Karty pracy Język polski Imię i nazwisko ucznia... Klasa... Numer w dzienniku... GSP014
Instrukcja Uważnie czytaj teksty zadań i polecenia. rozwiązania wpisuj długopisem lub piórem. Nie używaj długopisu w kolorze czerwonym. W zadaniach, w których masz do wyboru odpowiedź A, B, C lub D, otocz kółkiem poprawną odpowiedź. Jeżeli się pomylisz, przekreśl źle wybraną odpowiedź i otocz kółkiem poprawną. Odpowiedzi do zadań zapisz czytelnym pismem w wyznaczonym miejscu. Na rozwiązanie zadań masz 40 minut. Życzymy powodzenia! 2
Serce, które waży... 350 kg! Dzwon Zygmunt, zwany dzwonem królów i królem dzwonów, został ufundowany przez Zygmunta I Starego 1 i znajduje się w katedrze wawelskiej. Imię otrzymał na cześć swojego fundatora. Został odlany w 1520 roku przez ludwisarza z Norymbergi 2 Hansa Behama. Swój czysty głos zawdzięcza jak głosi legenda złotej strunie nadwornego poety Bekwarka, którą mistrz Beham wrzucił do płynnego spiżu 3. Na płaszczu dzwonu 4 widoczne są postacie św. Zygmunta i św. Stanisława, herby Polski i Litwy, a także napis: Bogu Najlepszemu, Największemu i Dziewicy Bogurodzicy, świętym patronom swoim, znakomity Zygmunt, król Polski, ten dzwon, godny wielkości umysłu i czynów swoich, kazał sporządzić Roku Pańskiego 1520. W kolosie ważącym ponad 12 ton bije 365-kilogramowe serce. Oryginalne, pierwsze serce dzwonu wykuto z żelaza. Miało 218,5 cm długości i ważyło 323 kilogramy. Pierwszy raz uderzyło w zawieszony na potężnym jarzmie 5 kielich Zygmunta 13 lipca 1521 roku, na uroczystość św. Małgorzaty. Służyło przez 479 lat, wykonując w tym czasie około 12 milionów uderzeń. Pękało czterokrotnie po raz pierwszy w 1859 roku, po raz ostatni w Wigilię Bożego Narodzenia 2000 roku. Uszkodzone serce zostało zastąpione nowym, które bije od 14 kwietnia 2001 roku. Pęknięcie serca zwiastuje podobno złe czasy dla Polski, jego dotknięcie zaś ma przynosić szczęście. W czasach I Rzeczypospolitej głos Zygmunta rozlegał się nad dachami Krakowa ponad 100 razy w roku. Dzisiaj dzieje się to znacznie rzadziej ( od wielkiego dzwonu ), z okazji świąt kościelnych. Ponadto istnieją okazje specjalne uroczyste wydarzenia rangi państwowej lub kościelnej. Głos Zygmunta przynosi także smutne wieści o śmierci i pogrzebach wielkich Polaków. Dzwon żegnał między innymi Tadeusza Kościuszkę, Adama Mickiewicza oraz Józefa Piłsudskiego, płakał, gdy 2 kwietnia 2005 roku umarł Jan Paweł II. Najdłużej, bo całą godzinę, bił z okazji jubileuszu 1000-lecia chrztu państwa polskiego w 1966 r., zaś 16 sierpnia 2002 roku przez pół godziny witał odbywającego pielgrzymkę Jana Pawła II. Głos dzwonu rozbrzmiewał także 1 września 1939 roku, kiedy Polska została zaatakowana przez III Rzeszę oraz 30 kwietnia 2004 roku z okazji przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Na podstawie: www.katedra-wawelska.pl oraz M. Hyla, Serce, które waży 350 kg!, w: Niedziela. Tygodnik Katolicki 1 Zygmunt I Stary władca z dynastii Jagiellonów, ur. 1 I 1467 w Kozienicach, zm. 1 IV 1548 w Krakowie, król Polski i wielki książę litewski od 1506; syn Kazimierza IV Jagiellończyka i Elżbiety Rakuszanki, młodszy brat Władysława II, Jana I Olbrachta i Aleksandra, żonaty z Barbarą Zapolyą (1512), a następnie z Boną Sforzą d Aragona (1518), ojciec Zygmunta II Augusta. 2 Norymberga miasto w Niemczech. 3 spiż stop miedzi z cyną, cynkiem i ołowiem, czasem zaliczany do brązów. 4 płaszcz dzwonu część zwana także z powodu swojego charakterystycznego wyglądu kielichem lub czaszą dzwonu. 5 jarzmo urządzenie przytrzymujące, łączące coś, spinające części czegoś.
