Protokół nr 3/13 z kontroli Komisji Rewizyjnej z dnia 31 października 2013 r. w sprawie: kontroli w zakresie realizacji usług opiekuńczych w Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej w Czerwonaku. Kontrolę podjęto na podstawie uchwały nr 4/2013 Komisji Rewizyjnej z dnia 13 czerwca 2013 r., do przeprowadzenia której wyznaczeni zostali: - Tatiana Kędziora - przewodniczący zespołu - Robert Maciejewski - członek zespołu Kontrola odbyła się w dwóch etapach: I. Etap pierwszy Zespół kontrolny spotkał się w siedzibie Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Czerwonaku z Panią Małgorzatą Brzezińską Karzek Dyrektorem GOPS, Panią Renatą Waszkiel Kierownikiem Działu Usług Opiekuńczych oraz Panią Beatą Gryską pracownikiem, opiekunką świadczącą usługi opiekuńcze w domu chorego w Gminie Czerwonak. Zespół kontrolny otrzymał następujące informacje od ww. osób o świadczonych usługach na rzecz osób chorych, samotnych, niepełnosprawnych korzystających z usług opiekuńczych na terenie domu. Usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania są częścią usług społecznych służących zaspakajaniu indywidualnych potrzeb zarówno osób chorych i ich rodzin finansowanych ze środków publicznych. Na terenie Gminy Czerwonak głównym organizatorem usług opiekuńczych jest GOPS w Czerwonaku i działająca w nim Sekcja Usług Opiekuńczych, która to zadanie realizuje. Usługi opiekuńcze świadczone są w miejscu zamieszkania chorego zgodnie z ustawą o pomocy społecznej, jako zadanie własne gminy realizowane na podstawie: - art. 17, 50 i 51 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, - przepisów lokalnych uchwały Rady Gminy Czerwonak, - rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 września 2005 r. w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych. Gmina Czerwonak liczy 25 tys mieszkańców w tym: - po 65 r. życia 2065 osób; - po 80 r. życia 419 osób. Wśród świadczeniobiorców otrzymujących pomoc w postaci usług opiekuńczych w 2012 r. największą grupę stanowiły osoby w przedziale wiekowym między 61 a 80 rokiem życia i po 80 roku życia. Osoby najstarsze (81 lat i więcej) stanowiły nieznaczną grupę wszystkich klientów korzystających z pomocy w postaci usług opiekuńczych. W grupie tej korzystających osób z usług opiekuńczych zdecydowaną większość we wszystkich przedziałach wiekowych stanowiły kobiety. Miejsce zamieszkania świadczeniobiorców usług rozkładało się w większości równomiernie miejscowościami, proporcjonalnie do liczby mieszkańców, przeważały osoby zamieszkujące Czerwonak, Owińska i Koziegłowy. 1. Sekcja usług opiekuńczych zaspokaja potrzeby osób wymagających opieki i pielęgnacji z powodu wieku, choroby, niepełnosprawności lub innych przyczyn. 1
2. Do głównych zadań sekcji należy przeprowadzanie wywiadów środowiskowych oraz świadczenie pracy socjalnej na rzecz odbiorców usług opiekuńczych, osób w podeszłym wieku i niepełnosprawnych. Wykonuje to dwóch pracowników socjalnych Pani Karolina Koralewska oraz Pani Hanna Zawadka. 3. Świadczenia opiekuńcze w domu chorego realizuje 7 opiekunek zatrudnionych na 6,5 etatu. 4. Usługi opiekuńcze w podstawowym zakresie obejmują: - czynności o charakterze o gospodarczym, - czynności o charakterze pielęgnacyjno-higienicznym zgodnie z opracowanym indywidualnym planem i zakresem czynności oraz wspieranie w podstawowych czynnościach życia codziennego, - załatwianie spraw poza miejscem zamieszkania, - wykonywanie innych czynności (niewynikających z zakresu podstawowego), a których realizacja jest konieczna ze względu na dobro usługobiorcy np. usługi wspomagające, a więc wszystkie działania opiekunek nakierowane na aktywizowanie sprawnościowe podopiecznych w celu utrzymania na jak najlepszym poziomie aktywności psychofizycznej, udział w zajęciach terapii zajęciowej oraz aktywizacja w kierunku udziału w zajęciach Klubów Seniora działających na terenie gminy, czy też usługi organizacyjne, zapewnianie kontaktów z otoczeniem, zaspakajanie wszystkich potrzeb wynikających z indywidualnych uzasadnionych potrzeb osoby starszej i chorej. 5. W 2013 r. Sekcja usług opiekuńczych świadczy usługi dla ok. 30 osób miesięcznie z terenu Gminy Czerwonak, które ze względu na chorobę, wiek, samotność oraz niepełnosprawność wymagają częściowej opieki i pomocy w zaspakajaniu niezbędnych potrzeb życiowych. 