SPIS TREŚCI I. THE VERB - CZASOWNIK 9 1.1. TENSES CZASY 9 1.1.1. The Present Simple Tense 1.1.2. The Present Continuous Tense 1.1.3. The Present Simple vs. Present Continuous 1.1.4. The Present Perfect Tense 1.1.5. The Present Perfect Continuous Tense 1.1.6. The Present Perfect vs. Present Perfect Continuous Tense 1.1.7. Revision of Present Tenses 1.1.8. The Past Simple Tense 1.1.9. The Past Continuous Tense 1.1.10. The Past Simple vs. Past Continuous Tense 1.1.11. The Past Perfect Tense 1.1.12. The Past Perfect Continuous Tense 1.1.13. The Past Perfect vs. Past Perfect Continuous Tense 1.1.14. Revision of Past Tenses 1.1.15. The Future Simple Tense 1.1.16. The Future Continuous Tense 1.1.17. The Future Perfect Tense 1.1.18. The Future Perfect Continuous Tense 1.1.19. Revision of Future Tenses 9 13 17 18 23 25 28 32 36 39 41 43 45 46 50 53 55 57 59 1.2. GERUND VS. INFINITIVES KONSTRUKCJE GERUNDIALNE I BEZOKOLICZNIKOWE 61 1.2.1. Gerund 1.2.2. Infinitives 1.2.2.1. Full Infinitive 1.2.2.2. Bare Infinitive 1.2.3. Full Infinitive vs. Gerund 1.2.4. Bare Infinitive vs. Gerund 1.2.5. Revision of Gerund and Infinitives: exercises 61 62 62 64 65 66 67 4
1.3. CONDITIONALS AND TIME CLAUSES - OKRESY WARUNKOWE I ZDANIA CZASOWE 71 1.3.1. Conditional Type 1 1.3.2. Time Clauses 1.3.3. Conditional Type 2 1.3.4. Conditional Type 3 1.3.5. Mixed Types 1.3.6. Revision of Conditionals and Time Clauses 71 74 76 78 81 83 1.4. REPORTED SPEECH - MOWA ZALEśNA 87 1.4.1. Zdania Pytające 1.4.2. Rozkazy, Zakazy, Prośby i Sugestie 1.4.3. Wykrzyknienia i Krótkie Odpowiedzi 1.4.4. Revision of Reported Speech 91 92 93 94 1.5. THE PASSIVE AND HAVE SOMETHING DONE - STRONA BIERNA I KONSTRUKCJA HAVE SOMETHING DONE 99 1.5.1. Zdania Twierdzące i Pytające 1.5.2. It s said to be.. / She s thought to have been 1.5.3. Have/Get Something Done 1.5.4. Revision of the Passive and Have Something Done 99 103 106 108 1.6. MODAL VERBS - CZASOWNIKI MODALNE 109 1.6.1. Can/Could 1.6.2. Must 1.6.3. May/Might 1.6.4. Should/Ought to 1.6.5. Will 1.6.6. Shall 1.6.7. Need 1.7. SUBJUNCTIVE TRYB ŁĄCZĄCY 1.8. INVERSION - INWERSJA 110 111 112 113 114 115 115 120 127 5
1.9. DEFINING AND NON-DEFINING RELATIVE CLAUSES ZDANIA PRZYDAWKOWE II. THE NOUN RZECZOWNIK 2.1. Przedimek Określony i Nieokreślony 2.2. Liczba Mnoga 2.3. Rzeczowniki Policzalne i Niepoliczalne 2.4. WyraŜenia Ilościowe 2.5. Dopełniacz Saksoński 132 137 137 144 148 149 151 III. ADJECTIVES AND ADVERBS PRZYMIOTNIKI I PRZYSŁÓWKI 158 3.1. Przymiotnik i Jego Stopniowanie 3.2. Przysłówek i Jego Stopniowanie 158 163 IV. PHRASAL VERBS CZASOWNIKI FRAZOWE 167 4.1. Break 4.2. Bring 4.3. Call 4.4. Come 4.5. Do 4.6. Get 4.7. Give 4.8. Go 4.9. Keep 4.10. Look 4.11. Make 4.12. Put 4.13. Run 4.14. Take 4.15. Turn 167 168 168 169 169 170 171 171 172 172 173 173 174 174 175 V. APPENDICES ANEKSY 179 5.1. Irregular Verbs 5.2. Table of Tenses 179 187 KEY KLUCZ 188 6
