1.2. Zakres stosowania OST OST jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji Robót wymienionych w pkt.1.1.

1.2. Zakres stosowania OST OST jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji Robót wymienionych w pkt.1.1. 1.3. Zakres robót objętych OST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą wykonania Robót wymienionych w p. 1.1., mających na celu wytyczenie obiektów mostowych. Prace obejmują: - wyznaczenie osi obiektu, - wyznaczenie osi fundamentów, - wyznaczenie reperów roboczych w bezpośrednim sąsiedztwie obiektu w nawiązaniu do niwelacji państwowej - montaŝ znaków pomiarowych. 1.4. Określenia podstawowe Określenia podane w niniejszej Specyfikacji są zgodne z obowiązującymi odpowiednimi normami, wytycznymi i określeniami podanymi w DM.00.00.00. 1.5. Ogólne wymagania dotyczące robót Wykonawca Robót jest odpowiedzialny za jakość wykonania Robót i ich zgodność z Dokumentacją Projektową, Specyfikacją i poleceniami Inspektora Nadzoru. Ogólne wymagania dotyczące Robót podano w DM.00.00.00. "Wymagania ogólne". 2. MATERIAŁY Wykonawca Robót jest odpowiedzialny za jakość wykonania Robót i ich zgodność z Dokumentacją Projektową, Specyfikacją i poleceniami Inspektora Nadzoru. Ogólne wymagania dotyczące Robót podano w DM.00.00.00. "Wymagania ogólne". 3. SPRZĘT Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w ST DM.00.00.00. Wymagania ogólne. Do wykonania Robót konieczny jest sprzęt geodezyjny taki jak: - dalmierze - niwelatory - miernicze taśmy stalowe. 1

4. TRANSPORT Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w ST DM.00.00.00 Wymagania ogólne. Dowolny rodzaj środków transportowych zaakceptowany przez Inspektora Nadzoru, słuŝący do przewozu geodetów, sprzętu geodezyjnego oraz materiałów potrzebnych do realizacji Robót. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1.Wymagania ogólne Ogólne zasady wykonania robót podano w ST DM.00.00.00. Wymagania ogólne Wykonawca przedstawi Inspektorowi Nadzoru do akceptacji Projekt Technologii i Organizacji Robót oraz Program Zapewnienia Jakości uwzględniający wszystkie warunki, w jakich będą wykonywane roboty. 5.2.Wyznaczenie obiektów inŝynierskich Roboty polegają na wyznaczeniu osi podpór i obiektu Dokładność wyznaczenia ± 1 cm. 5.3.MontaŜ znaków pomiarowych Zgodnie z DZ.U Nr 63 poz. 735 w celu oceny prawidłowej pracy obiektu inŝynierskiego naleŝy zamontować repery. 5.4.Wyznaczenie punktów wysokościowych Wszystkie punkty wysokościowe i repery robocze przy obiektach inŝynierskich muszą być nawiązane do reperów państwowych. Przed rozpoczęciem Robót Wykonawca powinien załoŝyć nowe punkty wysokościowe (słupki betonowe z bolcem), ustalić ich wysokość w stosunku do reperów państwowych i je chronić przez cały czas realizacji budowy. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT Wymagania ogólne dotyczące kontroli jakości wykonanych robót podano w ST DM.00.00.00. Wymagania ogólne. Wymagania dla Robót pomiarowych: - wysokość reperów ± 0,5 cm, - wysokości elementów projektowanych ± 1 cm, - dokładności pomiarów poziomych ± 1 cm/50 m. 7. OBMIAR ROBÓT Ogólne wymagania dotyczące obmiaru robót podano w ST DM.00.00.00. Wymagania ogólne. 2

Jednostką obmiaru jest komplet (kpl) pomiarów wyznaczających sytuacyjnie i wysokościowo tunel a takŝe zastabilizowanie wytyczonych punktów dla celu budowy. 8. ODBIÓR ROBÓT Wymagania ogólne dotyczące odbioru robót podano w ST DM.00.00.00. Wymagania ogólne. Roboty objęte niniejszą ST podlegają odbiorom. Odbiór Robót polega na sprawdzeniu zgodności wyznaczonych elementów z Dokumentacją Projektową i wymogami pkt. 6 niniejszej ST. Roboty objęte ST odbiera Inspektor Nadzoru na podstawie wykonanych szkiców, dzienników pomiarowych i protokołów wg zasad określonych w ST DM.00.00.00 - Wymagania Ogólne. W przypadku niezgodności choć jednego elementu robót z wymaganiami, roboty uznaje się za niezgodne z Dokumentacją Projektową i Wykonawca zobowiązany jest do ich poprawy na własny koszt 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI ryczałt według umowy 10. PRZEPISY ZWIĄZANE 10.1. Normy Nie występują 10.2. Inne dokumenty Instrukcje techniczne wydane przez Główny Urząd Geodezji i Kartografii GUGiK: Instrukcja techniczna O-I Ogólne zasady wykonywania prac geodezyjnych. Instrukcja techniczna G-3 Geodezyjna obsługa Inwestycji -GUGiK, 1979 Instrukcja techniczna G-I Geodezyjna osnowa pozioma. GUGiK, 1978 Instrukcja techniczna.g-2. Wysokościowa osnowa geodezyjna, GUGK, 1983 Instrukcja techniczna G-4 Pomiary sytuacyjno-wysokościowe -GUGiK, 1979 Instrukcja techniczna G-3.2 Pomiary realizacyjne - GUGiK, 1983 Wytyczne techniczne G-3.1. Osnowy realizacyjne, GUGiK, 1983. Ustawa z 17.05.1989 Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz.U. Nr 3U, poz. 163 z póź. zmianami) Dz.U. 63 RMTiGM z 30.05.2000 w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogowe obiekty inŝynierski i ich usytuowanie Instrukcja DP T 14 Instrukcja o dokonywaniu odbiorów robót drogowych, mostowych realizowanych na drogach zamiejskich krajowych i wojewódzkich. Załącznik do Zarządzenia nr 7/89 Generalnego Dyrektora Dróg Publicznych 3

M 02.00.00 FUNDAMENTY M 02.01.01 WYKOPY POD FUNDAMENTY 1. WSTĘP 2. MATERIAŁY 3. SPRZĘT 4. TRANSPORT 5. WYKONANIE ROBÓT 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 7. OBMIAR ROBÓT 8. ODBIÓR ROBÓT 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI 10. PRZEPISY ZWIĄZANE 1. WSTĘP SPIS TREŚCI 1.1 Przedmiot SST Przedmiotem niniejszej Szczegółowej Specyfikacji Technicznej są wymagania dotyczące wykonania i odbioru wykopów pod fundamenty. 4

