W numerze: -- Dla większości drożej, ale nie dla wszystkich -- 108 lat tramwaju elektrycznego w Toruniu -- -- Luty miesiącem zdarzeń -- Z pętli do pętli -- Na pętli: Rubinkowo II -- Na linii: dwójka -- -- Historia wagonów Konstal 805Na -- Remonty i reklamy -- Lutowy fotoreportaż -- Dla większości drożej, ale nie dla wszystkich Mirosław Czerliński 6 lutego wprowadzono nowy cennik za przejazdy pojazdami MZK. Zmieniły się również zasady sprzedaży biletów przez motorniczych i kierowców, a także przewozu bagażu. Jak w poprzednich latach, tak i w tym roku podniesiono ceny biletów za przejazdy środkami komunikacji miejskiej w Toruniu. Podwyżka podyktowana jest, jak twierdzi MZK, dużą ilością ulg, z jakich mogą korzystać mieszkańcy Torunia oraz rosnącymi cenami paliwa. Na szczęście podwyżka ominęła bilety okresowe, w tym bilety sieciowe, które są już bardzo drogie w porównaniu z podobnymi w innych polskich miastach. Nowy cennik oznacza dla większości większe wydatki na bilety, ale dla niektórych trochę mniejsze. Cena biletu jednorazowego normalnego podniosła się o 10 groszy (wynosi 2,10 zł), natomiast ulgowego o 5 groszy (wynosi 1,05 zł). Zamiast karnetów normalnych: 6- i 12-przejazdowego, wprowadzono nowe, 8-przejazdowe: normalny za 14,80 zł, jak i też ulgowy za 7,80 zł. Ten drugi jest świetną wiadomością dla osób korzystających z ulg - nie dość, że w porównaniu z poprzednim cennikiem oszczędzamy na 8 przejazdach 20 groszy, to według obecnego zaoszczędzamy ponad połowę przejazdu. Oprócz tego w sprzedaży dostępny jest także bilet miesięczny na 2 linie tramwajowe. Kosztuje on 70 zł i jest o 5 zł tańszy od miesięcznego na 2 linie autobusowe. Wraz z nowym cennikiem zmieniły się także zasady sprzedaży biletów przez motorniczych i kierowców w pojazdach. Zniesiona została tzw. opłata manipulacyjna krytykowana przez wiele osób. Ponadto bilety i karnety będzie można kupić w dni robocze tylko w godzinach od 18 do 6, natomiast w soboty, niedziele i święta oraz na przystankach początkowych przez całą dobę. Ostatnimi zmianami są te dotyczące przewozu bagażu. Do przedmiotów nie podlegających dodatkowej opłacie doszły przedmioty podłużne np. narty, o wymiarach nie przekraczających 15x15x200 cm. Dotychczas nie podlegały opłacie za przewóz bagażu: przedmioty, których suma trzech wymiarów nie przekraczała 120 cm, instrumenty muzyczne przewożone przez uczniów Zespołu Szkół Muzycznych, prace plastyczne przewożone przez studentów Wydziału Sztuk Pięknych, wózki dziecięce i inwalidzkie, gdy przewozi się w nich osoby, dla których są przeznaczone oraz małe zwierzęta trzymane na rękach. Konduktorzy na liniach miejsko-podmiejskich 23 i 35 sprzedają bilety normalne o innym wyglądzie. Druk na nowym bilecie normalnym został zwężony aby nie było nieporozumień po skasowaniu na przedniej części. Niestety kolejny rok z rzędu podniesiono ceny biletów, ale na szczęście tą podwyżkę odczuwamy mniej niż w poprzednich latach. Aby nie doszło do kolejnej, konieczne są zmiany w strukturze MZK, o których mówi się od lat. Mieliby na tym zaoszczędzić zarówno mieszkańcy miasta, jak i samo miasto. Do 30 czerwca prezydent miasta ma przedstawić projekt zmian w MZK. Miejmy nadzieję, że w końcu komunikacja miejska w Toruniu zostanie sensownie zorganizowana. 1 1.02.1899 Uruchomienie pierwszego tramwaju elektrycznego
