RANKING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH W POWIECIE MIKOŁOWSKIM W 2009 ROKU

POWIATOWY URZĄD PRACY W MIKOŁOWIE 43-170 Łaziska Górne, ul. Chopina 8 tel. 224-10-92, fax. 225 RANKING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH W POWIECIE MIKOŁOWSKIM W 2009 ROKU - 1 -

WSTĘP Przedstawiamy Państwu kolejne już opracowanie Rankingu zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie mikołowskim. Tym razem jednak analiza obejmuje cały 2009r. Tak jak było to także wcześniej, całościowa analiza tego opracowania oparta jest głównie o wnikliwe obserwacje danych statystycznych wygenerowanych przez program komputerowy SYRIUSZ. Pewne spostrzeżenia i uwagi zamieszczone w niniejszej pracy oparte są również o wieloletnie doświadczenia doradców zawodowych w obserwacji procesów rynku pracy. Warto wspomnieć, że kolejny już z rzędu ranking zawodów deficytowych i nadwyżkowych daje również możliwość analiz pewnych prawidłowości na lokalnym rynku pracy oraz dokonania perspektywicznego spojrzenia na to, co będzie się działo na nim w przeciągu kilku następnych lat. Przedstawiony materiał jest kontynuacją, a za razem rozwinięciem pierwszej części rankingu powstałej za pierwszą połowę 2009r., a opartej o analizę wybranych tabel z wcześniej wspomnianego wydruku. W poniższym materiale wykorzystane zostały także dane statystyczne pozyskane z Urzędów Miast i Gmin wchodzących w skład powiatu mikołowskiego oraz Głównego Urzędu Statystycznego. Dane te mają istotne znaczenie w przedstawionym materiale gdyż obrazują aktualną sytuację demograficzną, która ma znaczący wpływ na powiatowy rynek pracy. Pragniemy Państwa gorąco zaprosić do analizy tego rankingu oraz do dyskusji na ten temat, choćby tylko z uwagi na fakt, że my wszyscy wspólnie tworzymy i kształtujemy rynek pracy. Każdy z nas ma zatem swoje spostrzeżenia, co do zmian zachodzących na owym obszarze. - 2 -

WPROWADZENIE Postanowienia ustawy z dnia 24 lipca 1998r. o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa (Dz. U. Nr 96 poz. 603) spowodowały, iż jednostkami tego podziału zostały: gminy, powiaty i województwa. Na mocy wspomnianej ustawy z dnia 24 lipca 1998r. utworzone zostało Województwo Śląskie. Siedziba Wojewody i Sejmiku Wojewódzkiego wyznaczone zostało miasto Katowice. W skład Województwa Śląskiego weszło 166 gmin podzielonych na 36 powiatów w tym 17 ziemskich. W grupie powiatów ziemskich powołany został Powiat Mikołowski z siedziba Starosty w mieście Mikołowie. W skład Powiatu Mikołowskiego weszły gminy: Łaziska, Mikołów, Orzesze, Ornontowice, Wyry. W związku z tym, iż jednym z zadań powiatu jest przeciwdziałanie bezrobociu i aktywizacja lokalnego rynku pracy, Zarząd Powiatu Mikołowskiego powołał do życia z dniem 01.01.2002r. Powiatowy Urząd Pracy w Mikołowie z siedzibą w Łaziskach Górnych. PODSTAWOWE DANE DOTYCZĄCE POWIATU MIKOŁOWSKIEGO Powierzchnia Powiatu Mikołowskiego wynosząca 231,53km2,stanowi 1,9% powierzchni województwa śląskiego. Powiat należy terenowo do najmniejszych powiatów ziemskich województwa, a swym zasięgiem obejmuje następujące Gminy: Łaziska Górne gmina miejska o powierzchni 20,2km2 w skład której wchodzą 3 dzielnice: Łaziska Górne, Łaziska Dolne i Łaziska Średnie. Łaziska to typowe miasto o profilu przemysłowym, w którym decydującą rolę odgrywają: Kopalnia Węgla Kamiennego Bolesław Śmiały, Elektrownia Łaziska S.A., czy też do niedawna Huta Łaziska. Obok tych zakładów na terenie miasta działają mniejsze firmy, które pracują na rzecz wyżej wymienionych, gwarantując np. obsługę remontowa, transportową. Rozwijają się tu również różnego rodzaju zakłady przemysłowo handlowe oraz firmy, których powstanie wywołuje pęd technologiczny dzisiejszych czasów. Na terenie tym z końcem 2009r zarejestrowanych było 1586 podmiotów gospodarczych prowadzonych przez osoby fizyczne. Stan ludności zamieszkałej na terenie Łazisk w grudniu 2009r wynosił 21'449 osób. Mikołów -gmina miejska o powierzchni 79km2 z czego 18,07km2 przypada na miasto, a 62,9km2 na 5 sołectw. W ujęciu użytkowym 54% powierzchni gminy stanowią użytki rolne, 27% lasy, a pozostałość nieużytki i inne grunty. Przemysł na terenie gminy ma charakter - 3 -