1.2 Zakres stosowania SST SST jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót wymienionych w pkt.1.1. 1.3 Zakres robót objętych SST Roboty, których dotyczy Specyfikacja, obejmują wszystkie czynności umoŝliwiające i mające na celu wykonanie robót ziemnych wykopy pod fundamenty na obiektach mostowych. 1.4 Określenia podstawowe Określenia podane w niniejszej SST są zgodne z obowiązującymi odpowiednimi normami oraz z określeniami podanymi w D - 00.00.00. Wymagania Ogólne. Fundament konstrukcji mostowej - element konstrukcji współpracujący z gruntem przekazujący wszelkie obciąŝenia z konstrukcji mostu na grunt. 1.5 Ogólne wymagania dotyczące robót Wykonawca robót jest odpowiedzialny za jakość ich wykonania oraz za zgodność z Dokumentacją Projektową, OST, SST i poleceniami InŜyniera. Ogólne wymagania dotyczące robót podano w D - 00.00.00. Wymagania Ogólne. 2. MATERIAŁY Nie występują. 3. SPRZĘT Roboty mogą być wykonane ręcznie lub mechanicznie. Roboty ziemne moŝna wykonać przy uŝyciu dowolnego typu sprzętu zaakceptowanego przez InŜyniera. 4. TRANSPORT Materiały mogą być przewoŝone dowolnymi środkami transportu zaakceptowanymi przez InŜyniera. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1 Wykonawca przedstawi InŜynierowi do akceptacji Projekt Organizacji i Harmonogram Robót uwzględniający wszystkie warunki, w jakich będą wykonywane roboty ziemne oraz przedstawienie technologii robót ziemnych. 5.2 Rozkopy 5.2.1 Sprawdzenie zgodności warunków terenowych z projektowymi. Przed przystąpieniem do wykonania wykopów naleŝy sprawdzić zgodność rzędnych terenu z danymi podanymi w Projekcie Technicznym. W tym celu naleŝy wykonać pobieŝny kontrolny pomiar sytuacyjno-wysokościowy. Wszelkie odstępstwa w tym zakresie od Dokumentacji Projektowej powinny być wpisywane w Dzienniku Budowy i potwierdzone przez InŜyniera. Natomiast w trakcie realizacji rozkopów konieczne jest kontrolowanie warunków gruntowych. 5.2.2 Zabezpieczenie skarp wykopów 5

1. W dokumentacji technicznej określono nachylenie skarp wykopu 1: 1,(dla gruntu niespoistego zagęszczonego). Z uwagi na moŝliwość wystąpienia róŝnego rodzaju gruntu dopuszcza się stosowanie następujących bezpiecznych nachyleń skarp: w gruntach mało spoistych i słabych gruntach spoistych o nachyleniu 1:1,25 w gruntach niespoistych słabo zagęszczonych o nachyleniu 1:1,5 w gruntach skalistych dopuszcza się ściany pionowe. 2. W wykopach ze skarpami o nachyleniu bezpiecznym powinny być stosowane następujące zabezpieczenia (dotyczy równieŝ skarp przyjętych w Dok. Projektowej): w pasie terenu przylegającym do górnej krawędzi skarpy na szerokości równej 3- krotnej głębokości wykopu, powierzchnia powinna mieć odpowiednie spadki umoŝliwiające łatwy odpływ wód od krawędzi wykopu, naruszenie stanu naturalnego gruntu na powierzchni skarpy, jak np. rozmycie przez wody opadowe powinno być usuwane z zachowaniem bezpiecznych nachyleń w kaŝdym punkcie skarpy, stan skarpy sprawdzić okresowo w zaleŝności od występowania czynników niekorzystnych ( silne opady deszczu ). 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 1. Sprawdzenie i odbiór robót ziemnych powinny być wykonane zgodnie z normami: PN-68/B-06050 Roboty ziemne budowlane. Wymagania w zakresie wykonania i badania przy odbiorze. PN-S-02205 Drogi samochodowe. Roboty ziemne. Wymagania i badania. BN-77/8836-02 Przewody podziemne. Roboty ziemne. BN-77/8931-12 Drogi samochodowe. Oznaczenie wskaźnika zagęszczenia gruntu. 2. Sprawdzenie wykonania wykopów polega na kontrolowaniu zgodności z wymaganiami określonymi w niniejszej Specyfikacji oraz Dokumentacji Projektowej. W czasie kontroli szczególną uwagę naleŝy zwrócić na: odspajanie gruntów w sposób nie pogarszający ich właściwości, zapewnienie stateczności skarp poprzez zachowanie wymaganych pochyleń i ich umocnienia w miejscach zakładanych projektem, odwodnienie wykopów w czasie wykonywania robót, dokładność wykonania wykopów ( usytuowanie i wykończenie ). 7. OBMIAR ROBÓT 6

Obmiaru ilościowego rozkopów dokonuje się w metrach sześciennych ( m³ ) gruntu w stanie rodzimym. 8. ODBIÓR ROBÓT 8.1 Zgodność robót z Dokumentacją Projektową i Specyfikacją Roboty powinny być wykonane zgodnie z Dokumentacją Projektową, OST, SST oraz pisemnymi decyzjami InŜyniera. 8.2 Odbiór robót zanikających i ulegających zakryciu wg OST D-M - 00.00.00. Wymagania Ogólne. 8.2.1 Dokumenty i dane Podstawą dokonania oceny ilości i jakości robót ulegających zakryciu są następujące dane i dokumenty: D. P. z naniesionymi na niej zmianami dokonywanymi w trakcie budowy, dane geotechniczne zawierające informacje o rodzaju gruntu, w którym wykonywane były roboty fundamentowe, Dziennik Budowy. 8.2.2 Zakres odbiór robót zanikających obejmuje sprawdzenie: zgodności wykonanych rozkopów z Dokumentacją Projektową. 8.3 Odbiór ostateczny wg OST D-M 00.00.00. Wymagania Ogólne. Przy odbiorze końcowym powinny być przedłoŝone następujące dokumenty: wyniki wszystkich wymaganych pomiarów i badań, protokoły wszystkich odbiorów robót zanikających. 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI ryczałt według umowy 10. PRZEPISY ZWIĄZANE BN-64/8931-02 Drogi samochodowe. Oznaczenie modułu odkształcenia nawierzchni i podłoŝa przez obciąŝanie płytą. PN-68/B-06050 - Roboty ziemne budowlane. Wymagania w zakresie wykonania i badania przy odbiorze. PN-S-02205 - Drogi samochodowe. Roboty ziemne. Wymagania i badania. PN-86/B-02480 - Grunty budowlane. Określenia. Symbolu. Podział i opis gruntów. PN-81/B-04452 - Grunty budowlane. Badania polowe. 7

PN-88/B-04481 - Grunty budowlane. Badania próbek gruntów. PN-60/B-04493 - Grunty budowlane. Oznaczanie kapilarności biernej. PN-78/B-06714/28 Kruszywa mineralne. Badania. Ozn. zawartości siarki metodą bromową. PN-80/B-06714/37 - Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie rozpadu krzemianowego. PN-80.B-06714/37 Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie rozpadu Ŝelazawego. BN-83/8836-02 Przewody podziemne. Roboty ziemne. BN-77/8931-12 Drogi samochodowe. Oznaczenia wskaźnika zagęszczenia gruntu. M 02.00.00 FUNDAMENTY M 02.01.03 WYKOPY POD FUNDAMENTY W GRUNCIE NIESPOISTYM 1. WSTĘP 2. MATERIAŁY 3. SPRZĘT 4. TRANSPORT 5. WYKONANIE ROBÓT 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 7. OBMIAR ROBÓT 8. ODBIÓR ROBÓT 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI 10. PRZEPISY ZWIĄZANE 1. WSTĘP SPIS TREŚCI 8