6. W celu podniesienia jakości życia tych osób sekcja współpracuje z Sekcją Metodyczną, Profilaktyki i Terapii, Klubem Seniora, Klubem Pracy, służbą zdrowia, organizacjami pozarządowymi oraz wolontariatem. 7. Komisja została zapoznana z procedurami obowiązującymi przyznanie pomocy w formie usług opiekuńczych. Wniosek o przyznanie pomocy w formie usług opiekuńczych może złożyć każdy, kto ma informację o osobie wymagającej pomocy. Usługi opiekuńcze przyznaje Dyrektor GOPS w Czerwonaku po przeprowadzeniu rodzinnego wywiadu środowiskowego (część I) w miejscu zamieszkania osoby z pełną dokumentacją, jak również po przeprowadzeniu wywiadu środowiskowego (część II) u osób zobowiązanych do opieki nad osobą zależną. Podczas wywiadu określa się: - rodzaj, zakres oraz dzienny wymiar świadczonych usług, - okres, przez który mają być świadczone, - wysokość i sposób pobierania opłaty za świadczone usługi, w zależności od posiadanego dochodu. Wymaganymi dokumentami są: - dowód osobisty, - zaświadczenie lekarskie zawierające wskazania, co do zakresu i proponowanego wymiaru usług opiekuńczych o charakterze pielęgnacyjnym, - zaświadczenie o dochodach (decyzja organu emerytalno-rentowego, decyzji o przyznaniu zasiłku stałego, zaświadczenie z pracy o zarobkach (netto) członków rodziny z miesiąca poprzedzającego zgłoszenie wniosku. 2
8. Odpłatność za usługi ustala się zgodnie z Uchwałą Nr 353/XLIX/2010 Rady Gminy Czerwonak z dnia 18 lutego 2010 roku w sprawie w sprawie szczególnych warunków przyznawania i odpłatności za usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze oraz warunków częściowego lub całkowitego zwolnienia od opłat, jak również trybu ich pobierania. 9. Sekcja Usług Opiekuńczych również podjęła wspólne działania i współpracę ze Spółdzielnią Socjalną Dąb w Czerwonaku, gdzie osoby potrzebujące wsparcia w formie usług opiekuńczych zostały objęte pomocą przez członków i pracowników Spółdzielni w ramach umów cywilnoprawnych z osobami zainteresowanymi. 10. Osoby, których stan zdrowia uniemożliwia dalsze funkcjonowanie w swoim miejscu zamieszkania, a usługi opiekuńcze były niewystarczające, za zgodą tych osób skompletowano dokumenty do Domów Pomocy Społecznej. W 2012 r. skierowano do DPS 3 osoby tj. Środowiskowego Domu Samopomocy dla osób upośledzonych, ZOL w Poznaniu przy ul. Mogileńskiej. W czasie kontroli zespół kontrolujący wspierał się sprawozdaniem z działalności Sekcji Usług Opiekuńczych w GOPS w Czerwonaku za rok 2012 oraz podstawą prawną m.in. 1. ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej; 2. uchwała nr 353/XLIX/2010 Rady Gminy Czerwonak z dnia 18 lutego 2010 r. w sprawie szczegółowych warunków przyznawania i odpłatności za usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze oraz warunków częściowego lub całkowitego zwolnienia od opłat, jak również trybu ich pobierania; 3. rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 września 2005 r. w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych. II. Etap drugi wyjazd zespołu kontrolnego do 3 osób korzystających z usług opiekuńczych w domu chorego, które wyraziły zgodę na spotkanie w w/w temacie. BOLECHOWO, LAT Pomagają mu 2 opiekunki, 6 godzin dziennie. Jest bardzo zadowolony z ich pomocy i zaangażowania. Mieszka na parterze nowego budynku. Mieszkanie przystosowane dla osoby niepełnosprawnej. Obiady ma dowożone catering. Pan uważa, że powinien być częściej poddany rehabilitacji. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Czerwonaku złożył wniosek do Regionalnego Ośrodka Pomocy Społecznej (ROPS) w Poznaniu. W najbliższym czasie konkurs powinien być rozstrzygnięty. Jeżeli nie uda się otrzymać pomocy od ROPS, to złożony zostanie wniosek o pomoc rehabilitacyjną w ramach konkursu z Pożytku Publicznego Gminy Czerwonak. OWIŃSKA, LAT Pani jest osobą niewidomą. Porusza się przy pomocy balkonika. Przeszła 7 operacji ortopedycznych (w tym 4 na to samo biodro). Pomaga jej jedna opiekunka przez 3 godziny. Jest bardzo związana emocjonalnie ze swoją opiekunką. Pani mieszka na parterze kilkurodzinnego budynku, do którego trzeba wejść po kilkunastu schodach. Mieszkanie ma 90 metrów kwadratowych. W mieszkaniu jest czysto, ale ściany wymagają odświeżenia. Pani ma ok. 2500 zł emerytury. Czynsz za mieszkanie to 1023 zł oraz koszty wody. Opłata za energię to ok. 300 zł na 2 miesiące. Leki kosztują ją miesięczny 300-500 zł. Mimo wysokiego czynszu nie chce zmieniać mieszkania na mniejsze. CZERWONAK, LAT Pomaga jej jedna opiekunka 7 godzin tygodniowo. Jest z niej zadowolona. Choruje na stwardnienie rozsiane i porusza się na wózku inwalidzkim o napędzie elektrycznym. Prywatnie w 3