108 lat tramwaju elektrycznego w Toruniu Adrian Giza Toruńskie tramwaje elektryczne świętowały 108-lecie swojego istnienia. 1 lutego 1899 roku doszło do jednego z najważniejszych wydarzeń w dziejach komunikacji miejskiej w Toruniu. Pierwszy tramwaj elektryczny wyjechał na ulice naszego miasta. Pod tym względem wyprzedziliśmy między innymi Warszawę i Kraków. które byłyby dopasowane do nowego zapotrzebowania na przewozy pasażerskie. W tych latach nie wybudowano żadnego wielkiego torowiska, lecz zlikwidowano ponad 2,5 kilometrową linię do dworca północnego. Planuje się wprawdzie trasę łączącą osiedle Na Skarpie z Elaną wraz z zajezdnią przy ul. Olsztyńskiej. Fot. Paweł Chmielecki W poprzednich latach z okazji kolejnych rocznic uruchomienia pierwszego tramwaju elektrycznego wyjeżdżał na tory wagon turystyczny, który woził ludzi za darmo po trasie 1. W tym roku z kursów wagonu turystycznego zrezygnowano. Już od początku tramwaje jeździły po torowisku o prześwicie 1000 mm i garażowały na Sienkiewicza. Od momentu wprowadzenia tramwajów elektrycznych nastąpiła szybka rozbudowa sieci. W latach 1902 1936 oddano do użytku ponad 11 km torowiska i zlikwidowano niecały kilometr. Do 1939 roku tramwaje kursowały po pięciu liniach. Dalszy rozwój przerwała wojna. Na skutek częściowego zniszczenia torowisk i trakcji od roku 1945 komunikacja tramwajowa została zawieszona, ale już w maju 1945 r. częściowo wznowiona. Po wojnie Toruń dysponował szesnastoma wagonami silnikowymi i czternastoma doczepnymi, jednak liczba ta stale się powiększała. Od lat sześćdziesiątych rozpoczęły się budowy wielkich zakładów przemysłowych, między innymi Elany i Merinotexu oraz osiedli mieszkaniowych Rubinkowo i Na Skarpie. Głównie to przyczyniło się do rozbudowy sieci. W latach 1955-1987 oddano do użytku ponad 17 km torowiska i zlikwidowano niecałe 9 km. Wielu pasażerom zostały w pamięci mijanki na Szosie Chełmińskiej, hałas na moście parówki na piątce czy N-ki na rynku staromiejskim. Lata dziewięćdziesiąte były dla tramwajów trudnym okresem. W zakładach, które zatrudniały wówczas ogromną liczbę ludzi, rozpoczęły się zwolnienia. Pociągnęło to za sobą konieczność ułożenia zupełnie owych rozkładów, W styczniu wprowadzono nowy układ linii tramwajowych. Nowością była linia nr 3, zmianie trasy uległa linia nr 4. Obecnie do najbardziej oczekiwanych rzeczy przez pasażerów należą nowe tramwaje oraz dalsza rozbudowa sieci. Na razie musimy się zadowolić jednak tylko naprawami głównymi tramwajów i remontami obecnie istniejących torowisk. Być może w przyszłym roku rozpocznie się budowa trasy do UMK, ale zapewne i ten plan skończy się jak poprzednie. Jak komunikacja tramwajowa będzie wyglądać w przyszłości, trudno powiedzieć. W maju zeszłego roku hucznie obchodziliśmy 115-lecie komunikacji miejskiej w Toruniu. Mieszkańcy Torunia zwiedzili m.in. zajezdnię tramwajową, autobusową. Kolejna rocznica już za ponad dwa miesiące. Czy także w tym roku impreza ta zostanie zorganizowana z takim rozmachem? 2 9.02.1946 Uruchomienie pierwszego autobusu po II Wojnie Światowej na linii ze Śródmieścia do Dworca Głównego
