, dla odbierania danych wynosi nie więcej niż 2 Mbit/s, a dla wysyłania danych nie więcej niż 512 kbit/s. Jak już zostało wskazane w Stanowisku Prezesa UKE z dnia 7 października 2015 r. w zakresie świadczenia przez jednostki samorządu terytorialnego usługi dostępu do Internetu bez pobierania opłat lub w zamian za opłatę niższą niż cena rynkowa, na podstawie art. 7 ustawy o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych (opublikowanym na stronie internetowej Urzędu), w przypadku, gdy JST zamierza świadczyć usługę darmowego dostępu do Internetu w ramach działania 8.3. tylko i wyłącznie dla ściśle określonej grupy beneficjentów, Prezes UKE uznaje świadczenie usług zgodnie z warunkami Projektu, a w decyzji odstępuje od określenia ograniczeń funkcjonalnych świadczenia przez JST bezpłatnej usługi dostępu do Internetu. Uruchomienie zatem takiej usługi przez Powiat dla 2 400 gospodarstw domowych w ramach Projektu, nie wpłynie negatywnie na konkurencję, przyczyni się natomiast do zapobiegania zjawisku wykluczenia cyfrowego na terenie Gminy. W tym miejscu warto przywołać wyniki raportu Rynek usług telekomunikacyjnych w Polsce w 2015 r. Raport z badania klientów indywidualnych : brak dostępu do Internetu wiąże się w zdecydowanej większości przypadków z brakiem potrzeb (62% wskazań) lub niewystarczającymi umiejętnościami korzystania z usługi (51%). Ponadto jedynie 5% skłonnych byłoby zrezygnować z dotychczasowej usługi na rzecz dostępu publicznego, a 19% korzystałoby z niego jako dodatku do posiadanego łącza. Aż 45% osób nie widzi potrzeby korzystania z publicznego Internetu. Badania te pokazują, że usługa bezpłatnego dostępu do Internetu świadczona przez JST nie zagraża ofertom komercyjnym dostępnym na lokalnych rynkach telekomunikacyjnych, albowiem odbiorcy usługi świadczonej przez daną JST osoby wykluczone cyfrowo nie stanowią grupy potencjalnych użytkowników usług komercyjnych. Ponadto, w przypadku usług świadczonych przez Powiat na potrzeby samorządowych jednostkach organizacyjnych wskazać należy, iż usługa świadczona na potrzeby własne, w ramach wewnętrznej sieci telekomunikacyjnej Powiatu, nie pozwala na korzystanie z dostępu do Internetu poza siedzibą tych jednostek, a więc nie ma wpływu na rozwój równoprawnej i skutecznej konkurencji na rynkach telekomunikacyjnych. Nie będą zatem w zasięgu tej sieci znajdowali się pozostali mieszkańcy, gdyż będzie ona zamknięta dla określonego grona odbiorców. 17
Jednocześnie należy wyjaśnić, że usługa dostępu do sieci Internet realizowana przez daną JST w ramach działania 8.3 może obejmować dowolny obszar, niezależnie od występowania na nim konkurencji infrastrukturalnej, czy też zaspokojenia zapotrzebowania na usługi szerokopasmowego dostępu do Internetu. W takim przypadku bowiem warunkiem uzyskania pomocy jest występowanie zjawiska wykluczenia cyfrowego ze względu na niepełnosprawność lub niski status materialny mieszkańców JST. Tym samym, w tego rodzaju przypadkach nie dochodzi do naruszenia przesłanki niezakłócania rozwoju równoprawnej i skutecznej konkurencji na rynkach telekomunikacyjnych, albowiem odbiorcy usługi świadczonej przez daną JST nie stanowią grupy potencjalnych użytkowników usług komercyjnych. Podsumowując, przedstawione przez Powiat zasady świadczenia bezpłatnej usługi dostępu do Internetu spełniają, w ocenie Prezesa UKE, warunek, o którym mowa w art. 3 ust. 2 pkt 2 Ustawy, tj. niezakłócania rozwoju równoprawnej i skutecznej konkurencji na rynkach telekomunikacyjnych w zakresie dostępu reglamentowanego. 