I. THE VERB - CZASOWNIK 1.1. TENSES 1.1.1. The Present Simple Tense FORMA PODSTAWOWA LUB S/ES a) Operatorów (do, does [ he, she, it ]) uŝywamy do tworzenia zdań pytających i przeczących, np.: Does Mary go to church every Sunday? Do they often go to work by car? He doesn t drink alcohol. We don t live in Warsaw. Dodatkowo operatory mogą wystąpić w zdaniach twierdzących dla wprowadzenia emfazy-wzmocnienia; operator wtedy ma znaczenie słowa really, np.: I do love her. She does work hard. I really love her. She really works hard. b) Końcówki (-s i -es) dodajemy do czasownika w trzeciej osobie liczby pojedynczej, np.: Peter takes (take+s) a shower every morning. Andy always does (do+es) his homework. Susan usually plays basketball on Fridays. George sometimes tries to help his wife. 1. końcówkę es dodajemy do czasowników zakończonych na: s, ss, sh, ch, z, x, o, np.: wash washes dress dresses catch catches 9
2. jeŝeli czasownik kończy się na y, które poprzedzone jest samogłoską, wówczas dodajemy samo s, np.: play plays stay stays 3. jeŝeli czasownik kończy się na y, które poprzedzone jest spółgłoską, wtedy y zamieniamy na i oraz dodajemy -es, np.: try tries carry carries UWAGA! JeŜeli w zdaniu występuje operator does/doesn t to czasowniki nie mają końcówek, np..: Does Mary drink milk every day? Peter doesn t smoke before breakfast. W pytaniach o podmiot nie uŝywamy operatorów, natomiast czasowniki mają końcówki, np.: Who likes green grapes? Who sleeps in the attic? c) Przysłówki/wyraŜenia przysłówkowe: sometimes, often/frequently, always, never, rarely/seldom, usually, every day/month/monday etc. d) UŜycie czasu: 1. dla czynności wykonywanych się regularnie, zwyczajowo, np.: We usually spend our holidays in the country. It never snows in Africa. 10
2. dla praw, zasad i reguł, np.: Wood floats on water. Water freezes in 0 Celsius. 3. dla uczuć, emocji, sądów, np.: He dislikes techno music. What do you think of the new film by Gibson? 4. dla rozkładów jazdy, planów lekcji, repertuarów, np.: She leaves for the Yemen next Thursday. We have an English test tomorrow. 5. dla komentarzy sportowych, np.: Smith kicks the ball and passes it to Midleton. 6. dla skrótów wiadomości, np.: The Titanic sinks in the middle of the night. 7. dla instrukcji i planów podróŝy, np.: First you press the red button. On day four we visit Vilnius. 8. dla czynności odbywających się w chwili obecnej w przypadku gdy czasownik nie posiada formy Continuous (patrz. 1.1.2.e), np.: I hear the dog barking. I see a louse in your hair. 11
Ćwiczenie 1 Przetłumacz poniŝsze zdania na język angielski. 1. Karol zawsze jeździ do szkoły autobusem. 2. Gdzie oni zwykle zbierają truskawki? 3. Co oni porabiają w piątki wieczorem? 4. Szymon nigdy nie wstaje przed szóstą. 5. Oni rzadko mają czas, aby nas odwiedzić. 6. Nie rozumiem, dlaczego ona nie chce uczyć się rosyjskiego! 7. Nasze mieszkanie składa się z 5 sypialni, salonu, kuchni i dwóch łazienek. 8. Sądzę, Ŝe on pracuje bardzo cięŝko, zbyt cięŝko jak na swój wiek. 9. WyjeŜdŜamy z Kartuz o godzinie 6.45 i przyjeŝdŝamy do Krakowa o 22.00. Około godziny 13.00 zatrzymujemy się w Warszawie, zwiedzamy zamek i jemy obiad. O 18.00 ruszamy w drogę. 10. Co oni zwykle zaŝywają, kiedy są chorzy? Ćwiczenie 2 Przetłumacz poniŝsze fragmenty zdań na język angielski. 1. My friend, Simon, (robi) the shopping in a small shop round the corner twice a week. 2. They (nigdy nie jeŝdŝą) to the Vatican. 3. Where (zwykle spędzasz) Friday evenings? 4. (Czy ona często pija) milk for breakfast? 5. Jack (rzadko pomaga) me in the kitchen. 6. What languages (studiujesz)? 7. Our priest (nigdy nie nosi) jeans. 8. I sometimes (słucham) to rap music. 9. Mary (rzadko pracuje) in the field. 10. She (odmawia róŝaniec) every morning and evening. 12
