INSTYTUT HISTORYCZNY UNIWERSYTET WARSZAWSKI Studia podyplomowe: Archiwistyka i zarządzanie dokumentacją. Kurs teorii i metodyki archiwalnej. The archival science and records management. The cours of archival theory and praxis Obszar kształcenia: nauki humanistyczne Ogólne cele kształcenia: Celem kształcenia jest przygotowanie do zawodu archiwisty w archiwum zakładowym i historycznym, koordynatora czynności kancelaryjnych w systemie tradycyjnym i elektronicznego zarządzania dokumentacją, kształtującego zasady postępowania z dokumentacją w różnych typach instytucji, zabezpieczającego materiały archiwalne o wartości prawnej i historycznej, tworzącego pomoce archiwalne stanowiące dobre komunikaty naukowe rozumiane przez różne grupy użytkowników, prezentującego otwarte postawy wobec różnych potrzeb intelektualnych, zainteresowanego upowszechnianiem wartości kulturowych jako standardów kształtujących postawy społeczne, stworzenie wokół problematyki archiwum i materiałów archiwalnych ośrodka integrującego refleksje nauk humanistycznych, zwłaszcza nauk historycznych, ze szczególnym uwzględnieniem nauk pomocniczych historii, prawa, nauk o zarządzaniu, i nauk przyrodniczych szczególnie zawierających rozważania o przechowywaniu nośników zapisu informacji. I. WIEDZA: Po ukończeniu studiów absolwent: 1. zna podstawowe pojęcia z kancelarii i archiwum tradycyjnego i elektronicznego, 2. zna podstawy prawne działania kancelarii i archiwum zakładowego, 3. zna zasady organizacji systemów kancelaryjnych i archiwalnych tradycyjnych i cyfrowych, różne rodzaje dokumentacji, systemy obiegu dokumentacji i informacji,. zna zasady opisu kancelaryjnego i archiwum zakładowego tradycyjnego i cyfrowego, 5. zna zasady klasyfikacji i kwalifikacji dokumentacji. 6. zna teorię, metody i standardy archiwalne stosowane w procesie opracowania archiwalnego tradycyjnego i z zastosowaniem technologii informatycznych, gromadzenia, zabezpieczania i udostępniania, 7. zna zasady gromadzenia, zabezpieczania, przechowywania i udostępniania oraz prawodawstwa regulującego działalność archiwów, 8. zna zasady opisu różnych rodzajów materiałów archiwalnych zapisanych na nośnikach tradycyjnych i informatycznych, 9. zna różne modele sieci archiwalnych. II. UMIEJĘTNOŚCI: Po ukończeniu studiów absolwent:
1. prowadzi ewidencję archiwum zakładowego, 2. sporządza spisy zdawczo-odbiorcze oraz dokumentacji przeznaczonej do brakowania, 3. potrafi dokonać analizy jednolitego rzeczowego wykazu akt,. potrafi zastosować jednolity rzeczowy wykaz akt w procesie klasyfikacji dokumentacji w kancelarii tradycyjnej i elektronicznej. 5. stosuje standardy archiwalne w procesie opracowania, 6. posiada umiejętność gromadzenia, zabezpieczania, udostępniania zasobu archiwalnego, 7. porządkuje zespoły i zbiory archiwalne zgodnie z zasadami metodyki, 8. porządkuje i opisuje dokumentację nie aktową zgodnie ze standardami archiwistyki. III. KOMPETNCJE SPOLECZNE: Po ukończeniu studiów absolwent: 1. reprezentuje postawę poszanowania dla standardów kancelaryjnych i archiwalnych, 2. rozumie potrzebę dokumentowania działalności ludzkiej, 3. propaguje idee zachowania pamięci, szacunku dla prawa, przejrzystości systemów społecznych. popularyzuje zasób archiwów, 5. propaguje ideę dialogu międzypokoleniowego opartego na przechowywaniu i wykorzystaniu archiwaliów, 6. współpracuje w grupie. Program studiów (z podziałem na semestry) Program studiów obejmuje 238 godzin zajęć, w tym 2h wykładów, 92h konwersatoriów, 122h ćwiczeń i laboratoriów. Semestr I - 126h Lp. Przedmiot Forma zajęć Czas trwania Sposób zaliczenia 1. Podstawy teorii archiwalnej Ćwiczenia 1h zaliczenie The basics of archival theory 2. Podstawy metodyki archiwalnej The basics of archival practice 3. Historia ustroju XIX-XX w. The history of political system of XIX and XXth centuries. Historia form kancelaryjnych XIX-XX w. The history of chancellery of XIXth and XXth centurie 5. Podstawy zarządzania archiwum The basics of management of archives Ćwiczenia 16h zaliczenie konwersatorium 1h zaliczenie Ćwiczenia 1h zaliczenie konwersatorium 1h zaliczenie ECTS 6. Prawo archiwalne Wykład 1h zaliczenie 2 3 3