Luty miesiącem zdarzeń Mirosław Czerliński Luty przyniósł nam sporo nietypowych zdarzeń. Pierwsze były trzy zatrzymania tramwajów, a na koniec miesiąca Jelcz 120M zderzył się z MAN-em NL283 Lion s City. Oprócz tego doszło jeszcze do kilku drobnych kolizji i opóźnień. Seria zatrzymań tramwajów rozpoczęła się 9 lutego około godziny 12. Na pasażerów linii tramwajowych nr 2, 3 i 4 czekała niemiła niespodzianka. Starszy pan kierujący ciężarową Tatrą zapomniał o tym, że miał podniesioną skrzynię ładunkową wywrotki przez co skosił sygnalizatory świetlne na ulicy Odrodzenia oraz zerwał trakcję tramwajową przy Kaszowniku. Kierowca nie zdawał sobie sprawy z zagrożenia i kontynuował jazdę aż do zatrzymania przez policję. Na torach stanęły tramwaje na kilka godzin. MZK zorganizował komunikację zastępczą w postaci linii nr 52, na której kursowały 4 brygady z częstotliwością 15 minut. Dwójki i czwórki, które nie utknęły w zatrzymaniu kierowano objazdem trasą jedynki. Na trasie Reja Olimpijska przez Kraszewskiego, Odrodzenia, Kościuszki, Wschodnią nie zorganizowano zastępczego autobusu dla linii nr 4, co zdenerwowało bezradnie oczekujących pasażerów na przystankach. W lutym były także duże opóźnienia 3 lutego około godziny 14 na moście im. J. Piłsudskiego zablokował się kombajn. Kursy autobusów na liniach przejeżdżających przez most powydłużały się nawet do 1,5 godziny. Linie autobusowe nr 10, 11, 22, 27 kursowały ze średnią częstotliwością co 20-30 minut. objazdy Tego samego dnia, również około godziny 14, z niewiadomych przyczyn zablokowany był przejazd ul. Św. Józefa koło Wodociągów. Policja kierowała objazdem ulicą Grunwaldzką. Autobusy w obu kierunkach zajeżdżały na przystanek Szpital Bielany. i kolizje. 12 lutego na skrzyżowaniu Chrobrego z Mleczną kolizję miał autobus #484 z samochodem dostawczym. Pojazd zjechał do zajezdni na holu. 21 lutego około godziny 18:30 na ulicy Św. Józefa MAN NL283 Lion s City #538 stracił lusterko po spotkaniu z innym użytkownikiem drogi. Autobusem w autobus Pod koniec miesiąca - 22 lutego około godziny 10:30 na przystanku Akademiki w kierunku pętli Okrężna doszło do zderzenia autobusów MZK. Jelcz 120M #402 na linii 17 najechał na tył MANa NL283 Lion s City #530, który kursował na linii nr 26. Fot. Paweł Chmielecki Tramwaje, które utknęły na ulicy Przy Kaszowniku oraz zerwana sieć. Drugie zatrzymanie miało miejsce już następnego dnia około godziny 8. Na torowisku na ulicy Szumana popsuł się tir. Zawalidroga został zepchnięty z torowiska na pobocze przez strażaków po godzinie. Tramwaje 1 i 1R kursowały objazdem ulicami Uniwersytecką, Kościuszki i Wschodnią. Tego samego dnia (10 lutego) po godzinie 16 doszło do trzeciego zatrzymania. Tym razem spowodowany przez zderzenie wagonu pojedynczego #212 z samochodem osobowym na ulicy Kościuszki (fotografia w fotoreportażu). Na miejsce przybył radiowóz i 2 zastępy strażackie. Po krótkiej interwencji ruch wznowiono o godzinie 16:40, a z zatrzymania został uwolniony jeden wagon - #227. Fot. Paweł Chmielecki Przyczyną zderzenia było najprawdopodobniej niedostosowanie prędkości przez kierowcę #402 do warunków na drodze. Miniony miesiąc obfitował w przeróżne zdarzenia z udziałem pojazdów komunikacji miejskiej. Jeśli byłeś świadkiem jakiegoś poinformuj nas na adres napetli@o2.pl 3 02.1972 Stanowisko dyrektora MPK Toruń obejmuje Bolesław Achramowicz
