JERZY GNATOWSKI RETROSPEKTYWA w osiemdziesiàte urodziny Artysty
JERZY GNATOWSKI Urodzony w 1929 roku w Łomży. Ukończył studia na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu, gdzie w późniejszych latach był wykładowcą technik malarskich i kopii. Od 1955 roku prezentuje grafiki, rysunki, akwarele, tempery i obrazy olejne. Artysta od lat związany z Kazimierzem Dolnym nad Wisłą. Przede wszystkim maluje pejzaże, wyłącznie w plenerze. Jest członkiem Kazimierskiej Konfraterni Sztuki. Na swoim koncie ma ponad 80 wystaw indywidualnych i kilkadziesiąt zbiorowych w Polsce i za granicą. Jest laureatem wielu nagród i wyróżnień a jego prace znajdują się w kolekcjach muzealnych i prywatnych. Galeria Sztuki Wirydarz prezentuje twórczość Jerzego Gnatowskiego z okazji 80. urodzin Artysty. foto: Zenon K. Żyburtowicz Dlaczego i po co maluję? Żartem można by odparować- dlatego, że nie umiem grać na flecie! Niczego oprócz malarstwa nie odkrywałem tak radośnie i z tak ogromną czułością, dążąc stale do doskonalenia. Jest ono również moim zawodem, muszę więc je doskonalić, by się nie wstydzić swojej pracy, choć jej efekty nie zawsze są wymierne. Z trudem dowodzę, że dopiero następny obraz, który namaluję, będzie rzeczywiście dobry, prawie na granicy Dzieła. Widz przeważnie nieufny przyjmuje to stwierdzenie za kamuflaż lub żart. Maluję, wystawiam dziesiątki obrazów, a ciągle za pazuchę chowam ten najlepszy; odwieczny mistyfikator, kłamca, przewrotny iluzjonista. Prawda to, ale nie całkiem. Pozwalając sobie na odrobinę sarkazmu, twórca może zapytać, czy to rzeczywiście konieczne to ciągłe składanie obietnicy sobie, a ludziom - obietnicy otwartości i prostoty - i może pytać nadal, czy w ogóle jest to możliwe? ( ) Łódki, olej/płótno, 18x24; 2001 (z kolekcji J. Firgolskiej i W. Mechanisza)
Butelka, olej/płótno, 24x18; 2000 (własność Artysty)
[...] Jerzy Gnatowski przywiązuje wielką wagę do biegłości technicznej i znakomitości technologii. Zapewne wyniósł ten szacunek z czasów studenckich, gdy studiując na Wydziale Sztuk Pięknych na Uniwersytecie im. Mikołaja Kopernika w Toruniu przesiadywał w pracowni konserwacji malarstwa wnikliwie przyglądając się odkrywanym warstwom farby na płótnach starych mistrzów. Obserwując malarstwo starych mistrzów Gnatowski dostrzega jak oszczędnie oni malowali, jak małą gamą barwną posługiwali się osiągając wrażenie barwności. Postanawia namalować martwą naturę posługując się czterema farbami. Oj nie podobały się te eksperymenty profesorom, polskim kolorystom, ale Jerzy Gnatowski nie uległ modzie. Oszczędną lekcję malowania przyswoił sobie na zawsze. Gdy w roku 1955 kończy studia w malarstwie polskim następuje prawie całkowity odwrót od realizmu na rzecz abstrakcji. I tym razem artysta również nie Jajka, tempera jajowa/deska, 18x24; 1995 (własność Artysty) ulega modzie. Tematem jego prac staje się pejzaż. Gnatowski robi szkice ulic miejskich, domów w Kazimierzu, rozpadających się pieców w starych chłopskich chatach, robi rysunek węglem, ołówkiem, tuszem, robi je często bardzo szybko i zapamiętuje nastrój, pierwsze wrażenie widzianego fragmentu natury. Potem, jak barbizończycy, w pracowni odtwarza ten jednorazowy nastrój, klimat, atmosferę, przy czym artysta nie trzyma się owego fragmentu natury niewolniczo, nie odtwarza koloru topograficznego, lecz buduje, przetwarza zapamiętane ulotne zjawisko w trwałą artystyczną wartość. Subtelnie nakładanymi laserunkami i dominacją nieba uzyskuje wrażenie niezwykłej przestrzenności. I tu również widać lekcję rembrandtowską: gdzie światło, tam pojawia się Impasto.