The archival law 7. Dokumentacja i archiwalia nieaktowe The records and archival materials of cartography and working drawing 8. Historia archiwów The history of archives 9. Archiwum elektroniczne The electronics archives ćwiczenia 1h zaliczenie Wykład 10h zaliczenie 2 konwersatorium 1h zaliczenie Razem: 30 Semestr II 112h Lp. Przedmiot Forma zajęć Czas trwania Sposób zaliczenia 10. Archiwum elektroniczne laboratorium 1h zaliczenie The electronics archives 11. Archiwum zakładowe The archives in the modern instution 12. Archiwa i archiwalia współczesne The modern archives and archival materiale 13 Zarządzanie dokumentacją elektroniczną The modern management records 1 Edytorstwo źródeł historycznych The publishing of the historical sources 15 Archiwa na świecie The archives in the world 16 Przechowywanie i zabezpieczanie zasobu The prservation and the protection of archival materials Egzamin Examination konwersatorium 18h zaliczenie Ćwiczenia 1h zaliczenie laboratorium 22h zaliczenie Ćwiczenia 1h zaliczenie konwersatorium 1h zaliczenie konwersatorium 18h zaliczenie Zakres tematyczny przedmiotów: 1. Podstawy teorii archiwalnej The basics of archival theory - zna podstawowe pojęcia archiwalne ECTS 3 3 3 5 Razem: 30
- zna podstawowe zasady rządzące organizacją zasobu archiwalnego, - zna problemy wartościowania dokumentacji. - identyfikuje pojęcia archiwalne w języku zawodowym i potocznym, - określa wpływ zasad archiwalnych na organizację zasobu, - stosuje zasady wartościowania dokumentacji. KOMPETNCJE SPOLECZNE: - reprezentuje postawę poszanowania wobec języka archiwistyki, - czuje potrzebę posługiwania się terminologią archiwalną, - wykazuje postawę poszanowania wobec zasad wartościowania dokumentacji. Treści kształcenia: przedmiot i metody badania archiwistyki, podstawowe pojęcia archiwalne, pojęcie zespołu archiwalnego, zasady rządzące organizacją zasobu zasada proweniencji kancelaryjnej, zasada pertynencji, gromadzenie zasobu archiwalnego wartościowanie i selekcja akt, udostępniania archiwalnego problemy dostępu do akt, systemy informacji archiwalnej. 2. Podstawy metodyki archiwalnej The basics of archival praxis Efekty kształcenia : - zna standardy opracowania archiwalnego, - zna metody opracowania archiwalnego, ogólne i różnych rodzajów zespołów archiwalnych - zna ogólne zasady opisu archiwalnego na różnych poziomach informacyjnych. - wybiera i stosuje metody opracowania archiwalnego, - stosuje standardy opisu archiwalnego, - potrafi sporządzić inwentarz archiwalny, - potrafi przygotować dane do opisu według wybranego standardu archiwalnego. III.KOMPETNCJE SPOLECZNE: Po ukończeniu studiów absolwent: - wykazuje poszanowanie wobec standardów opisu archiwalnego, - upowszechnia standardy opisu archiwalnego. Treści kształcenia: ogólne problemy i metody opracowywania archiwalnego, międzynarodowe standardy opisu archiwalnego, problemy tworzenia pomocy archiwalnych: klasycznych i elektronicznych, opracowywanie różnych rodzajów zespołów archiwalnych archiwa rodzinno-majątkowe, archiwa osobiste oraz różnych rodzajów archiwaliów (m.in. dokumentacja osobowa i płacowa).