1.1. Przedmiot SST Przedmiotem niniejszej SST są wymagania szczegółowe dotyczące wykonania i odbioru wykopów pod fundamenty w gruncie niespoistym. 1.2. Zakres stosowania SST Specyfikacja Techniczna jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji Robót wymienionych w punkcie 1.1. 1.3. Zakres Robót objętych SST Ustalenia zawarte w niniejszej SST dotyczą zasad prowadzenia Robót ziemnych w gruntach niespoistych pod fundamenty 1.4. Określenia podstawowe Wykop płytki - wykop, którego głębokość jest mniejsza niŝ 1 m Wykop średni - wykop, którego głębokość jest zawarta w granicach od 1 do 3 m. Wykop głęboki - wykop o głębokości przekraczającej 3 m. Fundament konstrukcji mostowej - jest to element konstrukcji współpracujący z gruntem, przekazujący wszelkie obciąŝenia z konstrukcji mostu na grunt. Wskaźnik zagęszczenia Is - jest to stosunek gęstości objętościowej szkieletu gruntowego ρ d. (wg PN-77/8931-12) gruntu sztucznie zagęszczonego (nasypu) do maksymalnej gęstości objętościowej szkieletu gruntowego.(wg PN-88/B-04481). Wilgotność optymalna gruntu - jest to wilgotność, przy której grunt ubijany w sposób znormalizowany uzyskuje maksymalną gęstość objętościową (wg PN-88/B-04481). Wskaźnik róŝnoziarnistości jest to wielkość charakteryzująca zagęszczalność gruntów niespoistych, określana wg wzoru: U=d 60 /d 10 W którym: d 60 - średnica oczek sita, przez które przechodzi 60% gruntu (mm), d 10 - średnica oczek sita, przez które przechodzi l0% gruntu (mm). 1.5. Ogólne wymagania dotyczące Robót Ogólne wymagania dotyczące Robót podano w D M-00.00.00. "Wymagania ogólne" Wykonawca Robót jest odpowiedzialny za jakość ich wykonania oraz za zgodność z Dokumentacją Projektową, OST, SST i poleceniami InŜyniera. 1.5.1. Urządzenia i materiały nie przewidziane w Dokumentacji Projektowej W przypadku natrafienia w czasie wykonywania wykopu, na głębokości posadowienia fundamentu, na grunt o nośności mniejszej od przewidzianej w Dokumentacji Projektowej oraz w razie natrafienia na kurzawkę lub inne nieprzewidziane urządzenia i instalacje, roboty ziemne naleŝy przerwać i powiadomić o tym InŜyniera lub jego przedstawiciela w celu ustalenia odpowiednich sposobów zabezpieczeń. 1.5.2. Wykonanie Robót ziemnych w warunkach zimowych W przypadku wykonywania Robót ziemnych w okresie obniŝonych temperatur, Roboty te naleŝy wykonywać w sposób określony w opracowaniu Instytutu Techniki Budowlanej - "Wytyczne wykonywania Robót budowlano-montaŝowych w okresie obniŝonych temperatur" [6]. Poprzez pojęcie obniŝonej temperatury naleŝy rozumieć temp. otoczenia niŝszą od + 5 o C. 9

1.5.3. Grubość podstawy fundamentowej Wysokość dna podstawy fundamentowej jak pokazano na rysunkach naleŝy traktować jako przybliŝone, a InŜynier moŝe wydać pisemne polecenie wprowadzenia takich zmian w wymiarach lub wysokościach podstaw fundamentowych, jakie będą konieczne do naleŝytego zabezpieczenia fundamentów. 1.5.4. Odwodnienie terenu 1.5.4.1. Urządzenia odwadniające. Roboty ziemne powinny być wykonywane w takiej kolejności, Ŝeby było zapewnione łatwe i szybkie odprowadzenia wód gruntowych i opadowych w kaŝdej fazie robót. W zakres niniejszej ST wchodzi równieŝ odwodnienie wykopów poprzez odpompowanie wody w przypadku zaistnienia takiej moŝliwości. 1.5.4.2. Szkody na terenach sąsiednich Wykonane urządzenia odwadniające nie powinny powodować niekorzystnego nawodnienia gruntów w innych miejscach wykonywanych robót ani powodować szkód na terenach sąsiednich. 1.5.4.3.Ochrona wykopów przed zalaniem wodą Wykopy powinny być chronione przed niekontrolowanym napływem do nich wód pochodzących z opadów atmosferycznych. W tym celu powierzchnia terenu powinna być wyprofilowana ze spadkami umoŝliwiającymi łatwy odpływ wody poza teren robot. Od strony spadku terenu powinny być wykonane, w razie potrzeby rowy. 2. MATERIAŁY Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich składowania i pozyskiwania podano w OST D-M.00.00.00. "Wymagania ogólne" pkt. 2. Do zasypywania wykopów naleŝy uŝyć grunt wydobyty z tego samego wykopu, nie zamarznięty i bez zanieczyszczeń takich jak: ziemia roślinna, glina, odpady materiałów budowlanych itp. Zasypywanie wykopów gruntem rodzimym jest niedopuszczalne w miejscach, w których Dokumentacja Projektowa przewiduje zastosowanie gruntu przepuszczalnego /zasypka konstrukcyjna, nasyp drogowy/, a grunt rodzimy nie spełnia wymagań podanych dalej dla materiałów zasypki. Do wykonywania nasypu w strefie płyt przejściowych i zasypek konstrukcyjnych moŝna stosować tylko grunty niespoiste o następujących właściwościach: - dobrej zagęszczalności, o wskaźniku róŝnoziarnistości "U" nie mniejszym niŝ 4 ( Ŝwiry ) lub 5 ( pospółki i piaski ), - dobrej wodoprzepuszczalności, o współczynniku wodoprzepuszczalności "k" nie mniejszym niŝ 8 ( m/dobę ). Wymagany jest wskaźnik zagęszczenia zasypki konstrukcyjnej I s 1,0 3. SPRZĘT Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w D-M.00.00.00. "Wymagania ogólne" pkt. 3. 10