1.2. Gerund vs. Infinitives Konstrukcje gerundialne i bezokolicznikowe 1.2.1. gerund (going) Gerund jest rzeczownikiem pochodzącym od czasownika. W języku angielskim charakteryzuje się on końcówką ing, dodaną do formy podstawowej czasownika, np.: to walk spacerować walking spacerowanie to swim pływać swimming - pływanie Gerund pełni w zdaniu trzy funkcje: podmiotu, np.: Reading in bed is pleasant. Swimming is my favourite sport. dopełnienia, np.: I enjoy playing cards. He should avoid talking to her. orzecznika (dopełnienie czasownika to be ), np.: Ted s favourite pastime is listening to classical music. What I like best is walking in the rain. Występowanie formy gerundialnej: po niektórych czasownikach, np.: admit, anticipate, appreciate, avoid, confess to, consider, defer, delay, deny, detest, dislike, dread, enjoy, escape, excuse, fancy, finish, forgive, go, hate, imagine, involve, keep, love, loathe, mention, mind, miss, pardon, postpone, practise, prevent, propose, recollect, resent, resist, risk, save, spend, suggest, understand. 61
po przyimkach i zwrotach przyimkowych, np.: Are you keen on playing volleyball? She succeeded in getting the job. po niektórych zwrotach i wyraŝeniach, np.: it s no use it s (not) worth it s no good be busy what s the use of? there s no point (in) can t help can t stand be/get used to have difficulty (in) It s no use learning German. We couldn t help laughing. 1.2.2. Infinitives 1.2.2.1. full infinitive (to go) 1. Bezokolicznik poprzedzony partykułą to, moŝe pełnić w zdaniu funkcję: podmiotu, np.: To learn English is an easy task. dopełnienia, np.: I am happy to be here with you. orzecznika, np.: Her plan is to have 5 children. przydawki, np.: Tom was the first to get up. okolicznika celu, np.: He visited them to tell them about the death of their grandmother. 62
Występowanie formy Full Infinitive: po niektórych czasownikach, np.: agree, aim, appear, arrange, ask, attempt, bother, care, choose, claim, consent, decide, decline, demand, determine, endeavour, fail, guarantee, happen, hesitate, hope, learn, long, manage, neglect, offer, plan, prepare, pretend, proceed, promise, prove, refuse, resolve, seem, swear, tend, threaten, urge, volunteer, vow. po przymiotnikach (*wyjątek: busy, worth ), np.: I was annoyed to hear that she had died. po it + be + przymiotnik + of, np.: It was kind of him to welcome us. po too i enough, np.: She is too short to play basketball. She is responsible enough to go there. po only, np.: She rushed to school only to learn that she had failed the exam. po who, what, where, how, when, np.: She didn t know where to go. what to do. how to get there. po be + the first/third/best etc., np.: She was the last to come. po wyraŝeniach: would like/love/hate, would prefer, np.: They would prefer to stay at home. 63