3. Historia ustroju XIX-XX w.- The history of political system in the XIX-XX th centuries - zna cechy charakterystyczne i wyróżniające podstawowych form ustrojowych, - zna czynniki kształtujące formacje ustrojowe i ich odmiany - zna współczesną strukturę administracyjną państwa polskiego i jej historyczne uwarunkowania. - charakteryzuje formacje ustrojowe, - identyfikuje instytucje władzy związane z daną formacją ustrojową, - opisuje struktury administracyjne funkcjonującą na ziemiach polskich w XIX i XX wieku. - rzetelnie uczestniczy w dyskusji naukowej. Treści kształcenia: podstawowe formacje ustrojowe i ich instytucje monarchia absolutna, monarchia konstytucyjna i parlamentarna, republiki, systemy totalitarne; podstawowe zagadnienia z zakresu historii administracji ziem polskich w wieku XIX, II RP, PRL; organizacja i struktura sądownictwa.. Historia form kancelaryjnych XIX-XX w. The history of the chancellery in XIX-XX th centuries - zna cechy charakterystyczne różnych systemów kancelaryjnych, - zna zasady formowania akt w różnych systemach kancelaryjnych, - zna zasady obiegu dokumentacji w różnych systemach kancelaryjnych. - identyfikuje różne metody formowania akt, - identyfikuje różne systemy obiegu dokumentacji. - wykazuje potrzebę poszanowania różnych metod formowania akt i systemów obiegu dokumentacji. - rzetelnie uczestniczy w dyskusji naukowej. Treści kształcenia: pojęcie systemu kancelaryjnego, kancelaria polska, pruska, rosyjska i austriacka, kancelaria bezdziennikowa: jej geneza i cechy charakterystyczne; kancelaria w II RP, kancelaria w PRL, kancelaria po 1989 r., kancelaria współczesna.
5. Podstawy zarządzania archiwum The basics of management of archives - zna kompetencje różnych typów archiwów, - zna zasady doboru kadr archiwalnych, - zna zasady promocji działalności archiwalnej i pozyskiwania funduszy na nią. II. UMIEJĘTNOŚCI: - potrafi zarządzać archiwum lub jego działami, - potrafi prowadzić różne formy promocji jego działalności z wykorzystaniem wiedzy i umiejętności wszystkich pracowników archiwum, - potrafi pozyskiwać funduszy na działalność archiwalną. - posiada umiejętność komunikacji ze środowiskami zainteresowanymi działalnością archiwalną, m.in. instytucjami kultury, oświaty, administracji, - potrafi prowadzić dialog ze wszystkimi pracownikami archiwum służący realizacji najważniejszych zadań w jego działalności, - potrafi tworzyć zespoły archiwalne służące działalności placówki. Treści kształcenia: funkcje archiwum, organizacja i struktura, personel zarządzający, problemy zatrudnienia, problemy kwalifikacji niezbędnych do pracy w archiwum, problemy efektywności działań archiwalnych, problem pozyskiwania środków finansowych, problemy promocji działalności archiwalnej. 6. Prawo archiwalne The archiwa law I.WIEDZA - zna podstawowe przepisy prawne regulujące działalność archiwów, - zna podstawowe zasady prawne określające działalność różnych rodzajów archiwów, - zna podstawowe pojęcia występujące w prawie archiwalnym. II. UMIEJĘTNOŚCI - dokonuje prawidłowej klasyfikacji działalności archiwalnej i archiwów, - stosuje zasady i pojęcia prawne w narracji o działalności archiwów, - dostrzega relacje pomiędzy prawem a teorią archiwalną. III.KOMPETENCJE SPOŁECZNE - demonstruje postawę poszanowania dla standardów i procedur prawnych,