3.1. Wykonawca zobowiązany jest do uŝywania jedynie takiego sprzętu, który nie spowoduje niekorzystnego wpływu na właściwości gruntu, zarówno w miejscu jego naturalnego zalegania jak teŝ w czasie odspajania, transportu, wbudowania i zagęszczania. 4. TRANSPORT Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w D-M.00.00.00"Wymagania ogólne" pkt.4. 4.1. Transport gruntu Materiały mogą być przewoŝone dowolnymi środkami transportu. NaleŜy je umieścić równomiernie na całej powierzchni ładunkowej i zabezpieczyć przed spadaniem lub przesuwaniem. Ukopany grunt powinien być bezzwłocznie przetransportowany na miejsce przeznaczenia lub na odkład słuŝący następnie do zasypania niezabudowanych w pełni wykopów. Transport gruntu powinien być tak zorganizowany, Ŝeby nie był hamowany dowóz materiałów do budowy i odbywał się poza prawdopodobnym klinem odłamu gruntów. Wyboru środków transportu naleŝy dokonać na podstawie analizy następ. czynników: objętości mas ziemnych odległości transportu szybkości i pojemności środków transportowych wydajności maszyn odspajających grunt pory roku i warunków atmosferycznych organizacji Robót. Ostateczny rodzaj środków transportu musi być zaakceptowany przez InŜyniera. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Wymagania ogólne Ogólne zasady wykonania robót podano w ST DM.00.00.00. Wymagania ogólne Wykonawca przedstawi Inspektorowi Nadzoru do akceptacji Projekt Technologii i Organizacji Robót oraz Program Zapewnienia Jakości uwzględniający wszystkie warunki, w jakich będą wykonywane roboty Projekt Technologii i Organizacji Robót powinien zawierać m.in. sposób zabezpieczenia i odwodnienia na czas robót. 5.2. Wykopy 5.2.1. Zabezpieczenie skarp wykopów (1) W Dokumentacji Projektowej określono nachylenie skarp wykopu 1:1, (dla gruntu niespoistego zagęszczonego). Z uwagi na moŝliwość wystąpienia róŝnego rodzaju gruntów dopuszcza się stosowanie następujących bezpiecznych nachyleń skarp: - w gruntach mało spoistych i słabych gruntach spoistych o nachyleniu 1 : 1,25, - w gruntach niespoistych słabo zagęszczonych o nachyleniu 1 : 1,5. 11

(2) W wykopach ze skarpami o nachyleniu bezpiecznym powinny być stosowane następujące zabezpieczenia (dotyczy równieŝ skarp przyjętych w dokumentacji technicznej) : - w pasie terenu przylegającym do górnej krawędzi skarpy na szerokości równej 3-krotnej głębokości wykopu, powierzchnia powinna mieć odpowiednie spadki umoŝliwiające łatwy odpływ wód od krawędzi wykopu, za zgodą Kierownika Projektu z uwagi na zajętości terenu szerokość ta moŝe być zmniejszona; - naruszenie stanu naturalnego gruntu na powierzchni skarpy, jak np. rozmycie przez wody opadowe powinno być usuwane z zachowaniem bezpiecznych nachyleń w kaŝdym punkcie skarpy; - stan skarpy naleŝy sprawdzić okresowo w zaleŝności od występowania czynników niekorzystnych (silne opady deszczu). - wykopy naleŝy chronić przed dopływem wody opadowej z terenów przyległych. - w wykopach głębszych niŝ 1 m od poziomu terenu wykonać w odległości nie większych niŝ 20 m bezpieczne zejścia (wyjścia) dla pracowników. Całkowite koszty związane z dodatkowym zakresem robót ziemnych np. przegłębienie wykopu ponosi Wykonawca. W czasie prowadzenia robót Wykonawca zobowiązany jest do stałego odwadniania wykopów. 5.3. Postępowanie w wypadku przegłębienia wykopu W przypadku przegłębienia wykopów poniŝej przewidzianego poziomu, a zwłaszcza poniŝej projektowanego poziomu posadowienia, naleŝy porozumieć się z Inspektorem Nadzoru celem podjęcia odpowiednich decyzji, względnie doprowadzić do ponownego wypoziomowania dna i wykonać grubszy korek betonowy na koszt Wykonawcy. 5.4. Składowanie ukopanego gruntu. Składowanie ukopanego gruntu przy wykonywanym wykopie moŝe być stosowane: - bez zabezpieczenia jego ścian, jeŝeli zostanie zachowana minimalna odległość podana w pkt 4., przy której nie zachodzi obawa obsuwania się gruntu, - bezpośrednio przy wykopie, pod warunkiem wykonania odpowiedniego zabezpieczenia przeciw obsunięciu się gruntu. 5.5. Wykopy naleŝy wykonywać z zachowaniem następujących wymagań: - odchylenie osi korpusu ziemnego w wykopie od osi projektowanej nie moŝe być większe niŝ 10 cm; - róŝnica w stosunku do projektowanych rzędnych Robót ziemnych nie moŝe przekraczać +0 cm i -2 cm; - szerokość korpusu nie moŝe róŝnić się od szerokości projektowanej o więcej niŝ 10 cm; - krawędzie dna wykopu nie powinny mieć wyraźnych załamań; - pochylenie skarp wykopu nie moŝe róŝnić się od projektowanego o więcej niŝ 10%; - maksymalna głębokość wklęśnięć na powierzchni skarp wykopu nie moŝe przekraczać 10 cm. 12

5.5.1. Technologia wykonania wykopu musi umoŝliwiać jego prawidłowe odwodnienie w całym okresie trwania Robót ziemnych. Wykonawca przedstawi do akceptacji Kierownika Kontraktu przewidywany sposób odwodnienia wykopów oraz sprzęt do tego przewidziany. 5.5.2. JeŜeli grunty pozyskane z wykopów będą wykorzystywane do budowy nasypów (po ew. ich ulepszeniu), składowanie gruntów do ponownego wykorzystania powinno się w sposób uniemoŝliwiających ich rozsegregowanie, zanieczyszczenie, zbytnie nawodnienie, przez co przydatność tego gruntu do budowy nasypów moŝe się zmniejszyć. 5.6. Zasypki 5.6.1. Zezwolenie na rozpoczęcie zasypek Wykonawca moŝe przystąpić do zasypywania po uzyskaniu zezwolenia Kierownika Kontraktu, co powinno być potwierdzone wpisem do Dziennika Budowy. 5.6.2. Zasypki elementów konstrukcyjnych 5.6.2.1. Zasady wykonywania nasypów Nasypy powinny być wznoszone przy zachowaniu: a) przekroju poprzecznego b) profilu podłuŝnego, które określono w Dokumentacji Projektowej. W celu zapewnienia stateczności nasypu i jego równomiernego osiadania naleŝy przestrzegać następujących zasad: 1) nasyp naleŝy wykonywać metodą warstwową z gruntów przydatnych do budowy nasypu i wznosić równomiernie na całej szerokości; 2) grubość warstwy w stanie luźnym powinna być odpowiednio dobrana w zaleŝności od rodzaju gruntu i sprzętu uŝywanego do zagęszczania, przystąpienie do układania kolejnej warstwy nasypu moŝe nastąpić po stwierdzeniu prawidłowego wykonania warstwy poprzedniej. Układanie i zagęszczanie gruntu powinno być wykonane warstwami o grubości nie większej niŝ: - 0,25 m przy stosowaniu ubijaków ręcznych i wałowania - 0,40 m przy zagęszczaniu urządzeniami wibracyjnymi. Nasypy strefy płyt przejściowych obiektu mostowego w granicach oddziałujących na przyczółki, naleŝy wykonywać z piasku grubego, średniego, lub pospółki zgodnie z zakresem podanym w Dokumentacji Projektowej. Niedopuszczalne jest formowanie i zagęszczanie nasypów w granicach klina odłamu - przy uŝyciu cięŝkiego sprzętu np. spychacza. Wskaźnik zagęszczenia gruntu nie powinien być mniejszy niŝ: 1.03 - dla górnej warstwy nasypu grubości 0.20 m od obrysu robót ziemnych. Za obrys robót ziemnych przyjęto głębokość wszystkich warstw konstrukcyjnych poniŝej powierzchni projektowanej nawierzchni. 13