Jesień, olej/płótno, 24x33; 2001 (z kolekcji J. Firgolskiej i W. Mechanisza) Maria Kuncewiczowa napisała kiedyś, że Jarzy Gnatowski występuje wobec pejzażu w roli świadka. Rzeczywiście wielokrotnie taką właśnie spełnia rolę, szczególnie wówczas, gdy z tkliwością maluje zanikające elementy polskiego krajobrazu, rozpadające się kazimierskie chaty, skazane na zagładę zaułki starych miast, chłopskie stare piece, na których niegdyś można było się również przespać w zimowe, chłodne noce. Te piece niebawem będą znane z literatury i obrazów Jerzego Gnatowskiego. Jak pieszczotliwie omiata je Gnatowski refleksami światła (impasto!), jak tkliwie ustawia na nich martwą naturę, garnki gliniane i metalowe, stare, bez blasku, a jednak mające jakąś wewnętrzną urodę, czasami ożywia taki piec kolorystycznie leżący na nim owoc, lub stojące obok niego wiadro, którego emaliowana powierzchnia rzuca refleks konkurujący z refleksami światła na piecu. Tak więc Gnatowski jest świadkiem, ale jest świadkiem stronniczym. Pejzaże Jerzego Gnatowskiego należą do tego wyemancypowanego rodzaju malarstwa, w którym nie ma śladu człowieczej figury, a jedynie ślad ludzkiej działalności. Andrzej Matynia Zima, pastel,olej/płótno, 33x46; 1991 (własność Artysty)
Grusza, olej/płótno, 40x50; 2005 (własność Artysty) Chałupa, olej/płótno, 40x50; 2001 (z kolekcji J. Firgolskiej i W. Mechanisza) Łąka, olej/płótno, 20x25; 2001 (z kolekcji J. Firgolskiej i W. Mechanisza) Niebo, olej/płótno, 19x24; 2007 (własność Artysty) Drzewo, olej/płótno, 30x40; 1990 (własność Artysty) Martwa natura z winogronami, olej/płótno, 30x40; 2003 (z kolekcji J. Firgolskiej i W. Mechanisza)
10 lat Wirydarz Galeria Sztuki 20-004 Lublin, ul. Narutowicza 8 tel./fax: 081 441 33 50 e-mail: wirydarz.lublin@o2.pl www.wirydarz.com.pl czerwiec - sierpieƒ 2009 Kurator wystawy: PIOTR ZIELI SKI [projekt i redakcja katalogu] Tekst: ANDRZEJ MATYNIA Fotografie i reprodukcje prac: MA GORZATA ZIELI SKA i archiwum Artysty Opracowanie komputerowe i druk: MEDIA PRINT Na ok adce: Jezioro, olej/p ótno, 35x45; 2006 Sponsorzy wspierajàcy: Patronat medialny: Patronat edukacyjny: MULTI-SERVICE BEZPIECZE STWO I HIGIENA PRACY 20-306 Lublin, ul. Firlejowska 32 tel./fax (081) 745 11 09 I Liceum Ogólnokszta càce im. St. Staszica Al. Rac awickie 26 LUBLIN Specjalne podzi kowania dla: 20-113 Lublin, ul. Archidiakoƒska 6a tel./fax: 081 534 24 14 info@vip.lublin.pl www.vip.lublin.pl ul. Jezuicka LUBLIN 14, tel. 53 658 44 Restauracja PIZZERIA MAMMA MIA Lublin, ul. Peowiaków 3 Firmy wspierajàce: Galeria Sztuki Wirydarz sk ada serdeczne podzi kowania firmie: MEDIA PRINT - Drukarnia Offsetowa ul. Narutowicza 62, 20-013 Lublin tel.: (081) 536 06 50, fax: (081) 536 06 51 Specjalne podzi kowania dla: Marioli Gnatowskiej, Joanny Firgolskiej i W odzimierza Mechanisza, Agnieszki Mazurkiewicz, Prezesa Grzegorza Stachyry, Prezesa Dariusza Marka, Prezesa Roberta Wiciƒskiego, Prezesa Zbigniewa Borowego, Prezesa GrzegorzaTurskiego, Dyrektora Stanis awa Zieliƒskiego, Artura Sienkiewicza, Krzysztofa Wezdeƒko, Prezesa Marka T czy, Cezarego Lamcha, Leszka Gwiazdy i Piotra Andrzejewskiego, Marka Anda y, Mieczys awa Marcinkiewicza, Artura Targoƒskiego, Wojciecha MoÊcibrodzkiego, Bo eny i Andrzeja Ro ek, El biety i Lecha Cwalinów oraz Krzysztofa Lamcha za ogromnà pomoc w przygotowaniu ekspozycji. W aêciciel i kustosz galerii: Piotr Zieliƒski Galeria prowadzi sprzeda dzie sztuki
Mecenasi Galerii Sztuki Wirydarz: PRACOWNIA Z OTNICZA Wystawy w Galerii Sztuki Wirydarz: Zofia Kopel-Szulc Barbara Gawdzik-Brzozowska Andrzej Dudziński Krystyna Zachwatowicz i Andrzej Wajda Ewa i Roman Fleszarowie Zbylut Grzywacz Jerzy Duda-Gracz Adam Myjak Leszek Sobocki Kiejstut Bereźnicki Maria Tyzenhauz Tomek Kawiak Jan Kanty Pawluśkiewicz Paweł Dobrzycki Ryszard Stryjec Jacek Waltoś Jacek Malczewski i inni Marek Szmidel Edward Hartwig Tadeusz Kantor Maciej Bieniasz Stanisław Jan Łazorek Tomasz Bachanek Marian Gromada Marcin Samlicki Adam Hoffmann Nikifor Andrzej Strumiłło Łukasz Banach Ewa i Roman Fleszarowie Patrz grzeszniku Daniel de Tramecourt Andrzej Umiastowski Andrzej Dudziński Jan Kanty Pawluśkiewicz Tadeusz Brzozowski Adam Faglio Leszek Sobocki Tadeusz Boruta Juliusz Joniak Piotr Fąfrowicz Grupa Tolerance Józef Czerniawski 120 lat za kulisami Kashinath Chauhan Bartłomiej Michałowski Kazimierska Konfraternia Sztuki Mieczysław Olszewski Marek Andała Kiejstut Bereźnicki Krystyna Głowniak Wojciech Zieliński Michał Smółka Portret Sarmacki Janusz Oskar Knorowski Artur Kardamasz Tomek Kawiak Henryk Waniek Ekspress Bystrzyca Tomasz Karabowicz Tadeusz Dominik Marian Czapla