Biblioteka Przewoźnika Czas pracy kierowców najnowsze zmiany wzory dokumentów porady ekspertów przykłady rozliczeń
Czas pracy kierowców najnowsze zmiany Wzory dokumentów, porady ekspertów, przykłady rozliczeń Ewa Matejczyk, Joanna Wegner-Kowalska, Łukasz Prasołek, Adam Hrycak
Autorzy: Ewa Matejczyk prawnik specjalizujący się w przepisach transportowych Joanna Wegner-Kowalska adwokat, były asystent sędziego Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi Łukasz Prasołek asystent sędziego w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego, specjalista z zakresu czasu pracy kierowców, były pracownik PIP Adam Hrycak prawnik, ekspert w dziedzinie prawa transportowego Redakcja: Izabela Kunowska Konsultant merytoryczny: Bartłomiej Muc prawnik, ekspert w zakresie analizy i rozliczania czasu pracy kierowców, współwłaściciel Kancelarii Transportowej KOBEN Menedżer produktu: Alina Sulgostowska Kierownik marketingu i sprzedaży: Agnieszka Konopacka-Kuramochi Zdjęcie na okładce: fotolia.pl Korekta: Zespół Koordynator produkcji: Mariusz Jezierski Druk: Miller Skład i łamanie: Dariusz Ziach ISBN 978-83-269-4327-0 Copyright by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. Warszawa 2015 Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. ul. Łotewska 9a, 03-918 Warszawa, tel. 22 518 29 29, faks 22 617 60 10, e-mail: cok@wip.pl NIP: 526-19-92-256, KRS: 0000098264 Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie, XIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego, Wysokość kapitału zakładowego 200.000 zł. Publikacja Czas pracy kierowców najnowsze zmiany została przygotowana z zachowaniem najwyższej staranności i wykorzystaniem wysokich kwalifikacji, wiedzy oraz doświadczenia jej twórców. Zaproponowane w niej wskazówki, porady i interpretacje dotyczą sytuacji typowych. Ich zastosowanie w konkretnym przypadku może wymagać dodatkowych, pogłębionych konsultacji. Opublikowane rozwiązania nie mogą być traktowane jako oficjalne stanowisko organów i urzędów państwowych. W związku z powyższym autorzy, konsultanci oraz redakcja nie mogą ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w publikacji Czas pracy kierowców najnowsze zmiany wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przypadków.
Spis treści Spis treści Wstęp... 5 Rozdział 1. Ustawa o czasie pracy kierowców informacje podstawowe... 7 1.1. Kogo dotyczy ustawa... 7 1.2. Definicje... 8 Rozdział 2. Obowiązki kierowców wynikające z przepisów... 15 2.1. Czas pozostawania w dyspozycji... 16 2.2. Czas jazdy... 18 2.3. Przerwy w jeździe... 20 2.3.1. Prawidłowa przerwa w jeździe ciągłej... 21 2.3.2. Przerwa dzielona... 22 2.3.3. Przerwy załogi 2-osobowej... 24 2.4. Odpoczynki... 26 2.4.1. Odpoczynek dzienny... 26 2.4.2. Odpoczynek tygodniowy... 29 2.5. Dzienny czas pracy... 32 2.6. Tygodniowy czas pracy... 32 2.7. Przerwy w pracy... 33 2.8. Pora nocna... 35 2.9. Ewidencja czasu pracy... 36 2.9.1. Jak prowadzić ewidencję... 36 2.9.2. Okresy podlegające kontroli... 37 2.9.3. Oświadczenie o wykonywaniu pracy dla innego przedsiębiorcy... 37 Rozdział 3. Umowa AETR jak rozporządzenie nr 561/2006... 41 3.1. Zakres obowiązywania AETR... 42 3.2. Czas jazdy bez przerwy... 42 3.3. Czas dziennego odpoczynku... 43 3.4. Odpoczynek regularny podzielony... 43 3.5. Odpoczynek dzienny w załodze... 44 3.6. Odpoczynek tygodniowy... 44 3.7. Pojazd transportowany promem lub pociągiem... 45 3.8. Kontrola czasu pracy kierowcy... 45 3.9. Tachograf cyfrowy... 46 Rozdział 4. Francja kary za regularny odpoczynek w aucie... 47 4.1. Prawo Francji do ustalenia kar... 47 3
