Ślad węglowy jako punkt startu do budowania i wdrażania polityki klimatycznej metropolii przykład Warszawy Andrzej Kassenberg Instytut na rzecz Ekorozwoju
Cel opracowania śladu węglowego w dla m. st. Warszawy Identyfikacja śladu weglowego obecnie i w przeszłości jako punktu startu do dalszych działań (1990 (?), 1995, 2000, 2007) Projekt uwzględnia emisję CO 2eq w Warszawie powstającą w: procesie wytwarzania energii elektrycznej i cieplnej transporcie (indywidualnym i publicznym) gospodarce odpadami komunalnymi oraz oczyszczania ścieków w komunalnych oraz ocenę poziomu pochłaniania węgla w jako efektu zmian w użytkowaniu u gruntów Projekt nie uwzględnia emisji z tzw. konsumpcji Opracowanie zostało o wykonane na zlecenie m. st. Warszawy przez Instytut na rzecz Ekorozwoju przy udziale ekspertów w z Politechniki Warszawskiej, TransEko sp.j. i SGGW.
Zużycie energii elektrycznej i ciepła Obejmuje trzy obszary: Gospodarstwa domowe Przemysł Inni konsumenci (usługi)
Wielkości emisji CO2 z produkcji ciepła i energii elektrycznej zużywanych w Warszawie wg nośników energii Lp. Nośnik energii 1. Energia elektrycz na 2. Ciepło sieciowe 3. Gaz ziemny 4. Ciepło z pozostały ch nośników 5. Łącznie w roku Wielkość emisji ekwiwalentnego CO 2 w Mg 1990 1995 2000 2007 Zmiany w % 1990-2007 4844070 4976070 5849800 6499970 + 34,2 704709 655024 770369 771220 +9,4 871359 844091 634821 782212-2,0 388309 360931 408767 409219 + 5,4 6808447 6836116 7663758 8462621 + 24,3
Wielkości emisji CO2 z produkcji ciepła i energii elektrycznej zużywanych w Warszawie wg sektorów Lp. Sektory Wielkość emisji ekwiwalentnego CO 2 w Mg 1990 1995 2000 2007 Zmiany w % 1990-2007 1. Przemysł 3740798 3893377 4035898 4489002 + 20,0 2. Gospodar stwa 2357219 2349464 2780380 3003632 + 27,4 domowe 3. Pozostałe podmioty 653701 59275 847479 969987 + 48,4 4. Łącznie w roku 6808447 6836116 7663758 8462621 + 24,3
Transport Ocena objęła różne typy pojazdów: Samochody osobowe Samochody dostawcze Ciężarówki Autobusy Tramwaje Metro Ocena objęła różne rodzaje transportu: Indywidualny Publiczny
Emisje CO 2eq w transporcie w Warszawie Typ pojazdu Rok Ekwiwalentwne emisje CO 2eq [qco 2 /poj*km] 1990 1995 2000 2007 samochód osobowy 943 519 1 035 482 1 070 967 1 118 102 samochód dostawczy 84 821 86 818 87 249 95 001 samochód ciężarowy 70 479 71 810 73 984 80 505 Autobus 102 800 98 767 99 895 82 012 Tramwaj 146 777 145 057 154 254 131 873 Metro 0 12 672 22 012 63 240 Transport indywidualny 1 098 819 1 194 110 1 232 200 1 293 609 Transport punbliczny 249 577 256 497 276 161 277 125 Razem 1 348 396 1 450 607 1 508 361 1 570 734
Udziały emisji CO 2eq w poszczególnych środkach transportu w Warszawie Typ pojazdu Rok Udział emisji CO 2eq [%] 1990 1995 2000 2007 samochód osobowy 70,0% 71.4% 71.0% 71.2% samochód dostawczy 6,3% 6.0% 5.8% 6.0% samochód ciężarowy 5,2% 5.0% 4.9% 5.1% Autobus 7,6% 6.8% 6.6% 5.2% Tramwaj 10,9% 10.0% 10.2% 8.4% Metro - 0.9% 1.5% 4.0% Transport indywidualny 81.5% 82.3% 81.7% 82.4% Transport punbliczny 18.5% 17.7% 18.3% 17.6% Razem 100.0% 100.0% 100.0% 100.0%
Ocena poziomu emisji gazów cieplarnianych powstających w gospodarce odpadami komunalnymi oraz w procesie oczyszczania ścieków komunalnych m. st. Warszawy Lp. Źródło emisji Rodzaj emisji 1. Gospodarka odpadami komunalnymi w tym: Wielkość emisji [tys. Mg/a] Wielkość emisji CO 2 (ekwiwalent) 1 [tys. Mg/a] Udział emisji w całkowitej emisji CO 2 m. st. Warszawy [%] 1990 1995 2000 2007 1990 1995 2000 2007 1990 1995 2000 2007 CH4 39,54 38,52 36,46 32,76 833,89 821,01 776,26 708,24 N 2O 0,0255 0,0390 0,0342 0,0291 CO 2 - - - 11,67 a Składowanie CH4 39,0 38,0 36,0 32,4 819,0 798,0 756,0 680,4 b Kompostowanie CH 4 0,34 0,52 0,46 0,36 7,14 10,92 9,66 