1.3.5. Mixed Types / Okresy Warunkowe Mieszane W tym rozdziale zajmiemy się mieszanymi okresami warunkowymi, a dokładniej mówiąc, będziemy łączyć okres warunkowy II z III (pk.1) oraz III z II (pk.2). 1) Łącząc okres warunkowy II z III, naleŝy pamiętać, Ŝe pierwsza część zdania dotyczy teraźniejszości i jest wyraŝana w II okresie warunkowym, natomiast druga część zdania dotyczy przeszłości i dlatego wyraŝana jest w trzecim okresie warunkowym np.: If I were you, I would have married her a long time ago. If she were well-qualified, she would have got the job yesterday. If he were a careful driver, he wouldn t have crashed his car last week. 2) Łącząc okres warunkowy III z II, naleŝy pamiętać, Ŝe pierwsza część zdania dotyczy przeszłości i dlatego wyraŝana jest w trzecim okresie warunkowym. Druga część zdania dotyczy teraźniejszości i naleŝy wyrazić ją w drugim okresie warunkowym. np.: If they had learnt systematically, they wouldn t be in trouble now. If they had booked a table, they wouldn t have to queue now. If she hadn t missed her flight, she would be here now. Ćwiczenie 1. Przetłumacz następujące zdania na język angielski. 1. Gdybym był bogaty, dawno temu kupiłbym nowe Toledo. 2. Gdyby ona sprzątnęła mieszkanie wczoraj, dziś mogłaby odpocząć. 3. Gdyby Tina Turner nie przeszła na emeryturę kilka lat temu, dziś byłaby sławna. 4. Gdybym zarabiał 1000 na miesiąc, juŝ dawno temu przeprowadziłbym się do Poznania. 5. Gdyby nie jej uczciwość, firma nie istniałaby dziś. 6. Gdyby Jack posłuchał moich rad, nie miałby teraz problemów. 81
7. Gdyby Susan nie sprzedała swojego mieszkania rok temu, nie musiałaby mieszkać w hotelu. 8. Porozmawiałbym z nią o tym, gdybyśmy się wczoraj nie pokłócili. 9. Gdyby nie jej pomoc, dziś byłbym kaleką. 10. Gdybym oŝenił się z Anną 4 lata temu, prawdopodobnie miałbym teraz dzieci. 11. Gdyby systematycznie uczęszczał na zajęcia, zdałby wczorajszy test. 12. Gdybym była szczupła, dawno temu załoŝyłabym tamtą mini. 13. Gdyby nie zostawiał samochodu przed domem, nikt nie skradłby go wczoraj. 14. Gdybym był nauczycielem, dawno temu rzuciłbym tę pracę. 15. Gdybym był dobry z ortografii, przystąpiłbym do wczorajszego konkursu. Ćwiczenie 2 Zbuduj zdania warunkowe typu mieszanego. Przykład: Jack feels ashamed; he was rude to his mum. Jack wouldn t feel ashamed if he hadn t been rude to his mum. 1. She ate this yesterday; she is sick now. 2. They didn t pay their phone bill; they can t use their telephone now. 3. She didn t take the pill; she is pregnant now. 4. He forgot to buy petrol; he can t use his car now. 5. They are hungry now; they didn t make any sandwiches. 6. She is tired; she didn t sleep last night. 7. She is depressed; she failed her final exam in English. 8. She gave him a good hiding yesterday; she regrets that. 9. She fainted yesterday; she is in hospital now. 10. They lost their keys; they have to get into the house through the window. 82
1.3.6. Revision of Conditionals and Time Clauses Ćwiczenie 1 Wstaw czasowniki w nawiasach w odpowiedniej formie. 1. After (do) my homework, I (call) you. 2. If she should (find) some free time, she (drop) in on us. 3. If you (see) her, tell her I (visit) her next week. 4. Were I (earn) a lot, I (travel) around the world. 5. Had they (know) you were in hospital, they (visit) you. 6. I (stay) at home till the postman (come). 7. I (miss) you while I (be) away. 8. I (lend) her another book yesterday if she (return) the previous one. 9. If you (lock) the car yesterday, we still (enjoy) our new CD player. 