1.00 - dla warstw poniŝej głębokości 0.20 m w środkowej części nasypu na połowie jego szerokości 0.95 - dla warstw w częściach skrajnych nasypu i na stoŝkach. 5.6.2.2. Zasady wykonywania zasypek konstrukcyjnych. Zasypanie wykopów powinno być wykonywane bezpośrednio po zakończeniu przewidzianych w nich robót. Przed rozpoczęciem zasypywania wykop powinien być oczyszczony z odpadów materiałów budowlanych. Układanie i zagęszczanie gruntu powinno być wykonane warstwami o grubości nie większej niŝ: - 0,25 m przy stosowaniu ubijaków ręcznych i wałowania - 0,40 m przy zagęszczaniu urządzeniami wibracyjnymi. Jeśli dookoła budowli załoŝono urządzenia lub warstwy odwadniające (drenaŝ), to warstwa gruntu do wysokości około 0,30 cm powyŝej urządzenia lub warstw odwadniających powinna być zagęszczana ręcznie w sposób nie wpływający na prawidłowe odprowadzenie wody. Nasypywanie warstw gruntu i ich zagęszczenie w pobliŝu ścian obiektów powinno być dokonywane w taki sposób, aby nie spowodowało uszkodzenia izolacji przeciwwilgociowej. Wskaźnik zagęszczenia gruntu dla zasypek konstrukcyjnych powinien być nie mniejszy niŝ 0.97 5.6.2.3. Informacje dodatkowe W zaleŝności od uziarnienia stosowanych materiałów, zagęszczenie warstwy naleŝy określać za pomocą oznaczania wskaźnika zagęszczania lub porównania pierwotnego i wtórnego modułu odkształcenia, określonych zgodnie z normą PN-S-02205. Porównanie modułów naleŝy stosować tylko dla gruntów gruboziarnistych, dla których nie jest moŝliwe określenie wskaźnika zagęszczenia Is, według BN-77/8931-12. Wskaźnik zagęszczenia, określony wg BN-77/8931-12 powinien spełniać wymagania podane wyŝej. JeŜeli jako kryterium oceny zagęszczenia stosuje się porównanie wartości modułów odkształcenia, to wartość stosunku wtórnego do pierwotnego modułu odkształcenia, określonych zgodnie z normą PN-S-02205 załącznik B, nie powinna być większa od 2,2. Wilgotność optymalna i maksymalna gęstość objętościowa szkieletu gruntowego, powinny być wyznaczane laboratoryjnie. Wilgotność gruntu zagęszczanego powinna być zbliŝona do wilgotności optymalnej dla danego gruntu W przypadku, gdy wilgotność ta wynosi mniej niŝ ±2% wartości bezwzględnej wilgotności optymalnej, zagęszczaną warstwę gruntu naleŝy polewać wodą. JeŜeli wilgotność gruntu jest większa od optymalnej, grunt przed zagęszczeniem powinien być osuszony. W przypadku uŝycia sprzętu wibracyjnego zaleca się ustalenie wilgotności na podstawie prób na poletku doświadczalnym. JeŜeli badania kontrolne wykaŝą, Ŝe zagęszczenie warstwy nie jest wystarczające to wykonawca powinien spulchnić warstwę, doprowadzić grunt do wilgotności optymalnej i powtórnie zagęścić. 14

JeŜeli warstwa gruntu niezagęszczonego ulega przewilgoceniu, a Wykonawca nie jest w stanie jej osuszyć i zagęścić w czasie zaakceptowanym przez Inspektor Nadzoru, to Inspektor Nadzoru moŝe nakazać usunięcie wadliwej warstwy. Osuszenie moŝna przeprowadzić w sposób mechaniczny lub chemiczny tj. poprzez wymieszanie gruntu z wapnem (palonym lub hydratyzowanym) Przy zagęszczaniu gruntu nasypowego naleŝy przestrzegać następujących zasad: - rozścielać grunt warstwami o równej grubości - sposobem ręcznym lub lekkim sprzętem mechanicznym - warstwę nasypanego gruntu zagęszczać na całej powierzchni, przy jednakowej liczbie przejść urządzenia zagęszczającego, - prowadzić zagęszczenie od krawędzi ku środkowi nasypu. W okresie deszczów i mrozów naleŝy przestrzegać następujących ograniczeń: - wykonywanie zasypek naleŝy przerwać, jeŝeli wilgotność gruntu przekracza wartość dopuszczalną, tzn. jest większa od wilgotności optymalnej o więcej niŝ +2,0 % jej wartości, - niedopuszczalne jest wykonywanie zasypek w temperaturze, przy której nie jest moŝliwe osiągnięcie wymaganego wskaźnika zagęszczenia gruntu, - wykonywanie zasypek naleŝy przerwać w czasie duŝych opadów śniegu; przed wznowieniem prac naleŝy śnieg z powierzchni zasypywanego wykopu. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT Ogólne wymagania dotyczące kontroli jakości podano w SST DM.00.00.00. Wymagania ogólne. (1) Sprawdzenie i odbiór robót ziemnych powinny być wykonane zgodnie z normami: PN-99/B-06050 Geotechnika. Roboty ziemne. Wymagania ogólne. PN-S-02205 - Drogi samochodowe. Roboty ziemne. Wymagania i badania. BN-77/8931-12 - Drogi samochodowe. Oznaczenie wskaźnika zagęszczenia gruntu. (2) Sprawdzenie wykonania wykopów polega na kontrolowaniu zgodności z wymaganiami określonymi w niniejszej Specyfikacji oraz Dokumentacji Projektowej. W czasie kontroli szczególną uwagę naleŝy zwrócić na: - odspajanie gruntów w sposób nie pogarszający ich właściwości, - zapewnienie stateczności skarp, - odwodnienie wykopów w czasie wykonywania Robót, - dokładność wykonania wykopów (usytuowanie i wykończenie). (3) Sprawdzenie jakości wykonania nasypów (zasypek konstrukcyjnych za przyczółkami i murami oporowymi) polega na kontrolowaniu zgodności z wymaganiami określonymi w niniejszej SST i w Dokumentacji Projektowej. Szczególną uwagę naleŝy zwrócić na: - badania przydatności gruntów do budowy nasypów, - badania prawidłowości wykonania poszczególnych warstw nasypu, ( oraz zasypki kontrolowanej) - badania zagęszczenia nasypu,( oraz zasypki kontrolowanej) 15