7,56 (MBP) N 2O 0,0255 0,0390 0,0342 0,0270 7,75 12,09 10,60 8,37 c Termiczne CO 2 - - - 11,67 - - - 11,67 przekształcania N 2O - - - 0,0021 - - - 0,64 2. Oczyszczanie CH 4 2,70 2,31 2,22 1,45 82,00 76,48 72,58 53,43 ścieków N 2O 0,0816 0,0700 0,0667 0,0421 komunalnych w tym: CO 2-6,20 5,30 10,00 a Zrzut ścieków CH4 2,70 2,30 2,20 1,40 56,70 48,30 46,20 29,40 nieoczyszczonych N 2O 0,0816 0,0700 0,0667 0,0421 25,30 21,70 20,68 13,05 b Zrzut ścieków CH4-0 0 0-0 0 0 oczyszczonych N 2O - 0 0 0-0 0 0 c Fermentacja CH4-0,0131 0,0190 0,0466-0,28 0,40 0,98 osadów CO 2-6,20 5,30 10,0-6,20 5,30 10,00 ściekowych 3. Łącznie CO 2 - - - - 915,89 897,49 848,84 761,67 10,97 9,77 8,47 7,05
Zmiana wielkości pochłaniania dwutlenku węgla przez lasy i zadrzewienia na terenie miasta 70 000 Pochłanianie (Mg CO 2/rok) 65 000 60 000 55 000 50 000 45 000 40 000 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 Rok
Zmiana w wielkości magazynowania węgla w glebach leśnych i rolnych Warszawy 600 000,00 Magazynowanie węgla w glebie (Mg C/rok) 500 000,00 400 000,00 300 000,00 200 000,00 100 000,00 0,00 1990 1995 2000 2005 2007 Rok gleby rolnicze gleby leśne
Wnioski z analizy zmian w użytkowaniu terenów w Warszawie Całkowita ilość pochłanianego z atmosfery dwutlenku węgla w latach 1990 2007 wzrosła niemal o 50% i w 2007 roku wyniosła ok. 68 218 Mg CO 2 /rok, głównie w wyniku przyłą łączenia do miasta nowych obszarów. Ilość węgla magazynowanego w glebach rolniczych i leśnych wyniosła w 2007 roku ok. 518 166 Mg i była większa o ok. 45 tys. Mg niż w roku 1990, głównie ze względu powiększenia się obszaru miasta. W okresie od 2005 do 2007 roku wielkość magazynowania węgla zmniejszyła się o ok. 26 tys. Mg. W wyniku przede wszystkim zmniejszeniem powierzchni użytków rolnych, których obszar w tym okresie zmalał o 1 537 ha.
Całkowita emisja gazów cieplarnianych w m.st. Warszawie Całkowita emisja [tysiąc MgCO 2eq /rok] Zmiany 1990- Źródło 1990 1995 2000 2007 2007 [%] Produkcja energii i ciepła 6 808,45 6 836, 12 7 663,76 8 462,62 24,30 Transport 1 348,40 1 450, 61 1 508, 36 1 570, 73 16,49 Gospodarka odpadami i 915,89 897,49 848,84 761,67-16,84 proces oczyszczania ścieków Pochłanianie - 46,83-52,87-56,15-67, 82 44,82 Razem 9 025,91 9 131,35 9 964,81 10 727,20 18,49 MgCO 2eq /rok na osobę 5,45 5,52 6,19 6,29 15,41
Działania ania na rzecz redukcji emisji CO 2 (I) W sektorze transportu Integracja planowania przestrzennego z systemem transportowym miasta. Działania na rzecz zmniejszania potrzeb transportowych np. Odtworzenie przestrzeni publicznych. Wyprowadzenie tranzytowego ruchu cięż ężarowego z miasta. Budowa obwodnic. Wprowadzenie strefowania w dostępie do róznych częś ęści miasta. Rozwój transportu publicznego zwłaszcza szynowego. Prowadzenie kampanii na rzecz zachęcania mieszkańców do korzystania z transportu publicznego. Szerokie wprowadzanie systemu Parkuj i jedź. Wprowadzanie systemu płatnego parkowania na coraz większym obszarze miasta. Rozwój systemu dróg rowerowych. Tworzenie łańcuchów ekomobilności. Stosowanie w transporcie publicznym pojazdów i paliw przyjaznych środowisku. 14
Działania ania na rzecz redukcji emisji CO 2 (II) W obszarze energii: Rozwój miejskiego systemu zapotrzenia w ciepło. Zasadniczy wzrost efektywności energetycznej i oszczedzania energii zwłaszcza w budynkach. Szerokie wprowadzanie odnawialnych źródeł energii. Wprowadzanie zmian w wytwarzaniu energii prowadzących do redukcji emisji CO 2 (np. kogeneracja) Ograniczanie strat energii w trakcie jej przesyłu, 15
Andrzej Kassenberg Instytut na rzecz Ekorozwoju www.ine-isd.org.pl www.chronmyklimat.pl ul. Nabielaka 15 lok. 1 00-743 Warszawa tel. (22) 8510402 fax. (22) 8510400 a.kassenberg@ine-isd.org.pl