Z pętli do pętli szybkie kółeczko Konduktorzy na kolejnych liniach już wkrótce Zmiany w rozkładach jazdy 19 lutego zamieszczono w Biuletynie Informacji Publicznej wiadomość o ogłoszeniu przetargu przez MZK na obsługę konduktorską na liniach 15, 19, 27 i 1N. Co do ostatniej z linii nie można mieć zastrzeżeń, ale pierwsze trzy mogą je budzić. Z obserwacji sytuacji na liniach miejsko- -podmiejskich wynika, że obsługa konduktorska powoduje duże opóźnienia w odjazdach pojazdów z przystanków. Dlatego istnieją obawy czy na tak zatłoczonych liniach jak 15, 19 i 27 nie będą one jeszcze większe. Konduktorzy z pewnością podnoszą poziom bezpieczeństwa oraz wyeliminowują zjawisko jazdy na gapę, ale równie dobrze mogliby działać kontrolerzy przydzieleni do pojazdów i sprawdzający bilety po odjechaniu pojazdu z przystanku. Obsługa konduktorska na liniach 15, 19, 27 i 1N ma zacząć funkcjonować od 1 kwietnia. Pasażerowie mogą to przyjąć jako żart primaaprilisowy, ale taki z pewnością on nie będzie Wraz z początkiem lutego weszły w życie nowe, skorygowane rozkłady linii nr 1 i 2. Utrzymane zostały także kursy linii nr 21 z pętli Wapienna przez Elektrociepłownię w dni robocze o godz. 5:16 i 7:03 Od 3 lutego przez linię nocną NS2 wykonywany jest dodatkowy kurs o godzinie 3:05 w soboty i niedziele z Placu Teatralnego do Drwęcy. Autobus ma wyznaczoną następującą trasę przejazdu: Plac Teatralny > Wały Gen. Sikorskiego, Warszawska, Traugutta, Lubicka, Szosa Lubicka, Turystyczna > Drwęca. Powrót pojazdu odbywa się o godzinie 3:26 ulicami Turystyczną i Ligi Polskiej do ul. Konstytucji 3 Maja. Kurs ten został uruchomiony na okres próbny do 29 kwietnia. Od 19 lutego uległ zmianie rozkład linii nr 27. Kurs o godzinie 22:52, który wcześniej był kursem zjazdowym do zajezdni z Dworca Głównego, został wydłużony do Wrzosów. Po zmianie, zjazd tego autobusu do zajezdni odbywa się z pętli Wrzosy I około godziny 23:15. Obsługa konduktorska pojawi się m.in. w autobusach linii nr 27 kursującej z Wrzosów I do Dworca Głównego Będzie bezpieczniej MZK zaczęło przeprowadzać dodatkowe szkolenie kierowców i motorniczych dotyczące bezdechu sennego. Podczas zajęć pracownicy MZK dowiadują się czym jest bezdech senny, jak rozpoznać chorobę i jakie może mieć ona konsekwencje. Szkolenie to łączone jest wraz z okresowym szkoleniem BHP. Osoby cierpiące na bezdech senny mają tendencje do niekontrolowanego zasypiania w ciągu dnia, zwłaszcza podczas czynności wymagających skupienia. Szacuje się, że odpowiada on kilku procentom wypadków samochowych. Z danych wynika, że w Polsce problem ten dotyczy wśród mężczyzn powyżej 40. roku życia prawie 9%. Dlatego wśród 210 pracowników MZK może być około 18 osób chorych. Jednak jeszcze nigdy