- pomiary kształtu nasypu.(oraz zasypki kontrolowanej) 6.1. Badanie przydatności gruntów do budowy nasypu oraz zasypki konstrukcyjnej Badanie przydatności gruntu do budowy nasypu naleŝy przeprowadzić na reprezentatywnych próbkach pobranych z kaŝdej partii przeznaczonej do wbudowania, pochodzącej z nowego źródła, oraz na kaŝde Ŝądanie Kierownika Kontraktu, W badaniu naleŝy określić wg PN-88/B-04481: - skład granulometryczny, - zawartość części organicznych: < 2% - wilgotność naturalną - wilgotność optymalną - maksymalną gęstość objętościową szkieletu gruntowego: > 1,6 g/cm 3, - wodoprzepuszczalność: k 10 6x10-5 m/s - wskaźnik uziarnienia: wskaźnik róŝnoziarnistości: U 5 - kapilarność bierną: poniŝej 1 m, wg PN-60/B-04493. 6.2. Badania kontrolne prawidłowości wykonania poszczególnych warstw nasypu oraz zasypek konstrukcyjnych Badania kontrolne prawidłowości wykonania poszczególnych warstw nasypu i zasypek konstrukcyjnych polegają na sprawdzeniu: - prawidłowości rozmieszczenia gruntów, - grubości kaŝdej warstwy i jej wilgotności przy zagęszczaniu, na kaŝdej działce roboczej, dopuszczalna odchyłka: ± 10% grubości warstwy. 6.4. Sprawdzenie zagęszczenia nasypu (oraz zasypki kontrolowanej ) Sprawdzenie zagęszczenia nasypu polega na skontrolowaniu zgodności wartości wskaźnika zagęszczenia Is lub stosunku modułów odkształcenia z wartościami podanymi w punkcie 5. Oznaczenie wskaźnika zgęszczenia naleŝy przeprowadzić według BN-77/8931-12, a modułów odkształcenia według PN-S-02205. Zagęszczenie naleŝy kontrolować nie rzadziej niŝ: - 1 raz w trzech punktach na kaŝdej działce roboczej przy określaniu wartości Is - 1 raz w trzech punktach na kaŝdej działce roboczej przy określaniu pierwotnego i wtórnego modułu odkształcenia. Prawidłowość zagęszczenia konkretnej warstwy musi być potwierdzona przez Kierownika Kontraktu wpisem do Dziennika Budowy. 6.5. Pomiary kształtu nasypu i wykopów. Pomiary kształtu nasypu i wykopów obejmują kontrolę: - prawidłowości wykonania skarp - szerokości korony korpusu. 16

Sprawdzenie prawidłowości wykonania skarp polega na skontrolowaniu zgodności z pochyleniem określonym w Dokumentacji Projektowej. Sprawdzenie szerokości korony korpusu polega na porównaniu szerokości korony korpusu na poziomie wykonywanej warstwy gruntu z szerokością wynikającą z wymiarów geometrycznych korpusu, określonych w Dokumentacji Projektowej. Tolerancje przy wymiarach wykopów i nasypów: - ±15 cm dla wykopów o szerokości dna większej niŝ 1.5 m, - ±5 cm dla wykopów o szerokości dna mniejszej niŝ 1.5 m. - ±10 cm dla szerokości nasypów - ±10 % pochylenia dla pochylenia skarp Tolerancja rzędnych dna wykopów - ± 2 cm. Tolerancja rzędnych górnej powierzchni nasypu +2 cm; -3 cm 7.OBMIAR ROBÓT Obmiaru rozkopów dokonuje się w metrach sześciennych ( m³ ) gruntu w stanie rodzimym. 8. ODBIÓR ROBÓT Wymagania ogólne dotyczące odbioru robót podano w ST DM.00.00.00. Wymagania ogólne. 8.1. Zgodność Robót z Dokumentacją Projektową i Specyfikacją Techniczną Roboty powinny być wykonane zgodnie z Dokumentacją Projektową, ST oraz pisemnymi decyzjami Inspektora Nadzoru. 8.2. Odbiór Robót zanikających i ulegających zakryciu - wg ST DM.00.00.00 "Wymagania Ogólne" 8.2.1. Dokumenty i dane Podstawą dokonania oceny ilości i jakości Robót ulegających zakryciu są następujące dane i dokumenty: -Dokumentacja Projektowa z naniesionymi na niej zmianami dokonywanymi w trakcie budowy, - dane geotechniczne zawierające informacje o rodzaju gruntu, - Dziennik Budowy, - badania jakościowe materiałów uŝytych na zasypki konstrukcyjne. 8.2.2. Zakres Odbiór Robót zanikających obejmuje sprawdzenie: - zgodności wykonanych wykopów z Dokumentacją Projektową, - rzędnych dna wykopu, - grubości poszczególnych warstw zasypki, 17

- wskaźnika zagęszczenia gruntów, - ścianek zabezpieczających wykopy rozparte. 8.3. Odbiór końcowy - wg ST DM. 00.00.00 "Wymagania Ogólne" Przy odbiorze końcowym powinny być przedłoŝone następujące dokumenty: - wyniki wszystkich wymaganych pomiarów i badań, - protokoły wszystkich odbiorów Robót zanikających. W przypadku niezgodności choć jednego elementu robót z wymaganiami, roboty uznaje się za niezgodne z Dokumentacją Projektową i Wykonawca zobowiązany jest do ich poprawy na własny koszt 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI Wymagania ogólne dotyczące podstawy płatności podano w ST DM.00.00.00. Wymagania ogóle. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Normy 1. PN-99/B-06050 Geotechnika. Roboty ziemne. Wymagania ogólne. 2. PN-S-02205 Drogi samochodowe. Roboty ziemne. Wymagania i badania. 3. PN-86/B-02480 Grunty budowlane. Określenia. Symbole. Podział i opis gruntów. 4. PN-B-04452:2002 Geotechnika. Badania polowe. 5. PN-88/B-04481 Grunty budowlane. Badania próbek gruntów. 6. PN-60/B-04493 Grunty budowlane. Oznaczanie kapilarności biernej. 7. BN-77/8931-12 Drogi samochodowe. Oznaczenie wskaźnika zagęszczenia 18

M 02.00.00 FUNDAMENTY M 02.01.03 WYKOPY POD FUNDAMENTY W GRUNCIE NIESPOISTYM 1. WSTĘP 2. MATERIAŁY 3. SPRZĘT 4. TRANSPORT 5. WYKONANIE ROBÓT 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 7. OBMIAR ROBÓT 8. ODBIÓR ROBÓT 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI 10. PRZEPISY ZWIĄZANE SPIS TREŚCI 19