10. As soon as the plane (land), I (send) you a text message. 11. John still (be) in prison if his parents (not bail) him out. 12. Once I (do) this exercise, I (lend) you my dictionary. 13. If I (not take) my credit card, I (have to) go to the bank first. 14. Had she (go) to the dentist yesterday, she (not have) a toothache now. 15. If you (not watch) horror films, you (not have) nightmares. 16. If she (lie) to me once again, I never (trust) her. 17. If it (not be) for her coy smile, he (not pay) any attention to her. 18. Should he (leave) for the US, I (buy) his flat in Cracow. 19. If she (not get) drunk yesterday, she (not throw up) all day today. 20. If their son (be) a priest, they (be) proud of him. Ćwiczenie 2 Przekształć poniŝsze zdania, aby nie zmienić znaczenia zdania głównego. Nie wolno zmieniać form słów zapisanych tłustym drukiem; moŝesz uŝyć od dwóch do pięciu słów. 1. You should stop smoking shoes Were I.,. stop smoking. 83
2. Martin didn t pass the exam because he didn t study hard enough. have Martin... if he had studied hard enough. 3. If you don t encourage your children, they will never succeed. unless Your children will never succeed. 4. I am not brave; that s why I didn t parachute. would Were I brave, I. 5. You ll be late for the train if you don t leave now. unless You ll be late for the train... 6. They didn t go to the museum because they didn t know the way. known Had...., they would have gone to the museum. 7. He poisoned her last week, that s why he is in prison now. not If he hadn t poisoned her, he....now. 8. She doesn t have good marks because she is lazy. were If she.,..have good marks. 9. He forgot about the appointment, so he didn t visit the dentist. forgotten If.... the appointment, he d have visited the dentist. 10. We didn t refuel, so we ran out of petrol in a forest. refuelled.., we wouldn t have run out of petrol in a forest. 11. He s afraid of flying, so he won t travel by air. not Were., he would travel by air. 84
12. I didn t have your number on me; that s why I didn t call you. would If I d had your number on me, I.... 13. They drank a lot yesterday, so they can t drive today. drive If they hadn t drunk a lot yesterday,. today. 14. He didn t read Hamlet; that s why he got an E. got....an E if he had read Hamlet. 15. He ate ten ice-creams two days ago; that s why he has a sore throat. not If he hadn t eaten ten ice-creams two days ago, he.. a sore throat. Ćwiczenie 3 Przetłumacz poniŝsze zdania na język angielski. 1. Gdyby ElŜbieta I nie była tak odwaŝną kobietą, Anglia przegrałaby wojnę z Hiszpanią. 2. Gdyby Gutenberg nie wynalazł ruchomej czcionki, dziś nie moglibyśmy czytać gazet. 3. JeŜeli on uściśnie ci rękę, kiedy spotkacie się po raz pierwszy, będziesz wiedział, Ŝe nie jest Anglikiem. 4. JeŜeli zje te cztery czekolady, na pewno będzie miał zaparcia. 5. Gdyby zaŝyła tę pigułkę wczoraj wieczorem, nie miałaby teraz wysokiego ciśnienia. 6. Gdyby miała wysypkę i ból brzucha, wiedziałbym, Ŝe zjadła zbyt duŝo niedojrzałych jabłek. 7. Gdyby nie musieli zmieniać koła w drodze do teatru, przybyliby 10 minut przed rozpoczęciem sztuki. 8. Gdyby nie pomogła mi przed egzaminem z języka rosyjskiego, najprawdopodobniej nie zdałbym go. 85