Czas pracy kierowców najnowsze zmiany 4.2. Kary dla wszystkich... 48 4.3. W trakcie kontroli drogowych... 48 4.4. Wielokrotne naruszenie zasady... 49 4.5. Dowody uniewinniające firmę... 50 4.6. Odpowiedzialność po stronie firmy... 50 4.7. Bezpieczeństwo samochodów... 50 4.8. Jak jest w Belgii... 51 Rozdział 5. Nowe rozporządzenie nr 165/2014 co się zmieniło, a co jeszcze się zmieni... 53 5.1. Zmiany, które już obowiązują... 53 5.1.1. Nieobowiązkowe zaświadczenie o działalności... 53 5.1.2. 100 kilometrów bez tachografu... 55 5.1.3. Warsztaty bardziej kontrolowane... 56 5.2. Zmiany, które wchodzą w życie w 2016 roku... 56 5.2.1. Inteligencja tachografu... 57 5.2.2. Zdalna kontrola... 58 5.2.3. Zabezpieczenia i przeglądy tachografów... 59 5.2.4. Zastępcza karta kierowcy... 61 5.2.5. Uprawnienia służb kontrolnych... 62 Rozdział 6. Wzory dokumentów... 63 6.1. Karta drogowa... 63 6.2. Zaświadczenie o nieprowadzeniu pojazdu... 65 6.3. Oświadczenie kierowcy o wymiarze zatrudnienia... 67 6.4. Oświadczenie o wykonywaniu usług na rzecz innej firmy... 68 6.5. Oświadczenie dotyczące ewidencji pracownika z poprzedniego miejsca zatrudnienia... 69 6.6. Wzór tygodniowej ewidencji czasu pracy... 70 6.7. Informacja o przepisach czasu pracy dla kierowcy pojazdu o dmc powyżej 3,5 t lub do przewozu więcej niż 9 osób wraz z kierowcą... 71 6.8. Zarządzenie o przepisach dotyczących czasu pracy... 74 Rozdział 7. Tekst ustawy o czasie pracy kierowców... 77 Rozdział 8. Taryfikator kar ITD... 95 Rozdział 9. Ważne adresy i numery telefonów... 111 Podstawa prawna... 119 4
WSTĘP Planowanie czasu pracy kierowców, jego rejestrowanie i kontrolowanie to trudne i ważne czynności. Zwłaszcza że kwestia ta podlega ciągłym kontrolom ze strony Państwowej Inspekcji Pracy oraz Inspekcji Transportu Drogowego. Panowanie nad prawidłowością rozliczeń czasu pracy kierowców jest dodatkowo trudne z powodu często zmieniających się regulacji prawnych. Obecnie mamy za sobą zmianę sprzed 2 lat, z 2013 roku. Jednak pojawiły się nowe wytyczne, które wprowadziły nieco zawirowania. Od 2 marca 2015 r. obowiązuje część przepisów rozporządzenia nr 165/2014, umowa AETR odnosi się do regulacji czasu pracy kierowców, tak jak rozporządzenie nr 561/2006, a Francja oraz Belgia wprowadziły kary za odbieranie regularnych odpoczynków tygodniowych w pojazdach. Niniejsza publikacja jest skierowana do wszystkich osób zajmujących się zawodowo transportem, do osób odpowiedzialnych za planowanie i rozliczanie czasu pracy, jak również do samych kierowców. Treści w niej zawarte mają za zadanie ułatwić interpretację przepisów. Konkretne przykłady pomogą rozstrzygnąć niejasne kwestie, z jakimi na co dzień borykają się przewoźnicy oraz ich pracownicy. 5
ROZDZIAŁ 1. USTAWA O CZASIE PRACY KIEROWCÓW INFORMACJE PODSTAWOWE 1.1. Kogo dotyczy ustawa Obecnie ustawa o czasie pracy kierowców dotyczy: kierowców zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, przedsiębiorców osobiście kierujących pojazdami podczas wykonywania przewozów drogowych (w tym nie tylko transport drogowy, ale również przewóz drogowy na potrzeby własne oraz każdy inny przewóz w rozumieniu rozporządzenia nr 561/2006) oraz osób niezatrudnionych przez przedsiębiorcę, lecz wykonujących przewozy drogowe na jego rzecz. Są to kierowcy zatrudnieni na podstawie umów cywilnoprawnych (umowy zlecenia) oraz przedsiębiorcy kierowcy, czyli tzw. samozatrudnieni, którzy prowadzą własną działalność gospodarczą, ale nie mają firmy transportowej, lecz świadczą usługi kierowania pojazdami dla innych przedsiębiorców przewoźników posiadających licencję transportową. Ten podział jest dość jasny i wiadomo, kto do jakiej grupy jest przyporządkowany. Pojawiały się jednak wątpliwości, do której grupy przypisać 7