1. WSTĘP 1.1. Przedmiot SST Przedmiotem niniejszej SST są wymagania szczegółowe dotyczące wykonania i odbioru wykopów pod fundamenty w gruncie niespoistym. 1.2. Zakres stosowania SST Specyfikacja Techniczna jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji Robót wymienionych w punkcie 1.1. 1.3. Zakres Robót objętych SST Ustalenia zawarte w niniejszej SST dotyczą zasad prowadzenia Robót ziemnych w gruntach niespoistych pod fundamenty 1.4. Określenia podstawowe Wykop płytki - wykop, którego głębokość jest mniejsza niŝ 1 m Wykop średni - wykop, którego głębokość jest zawarta w granicach od 1 do 3 m. Wykop głęboki - wykop o głębokości przekraczającej 3 m. Fundament konstrukcji mostowej - jest to element konstrukcji współpracujący z gruntem, przekazujący wszelkie obciąŝenia z konstrukcji mostu na grunt. Wskaźnik zagęszczenia Is - jest to stosunek gęstości objętościowej szkieletu gruntowego ρ d. (wg PN-77/8931-12) gruntu sztucznie zagęszczonego (nasypu) do maksymalnej gęstości objętościowej szkieletu gruntowego.(wg PN-88/B-04481). Wilgotność optymalna gruntu - jest to wilgotność, przy której grunt ubijany w sposób znormalizowany uzyskuje maksymalną gęstość objętościową (wg PN-88/B-04481). Wskaźnik róŝnoziarnistości jest to wielkość charakteryzująca zagęszczalność gruntów niespoistych, określana wg wzoru: U=d 60 /d 10 W którym: d 60 - średnica oczek sita, przez które przechodzi 60% gruntu (mm), d 10 - średnica oczek sita, przez które przechodzi l0% gruntu (mm). 1.5. Ogólne wymagania dotyczące Robót Ogólne wymagania dotyczące Robót podano w D M-00.00.00. "Wymagania ogólne" Wykonawca Robót jest odpowiedzialny za jakość ich wykonania oraz za zgodność z Dokumentacją Projektową, OST, SST i poleceniami InŜyniera. 1.5.1. Urządzenia i materiały nie przewidziane w Dokumentacji Projektowej W przypadku natrafienia w czasie wykonywania wykopu, na głębokości posadowienia fundamentu, na grunt o nośności mniejszej od przewidzianej w Dokumentacji Projektowej oraz w razie natrafienia na kurzawkę lub inne nieprzewidziane urządzenia i instalacje, roboty ziemne naleŝy przerwać i powiadomić o tym InŜyniera lub jego przedstawiciela w celu ustalenia odpowiednich sposobów zabezpieczeń. 1.5.2. Wykonanie Robót ziemnych w warunkach zimowych W przypadku wykonywania Robót ziemnych w okresie obniŝonych temperatur, Roboty te naleŝy wykonywać w sposób określony w opracowaniu Instytutu Techniki Budowlanej - 20

"Wytyczne wykonywania Robót budowlano-montaŝowych w okresie obniŝonych temperatur" [6]. Poprzez pojęcie obniŝonej temperatury naleŝy rozumieć temp. otoczenia niŝszą od + 5 o C. 1.5.3. Grubość podstawy fundamentowej Wysokość dna podstawy fundamentowej jak pokazano na rysunkach naleŝy traktować jako przybliŝone, a InŜynier moŝe wydać pisemne polecenie wprowadzenia takich zmian w wymiarach lub wysokościach podstaw fundamentowych, jakie będą konieczne do naleŝytego zabezpieczenia fundamentów. 1.5.4. Odwodnienie terenu 1.5.4.1. Urządzenia odwadniające. Roboty ziemne powinny być wykonywane w takiej kolejności, Ŝeby było zapewnione łatwe i szybkie odprowadzenia wód gruntowych i opadowych w kaŝdej fazie robót. W zakres niniejszej ST wchodzi równieŝ odwodnienie wykopów poprzez odpompowanie wody w przypadku zaistnienia takiej moŝliwości. 1.5.4.2. Szkody na terenach sąsiednich Wykonane urządzenia odwadniające nie powinny powodować niekorzystnego nawodnienia gruntów w innych miejscach wykonywanych robót ani powodować szkód na terenach sąsiednich. 1.5.4.4.Ochrona wykopów przed zalaniem wodą Wykopy powinny być chronione przed niekontrolowanym napływem do nich wód pochodzących z opadów atmosferycznych. W tym celu powierzchnia terenu powinna być wyprofilowana ze spadkami umoŝliwiającymi łatwy odpływ wody poza teren robot. Od strony spadku terenu powinny być wykonane, w razie potrzeby rowy. 2. MATERIAŁY Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich składowania i pozyskiwania podano w OST D-M.00.00.00. "Wymagania ogólne" pkt. 2. Do zasypywania wykopów naleŝy uŝyć grunt wydobyty z tego samego wykopu, nie zamarznięty i bez zanieczyszczeń takich jak: ziemia roślinna, glina, odpady materiałów budowlanych itp. Zasypywanie wykopów gruntem rodzimym jest niedopuszczalne w miejscach, w których Dokumentacja Projektowa przewiduje zastosowanie gruntu przepuszczalnego /zasypka konstrukcyjna, nasyp drogowy/, a grunt rodzimy nie spełnia wymagań podanych dalej dla materiałów zasypki. Do wykonywania nasypu w strefie płyt przejściowych i zasypek konstrukcyjnych moŝna stosować tylko grunty niespoiste o następujących właściwościach: - dobrej zagęszczalności, o wskaźniku róŝnoziarnistości "U" nie mniejszym niŝ 4 ( Ŝwiry ) lub 5 ( pospółki i piaski ), - dobrej wodoprzepuszczalności, o współczynniku wodoprzepuszczalności "k" nie mniejszym niŝ 8 ( m/dobę ). Wymagany jest wskaźnik zagęszczenia zasypki konstrukcyjnej I s 1,0 3. SPRZĘT 21

Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w D-M.00.00.00. "Wymagania ogólne" pkt. 3. 3.2. Wykonawca zobowiązany jest do uŝywania jedynie takiego sprzętu, który nie spowoduje niekorzystnego wpływu na właściwości gruntu, zarówno w miejscu jego naturalnego zalegania jak teŝ w czasie odspajania, transportu, wbudowania i zagęszczania. 4. TRANSPORT Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w D-M.00.00.00"Wymagania ogólne" pkt.4. 4.1. Transport gruntu Materiały mogą być przewoŝone dowolnymi środkami transportu. NaleŜy je umieścić równomiernie na całej powierzchni ładunkowej i zabezpieczyć przed spadaniem lub przesuwaniem. Ukopany grunt powinien być bezzwłocznie przetransportowany na miejsce przeznaczenia lub na odkład słuŝący następnie do zasypania niezabudowanych w pełni wykopów. Transport gruntu powinien być tak zorganizowany, Ŝeby nie był hamowany dowóz materiałów do budowy i odbywał się poza prawdopodobnym klinem odłamu gruntów. Wyboru środków transportu naleŝy dokonać na podstawie analizy następ. czynników: objętości mas ziemnych odległości transportu szybkości i pojemności środków transportowych wydajności maszyn odspajających grunt pory roku i warunków atmosferycznych organizacji Robót. Ostateczny rodzaj środków transportu musi być zaakceptowany przez InŜyniera. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Wymagania ogólne Ogólne zasady wykonania robót podano w ST DM.00.00.00. Wymagania ogólne Wykonawca przedstawi Inspektorowi Nadzoru do akceptacji Projekt Technologii i Organizacji Robót oraz Program Zapewnienia Jakości uwzględniający wszystkie warunki, w jakich będą wykonywane roboty Projekt Technologii i Organizacji Robót powinien zawierać m.in. sposób zabezpieczenia i odwodnienia na czas robót. 5.2. Wykopy 5.2.1. Zabezpieczenie skarp wykopów (1) W Dokumentacji Projektowej określono nachylenie skarp wykopu 1:1, (dla gruntu niespoistego zagęszczonego). Z uwagi na moŝliwość wystąpienia róŝnego rodzaju gruntów dopuszcza się stosowanie następujących bezpiecznych nachyleń skarp: - w gruntach mało spoistych i słabych gruntach spoistych o nachyleniu 1 : 1,25, 22