różnorodny. Oprócz dużych zakładów zatrudniających ponad 1000 osób, funkcjonują drobne zakłady usługowo rzemieślnicze oraz rodzinne, których łączna liczba z końcem 2009r. dosięgła ok. 3265 podmiotów gospodarczych. Mikołów jako siedziba powiatu skupia także na swoim terenie wiele rozmaitych urzędów, biur i przedstawicielstw administracji samorządowej. Liczba mieszkańców szacowana na koniec 2009r wynosiła 38'627 osób. Ornontowice gmina wiejska o powierzchni 15,1km2 wydzielona w 1991r. z Gminy Gierałtowice. Ludność miejscowa utrzymuje się głównie z pracy w kopalniach (kopalnia Budryk ) i innych okolicznych zakładach przemysłowych, a także prowadzi różnorodną działalność gospodarcza w zakresie wytwórstwa, handlu i usług. Na terenie gminy z końcem roku 2009 można było doliczyć się ok. 300 podmiotów gospodarczych. Gmina Ornontowice jest obszarem wiejskim liczącym sobie 5737 mieszkańców. Orzesze gmina miejska o charakterze przemysłowo rolniczym. Na powierzchni 83km2 znajduje sie 10 zróżnicowanych (w zakresie charakteru produkcyjnego) dzielnic i sołectw. 52% powierzchni miasta stanowią lasy, użytki rolne zaś obejmują 38% powierzchni Orzesza. Jest tu ok 670 gospodarstw rolnych (wśród nich fermy drobiarskie i ogrodnicze) oraz szereg zakładów przemysłowych. Łącznie na końcu 2009r. w Orzeszu zarejestrowanych było ok 1283 podmioty gospodarcze, a liczba ludności wynosiła 19032 osoby. Wyry gmina wiejska o powierzchni 35km2 wydzielona w 1991r. z Gminy Tychy. Ludność miejscowa utrzymuje sie głównie z pracy na roli oraz w zakładach przemysłowych okolicznych gmin. Na terenie Gminy Wyry w z końcem 2009 roku zarejestrowanych było 498 podmiotów gospodarczych. W skład Gminy Wyry wchodzą dwie miejscowości (Wyry i Gostyń), których łączna liczba mieszkańców z końcem ubiegłego roku wynosiła 6801. Powiat Mikołowski liczył sobie ok. 91.646 mieszkańców, a największe jego skupisko stanowiło miasto Mikołów liczące ok. 38,627 mieszkańców. Dalej w kolejności są miasta Łaziska Górne i Orzesze oraz Gminy Wyry i Ornontowice. - 4 -

ZAGADNIENIA ZWIĄZANE ZE ZJAWISKIEM BEZROBOCIA Informacje ogólne: Literatura definiuje bezrobocie jako zjawisko polegające na tym, że pewna część ludzi zdolnych do pracy, poszukujących pracy i akceptujących istniejący poziom wynagrodzenia nie znajduje zatrudnienia. Bezrobocie można rozpatrywać w skali makro i mikro. Z bezrobociem w skali makro mamy do czynienia w sytuacji, gdy na określonym obszarze geograficznym znaczna liczba osób zdolnych do podjęcia pracy zostaje poza zatrudnieniem. Natomiast bezrobociem w skali mikro jest utrata pracy z powodu braku kwalifikacji lub innych umiejętności pozwalających objąć i utrzymać stanowisko. Podstawowym miernikiem poziomu bezrobocia jest stopa bezrobocia. Jest to określona w procentach relacja pomiędzy liczbą zarejestrowanych osób bezrobotnych, a liczbą osób czynnych zawodowo (tj. zdolnych w prawnie określonych warunkach do podjęcia pracy). Ta ostatnia grupa obejmuje wszystkich zdolnych do pracy w wieku od 15 65 (kobiety do 60) roku życia. W zależności od przyczyn występowania wyróżnia się głównie bezrobocie: a) strukturalne, które wynika głównie z nieaktywności struktury podaży siły roboczej i popytu na nią na rynku pracy oraz z szybkich zmian strukturalnych zachodzących w gospodarce, za którymi nie nadąża szkolnictwo zawodowe i ogólne; b) technologiczne, które wynika z postępu technicznego, automatyzacji i mechanizacji procesów wytwórczych (wprowadzenie innowacji technicznych powodujących spadek zatrudnienia). Pojawia się, gdy tempo wzrostu gospodarczego jest niskie; c) koniunkturalne wywoływane spadkiem popytu konsumpcyjnego i inwestycyjnego (spadek wykorzystania zdolności produkcyjnych przedsiębiorstw), d) sezonowe, jest efektem wahań aktywności gospodarczej w różnych porach roku, spowodowanych zmianą warunków klimatycznych. Z kolei w zależności od formy występowania wyróżnia się bezrobocie: krótkookresowe i średniookresowe do 3 miesięcy oraz od 3 do 12 m-cy bez zatrudnienia, długookresowe dotyczy osób pozostających bez pracy od 6 do 12 m-cy. Może przekształcić się w bezrobocie długotrwałe, - 5 -

