Dr Janusz Krupanek Zespół Polityki Ekologicznej Dr Urszula Zielonka Zespół Badań Atmosfery

Dr Janusz Krupanek Zespół Polityki Ekologicznej Dr Urszula Zielonka Zespół Badań Atmosfery

Kontrola substancji niebezpiecznych w regionie Morza Bałtyckiego WP4, WP5 Seminarium IETU, Katowice, 27.10.2011

WP4 - cele stworzenie zgodnie z najlepszą dostępną wiedzą obrazu źródeł emisji, stopnia uwalniania oraz wielkości wprowadzanych do środowiska ładunków substancji w powiązaniu ze skutkami ich występowania w środowisku Morza Bałtyckiego analiza przepływów gałęziowych oraz opracowanie ilościowe uwolnień badanych substancji dla różnych źródeł w skali europejskiej i regionalnej ocena zachowania się w środowisku oraz określenie ładunków substancji niebezpiecznych wprowadzanych do Morza Bałtyckiego

WP5 - cele ocena zarządzania w zakresie poszczególnych substancji przygotowanie poradnika HELCOM w zakresie 11 substancji w obszarze Morza Bałtyckiego rekomendacje w zakresie ograniczania zrzutów, emisji i strat w regionie Morza Bałtyckiego dla osiągnięcia celów BSAP

Bilans Materiałowy Substancji (SFA) Ocena oddziaływania

Zanieczyszczenie rozproszone w regionie Morza Bałtyckiego Depozycja z powietrza Historyczna aktywność przemysłowa i konsumencka; Aerozol morski oraz migracja substancji w środowisku Uwalnianie substancji w trakcie ich stosowania i z innych procesów (n.p. pożary) Reemisja z zanieczyszczonej gleby, osadów dennych, wody i odpadów; Stare składowiska odpadów przemysłowych i komunalnych

Źródła a punktowe Instalacje przemysłowe Miejsca produkcji substancji lub ich zastosowania w produkcji oraz wykorzystanie produktów Miejsca przetwarzania odpadów Punkty zrzutu oczyszczonych ścieków do środowiska

Przykład dioksyn, furanów w i dl-pcb Zanieczyszczenie gleb i osadów: Depozycja z powietrza atmosferycznego Aktywne źródła emisji dioksyn do powietrza w szczególności niska emisja Historyczne wykorzystanie produktów: olej mineralny zawierający zanieczyszczenia polichlorowanymi bifenylami oraz drewno konserwowane pentachlorofenolem

Residential plants Waste management Metalurgy Nonferrous Public power and district heating Transport Mineral Products Field Burning of Agricultural Wastes Other 1,5 0,1 0,5 0,3 2 1,3 0,01 0,72 0,14 0,59 0,4 0,01 0,7 0,07 0,01 0,98 0,01 1,7 0,2 6,1 0,02 WWTP 0,05 Dane dla Europy kg I-TEQ/rok 0,07 AIR WATER sediments 1,8 1-2 <1 Very important Chemicals 0,18 0,01 0,03 0,08 Soil Forest and Grasland Conversion/fires Crematoria 0,01 6,24 WASTE Wood preservation/ Solvent Use 1 0,01

Przykład HBCDD Potencjalnie znaczące w przyszłości rozbiórka budynków Długi okres rozkładu w środowisku Aktywne źródło, etap ocieplania budynków Niezbędne dobre praktyki w zakresie prowadzenia budowy i rozbiórki Źródło: http://www.pnikut.pl/nowoczesnesystemy-ocieplen-domow Źródło: www.murator.com.pl

Oszacowany bilans HBCDD dla Polski (tony/rok) Activities outside EU Oszacowany bilans HBCDD dla Polski Legend Emissions to land Emissions to surface water Emissions to wastewater Emissions to air Product flows Waste flows Production and micronising 0 0 Formulation of HBCDD in EPS comp. XPS comp. HIPS comp. Polymer disp. 0.0018 min negligible or 0.0003 0-0.04 Water Air EPS Industrial use of HBCDD in XPS HIPS Textile coating 0.007 0. 0.03 01 Landfill Sediment 0.002 Professional and private use of HBCDD in Service life of EPS XPS EPS XPS HIPS Textile coating 0.04 0.04 0.00 06 0.007 0.0013 Management of solid waste STPs Demolition of buildings ~0.003 0.022 0.022 Land