- dostrzega potrzebę klarownych zapisów prawnych regulujących działalność archiwalną Treści kształcenia: pojęcie prawo archiwalne, teoria a prawo archiwalne, ustawy regulujące działalność archiwów i gromadzenie akt, prawo autorskie, ochrona danych osobowych, dokumentacja niejawna, dokumentacja sądowa, finansowa, medyczna. 7. Dokumentacja i archiwa nieaktowe The records and archival materials cartography and working drawings - zna zasady gromadzenia dokumentacji geodezyjno-kartograficznej, technicznej i naukowej, - zna zasady opracowania dokumentacji nie aktowej, - zna zasady opisu dokumentacji nie aktowej w archiwum zakładowym i historycznym. - potrafi sporządzić spis zadawczo-odbiorczy dokumentacji nieaktowej, - potrafi sporządzić inwentarz dokumentacji nieaktowej, - potrafi przygotować dane do opisu według wybranego standardu archiwalnego. - wykazuje poszanowanie dla standardów opracowania i opisu dokumentacji nie aktowej, - popularyzuje standardy opracowania i opisu dokumentacji nieaktowej. Treści kształcenia: gromadzenie, przechowywanie, opracowywanie i udostępnianie dokumentacji geodezyjno-kartograficznej, technicznej, naukowej, archiwa kartograficzne i archiwa architektury, historia kartografii, kartografika i dokumentacja techniczna jako źródła historyczne. 8. Historia archiwów - The history of archives - zna podstawowe tendencje rozwojowe archiwów, - zna czynniki wpływające na kształt działalności archiwalnej, - zna dzieje wybranych archiwów. - potrafi wskazać ważniejsze archiwa w Polsce, - potrafi wskazać ważniejsze zespoły, zbiory archiwalne, - potrafi wskazać ważniejsze materiały archiwalne przechowywane w polskich archiwach.
- demonstruje poszanowanie wobec różnych archiwów, - propaguje postawy afirmacji dorobku archiwalnego i kulturowego. Treści kształcenia: podstawowe zagadnienia z zakresu historii archiwów, szczególnie dzieje archiwów nowożytnych i nowoczesnych, wyodrębnienie archiwum jako instytucji, związki pomiędzy metodologią nauk historycznych a gromadzeniem archiwaliów, ewolucja społecznych funkcji archiwów, formuły archiwum elitarnego i archiwum otwartego. 9. Archiwum elektroniczne The electronics archives WIEDZA: - zna podstawowe pojęcia z archiwum cyfrowego, - zna prawodawstwo regulujące działalności archiwum cyfrowego, - zna zasady tworzenia metadanych w nich występujących. UMIEJĘTNOŚCI: - prawidłowo stosuje pojęcia w narracji o archiwum cyfrowym, - tworzy metadane w archiwum elektronicznym, KOMPETENCJE SPOŁECZNE: - upowszechnia informacje o społecznej roli archiwum cyfrowego - jest otwarty na nowoczesne formy komunikacji i gromadzenia danych. Treści kształcenia: pojęcie dokumentu i archiwum elektronicznego, klasyfikacja dokumentów elektronicznych, problem metadanych, regulacje działalności kancelarii i archiwum cyfrowego, przechowywanie danych elektronicznych w długim czasie. 10. Archiwum elektroniczne (laboratorium) The electronics archives (laboratory) - zna podstawowe zasady zabezpieczenia baz danych i innych dokumentów elektronicznych i ich przechowywania w długim czasie, - zna standardy cyfryzacji materiałów archiwalnych - zna zasady tworzenia metadanych dla odwzorowań cyfrowych - stosuje standardy metodyczne w procesie cyfryzacji,