nie doszło do zdarzenia, w którym zasnąłby kierowca lub motorniczy. Dzięki szkoleniu, szansa na to ma jeszcze bardziej zmaleć. LUPA MIŁOŚNIKA Wieczne 115-lecie W pojazdach MZK nadal wyświetlane są informacje o 115-leciu komunikacji miejskiej pomimo tego, że już za trzy miesiące będziemy obchodzić jej 116-lecie. Oprócz tego, od ponad pół roku wyświetlane są te same hasła dotyczące bezpieczeństwa na ulicy oraz oferty biletowej MZK. Hasła te skutecznie przytłumiają ważne informacje o następnym przystanku, trasie przejazdu autobusu i aktualnej dacie i godzinie. Miejmy nadzieję, że ten niezbyt udany pomysł MZK wkrótce zniknie z wyświetlaczy wewnętrznych. Ulica tu, a przystanek tam Ponownie apelujemy o zmianę nazwy przystanku Dębowa przy ul. Skłodowskiej-Curie, który niestety ma nieaktualną nazwę. Obecnie w jego pobliżu nie ma ulicy o takiej nazwie. W latach siedemdziesiątych Dębowa rzeczywiście znajdowała się w pobliżu przystanku o tej nazwie, lecz na jej miejscu stanął zakład Elana, który wówczas szybko się rozbudowywał. Wtedy Dębowa zniknęła na kilkanaście lat z Torunia. Po tym okresie czasu pojawiła się ponownie, ale obecnie odchodzi od ulicy Polnej niedaleko ul. Mazowieckiej. A przystanek o tej nazwie stojący przy ul. Skłodowskiej-Curie ciągle jest Schemat poprawiono W poprzednim numerze napisaliśmy, że na schemacie MZK nie uwzględniono ponad połowy kursów linii nr 14 i 17, które kończyły na pętli Mazowiecka. W ostatniej aktualizacji schematu zaznaczono już, że te linie kończą na Mazowieckiej. Cieszymy się, że zwrócono na to uwagę. 4 11.02.1968 Wycofanie z autobusów i tramwajów służby konduktorskiej
Reklamy Nowe reklamy: # 260 Akademia poznańska # 438 M@k, Fujitsu i Siemens # 443 M@k i Lexmark # 448 M@k i HP # 512 odnowiona reklama M@k # 521 uzupełnienie reklamy Torunia # 524 Arpol # 526 klub koszykarski Nova Trading Zdjęte reklamy: # Usunięto z tylnych klap pojazdów reklamy, które dotyczyły bezpieczeństwa w ruchu drogowym Remonty Odstawione lub w jego trakcie: #230-231 W trakcie NG #459 Odstawiony do NG #463 Odstawiony do NG #464 Odstawiony do NG #465 Odstawiony do NG #468 Odstawiony do NG #475 W trakcie NG #476 Odstawiony do NG Zakończone: #458 Naprawa Główna #462 Naprawa Główna #474 Dostał manualną skrzynię biegów Plebiscyt Na pętli Minął pierwszy miesiąc naszego plebiscytu na najlepszą pętlę. W tym numerze przedstawiamy kolejną pętlę. Wybór najlepszej pętli pozostawiliśmy wam - czytelnikom. Jeszcze w marcu i kwietniu będziemy gromadzić państwa głosy. Spośród wszystkich możliwych pętli do zagłosowania, w maju nastąpi dogrywka. Trzy pętle z największą liczbą głosów ponownie zostaną poddane waszej ocenie. Ostateczne głosowanie trwać będzie jeden miesiąc. Wtedy wybierzecie najlepszą toruńską pętle w sieci komunikacji miejskiej! Wynik plebiscytu podamy w czerwcowym numerze Na pętli. Dotychczas w plebiscycie wzięło udział 8 osób. Nie jest to powalająca liczba, ale mamy nadzieję, że jeszcze się zwiększy. Zwłaszcza, że dla uczestników planujemy drobne upominki. Jeśli już teraz rozpoczynalibyśmy dogrywkę, głosowalibyście na pętlę Olimpijską (uzyskała 9 punktów), Okrężną (także 