ukryte, które stanowi pewna nieokreślona liczba osób, które w myśl przepisów nie mogą się zarejestrować jako bezrobotne, albo wykonywana przez nich praca nie jest niezbędna z punktu widzenia zatrudniającego (np. nadmiar rąk do pracy na wsi, przerosty w administracji), - bezrobocie rejestrowane to liczba osób bezrobotnych, posiadających określone w ustawie cechy i zarejestrowanych w urzędach pracy. Przyczynami bezrobocia są zasadniczo: likwidacja niektórych gałęzi przemysłu, zmniejszenie popytu na konkretne dobra czy usługi, ograniczenie produkcji, brak informacji o miejscach pracy, brak mobilności pracowników w związku z przeniesieniem zakładu do innego rejonu, niedostosowane do potrzeb rynku wykształcenie pracowników, zmiany w technologii i wysokie obciążenia fiskalne oraz zła polityka Państwa względem małych i średnich przedsiębiorstw. - 6 -

I. ANALIZA PROBLEMU BEZROBOCIA W POWIECIE MIKOŁOWSKIM. Stopa bezrobocia w pow. mikołowskim w okresie od XII 2002 - XII 2009 na tle woj. śląskiego i kraju 20,00% 18,00% 16,00% 14,00% 12,00% 10,00% 8,00% 6,00% 4,00% 2,00% 0,00% 18,10 % 16,50 % 14,80 % 18,00 % 19,00 % 16,40 % 16,90 % 14,70 % 14,40 % 17,60 % 15,40 % 13,00 % 12,90 % 14,90 % 12,80 % 9,30 % 11,40 % 9,50 % 9,30 % 5,00 % 6,90 % 11.90 % 9,70 % 6,00 % 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Polska Woj.śląskie Powiat mikołowski Wykres nr 1 Stopa bezrobocia w powiecie mikołowskim w okresie od XII 2002 XII 2009 na tle województwa śląskiego i kraju. Stopa bezrobocia ewidencjonowanego w powiecie mikołowskim na koniec grudnia 2009r. wyniosła 6,0 % i była niższa od stopy bezrobocia w województwie śląskim o 3,7% i w kraju o 5,9 %. (Pokazuje to wykres nr 1 ) Dynamika zmian stanu bezrobocia w powiecie mikołowskim. 6000 5000 5465 5411 5131 4658 4677 4000 3324 3000 2000 1716 2220 1000 0 XII 2002 XII 2003 XII 2004 XII 2005 XII 2006 XII 2007 XII 2008 XII 2009 Wykres nr 2. Dynamika zmian stanu bezrobocia w powiecie mikołowskim. Wykres nr 2 przedstawia stan bezrobocia w powiecie mikołowskim na przestrzeni lat 2002r 2009r - 7 -

Odsetek bezrobotnych kobiet w powiecie mikołowskim w latach 2002-2009. 70,00% 60,00% 54,22 % 55 % 56,58 % 57,36 % 57,53 % 62,97 % 63,40 % 52,48 % 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% XII 2002 XII 2003 XII 2004 XII 2005 XII 2006 XII 2007 XII 2008 XII 2009 Wykres nr 3. Odsetek bezrobotnych kobiet w powiecie mikołowskim w latach 2002 2009. Wykres 3 przedstawia jak kształtował się udział bezrobotnych kobiet w powiecie mikołowskim w latach 2002-2009. Strukturę bezrobocia w powiecie mikołowskim według stanu na 31.12.2009r. przedstawiono na podstawie analizy takich zmiennych jak : płeć, wiek, wykształcenie. Bezrobotni w powiecie mikołowskim ze względu na płeć. 52,48 % 47,52 % Meżczyźni Kobiety Wykres nr 4. Bezrobotni w powiecie mikołowskim ze względu na płeć. Biorąc pod uwagę kryterium płci można stwierdzić, iż w omawianym okresie nadal dominują kobiety, które stanowią 52, 48 % ogółu bezrobotnych. Z sytuacją taką mieliśmy już do czynienia w latach poprzednich: 2002-2008 co w pełni obrazuje wykres nr 3. - 8 -