- upowszechnia idee cyfryzacji materiałów archiwalnych. - jest otwarty na nowoczesne formy komunikacji i gromadzenia danych. 1. Treści kształcenia historia technologii informatycznych, bazy danych jako element struktur archiwalnych, cyfryzacja zbiorów archiwalnych, standardy i programy. 11. Archiwum zakładowe The archives in the modern institution - zna zasady organizacji archiwum zakładowe, - zna zasady prowadzenia ewidencji archiwum zakładowe, - zna zasady sporządzania spisów zdawczo-odbiorczych. - umie sporządzić spis zdawczo-odbiorczy oraz inne formy ewidencji zasobu archiwum zakładowego, - umie prowadzić ewidencję archiwum zakładowego, - umie gromadzić, zabezpieczać i udostępniać zasób archiwum zakładowego. - tworzy przychylne postawy wobec działalności archiwum zakładowego, - upowszechnia idee gromadzenia dokumentacji, materiałów archiwalnych jako istoty element procesu zachowywania pamięci, - prowadzi dialog ze wszystkimi pracownikami instytucji oraz skupionymi w niej środowiskami służący ukazywania znaczenia badań historycznych i gromadzeniu źródeł dla ich potrzeb Treści kształcenia: organizacja archiwum bieżącego, struktura archiwum, ewidencja archiwum zakładowego, relacje kancelaria archiwum, tworzenie pomocy registraturalnych, udostępnianie w archiwum zakładowym. 12. Archiwa i archiwalia współczesne The modern archives and archival materials - zna zasady gromadzenia fotografii, nagrań, filmów, mikrofilmów, materiałów telewizyjnych w archiwach zakładowych i historycznych, - zna zasady opracowania fotografii, nagrań, filmów, mikrofilmów, materiałów telewizyjnych, - zna zasady opisu fotografii, nagrań, filmów, mikrofilmów, materiałów telewizyjnych.
- potrafi sporządzić spis zdawczo-obiorczy fotografii, nagrań, filmów, mikrofilmów, materiałów telewizyjnych, - potrafi sporządzić inwentarz fotografii, nagrań, filmów, mikrofilmów, materiałów telewizyjnych, - potrafi opracować zespoły archiwalne zawierające lub składające się z fotografii, nagrań, filmów, mikrofilmów, materiałów telewizyjnych. - wyraża poszanowanie dla standardów gromadzenia, przechowywania i opracowania fotografii, nagrań, filmów, mikrofilmów, materiałów telewizyjnych, - upowszechnia wiedzę o roli fotografii, nagrań, filmów, mikrofilmów i materiałów telewizyjnych w zachowaniu pamięci i naukowej rekonstrukcji przeszłości, - rzetelnie uczestniczy w dyskusji naukowej. Treści kształcenia: gromadzenie, opracowywanie udostępnianie fotografii, nagrań, filmów, materiałów telewizyjnych, archiwa fotograficzne, dźwiękowe, filmowe i telewizyjne, fotografie, nagrania, filmy, materiały telewizyjne jako źródła historyczne. 13. Zarządzanie dokumentacją elektroniczną The modern records management - zna prawodawstwo regulujące działalność kancelarii cyfrowej, - zna zasady elektronicznego obiegu informacji, - zna standardy obowiązujące w kancelarii cyfrowej. Po zakończeniu studiów słuchacz: - potrafi formować sprawę elektronicznie, - potrafi tworzyć rejestry elektroniczne, - potrafi tworzyć metadane. Po zakończeniu studiów słuchacz: - współdziała w zespole uczestniczącym w elektronicznym systemie kancelaryjnym, - prowadzi dialog ze specjalistami z różnych dziedzin wiedzy uczestniczących w tworzeniu technologii wykorzystywanych w organizacji kancelarii elektronicznej. Treści kształcenia: systemy teleinformatyczne w praktyce kancelaryjnej i archiwalnej, parametry techniczne, konstrukcja, zastosowania, pojęcia kancelarii cyfrowej, obieg informacji, elektroniczne formowanie spraw, tworzenie rejestrów elektronicznych, metadane, prawodawstwo regulujące działalność kancelarii cyfrowej. 1. Edytorstwo źródeł historycznych The publishing of historical sources