Czas pracy kierowców najnowsze zmiany kierowców prowadzących własną działalność gospodarczą, ale niedysponujących licencją na transport ani zaświadczeniem na wykonywanie przewozów na potrzeby własne. Z jednej strony prowadząc działalność gospodarczą we własnym imieniu, formalnie są przedsiębiorcami. Z drugiej zaś pracują dla innych przewoźników, świadcząc na ich rzecz usługi kierowania pojazdem. W efekcie nie mogą samodzielnie decydować o wykonywanych przewozach, realizują je bowiem na rzecz firm transportowych, a nie we własnym imieniu. Jednak już teraz wiadomo, że kierowcy prowadzący własną działalność gospodarczą, nieposiadający licencji wspólnotowej lub innego dokumentu uprawniającego do wykonywania przewozów drogowych, którzy świadczą usługi kierowania pojazdem na rzecz podmiotów posiadających takie dokumenty, zaliczani są do drugiej grupy. UWAGA Normy ustawy stosuje się wobec przedsiębiorcy osobiście wykonującego przewozy oraz niezatrudnionego kierowcy również wtedy, gdy są oni jednocześnie zatrudnieni jako kierowcy na podstawie stosunku pracy (np. w innym przedsiębiorstwie). Przepisy ustawy o czasie pracy kierowców mają zastosowanie tylko do kierowców podlegających regulacjom ustawy o transporcie drogowym. Nie obejmują zatem kierowców pojazdów o dmc poniżej 3,5 t ani kierowców, którzy wykonują przewozy osobowe pojazdami do 9 miejsc, licząc łącznie z kierowcą. 1.2. Definicje Kierowca osoba, która prowadzi pojazd nawet przez krótki okres lub która przewożona jest w pojeździe w celu podjęcia w ramach swoich obowiązków jego prowadzenia w razie potrzeby. 8
Rozdział 1. Ustawa o czasie pracy kierowców informacje podstawowe Stanowisko pracy kierowcy oznacza: a) siedzibę pracodawcy, na rzecz którego kierowca wykonuje swoje obowiązki, oraz inne miejsce prowadzenia działalności przez pracodawcę, w szczególności filie, przedstawicielstwa i oddziały, b) pojazd, który kierowca prowadzi, c) każde inne miejsce, w którym kierowca wykonuje czynności związane z wykonywanymi przewozami drogowymi. Przedsiębiorca osobiście wykonujący przewozy przedsiębiorca posiadający zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego, licencję na transport drogowy lub zaświadczenie na wykonywanie przewozów na potrzeby własne, który osobiście kieruje pojazdem. Kierowca zatrudniony na podstawie umów prawa cywilnego kierowca wykonujący przewozy na podstawie np. umowy zlecenia lub umowy o dzieło. Kierowca samozatrudniony kierowca prowadzący własną działalność gospodarczą polegającą na świadczeniu usług kierowania pojazdem na rzecz firm wykonujących przewozy. Czas pracy kierowców czasem pracy przedsiębiorców i kierowców niepozostających w stosunku pracy oraz tych pracujących na podstawie umowy o pracę jest czas od rozpoczęcia do zakończenia pracy, w którym pozostają na swoich stanowiskach pracy, będąc w dyspozycji podmiotu, dla którego wykonują inne czynności, określone w art. 6 ust. 1 ustawy o czasie pracy kierowców, lub pozostają w gotowości w rozumieniu art. 6 ust. 2 tej ustawy. Czas prowadzenia pojazdu czas trwania czynności prowadzenia pojazdu zarejestrowany: automatycznie lub półautomatycznie przez urządzenie pomiarowo- -kontrolne bądź 9