Struktura bezrobotnych wg wieku w 2009r. WIEK N % 18-24 lata 526 23,7 % 25-34 lata 613 27,6 % 35 44 lata 375 16,9 % 45 54 lata 483 21,75 % 55 59 lat 171 7,7 % Pow. 6 0 lat 52 2,34 SUMA 2220 100 % Struktura bezrobotnych wg wieku w 2008r. WIEK N % 18-24 lata 302 17,6 % 25-34 lata 446 26 % 35 44 lata 299 17,42 % 45 54 lata 486 28,32 % 55 59 lat 154 9 % Pow. 6 0 lat 29 1,7 % SUMA 1716 100 % Tabela nr 1. Tabela nr 2 Struktura bezrobotnych wg wieku w 2009r. Struktura bezrobotnych wg wieku w 2008r. Na podstawie wyżej przedstawionych tabel można zaobserwować, iż najliczniejszą grupę zarejestrowaną w 2009r. stanowiły osoby w przedziale wiekowym 25-34 lata. W roku 2008 grupę tę stanowiły osoby w przedziale wiekowym 45-54 lata, która w 2009r. spadła na pozycję trzecią. Drugą pozycje stanowią osoby w wieku 18-24 lata (dla porównania w 2008r ta grupa wiekowa znajdowała się na 4 miejscu). Następną zmienną różnicującą osoby bezrobotne w powiecie mikołowskim jest poziom wykształcenia. Struktura wykształcenia bezrobotnych w 2009r. 16,80 % 10,72 % 21,89 % Wyższe Policealne, średnie zawodowe Średnie ogólnokształcące Zasadnicze zawodowe Gimnazjalne i poniżej 38,60 % 11,98 % Wykres nr 5. Struktura wykształcenia bezrobotnych w 2009r. - 9 -

Podobnie jak w roku ubiegłym w 2009r. można zaobserwować, iż w populacji osób bezrobotnych w powiecie mikołowskim przewagę stanowią osoby posiadające zawód wyuczony (wykształcenie zasadnicze zawodowe, policealne i średnie zawodowe oraz wyższe co daje 71,21 % ogółu osób zarejestrowanych w wyżej określonym przedziale czasowym. W omawianym okresie odnotowano wzrost udziału w napływie bezrobotnych osób legitymujących się wykształceniem wyższym ( o 3.38% w porównaniu do roku ubiegłego), przy jednoczesnym spadku liczby osób posiadających wykształcenie gimnazjalne i niższe (3,01%) w stosunku do roku poprzedniego. Warto podkreślić, iż odsetek osób z wykształceniem średnim ogólnokształcącym, zasadniczym zawodowym oraz policealnym i średnim zawodowym nie uległ znaczącej zmianie w stosunku do roku 2008. II. OSOBY BEZROBOTNE WEDŁUG ZAWODÓW W POWIECIE MIKOŁOWSKIM STAN W KOŃCU 2009R. I. Bezrobotni wg zawodów w powiecie mikołowskim stan w końcu 2009 r. (T-I/P-1). W końcu 2009r. w ewidencji Powiatowego Urzędu Pracy w Mikołowie zarejestrowanych było 2220 osób bezrobotnych reprezentujących różne zawody i specjalności. Wśród 30 najczęściej pojawiających się zawodów wystąpiły min.tj: 1. Bez zawodu - 265 osób 2. Sprzedawca - 200 osób 3. Ślusarz 84 osoby 4. Krawiec 48 osób 5. Technik mechanik 47 osób 6. Pracownik biurowy (zawód szkolny: technik prac biurowych) 41 osób 7. Kucharz 38 osób 8. Murarz 36 osób 9. Asystent ekonomiczny (zawód szkolny: technik ekonomista) 35 osób 10. Górnik eksploatacji podziemnej 32 osoby 11. Robotnik budowlany 31 osób 12. Fryzjer (zawody szkolne: fryzjer, technik usług fryzjerskich) - 30 osób 13. Sprzątaczka 30 osób - 10 -

14. Ekonomista 29 osób 15. Magazynier 28 osób 16. Tokarz 25 osób 17. Cukiernik 23 osoby 18. Pozostali elektromonterzy -23 osoby 19. Technik elektryk 22 osoby 20. Kierowca samochodu ciężarowego 22 osoby 21. Robotnik gospodarczy 22 osoby 22. Piekarz 20 osób 23. Technik żywienia i gospodarstwa domowego - 19 osób 24. Pracownik administracyjny ( zawód szkolny: technik administracji) 19 osób 25. Kelner 19 osób 26. Mechanik samochodów osobowych 19 osób 27. Pozostali mechanicy pojazdów samochodowych 19 osób 28. Technik elektronik - 18 osób 29. Lakiernik samochodowy 16 osób 30. Wytapiacz stali, surówki i żelazostopów 16 osób Obserwując pierwsze 4 pozycje powyższego zestawienia można zauważyć, że nie uległy one zmianie od 3 lat ( 2007 r. 2009 r.). W zawodach będących w pierwszej dziesiątce omawianego zestawiania zarejestrowanych jest 826 osób co stanowi 37,16% ogółu klientów tutejszego urzędu pracy w końcu 2009 roku. W 2009 roku podobnie jak w latach ubiegłych na pierwszym miejscu znalazła się grupa osób bezrobotnych nie posiadających wyuczonego zawodu 265 osób, co stanowi 11,93 % ogółu zarejestrowanych. Ponadto można zaobserwować, iż w najliczniej reprezentowanych przez bezrobotnych zawodach nadal prym wiodą kobiety. Wśród 10 zawodów znajdujących się w czołówce przedstawionej listy udział procentowy kobiet przedstawia się następująco ( Wykres nr 6 ): 1. Bez zawodu 60,75%, 2. Sprzedawca 94%, 3. Ślusarz- 8,3%, 4. Krawiec- 100%, 5. Technik mechanik 17,02%, 6. Pracownik biurowy 95,12%, - 11 -