9 punktów) oraz Rubinkowo II (7 punktów). Najgorszą pętlą jak na razie okazał się Plac Świętej Katarzyny (-2 punkty). Nie wszystko jest jeszcze przesądzone, głosowanie trwa! Przypominamy zasady głosowania: - głosować może każda osoba, - w każdym miesiącu można przesłać e-mail ze swoim głosowaniem tylko jeden raz (raz w lutym, marcu, kwietniu), - w e-mailu powinny być wymienione 3 najlepsze pętle, które otrzymają punkty w skali od 1do 3, - można także oddać głos o wartości -1 punkt na tylko jedną pętlę, która jest według was najgorsza, Nowy szablon głosowania: temat e-maila Marzec, głosy: imię i nazwisko Pętla x: 3 punkty Pętla y: 2 punkty Pętla z: 1 punkt Pętla a: -1 punkt Głosy przyjmujemy na adres e-mail: napetli@o2.pl. Serdecznie zapraszamy do aktywnego i uczciwego udziału w naszym plebiscycie (prosimy nie wysyłać poczty z kilku kont pocztowych przez jedną osobę)! Oddajcie głos na swoją ulubioną pętlę! Stopka redakcyjna: redaktor naczelny: Mirosław Czerliński redaktor pomocniczy: Adrian Giza korekta: Tomasz Karolak Sebastian Maćkiewicz zdjęcia: Mirosław Czerliński, Paweł Chmielecki, Sebastian Maćkiewicz uwagi: napetli@o2.pl 5
Konstal 805Na Adrian Giza Stanowią cały liniowy tabor tramwajowy toruńskiego MZK. W całej Polsce codziennie kursują na liniach setki wagonów tego typu. Mowa o wagonach Konstal 805Na. Na przełomie lat 60. i 70. rozpoczęły się prace nad nowym tramwajem, który miałby zastąpić produkowanego wówczas 13N. Owocem tych prac były projekty tramwajów 103N i 104N. Ze względu na brak zainteresowania tymi wagonami przez przedsiębiorstwa komunikacji miejskiej mogące je eksploatować, tak samo pierwszy jak i drugi nie został zrealizowany. W 1973 roku gotowy był już projekt nowego wagonu 105Na, a rok później rozpoczęła się jego produkcja seryjna. Nowymi rozwiązaniami jakie zastosowano właśnie w wagonach 105N były: cztery pary dwuskrzydłowych drzwi, które są mniej awaryjne od dotychczasowo stosowanych harmonijkowych, fabryczne wcięcia w fartuchach dolnych, poprawienie wentylacji, zmniejszenie masy własnej o ok. 1200 kg oraz mocniejsze przeszklenie. Baterie akumulatorów, rozrusznik komutatorowy, przetwornicę i układ elektryczny z rozrządem samoczynnym przeniesiono z tramwaju 13N. Trzy lata po rozpoczęciu produkcji seryjnej 105N, wyprodukowano cztery wagony w odmianie wąskotorowej oznaczone jako 105NW, które trafiły do Łodzi i Bydgoszczy. W 1978 roku Łódź zakupiła jeszcze 25 takich samych tramwajów, lecz już z właściwym oznaczeniem - 805N. Do najbardziej charakterystycznych elementów zewnętrznych wagonów 105N, 105NW i 805 należą poziome wąskie okienka znajdujące się nad drzwiami oraz z przodu i z boku kabiny motorniczego. W 1979 roku do produkcji wprowadzono wersję a na tor szeroki (105Na) i wąski (805Na). Są one najpowszechniej używane z pośród wszystkich odmian (105Na 1443 sztuki, 805Na 693 sztuki). W tramwaju tym zastosowano przełączalny układ rozruchowy, który pozwalał na znaczną oszczędność energii, szafkę bezpieczników przeniesioną do przodu za kabinę motorniczego oraz zaprzestano montażu podłużnych okienek. Podczas eksploatacji wagony podlegają wielu