1. Tekst poświęcony jest A. ważnym wydarzeniom z historii Polski. B. fundatorowi dzwonu Zygmunt. C. ważnym postaciom historycznym. D. historii dzwonu Zygmunta. 2. Uzupełnij notatkę na temat dzwonu. Fundator....................................................... Wykonawca.................................................... Rok odlania dzwonu.............................................. Miejsce zawieszenia.............................................. Data pierwszego uruchomienia..................................... 3. Podkreśl wszystkie poprawne informacje. Dzwon Zygmunt został wykonany ze stopionych ze sobą metali: brązu / cyny / żelaza / cynku / ołowiu / srebra / miedzi. 4. Rozwiąż rebus, aby nazwać rzemieślnika zajmującego się odlewaniem dzwonów i innych przedmiotów z brązu, spiżu, miedzi i mosiądzu. Zapisz rozwiązanie. stro + ór + i + Rozwiązanie:......................................................... 5. Na podstawie drugiego akapitu tekstu nazwij wskazane części dzwonu i podaj o jednej z nich najważniejsze informacje. hu 1)................... 3)................... 2)................... długość................ poprzednia waga......... obecna waga............
6. Rok, w którym po raz pierwszy pękło serce dzwonu, mieści się w przedziale czasu zaznaczonym na taśmie chronologicznej numerem 1 2 3 4 1500 1600 1700 1800 1900 A. 1 B. 2 C. 3 D. 4 7. Uzupełnij zdanie odpowiednim cytatem z pierwszego akapitu tekstu. Niektórzy twierdzą, że Zygmunt ma wyjątkowo piękny i czysty dźwięk dzięki............................................................... 8. Zygmunt nazywany jest dzwonem królów i królem dzwonów. Podkreśl w tabeli poprawne stwierdzenie i nazwę środka stylistycznego. Powyższe określenie może być rozumiane dosłownie Powyższe określenie nie może być rozumiane dosłownie i jest porównaniem. epitetem. powtórzeniem. przenośnią. 9. Wyjaśnij w 2 3 zdaniach, jak rozumiesz wyrażenie dzwonem królów i królem dzwonów. Wykorzystaj informacje z tekstu.
10. Co oznacza wyrażenie od wielkiego dzwonu? A. Wtedy, gdy coś odbywa się bardzo rzadko, przy wyjątkowych okazjach. B. Wtedy, gdy przypada ustalone przez zwyczaj święto. C. Wtedy, gdy dzieje się coś ważnego. D. Wtedy, gdy bije potężny dzwon. 11. Z tekstu wynika, że mówiąc o dzwonie, Polacy traktują go jak człowieka. Odszukaj w ostatnim akapicie tekstu i zapisz dwa czasowniki, który pełnią funkcję uosobienia................................................................................................................................. 12. Kim były postacie, na których pogrzebach bił Zygmunt? Wpisz w każdą lukę informację wybraną z podanych. papież przywódca powstania naczelnik państwa poeta Tadeusz Kościuszko.................................................. Adam Mickiewicz................................................... Józef Piłsudski...................................................... Jan Paweł II........................................................ 13. Podkreśl w każdym zdaniu jeden z wyróżnionych wyrazów lub jedno z wyrażeń. Skorzystaj z informacji zawartych w drugim akapicie tekstu. Z Zygmuntem związane są pewne fakty / przesądy znane nie tylko mieszkańcom Krakowa. Ludzie wierzą / są pewni, że pęknięcie serca dzwonu zwiastuje światu / krajowi nieszczęście. Za to dotknięcie serca Zygmunta ma zapewnić zgodę i pokój / szczęście osobiste. 14. Kto był następcą tronu fundatora dzwonu Zygmunt? A. Zygmunt II August. B. Władysław II. C. Kazimierz IV. D. Jan I Olbracht.
15. Na podstawie informacji z pierwszego przypisu pod tekstem nazwij wskazane postaci przedstawione na obrazie Jana Matejki.............................................. J. Matejko, Zawieszenie dzwonu Zygmunta na wieży katedry w roku 1521 w Krakowie, 1874 r., Muzeum Narodowe w Warszawie 16. Zawieszenie dzwonu Zygmunta było wydarzeniem niezwykle ważnym, co potwierdza zachowanie postaci przedstawionych przez Jana Matejkę. Na podstawie obrazu podaj informacje o zachowaniu wymienionych niżej osób, potwierdzającym wyjątkowość chwili. król............................................................... królowa........................................................... biskup.............................................................
17. Obraz Jana Matejki przedstawiający moment zawieszenia dzwonu na wieży katedry powstał w wieku A. XVII. C. XIX. B. XVIII. D. XX. 18. W jaki sposób malarz pokazał, że dzwon ma ogromny ciężar? Podaj dwie informacje. 19. Napisz 2 3-zdaniowy tekst, w którym zachęcisz uczniów swojej klasy do zorganizowania wycieczki do Krakowa i obejrzenia dzwonu Zygmunta. 20. Wyobraź sobie, że byłeś jednym ze świadków zawieszania dzwonu Zygmunta. Napisz do przyjaciela list, w którym opowiesz o tym wydarzeniu i opiszesz swoje wrażenia.