Asystent ekonomiczny Górnik Murarz Kucharz Pracownik biurowy Technik mechanik Krawiec Ślusarz Sprzedawca Bez zawodu 7. Kucharz 65,78%, 8. Murarz 0 % 9.Asystent ekonomiczny- 80%. 10. Górnik eksploatacji podziemnej 0 % Udział kobiet w poszczególnych kategoriach zawodowych. 100,00% 90,00% 80,00% 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% Mężczyźni Kobiety Wykres nr 6. Udział kobiet w poszczególnych kategoriach zawodowych II. Struktura bezrobotnych wg grup zawodowych w powiecie mikołowskim stan w końcu 2009r. (T-II/P-1a) W końcu 2009r. w ewidencji PUP zarejestrowane były osoby bezrobotne w zawodach, które zalicza się do następujących grup zawodowych: 1. Robotnicy obróbki metali i mechanicy maszyn i urządzeń 2. Modelki, sprzedawcy i demonstratorzy 3. Średni personel techniczny 4. Górnicy i robotnicy budowlani 5. Pracownicy usług osobistych i ochrony 6. Pozostali robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 7. Pracownicy pozostałych specjalności 8. Pozostali specjaliści 9. Pracownicy obsługi biurowej 10. Pracownicy przy pracach prostych w handlu i usługach - 12 -

Analiza w/w danych pozwala stwierdzić że dwie pierwsze pozycje struktury zawodów osób pozostających w ewidencji PUP w końcu 2009r. nie uległy zmianie podobnie jak w okresie ostatnich 5 lat. Jeśli chodzi o pozostałe grupy zawodowe to zmianie uległa jedynie ich kolejność w zestawieniu I tak: w 2008 roku grupa zawodowa: Pozostali robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy znajdowały się na 3 pozycji, podczas gdy w 2009 roku znalazły się na miejscu 6; grupa zawodowa Średni personel techniczny w 2008 roku zajmowała pozycję 4, a w 2009 w/w grupa zajęła miejsce trzecie. III. Oferty pracy wg zawodów w powiecie mikołowskim w końcu 2009 r. (T-II/P-3 ) W 2008 roku pracodawcy zgłosili 3924 wolnych stanowisk pracy, podczas gdy w 2009 roku liczba ta zmniejszyło się o 2088 i w rezultacie wyniosła 1836 wolnych miejsc zatrudnienia. Do najczęściej pojawiających się ofert pracy zgłaszanych przez pracodawców w urzędzie pracy w 2009r. można zaliczyć: 1. Pracownik biurowy ( zawód szkolny: technik prac biurowych) 188 ofert 2. Sprzedawca 180 ofert 3. Robotnik gospodarczy 107 ofert 4. Robotnik budowlany 69 ofert 5. Kierowca samochodu ciężarowego 52 oferty 6. Monter podzespołów i zespołów elektronicznych 50 ofert 7. Kelner 41 ofert 8. Salowa 40 ofert 9. Murarz 36 ofert 10. Kucharz 33 oferty 11. Pracownik ochrony mienia i osób ( zawód szkolny: technik ochrony fizycznej osób i mienia 32 oferty 12. Nauczyciel przedszkola 31 ofert 13. Operator koparek i zwałowarek 31 ofert 14. Pracownik administracyjny (zawód szkolny: technik administracji ) 30 ofert 15. Magazynier 29 ofert 16. Ślusarz 28 ofert 17. Kierowca samochodu osobowego 26 ofert 18. Przedstawiciel handlowy ( przedstawiciel regionalny ) 24 oferty - 13 -