modyfikacjom przeprowadzonym w ramach napraw głównych i bieżących. Najczęściej są to: wymiana przetwornicy wirowej na statyczną, montaż przycisków do otwierania drzwi przez pasażerów, wymiana drzwi na jednookienne, plastikowe, wymiana pantografu OTk-1 na połówkowy OTk-2, zmiana układu elektrycznego z przeniesieniem wiązki przewodów na dach, wymiana wyświetlaczy na elektroniczne, wymiana karoserii, ogólny remont wnętrza, likwidacja kabiny motorniczego w drugim wagonie czyniąc go doczepą czynną. Poznański przykład modernizacji wagonu Konstal 105Na. W Toruniu tramwaje typu 805Na zaczęły pojawiać się od 1979 roku i zdominowały toruński tabor tramwajowy. Zadebiutowały na linii 2 i pod względem pojemności świetnie się sprawdzały. Cechą charakterystyczną tramwajów toruńskich jest brak obudowy świateł przednich. W taborze tramwajowym Torunia znajduje się 55 wagonów Konstal 805Na. Podstawowe dane techniczne wagonu 805Na: Szerokość toru: 1000 mm Długość całkowita: 13500 mm Liczba i układ drzwi: 4 (2-2-2-2) Liczba miejsc: 125 Liczba miejsc siedzących: 22 Liczba silników x moc godz.: 4 x 41,5kW Masa własna: 17000 kg Prędkość max.: 70 km/h Liczba osi: 4 Wentylacja: poprzez 5 wywietrzników dachowych oraz przesuwane partie okien bocznych Toruńskie wagony Konstal 805Na na pętli Olimpijska. 6
Na pętli: Rubinkowo II Mirosław Czerliński Jej początki szacuje się na lata osiemdziesiąte. Na początku kursowały do niej linie 16, 19, 20, 21 i 31. Mowa tu o pętli Rubinkowo II znajdującej się przy ulicy Dziewulskiego. Obecnie jest to jedna z wielkościowo największych toruńskich pętli, ale swoją trasę kończą na niej tylko 3 linie autobusowe dzienne 19, 26 i 34 oraz 2 kursy linii nr 35 i L. W dni powszednie wykonuje się z niej 197 kursów, co w porównaniu z innymi pętlami nie jest liczbą powalającą. Swoją wielkość zawdzięcza przeszłości. Przyszłość może być dla niej znacznie bardziej bolesna, ponieważ planuje się powolne wygasanie linii nr 19 i 26 Wraz z utworzeniem pętli przeniesiono na nią linie dotychczas kursujące do pętli przy ulicy Niesiołowskiego. W 1986 roku swoje kursy kończyły i rozpoczynały stąd linie dzienne: 16, 19, 20, 20bis, 21 i nocna: 31. Kilka lat później linie 16, 21 zniknęły z Rubinkowa II w związku z wydłużeniem ich tras. Zlikwidowany został wariant bis linii nr 20, a linię nocną nr 31 przenumerowano na 101. Na początku lat dziewięćdziesiątych do kończących tu linii doszła linia Szkolna, a także linie nr 30 i 33. Już w 1994 roku linia nr 33 została wydłużona do pętli Olimpijska przez co nie kończyła na Rubinkowie II. Dwa lata później ten sam los spotkał linię nr 30 i 101, natomiast kursy Szkolnego zo- stały oznaczone literą L. 30 grudnia 2005 roku odbył się ostatni zjazdowy kurs linii numer 20 z pętli Rubinkowo II. Niecały miesiąc później uruchomiono linię nr 34, która ma te same przystanki krańcowe co linia 26. Ze względu na to ograniczono jej kursowanie. To samo zrobiono z linią nr 19. Jak widać, pętla do której kiedyś kursowało nawet 7 linii straciła swój blask. Spowodowane jest to przede wszystkim dalszym rozwojem Torunia, m.in. osiedla Na Skarpie. Trochę jej szkoda, ponieważ jest duża i pojemna oraz posiada dwa stanowiska odjazdowe. Ponadto przy pętli znajduje się jeden z czterech punktów sprzedaży biletów okresowych. Na linii: dwójka Adrian Giza Po raz pierwszy tramwaje na tą linię wyjechały w 1902 roku. Trasa wiodła z Ratusza Staromiejskiego nowo- -wybudowanym torowiskiem wzdłuż ulicy Chełmińskiej, Sikorskiego, Uniwersyteckiej, Grudziądzkiej, Kościuszki do rozwidlenia z ulicą Podgórną. 