5. Spełnienie przez Powiat przesłanki z art. 3 ust. 2 pkt 2 Ustawy (przejrzystość prowadzonej działalności telekomunikacyjnej) Odnosząc się do przesłanki przejrzystości, jako przesłanki z art. 3 ust. 2 pkt 2 Ustawy, należy zauważyć, że jest to pojęcie nieostre, niezdefiniowane ustawowo. Oznacza to, iż treść temu pojęciu nadaje organ orzekający (M. Wyrzykowski, Pojęcie interesu społecznego w prawie administracyjnym, Warszawa 1986). W związku z powyższym, wskazać należy, że Prezes UKE, dokonując ustalenia prawidłowego znaczenia ww. przesłanki, posłużył się wykładnią językową. Do tego typu wykładni zaliczamy wszystkie dyrektywy (argumenty), które charakteryzują znaczenie normy ze względu na jej właściwości językowe. W doktrynie podnoszone jest, iż danej normie należy przypisać takie znaczenie, jakie ma ona w języku potocznym, chyba że ważne względy przemawiają za odstąpieniem od tego znaczenia (domniemanie języka potocznego). Pewną konkretyzacją reguły domniemania języka potocznego jest zasada, która stanowi, że jeżeli na gruncie języka potocznego można przypisać normie kilka różnych znaczeń, to należy wybrać to z nich, które jest najbardziej oczywiste (Wstęp do prawoznawstwa, Lech Morawski, TNOIK, Toruń 2002, str. 170). Należy zauważyć, iż z Raportu wynika, że powszechną praktyką JST jest odzwierciedlanie ciążących na nich obowiązków w związku ze świadczonymi usługami darmowego Internetu w regulaminach tych usług. JST wskazują w nich, co do zasady, ograniczenia techniczne usługi bezpłatnego dostępu do Internetu, wynikające z obowiązujących regulacji. Powszechny jest obowiązek logowania do sieci, mający na celu identyfikację użytkownika, m.in. w celu rozliczenia zużycia miesięcznego limitu transferu danych. Ponadto, JST adresują w regulaminach obowiązki dostawcy usługi, którym mogą być samodzielnie JST lub wynajęte przez nie podmioty komercyjne, w stosunku do użytkowników usługi darmowego Internetu. W ocenie Prezesa UKE, przez przesłankę przejrzystości należy rozumieć stan, w którym potencjalny użytkownik będzie mógł, przy całkowitym zrozumieniu warunków świadczenia usługi dostępu do Internetu, dokonywać świadomego wyboru korzystania z tej usługi, w tym także w zakresie instalacji odpowiedniego, wymaganego sprzętu. Użytkownik usługi dostępu do Internetu ma prawo do pełnej, rzetelnej i prawdziwej informacji na temat warunków na jakich jest ona świadczona. Jednocześnie określone prawa i obowiązki stron, jak również dane dotyczące jakości omawianej usługi, nie mogą wprowadzać w błąd potencjalnego użytkownika. 18
W kontekście powyższego, należy przyjąć, że Powiat spełnił przesłankę przejrzystości, o której mowa w art. 3 ust. 2 pkt 2 Ustawy, ponieważ zawarł wszystkie niezbędne informacje na temat warunków na jakich świadczona ma być usługa dostępu do Internetu w ramach Projektu oraz praw i obowiązków beneficjentów ostatecznych Projektu w Regulaminie rekrutacji i uczestnictwa w projekcie einclusion - zapobieganie wykluczeniu cyfrowemu w Powiecie Przysuskim, udostępnionym na stronie Urzędu oraz specjalnie utworzonej stronie internetowej Projektu www.projektpowiatu.eu. W związku z powyższym uznać należy, iż przesłanka przejrzystości prowadzonej działalności telekomunikacyjnej została przez Powiat spełniona. V. Analiza przesłanek mających wpływ na zakres i warunki świadczenia przez Powiat bezpłatnej usługi dostępu do Internetu (art. 7 ust. 3 Ustawy) Przepis art. 7 ust. 3 Ustawy zobowiązuje Prezesa UKE do wzięcia pod uwagę przy określaniu zakresu i warunków świadczenia przez JST usługi dostępu do Internetu bez pobierania opłat lub w zamian za opłatę niższą niż cena rynkowa, następujących przesłanek: 1) interesu użytkowników końcowych, w szczególności konieczności przeciwdziałania wykluczeniu cyfrowemu i zapewnienia maksymalnych korzyści w zakresie różnorodności usług telekomunikacyjnych, ich ceny i jakości; 2) sytuacji na lokalnym rynku usług, które mają być świadczone; 3) tworzenia warunków efektywnego inwestowania w infrastrukturę telekomunikacyjną przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych; 4) wymagań, o których mowa w art. 3 ust. 2 Ustawy oraz art. 6 ust. 1 Ustawy. 