- zna zasady edycji źródeł historycznych dla celów naukowych i popularnych, - zna zasady tworzenia redakcji wydawnictwa, - zna różne typy wydawnictw źródłowych. - potrafi stworzyć redakcję wydawnictwa przedmowę, wstęp, nagłówek, legendę, przypisy, - potrafi dokonać wyboru źródła do edycji i uzasadnić ten wybór, - potrafi wskazać źródła mogące stać się przedmiotem edycji w archiwum, w którym pracuje. - upowszechnia standardy edycji źródłowych naukowych i popularno-naukowych, - postrzega zasób archiwum, w którym pracuje jako zbiór źródeł wartych zainteresowania i edycji. Treści kształcenia: edytorstwo jako nauka pomocnicza historii, normy edytorskie, teoria i praktyka edycji źródeł, problemy wyboru źródeł do edycji, konstrukcja wydawnictw źródłowych, zastosowanie technologii cyfrowych w edycji źródeł. 15. Archiwa na świecie The archives in the world - zna różne systemy archiwalne, - zna różne zasady gromadzenia, przechowywania, opracowania i udostępniania archiwaliów. - potrafi wybierać niezbędne informacje dotyczące organizacji archiwów na świecie, - potrafi wyszukiwać interesujące go materiały archiwalne z wybranych sieci zagranicznych. - wykazuje poszanowanie dla standardów stosowanych w archiwach na świecie, - rzetelnie uczestniczy w dyskusji naukowej. Treści kształcenia: historia i organizacja współczesnych sieci archiwalnych, zasady udostępniania zasobów; systemy informacji archiwalnej, w tym strony internetowe archiwów i wybranych bibliotek.
16. Przechowywanie i zabezpieczanie zasobu The preservation and protection of archival materials - zna zasady zabezpieczania materiałów archiwalnych, - zna zasady regulujące wyposażenie magazynów archiwalnych, - zna wymagania stawiane budynkom archiwalnym. - potrafi dokonać wyboru teczek, kopert i innych materiałów służących przechowywaniu materiałów archiwalnych, - potrafi dokonać wyboru wyposażenia magazynu archiwalnego, - potrafi przechowywać zasób archiwalny zgodnie z obowiązującymi standardami. - wykazuje poszanowanie dla standardów służących przechowywaniu i zabezpieczaniu zasobu archiwum zakładowego i archiwum historycznego. Treści kształcenia: regulacje i normy prawne, parametry techniczne przechowywania, wyposażenie magazynów archiwalnych, problemy przechowywania różnych nośników: papieru, negatywów i pozytywów, fotografii, taśm radiowych, filmowych i telewizyjnych, nośników informatycznych; problem kwaśnego papieru. Weryfikacja efektów kształcenia: 1. egzamin końcowy pisemny z pytaniami otwartymi i zamkniętymi stanowiący sprawdzenie wiadomości ze wszystkich przedmiotów występujących w programie studiów, egzamin w jednym terminie dla wszystkich uczestników studiów [ czas trwania 3 godziny ], 2. zaliczenie przedmiotów na podstawie a. pisemnych sprawdzianów, b. udziału w dyskusji, a w jej trakcie ustalenia znajomości rozumienia pojęć, procesów, umiejętności dokumentowania tez, opinii, znajomości literatury, c.frekwencja [ dozwolona 1 nieobecność usprawiedliwiona]. Formy dokumentowania efektów kształcenia: a. krótkie prace pisane. b. pisemny egzamin końcowy. Warunkiem ukończenia studiów jest zaliczenie wszystkich przedmiotów, przewidzianych programem studiów oraz zdanie egzaminu końcowego.