19. Cieśla 23 oferty 20. Fryzjer (zawody szkolne: fryzjer, technik usług fryzjerskich) 22 oferty 21. Pomoc kuchenna 22 oferty 22. Sprzątaczka 22 oferty 23. Portier 21 ofert 24. Pozostali spawacze i pokrewni 20 ofert 25. Księgowy (samodzielny) 20 ofert 26. Malarz budowlany 19 ofert 27. Brukarz 17 ofert 28. Stolarz 17 ofert 29. Cukiernik 16 ofert 30. Recepcjonista 16 ofert Na podstawie w/w listy najczęściej zgłaszanych ofert w omawianym okresie można zauważyć, że drastycznie spadło zapotrzebowanie na pracowników w zawodzie górnika eksploatacji podziemnej ( 2 oferty), podczas gdy w roku poprzednim tj w 2008 roku najwięcej ofert było zgłoszonych w tym właśnie zawodzie ( 343 oferty). Pracodawcy w 2009r. podobnie jak w roku 2008 nadal poszukiwali pracowników na następujące stanowiska pracy : pracownik biurowy, sprzedawca, robotnik gospodarczy, robotnik budowlany. jednakże liczba wolnych miejsc pracy w w/w zawodach znacznie się zmniejszyła w porównaniu do roku poprzedniego, co jest niewątpliwie skutkiem światowego kryzysu ekonomicznego. Ze względu na ograniczoną liczbę zleceń, bądź ich brak pracodawcy zaczęli szukać oszczędności czego efektem finalnym jest zamrożenie ruchów kadrowych. W 2009r. mieliśmy do czynienia z odwrotną sytuacją w stosunku do roku poprzedniego, w którym to pracownik mógł wybrać korzystniejszą dla siebie ofertę do zatrudnienia. Zatem rynek pracy w 2009. stał się rynkiem pracodawcy i to pracodawca decyduje o warunkach pracy. - 14 -

IV. Struktura ofert pracy wg grup zawodowych w powiecie mikołowskim w 2009 r. (T-II/P-3a) Największa ilość ofert składanych przez pracodawców dotyczyła następujących grup zawodowych: 1. Pracownicy obsługi biurowej (13,0706 ) 2. Pracownicy przy pracach prostych w handlu i usługach ( 12,9085 ) 3. Modelki, sprzedawcy i demonstratorzy (10,0763 ) 4. Górnicy i robotnicy budowlani ( 9,6950 ) 5. Pracownicy usług osobistych i ochrony ( 9,4227 ) 6. Robotnicy obróbki metali i mechanicy maszyn i urządzeń (8,1701 ) 7. Pracownicy pozostałych specjalności ( 7,2441 ) 8. Kierowcy i operatorzy pojazdów ( 4,7385 ) 9. Operatorzy i monterzy maszyn ( 4,6842 ) 10. Robotnicy pomocniczy w górnictwie, przemyśle, budownictwie i transporcie ( 4,5753 ) 11. Pozostali robotnicy przemysłowi, rzemieślnicy (3,1046 ) 12. Specjaliści szkolnictwa ( 2,7233 ) 13.Operatorzy maszyn i urządzeń wydobywczych i przetwórczych ( 1,9608 ). Z analizy ofert pracy, które wpłynęły do Powiatowego Urzędu Pracy w Mikołowie w 2009 roku wynika, że w ujęciu wielkich grup zawodowych najwięcej ofert pracy pojawiło się dla: pracowników obsługi biurowej, pracowników przy pracach prostych w handlu i usługach, modelek, sprzedawców i demonstratorów. Takiej sytuacji w strukturze oferty pracy jeszcze nie było. W omawianym okresie dopiero na pozycji czwartej, jeśli chodzi o liczbę ofert, znaleźli się górnicy i robotnicy budowlani. W latach poprzednich ta grupa zawodowa znajdowała się na pierwszym lub drugim miejscu, natomiast w 2009r.w tej grupie zawodowej najwięcej ofert wpłynęło na stanowiska z branży budowlanej, natomiast dla górników wpłynęły zaledwie dwie oferty. Światowy kryzys gospodarczy niewątpliwie wpłynął na ograniczenie szeroko pojętych inwestycji w tym budowlanych, jednakże nie doprowadził do całkowitej zastoju w w/w branży. Coraz częściej osoby posiadające doświadczenie w branży budowlanej decydują się na otwarcie własnej firmy o w/w profilu ( osoby te w dużej części korzystają z jednorazowych środków na podjęcie działalności gospodarczej udzielanych przez PUP). Motorem takich działań w większości przypadków są niekorzystne dla pracownika warunki pracy oferowane przez wielu pracodawców brak legalności zatrudnienia, niskie uposażenie, - 15 -