1.9. Defining and Non-Defining Clauses - Zdania Przydawkowe Zdania przydawkowe to zdania, które stoją po rzeczowniku i spełniają rolę przydawki. Zdania te łączą się ze zdaniem głównym za pomocą: a) zaimków względnych, np.: osoby who/that whose whom zwierzęta/rzeczy which/that whose/of which which b) przysłówków, np.: when, where, why Istnieją dwa rodzaje zdań przydawkowych: zdania określające, czyli Defining Relative Clauses, które stanowią nierozłączną część całego zdania złoŝonego. Zdań określających nie moŝna opuścić ani oddzielić przecinkiem, gdyŝ w takiej sytuacji nie wiadomo byłoby, o kim lub o czym jest mowa, np.: The woman who is running after the bus is my mother. [Kobieta, która biegnie za autobusem, jest moją matką.] The car which is parked behind the house belongs to Max. [Samochód, który jest zaparkowany za domem, naleŝy do Max a.] zaimki względne mogą być pominięte w Defining Relative Clauses jeŝeli nie stanowią one podmiotu lub części podmiotu zdania przydawkowego, np.: The dog (which) I found yesterday has a lot of fleas. The man (who) I met last week was a shoplifter. 132
Zaimki which oraz who moŝna pominąć, gdyŝ nie stanowią one podmiotu zdania przydawkowego. Podmiotem tych zdań jest wyraz I. zaimki względne NIE mogą być pominięte w Defining Relative Clauses jeŝeli stanowią one podmiot lub część podmiotu zdania przydawkowego, np.: The woman who/that gave me a lift lives in the same village. The man whose message I have just read is Mary s lover. The bike which/that stands over there belongs to my brother. W zdaniach przydawkowych z przyimkami, przyimki poprzedzają zaimki względne lub następuje tzw. przesunięcie przyimka, np.: The flower at which you are looking is artificial. The flower you are looking at is artificial ***The flower which you are looking at is artificial. The woman for whom you are looking is in the hall. [NEVER: for who] The woman you are looking for is in the hall. ***The woman who you are looking for is in the hall. ***wersja spotykana w języku potocznym Uwaga! W zdaniach przydawkowych z przyimkami NIE wolno uŝywać zaimka względnego THAT, z wyjątkiem języka potocznego, np.: The book that you are looking at is quite thick. Zdania przydawkowe określające moŝna łączyć ze zdaniem głównym równieŝ za pomocą przysłówków, np.: These are the reasons why he failed the test. I d like to visit the country where it always snows. 133
zdania opisowe, czyli Non-Defining Relative Clauses, stanowią dodatkową informację, którą moŝna opuścić bez wprowadzenia elementu niejasności w zdaniu, np.: Charles, who is my favourite student, learns a lot. [Karol, który jest moim ulubionym uczniem, uczy się duŝo.] My sister, who works in a bank, loves money. [Moja siostra, która pracuje w banku, kocha pieniądze.] Uwaga! Non-Defining Relative Clauses, są w języku angielskim zawsze oddzielone przecinkami od reszty zdania złoŝonego. W zdaniach przydawkowych opisowych NIE wolno opuszczać zaimków względnych, np.: My friend, who lives in Vilnius, is a guide. W zdaniach przydawkowych opisowych NIE uŝywamy zaimka THAT. W zdaniach przydawkowych opisowych, w funkcji dopełnienia w odniesieniu do osób uŝywamy formy whom, np.: My mother, whom you met yesterday, used to be a teacher. W zdaniach przydawkowych opisowych, wyraŝając posiadanie uŝywamy formy whose (dla osób) oraz whose/of which (dla rzeczy i zwierząt), np.: Professor Piskozub, whose books I read systematically, is an ELT professional. Your film, whose plot will be discussed tomorrow / the plot of which will be discussed tomorrow, is bound to be a great success. 134