Czas pracy kierowców najnowsze zmiany ręcznie w przypadkach określonych w art. 16 ust. 2 rozporządzenia nr 3821/85, czyli dla wszystkich przewozów, w sytuacji gdy tachograf nie działa lub działa wadliwie, oraz gdy karta kierowcy działa wadliwie, zostanie zniszczona, zgubiona lub skradziona. Dzienny czas prowadzenia pojazdu łączny czas prowadzenia pojazdu od zakończenia jednego dziennego odpoczynku do rozpoczęcia następnego dziennego odpoczynku lub pomiędzy dziennym a tygodniowym odpoczynkiem. Tygodniowy czas prowadzenia pojazdu łączny czas prowadzenia pojazdu w ciągu tygodnia. Tydzień okres pomiędzy godziną 0.00 w poniedziałek i godziną 24.00 w niedzielę. Okres prowadzenia pojazdu łączny czas prowadzenia pojazdu od chwili rozpoczęcia przez kierowcę prowadzenia pojazdu po odpoczynku lub przerwie do momentu rozpoczęcia odpoczynku lub przerwy. Okres prowadzenia pojazdu może być ciągły albo przerywany. Pora nocna okres czterech godzin pomiędzy godziną 00.00 a godziną 7.00; definicję pory nocnej zawartą w art. 2 pkt 6a ustawy o czasie pracy kierowców stosuje się wyłącznie do celów ustalania czasu pracy. Czas pozostawania w gotowości czas poza przyjętym rozkładem czasu pracy, w którym kierowca pozostaje na stanowisku pracy kierowcy w gotowości do wykonywania pracy, w szczególności podczas oczekiwania na załadunek lub rozładunek, których przewidywany czas trwania nie jest znany kierowcy przed wyjazdem albo przed rozpoczęciem danego okresu. W przypadku kierowców samozatrudnionych i kierowców pracujących na zlecenie czas pozostawania w gotowości jest wliczany do czasu pracy. 10
Rozdział 1. Ustawa o czasie pracy kierowców informacje podstawowe Przerwa w pracy kierowcy okres, w którym kierowca nie może prowadzić pojazdu ani wykonywać żadnej innej pracy, wykorzystywany wyłącznie do wypoczynku. Odpoczynek dzienny dzienny okres, w którym kierowca może swobodnie dysponować swoim czasem. Obejmuje on regularny dzienny odpoczynek lub skrócony dzienny odpoczynek: regularny dzienny odpoczynek nieprzerwany odpoczynek trwający co najmniej 11 godzin. Okres ten może być podzielony na 2 części, z których pierwsza musi trwać nieprzerwanie przez co najmniej 3 godziny, druga zaś co najmniej 9 godzin, skrócony dzienny odpoczynek nieprzerwany odpoczynek trwający co najmniej 9 godzin, ale krócej niż 11 godzin. Odpoczynek tygodniowy tygodniowy okres, w którym kierowca może swobodnie dysponować swoim czasem, obejmuje regularny tygodniowy odpoczynek lub skrócony tygodniowy odpoczynek. Rozpoczyna się nie później niż po zakończeniu sześciu okresów 24-godzinnych, licząc od końca poprzedniego tygodniowego odpoczynku: regularny tygodniowy odpoczynek odpoczynek trwający co najmniej 45 godzin, skrócony tygodniowy odpoczynek odpoczynek trwający krócej niż 45 godzin, który można skrócić do nie mniej niż 24 kolejne godzin. Podróż służbowa każde zadanie służbowe polegające na wykonywaniu, na polecenie pracodawcy: a) przewozu drogowego poza miejscowość, w której znajduje się siedziba pracodawcy, na rzecz którego kierowca wykonuje swoje obowiązki, oraz inne miejsce prowadzenia działalności przez pracodawcę, w szczególności filie, przedstawicielstwa i oddziały, lub b) wyjazdu poza miejscowość, w której znajduje się siedziba pracodawcy, na rzecz którego kierowca wykonuje swoje obowiązki, oraz inne miejsce prowadzenia działalności przez pracodawcę, w szczególności filie, przedstawicielstwa i oddziały w celu wykonania przewozu drogowego. 11