nie przestrzeganie przepisów bhp i prawa pracy itp. W 2009r. odnotowany wzrost liczby ofert pracy dla grupy zawodowej Pracowników obsługi biurowej był czymś nowym, gdyż w 2008 roku w/w grupa znajdowała się na pozycji czwartej. W omawianym okresie można było zauważyć także znaczny wzrost zainteresowania szkoleniami w zakresie pracy biurowej. Odnosząc się do drugiej co do ilości ofert dużej grupy zawodowej Pracowników przy pracach prostych w handlu i usługach warto nadmienić, iż najwięcej ofert pracy zostało zgłoszonych na następujące stanowiska wchodzące w skład w/w grupy : pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i podobne, gospodarze budynków, portierzy, woźni i pokrewni, zamiatacze i pokrewni. Biorąc pod uwagę występujące w 2009 roku zapotrzebowanie na pracowników wykonujących prace proste, można stwierdzić, iż szanse na podjęcie zatrudnienia przez osoby o niskich kwalifikacjach zawodowych zwiększyły się. Jednakże wzrastająca w omawianym okresie liczba ofert dla osób o niskich kwalifikacjach zawodowych w pełni nie zaspokoiła istniejących potrzeb. V. Zawody deficytowe i nadwyżkowe w powiecie mikołowskim w 2009r. (T- II/P-4) Poniższa lista przedstawia grupę zawodów deficytowych w Powiecie Mikołowskim, uszeregowanych co do wielkości wskaźnika intensywności deficytu zawodów : 1. Cieśla 11,5000 2. Nauczyciel przedszkola 10,3333 3. Salowa 10,0000 4. Recepcjonista 8,0000 5. Tynkarz 7,5000 6. Wychowawca w placówkach oświatowych, wychowawczych i opiekuńczych 6,0000 7. Sanitariusz szpitalny 5,5000 8. Szlifierz metali 5,3333-16 -

9. Agent ubezpieczeniowy 4,0000 10. Przedstawiciel handlowy [przedstawiciel regionalny] 4,0000 11. Kasjer bankowy 4,0000 12. Pozostali spawacze i pokrewni 4,0000 13. Pokojowa [w hotelu] 4,0000 14. Posadzkarz 3,5000 15. Elektromonter instalacji elektrycznych 3,5000 16. Portier 3,5000 17. Ekspedient pocztowy 3,0000 18. Opiekunka domowa 3,0000 19. Wulkanizator 3,0000 20. Operator maszyn drogowych [zawód szkolny: mechanik maszyn i urządzeń drogowych] 3,0000) 21. Telemarketer 2,6667 22 Spedytor [zawód szkolny: Technik spedytor] 2,6667 23. Pracownik biurowy [zawód szkolny: Technik prac biurowych] 2,4416 24. Robotnik gospodarczy 2,3261 25. Brukarz 2,1250 26. Technik urządzeń sanitarnych 2,0000 27. Sekretarka 2,0000 28. Robotnik magazynowy 2,0000-17 -

29. Kierowca samochodu ciężarowego 1,6774 30. Operator maszyn do obróbki skrawaniem 1,6667 Wśród profesji generujących deficyt znajdowały się zawody z branży budowlanej takie jak: cieśla, tynkarz, brukarz, posadzkarz. To że powyższe zawody należą do zawodów deficytowych spowodowane jest przede wszystkim brakiem osób posiadających odpowiednie kwalifikacje w danym zakresie. I tak na terenie powiatu mikołowskiego żadna ze szkół ponadgimnazjalnych, nie kształci uczniów w tym zakresie. Nie lepiej wygląda sytuacja na terenie województwa śląskiego, gdzie tylko w dwóch szkołach ponad gimnazjalnych jest możliwa edukacja w tym charakterze. W praktyce kształcenie wyżej wspomnianych fachowców jest możliwe przede wszystkim w toku pracy na budowach i potrzeba kilku lat, aby stali się oni specjalistami w swojej dziedzinie. Brak możliwości kształcenia w wyżej opisanych zawodach, spowodowana jest brakiem zainteresowania tego rodzaju kształceniem ze strony młodzieży. Wśród zawodów deficytowych pojawiają się również zawody nie wymagające posiadania wysokich kwalifikacji zawodowych np.: salowa, pokojowa, portier, telemarketer, robotnik gospodarczy. Małe zainteresowanie w/w stanowiskami pracy wśród osób bezrobotnych spowodowane jest specyfiką pracy a także, mało korzystnymi warunkami finansowymi oferowanymi przez pracodawców. Oprócz zawodów deficytowych możemy wyróżnić grupę zawodów nadwyżkowych uszeregowanych co do wielkości wskaźnika intensywności nadwyżki zawodów : 1. Asystent ekonomiczny ( Zawód szkolny: Technik ekonomista) - 0,0085 2. Pozostali mechanicy pojazdów samochodowych - 0,0192 3. Technik mechanik - - 0,0226 4. Pozostali mechanicy -monterzy maszyn i urządzeń - 0,0286 5. Mechanik automatyki przemysłowej i urządzeń precyzyjnych - 0,0294 6. Górnik eksploatacji podziemnej - 0,0357 7. Technik rolnik -0,0435 8. Introligator poligraficzny -0,0455 9. Elektromechanik elektrycznych przyrządów pomiarowych - 0,0526 10. Pozostali mechanicy precyzyjni - 0,0526 11. Terapeuta zajęciowy - 0,0667-18 -