W zdaniach przydawkowych opisowych z przyimkami, przyimki zawsze poprzedzają zaimki względne, np.: My girlfriend, to whom I am speaking on the phone now, lives in London. My mother, for whom I have been waiting here for one hour, is coming in 10 minutes. Her dictionary, at which you are looking now, was very expensive. Zdania przydawkowe opisowe moŝemy takŝe łączyć ze zdaniem głównym za pomocą przysłówków, np.: Cambridge, where I work every summer, is a lovely place. Do zdań przydawkowych takŝe zaliczamy zdania odnoszące się do treści całego zdania głównego. Łączymy je ze zdaniem głównym za pomocą zaimka WHICH, przed którym stawiamy przecinek, np.: She passed her driving test yesterday, which shocked her boyfriend. My father wanted me to become an accountant, which was impossible. Ćwiczenie 1 Przetłumacz zdania na język angielski. 1. Paweł, który pięknie maluje, zorganizuje tę wystawę. 2. Natalia, która jest bardzo blada, ma problemy ze zdrowiem. 3. KsiąŜka, którą wczoraj dostałem, jest bardzo zabawna. 4. Osoba, z którą teraz rozmawiasz, jest ogrodnikiem. 5. Mariusz, który mieszka w Borucinie, jest ministrantem. 6. Kamil, który lubi marudzić, jest najlepszym uczniem w tej klasie. 7. Ona była w ciąŝy, co zdziwiło jej rodziców 8. Dziecko, z którego rodzicami wczoraj rozmawiałem, jest niegrzeczne. 9. Kościół, do którego oni zwykle chodzą, właśnie został zburzony. 135
10. Hania, która mówi, Ŝe nie lubi Karola, flirtuje z nim kaŝdego dnia. 11. Ona chce, abym pilnował jej dzieci w kaŝdą sobotę, co jest śmieszne. 12. To jest męŝczyzna, z którym miałam randkę wczoraj w parku. 13. Maciej, który lubi piwo, siedzi w tym pubie w kaŝdy piątek. 14. On juŝ tam nie pracuje, co wszystkich szokuje. 15. Oni okłamali go, co było niemiłe. 16. Autobus, na który czekacie, spóźni się około 15 minut. 17. Taksówka, w której ona zostawiła portfel, właśnie odjechała. 18. Wyjaśniłem wszystko mojej nauczycielce, która chciała wyrzucić mnie ze szkoły. 19. Pieniądze, które właśnie wyciągnąłem z banku, będą wysłane moim rodzicom. 20. Powiedziałem wszystko mojemu przyjacielowi, który doniósł na mnie policji. 21. Twoja sąsiadka, na którą czekasz, jest w szpitalu. 22. Mój mały pies, który nazywa się Rex, głośno szczeka. 23. Jego brat, którego szukacie, siedzi na ławce w parku. 24. Dom, o którym marzę, musi stać na przedmieściach Londynu. 25. Tamta pielęgniarka zrobiła mu zastrzyk, co było bardzo bolesne. Ćwiczenie 2 Popraw błędy w poniŝszych zdaniach. 1. They have just stolen a car, what was wrong. 2. My neighbour, that is a nurse, doesn t like her work. 3. John, for who I am looking, has disappeared. 4. The men, you are talking about, are her brothers. 5. I saw Peter who asked me to remember him to you. 6. This is the girl of which address I have in my notebook. 7. I spoke to a man whose I had met before. 8. That s the woman who s goldfish I look after every summer. 9. He is unable to learn Latin which doesn t surprise me. 10. The people we talked to them come from Armenia. 136