23 czerwca 1917 roku linię wydłużono do dworca Toruń Wschodni (wówczas Toruń Mokre). Taki stan rzeczy istniał do 1945 roku, kiedy to po kilkumiesięcznej przerwie w ruchu tramwajowym dwójka dojeżdżała do Bydgoskiego Przedmieścia. 10 lat później tramwaje tej linii z pl. Rapackiego skierowano w Al. 700-lecia Torunia, Wały Gen. Sikorskiego, tym samym wycofując je ze Starówki. W latach sześćdziesiątych, podobnie jak li- nię nr 1, dwójkę skierowano na dużą pętlę obwodową wzdłuż ulicy Sienkiewicza Broniewskiego Reja Bydgoskiej. W tym też okresie podjęto decyzję, która znacząco wpłynęła na rozwój sieci tramwajowej. W niedalekiej przyszłości mały powstać zakłady przemysłowe takie jak Elana i Merinotex. Mimo, iż trasę do Merinotexu uruchomiono w 1972 roku, to dopiero po upłynięciu ponad dziesięciu lat skierowano tam dwójkę. Pod koniec lat siedemdziesiątych podjęto decyzję o budowie nowego torowiska dla linii 2. Odcinki tej trasy otwierano stopniowo. 23 września 1979 roku otworzono odcinek od skrzyżowania Uniwersyteckiej z Odrodzenia do Bażyńskich z Warneńczyka. Ruch na tym odcinku odbywał się po jednym torze. 19 maja 1980 roku został otwarty odcinek do ul. Wojska Polskiego, również jednotorowy. Dopiero w lipcu 1980 ukończono całą trasę, czyli do ul. Wschodniej, tym samym linię wydłużono do Elany. Jednak nie była to ostatnia wielka zmiana trasy dwójki. 1 listopada 1987 roku linię wycofano z ul. Bydgoskiej i skierowano na nowe torowisko: Odrodzenia, Czerwona Droga, Kraszewskiego, Bema. Ze względu na to, że linia przebiegała nieopodal zakładów przemysłowych Elana, Metalchem, Apator, Merinotex i Polchem nie dziwi to, że była to najbardziej obciążona linia tramwajowa w Toruniu. W latach dziewięćdziesiątych stan ten zupełnie się zmienił. Rola dwójki w komunikacji tramwajowej zmalała. Ze względu na niewielką ilość pasażerów na trasie do Elany wprowadzono skrócone do Wschodniej kursy oznaczone jako 2W. Po zmianie układu linii tramwajowych w 2007 roku kursy W zostały zlikwidowane. Obecnie cała linia przebiega po dwutorze i pojawiają się na niej zarówno składy jak i solówki. Dwójka na torowisku na ul. Broniewskiego. 7
Lutowy fotoreportaż Fot. Sebastian Maćkiewicz Wagon #212 po kolizji z Kadetem na ul. Kościuszki. W zatrzymaniu utknął wagon #227. Trwało ono około 30 min. Tylko jednego dnia doświadczyliśmy widoku białych drzew. Była to świetna okazja do zrobienia ciekawych zdjęć. Szkoda, że taka krótka.. Luty przyniósł nam długo wyczekiwany śnieg. Jednak mimo wszystko zima tego roku bardzo nas zawiodła. Fot. Paweł Chmielecki Jelcz 120M #402 po kolizji z MANem NL283 Lion s City #530. Zasypana śniegiem poczciwa stodwudziestka. Na koniec wiata bez rozkładu, czyli przystanek Zagonowa. 8