soboty przychodzi rehabilitantka. Jeździ również na rehabilitację do ZOL przy ul. Mogileńskiej w Poznaniu. Nie uczęszcza na zajęcia do Klubu Seniora w Czerwonaku. Zgłosiła problem z brakiem odpowiedniego podjazdu dla wózków inwalidzkich do bankomatu mieszczącego się w budynku GS przy ul. Gdyńskiej w Czerwonaku. III. WNIOSKI, UWAGI dot. obecnej formy świadczonych usług opiekuńczych na terenie Gminy Czerwonak: 1. Istnieje potrzeba przystosowania budynku GS przy ul. Gdyńskiej w Czerwonaku, gdzie mieści się bankomat, do osób niepełnosprawnych (odpowiedni podjazd). Wynika to z kontroli usług opiekuńczych, wywiadów w środowisku osób chorych i niepełnosprawnych. 2. Przeprowadzenie odpowiednich szkoleń na terenie domu chorych i niepełnosprawnych z tematyki obsługi komputera. Doposażenie tych osób w sprzęt komputerowy, Internet. Będzie to alternatywa kontaktu ze światem zewnętrznym forma aktywizacji tych osób. 3. Typowymi problemami związanymi z realizacją usług opiekuńczych w Gminie Czerwonak są: problemy zdrowotne; problemy rodzinne; problemy społeczno-ekonomiczne; bariery architektoniczne; w odczuciu klientów niewystarczająca ilość godzin usług opiekuńczych, posiłki dowożone (catering), a nie przygotowywane przez opiekunki wg potrzeb, sugestii podopiecznego; komunikacyjno-transportowe; brak u chorych umiejętności posługiwania się i korzystania z nowoczesnych urządzeń; bezradność osób chorych i starszych, poczucie bezsilności. 4. Należałoby rozważyć możliwość poruszania się opiekunek do podopiecznych prywatnym samochodem zwrot kosztów paliwa przez pracodawcę. Skróci się czas dojazdu opiekunek do klienta. Ten czas będą mogły wykorzystać na opiekę przy podopiecznym. 5. Wynagrodzenie opiekunek świadczących usługi opiekuńcze jest dość niskie za tak odpowiedzialną, ciężką i nienormowaną pracę. Należy uwzględnić podwyżkę płac w budżecie Gminy Czerwonak w 2014 r. i relatywnie w kolejnych latach. IV. WNIOSKI, UWAGI dot. przyszłej formy świadczonych usług opiekuńczych na terenie Gminy Czerwonak: 1. Niezbędną potrzebą jest powołanie Domu Dziennego Pobytu w Gminie Czerwonak dla osób starszych, schorowanych, samotnych i niepełnosprawnych. Zwłaszcza, że społeczeństwo się starzeje. Powinno się oszacować i porównać koszty utrzymania domu dziennego pobytu z obecną formą opieki, usług opiekuńczych świadczonych w domu chorego na terenie gminy. Jednym z problemów stworzenia takiego domu mogą być koszty utrzymania budynku, pomieszczeń przeznaczonych na tego typu działalność, dowozu podopiecznych, zarazem podniesienie standardu świadczonych usług (większa ilość personelu specjalistów, bogata oferta zajęć itp.). 2. Niepodważalną korzyścią takiego domu będzie: skupienie wszystkich osób potrzebujących opieki w jednym miejscu, dostosowanie zajęć do indywidualnych potrzeb każdej osoby, integracja osób chorych, starszych, niepełnosprawnych i samotnych, oferta zajęć dla tych osób byłaby dużo szersza i atrakcyjniejsza (rehabilitacja, zajęcia warsztatowe, terapeutyczne, tematyczne, łatwiejszy dostęp do specjalistów lekarzy, promowanie twórczości artystycznej osób niepełnosprawnych, spotkania z ciekawymi ludźmi itp.), rola informacyjna, konsultacyjna, kształceniowa, aktywizująca zawodowo osoby niepełnosprawne, 4
zmniejszenie kosztów utrzymania opiekunek w kwestii dojazdów do klienta. Czas, który jest obecnie poświęcany na dojazdy, byłby wykorzystany dla podopiecznych w Domu Dziennego Pobytu. Podpisy: Tatiana Kędziora Przewodnicząca zespołu Małgorzata Brzezińska-Karzek Dyrektor Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Czerwonaku Robert Maciejewski Członek zespołu Czerwonak, dnia 31października 2013 r. 5