12. Specjalista do spraw marketingu i handlu (sprzedaży) - 0,0698 13. Krawiec -0,0707 14. Pozostali technicy gdzie indziej niesklasyfikowani - 0,0769 15. Technik farmaceutyczny - 0,0833 16. Technik informatyk - - 0,0833 17. Technik budownictwa - 0,0870 18. Nauczyciel języka obcego - - 0,1111 19. Prawnik legislator - 0,1333 20. Fizjoterapeuta - 0,1250 21. Fotograf - 0,1250 22. Frezer - 0,1250 23. Technik elektryk - 0,1286 24. Chemik technologia chemiczna - 0,1429 25. Inżynier elektryk - 0,1429 26. Ślusarz - 0,1489 27. Pozostali specjaliści do spraw ekonomicznych i zarządzania gdzie indziej niesklasyfikowani 0,1667 28. Tokarz - 0,1667 29. Lakiernik samochodowy - 0,1714 30. Mechanik samochodów osobowych - 0,1765 Analizując powyższe zestawienie można zauważyć,iż najwięcej zawodów generujących nadwyżkę należy do grupy zawodowej Robotnicy obróbki metali i mechanicy maszyn i urządzeń. Są to zawody, które wymagają posiadania specyficznych kwalifikacji i związanych z nimi umiejętności zawodowych podobnie jak w przypadku zawodów technicznych tj: technik farmaceutyczny, technik mechanik, technik budownictwa, technik informatyk, technik elektryk. Ich obecność w powyższym zestawieniu nie oznacza, że w tych zawodach nie ma możliwości zatrudnienia, pod warunkiem, że jednostka nie zawęża zakresu swych poszukiwań jedynie do obszaru powiatu mikołowskiego. Obecnie, aby znaleźć zatrudnienie wymagana jest od potencjalnych pracowników duża mobilność i dyspozycyjność oraz aktywność w poszukiwaniu pracy. W/w opracowaniu nie zostały uwzględnione dane dotyczące zawodów generujących maksymalny deficyt i maksymalną nadwyżkę ( zgodnie z zaleceniami Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej). - 19 -

Wnioski końcowe : skutki ogólnoświatowego kryzysu gospodarczego zaczynają docierać na lokalny rynek pracy, czego efektem jest między innymi wzrost liczby osób bezrobotnych zarejestrowanych w PUP Mikołów. w 2009 roku można odnotować znaczny spadek zgłaszanych przez pracodawców wolnych miejsc pracy w porównaniu do roku 2008r. ( o 2088 wolnych miejsc pracy). rynek pracy w 2009 roku był rynkiem pracodawcy, a nie rynkiem pracownika jak to miało miejsce w roku poprzednim tj. w 2008 r. w omawianym okresie można zaobserwować tendencję wzrostową, jeżeli chodzi o liczbę ofert dla osób o niskich kwalifikacjach zawodowych. Ponadto w 2009 roku najliczniej poszukiwani na rynku pracy byli pracownicy administracyjno biurowi ( największa ilość zgłaszanych przez pracodawców wolnych miejsc pracy). nadal w dyspozycji urzędu pracy pozostaje wiele ofert pracy, których nie można zrealizować, pomimo tego, że w ewidencji figurują osoby o pożądanych kwalifikacjach, umiejętnościach. Niemożność realizacji wolnych miejsc pracy spowodowana jest między innymi długotrwałą przerwę w zatrudnieniu, dezaktualizację uprawnień zawodowych, wiek, a także nieatrakcyjne warunki pracy oferowane przez pracodawców. Nie można pominąć faktu, iż osoby bezrobotne często odmawiają z tych przyjęcia proponowanych przez Urząd Pracy ofert pracy. Przyczyną odmowy przyjęcia oferty zatrudnienia jest często także fakt, że wiele osób bezrobotnych zgłasza się do urzędu pracy w związku z koniecznością uzyskania ubezpieczenia zdrowotnego oraz świadczeń opieki społecznej i osoby te nie są zainteresowane pracą lub inną formą aktywności zawodowej. ( kobiety posiadające małe dzieci ) w omawianym okresie mamy do czynienia podobnie jak w latach poprzednich ze zjawiskiem feminizacji ponad 50 % ogółu osób zarejestrowanych w PUP Mikołów stanowią kobiety. - 20 -

należałoby dopasować strukturę kształcenia do potrzeb rynku pracy. Szczególny nacisk powinien być położony przede wszystkim na zreformowanie szkolnictwa zawodowego na rynku pracy zaczyna brakować specjalistów w określonych dziedzinach zawodowych np.: cieśli, zbrojarzy itp. - 21 -