Przykłady PBDE, PFOS-PFOA PFOA i HBCDD Emisje do środowiska Kategoria inne Głównym źródłem PFOS-PFOA było do 2011 wykorzystanie środków gaśniczych z największym udziałem Finlandii W przypadku HBCDD głównym źródłem jest budowa i wyburzanie budynków Przemysł Jako główne źródła emisji HBCDD zostały zidentyfikowane produkcja wyrobów EPS (Polska i Finalndia). W mniejszym stopniu stopniu produkcja wyrobów XPS (Polska) kg/year 800 700 600 500 400 300 200 100 0 Emissions to environmental compartments low high low high low high PBDEs PFOS, PFOA HBCDD Waste and recycling Service life Other M-WWTP Industry Historic contamination Źródło: Hanna Anderson IVL

Przykłady PBDE, PFOS- PFOA i HBCDD Emisje do ścieków - źródła w zlewni M-WWTP kg/year 800 700 600 500 400 300 200 100 0 Emissions to environmental compartments Waste and recycling Service life Other M-WWTP Industry Historic contamination low high low high low high PBDEs PFOS, PFOA HBCDD 30 kg/year 25 20 15 10 5 0 low high Waste and recycling Service life Other Industry Główe źródło przemysłowe PBDEs produkcja tekstyliów (decabde). Emisje w kategorii użytkowanie było wykorzystanie produktów w pomieszczeniach zamkniętych PBDEs kg/year 500 400 300 200 100 0 low PFOS, PFOA high Źródło: Hanna Anderson IVL Waste and recycling Service life Other Industry Głównym źródłem przemysłowym perfluorowanych substancji są galwanizernie (PFOS) z dużym potencjałem emisji w Szwecji Niemczech i Finlandii oraz w Polsce (scenariusz wysokiej emisji). Emisji związane z użytkowaniem produktów w przypadku substancji perfuluorowanych są związane z zapasami impregnowanych wykładzin oraz odzieży (PFOS).

Obszary problemowe Gorące punkty część obszarów najsilniej uprzemysłowionych i zurbanizowanych, w tym duże źródła punktowego zanieczyszczenia wód powierzchniowych (obecnie 4 punkty zlokalizowane na południu Polski) Obszary zurbanizowane i uprzemysłowione, w szczególności aglomeracje położone nad Morzem Bałtyckim

Ocena oddziaływania Model POP Cycling ocena skali oddziaływania na środowiska Morza Bałtyckiego Dwa studia regionalne Aglomeracja Kopenhagi modelowanie szczegółowe spływu substancji w zlewni miejskiej Aglomeracja Sztokholmu bilans rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń w aglomeracji

Działania ania techniczne 11 substancji/grup substancji dla większości istnieje całkowity lub częściowy zakaz stosowania i/lub produkcji Możliwość substytucji niektórych substancji/ grup substancji Nowoczesne metody oczyszczania ścieków komunalnych i przemysłowych Metody oczyszczania gazów odlotowych w tym metody ograniczania emisji PM 2.5

Działania ania nietechniczne Podnoszenie świadomości przedsiębiorców, społeczeństwa Zarządzanie ryzykiem na terenach zanieczyszczonych Wdrażanie dobrej praktyki w zakresie stosowania substancji i wykorzystania produktów Kontrola importowanych produktów

Działania ania - wnioski W strategii ograniczania należy uwzględnić: Regionalne aspekty ograniczania emisji związane z charakterem aktywności społeczno-gospodarczej Emisję tych substancji do środowiska wynikającą z wprowadzania w ostatnich 10 latach przepisów ograniczających lub zakazujących ich produkcję i zastosowanie Emisję do środowiska ze źródeł rozproszonych

DZIĘKUJ KUJĘ ZA UWAGĘ! Dr Janusz Krupanek Zespół Polityki Ekologicznej tel.: 32 254 60 31 wew. 284 krupanek@ietu.katowice.pl Źródło:http://www.helcom.fi/publications/ en_gb/publications/