1. Ocena kryterium interesu użytkowników końcowych (art. 7 ust. 3 pkt 1 Ustawy) oraz analiza sytuacji na lokalnym rynku telekomunikacyjnym (art. 7 ust. 3 pkt 2 Ustawy) Przechodząc do oceny kryterium interesu użytkowników końcowych (art. 7 ust. 3 pkt 1 Ustawy) oraz analizując sytuację na lokalnym rynku usług (art. 7 ust. 3 pkt 2 Ustawy), Prezes UKE wskazuje na istnienie zjawiska wykluczenia cyfrowego na terenie Powiatu, przede wszystkim wśród osób o trudnej sytuacji materialnej i niepełnosprawnych. Wobec powyższego, działanie w interesie użytkowników końcowych w niniejszej sprawie przejawia się w zapewnieniu mieszkańcom Powiatu, dostępu do usług internetowych. Niewątpliwie, w ocenie Prezesa UKE, dostęp do Internetu na warunkach określonych niniejszą Decyzją umożliwi korzystanie z bezpłatnej usługi dostępu do Internetu użytkownikom zakwalifikowanym do Projektu, którymi są mieszkańcy Powiatu wykluczeni cyfrowo tj. znajdujący się w trudnej sytuacji materialnej, którzy nie mają możliwości finansowych aby zakupić sprzęt komputerowy i łącze internetowe lub osób niepełnosprawnych. W dużej mierze osoby te nie mają także wiedzy o korzyściach, jakie płyną z korzystania z usług dostępu do Internetu oraz umiejętności obsługi sprzętu komputerowego i poruszania się w środowisku internetowym. Osoby te powinny mieć zatem szansę wypróbowania i zdecydowania, czy i w jakim zakresie jest im potrzebny Internet, z jakich usług w ramach dostępu do Internetu będą zainteresowane korzystać. Osoby te będą miały również możliwość otrzymania materiałów szkoleniowych oraz uczestniczenia w szkoleniach m.in. z zakresu obsługi komputera i korzystania z Internetu. Wymaga podkreślenia, iż zgodnie z raportem GUS Wykorzystanie technologii informacyjno- (tele)komunikacyjnych w przedsiębiorstwach i gospodarstwach domowych w 2015 r. osoby 19
korzystające z pomocy społecznej oraz osoby niepełnosprawne bardzo rzadko korzystały z usług dostępu do Internetu. Aż 61,80% osób niepełnosprawnych korzystających z pomocy społecznej nigdy nie korzystało z Internetu. Jednocześnie na wysokim poziomie utrzymywał się odsetek osób korzystających z pomocy społecznej, które również nigdy nie korzystały z tego rodzaju usługi (42,10%). Tym samym należy stwierdzić, iż grupy docelowe, które będą mogły korzystać z bezpłatnej usługi dostępu do Internetu na warunkach preferencyjnych zostały określone w niniejszej Decyzji w sposób prawidłowy, biorąc pod uwagę obecną sytuację na rynku telekomunikacyjnym. Wykres 4. Korzystanie z Internetu wśród osób zagrożonych wykluczeniem cyfrowym (%). 80 70 60 50 40 30 72,9 57,9 44,9 38,2 68 49,2 38,3 32,7 27,1 42,1 61,8 55,1 20 10 0 osoby korzystające z Internetu w ciągu ostatnich 3 miesięcy 1,8 2,4 3,1 5,2 4,8 1,7 4,5 1 od 3 do 12 miesięcy temu ponad rok temu osoby nigdy nie korzystające z Internetu Ogółem Niepełnosprawni Osoby korzystające z pomocy społecznej Niepełnosprawni korzystający z pomocy społecznej Źródło: GUS (osoby w wieku 16 74 lata, ogółem 28 941 422). Tym samym, na lokalnym rynku telekomunikacyjnym będą dostępne zarówno oferty komercyjne zapewniane przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych, jak również oferta Powiatu skierowana do osób wykluczonych cyfrowo dla których Internet komercyjny jest poza ich finansowymi możliwościami. Tym samym, bezpłatna usługa dostępu do Internetu świadczona przez Powiat stanowi zatem uzupełnienie dotychczasowych rozwiązań w zakresie dostępu do Internetu istniejących na jej obszarze. 2. Ocena kryterium efektywnego inwestowania w infrastrukturę telekomunikacyjną przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych (art. 7 ust. 3 pkt 3 Ustawy) W ocenie Prezesa UKE, ustanowione na rzecz beneficjentów zakwalifikowanych do Projektu preferencyjne warunki świadczenia usługi dostępu do Internetu nie zagrożą inwestowaniu w infrastrukturę telekomunikacyjną przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych (art. 7 ust. 3 pkt 3 Ustawy). Bezpłatna usługa dostępu do Internetu świadczona przez Powiat na warunkach określonych w niniejszej Decyzji nie będzie powodowała powstawania barier dla przedsiębiorców telekomunikacyjnych w zakresie budowania nowej infrastruktury telekomunikacyjnej, czy też modernizacji dotychczasowej infrastruktury. Projekt ten bowiem skierowany jest do określonej grupy osób wykluczonych cyfrowo, a osoby te nie stanowią potencjalnych klientów przedsiębiorców telekomunikacyjnych oferujących usługi komercyjne. Osobom tym natomiast potrzebna jest pomoc ze strony Powiatu w celu umożliwienia im skorzystania z dobrodziejstw usługi dostępu do Internetu. 20