- w gruntach niespoistych słabo zagęszczonych o nachyleniu 1 : 1,5. (4) W wykopach ze skarpami o nachyleniu bezpiecznym powinny być stosowane następujące zabezpieczenia (dotyczy równieŝ skarp przyjętych w dokumentacji technicznej) : - w pasie terenu przylegającym do górnej krawędzi skarpy na szerokości równej 3-krotnej głębokości wykopu, powierzchnia powinna mieć odpowiednie spadki umoŝliwiające łatwy odpływ wód od krawędzi wykopu, za zgodą Kierownika Projektu z uwagi na zajętości terenu szerokość ta moŝe być zmniejszona; - naruszenie stanu naturalnego gruntu na powierzchni skarpy, jak np. rozmycie przez wody opadowe powinno być usuwane z zachowaniem bezpiecznych nachyleń w kaŝdym punkcie skarpy; - stan skarpy naleŝy sprawdzić okresowo w zaleŝności od występowania czynników niekorzystnych (silne opady deszczu). - wykopy naleŝy chronić przed dopływem wody opadowej z terenów przyległych. - w wykopach głębszych niŝ 1 m od poziomu terenu wykonać w odległości nie większych niŝ 20 m bezpieczne zejścia (wyjścia) dla pracowników. Całkowite koszty związane z dodatkowym zakresem robót ziemnych np. przegłębienie wykopu ponosi Wykonawca. W czasie prowadzenia robót Wykonawca zobowiązany jest do stałego odwadniania wykopów. 5.3. Postępowanie w wypadku przegłębienia wykopu W przypadku przegłębienia wykopów poniŝej przewidzianego poziomu, a zwłaszcza poniŝej projektowanego poziomu posadowienia, naleŝy porozumieć się z Inspektorem Nadzoru celem podjęcia odpowiednich decyzji, względnie doprowadzić do ponownego wypoziomowania dna i wykonać grubszy korek betonowy na koszt Wykonawcy. 5.4. Składowanie ukopanego gruntu. Składowanie ukopanego gruntu przy wykonywanym wykopie moŝe być stosowane: - bez zabezpieczenia jego ścian, jeŝeli zostanie zachowana minimalna odległość podana w pkt 4., przy której nie zachodzi obawa obsuwania się gruntu, - bezpośrednio przy wykopie, pod warunkiem wykonania odpowiedniego zabezpieczenia przeciw obsunięciu się gruntu. 5.5. Wykopy naleŝy wykonywać z zachowaniem następujących wymagań: - odchylenie osi korpusu ziemnego w wykopie od osi projektowanej nie moŝe być większe niŝ 10 cm; - róŝnica w stosunku do projektowanych rzędnych Robót ziemnych nie moŝe przekraczać +0 cm i -2 cm; - szerokość korpusu nie moŝe róŝnić się od szerokości projektowanej o więcej niŝ 10 cm; - krawędzie dna wykopu nie powinny mieć wyraźnych załamań; - pochylenie skarp wykopu nie moŝe róŝnić się od projektowanego o więcej niŝ 10%; - maksymalna głębokość wklęśnięć na powierzchni skarp wykopu nie moŝe przekraczać 10 cm. 5.5.1. Technologia wykonania wykopu musi umoŝliwiać jego prawidłowe odwodnienie w całym okresie trwania Robót ziemnych. Wykonawca przedstawi do akceptacji 23

Kierownika Kontraktu przewidywany sposób odwodnienia wykopów oraz sprzęt do tego przewidziany. 5.5.2. JeŜeli grunty pozyskane z wykopów będą wykorzystywane do budowy nasypów (po ew. ich ulepszeniu), składowanie gruntów do ponownego wykorzystania powinno się w sposób uniemoŝliwiających ich rozsegregowanie, zanieczyszczenie, zbytnie nawodnienie, przez co przydatność tego gruntu do budowy nasypów moŝe się zmniejszyć. 5.6. Zasypki 5.6.1. Zezwolenie na rozpoczęcie zasypek Wykonawca moŝe przystąpić do zasypywania po uzyskaniu zezwolenia Kierownika Kontraktu, co powinno być potwierdzone wpisem do Dziennika Budowy. 5.6.2. Zasypki elementów konstrukcyjnych 5.6.2.1. Zasady wykonywania nasypów Nasypy powinny być wznoszone przy zachowaniu: a) przekroju poprzecznego b) profilu podłuŝnego, które określono w Dokumentacji Projektowej. W celu zapewnienia stateczności nasypu i jego równomiernego osiadania naleŝy przestrzegać następujących zasad: 1) nasyp naleŝy wykonywać metodą warstwową z gruntów przydatnych do budowy nasypu i wznosić równomiernie na całej szerokości; 2) grubość warstwy w stanie luźnym powinna być odpowiednio dobrana w zaleŝności od rodzaju gruntu i sprzętu uŝywanego do zagęszczania, przystąpienie do układania kolejnej warstwy nasypu moŝe nastąpić po stwierdzeniu prawidłowego wykonania warstwy poprzedniej. Układanie i zagęszczanie gruntu powinno być wykonane warstwami o grubości nie większej niŝ: - 0,25 m przy stosowaniu ubijaków ręcznych i wałowania - 0,40 m przy zagęszczaniu urządzeniami wibracyjnymi. Nasypy strefy płyt przejściowych obiektu mostowego w granicach oddziałujących na przyczółki, naleŝy wykonywać z piasku grubego, średniego, lub pospółki zgodnie z zakresem podanym w Dokumentacji Projektowej. Niedopuszczalne jest formowanie i zagęszczanie nasypów w granicach klina odłamu - przy uŝyciu cięŝkiego sprzętu np. spychacza. Wskaźnik zagęszczenia gruntu nie powinien być mniejszy niŝ: 1.03 - dla górnej warstwy nasypu grubości 0.20 m od obrysu robót ziemnych. Za obrys robót ziemnych przyjęto głębokość wszystkich warstw konstrukcyjnych poniŝej powierzchni projektowanej nawierzchni. 1.00 - dla warstw poniŝej głębokości 0.20 m w środkowej części nasypu na połowie jego szerokości 24

0.95 - dla warstw w częściach skrajnych nasypu i na stoŝkach. 5.6.2.2. Zasady wykonywania zasypek konstrukcyjnych. Zasypanie wykopów powinno być wykonywane bezpośrednio po zakończeniu przewidzianych w nich robót. Przed rozpoczęciem zasypywania wykop powinien być oczyszczony z odpadów materiałów budowlanych. Układanie i zagęszczanie gruntu powinno być wykonane warstwami o grubości nie większej niŝ: - 0,25 m przy stosowaniu ubijaków ręcznych i wałowania - 0,40 m przy zagęszczaniu urządzeniami wibracyjnymi. Jeśli dookoła budowli załoŝono urządzenia lub warstwy odwadniające (drenaŝ), to warstwa gruntu do wysokości około 0,30 cm powyŝej urządzenia lub warstw odwadniających powinna być zagęszczana ręcznie w sposób nie wpływający na prawidłowe odprowadzenie wody. Nasypywanie warstw gruntu i ich zagęszczenie w pobliŝu ścian obiektów powinno być dokonywane w taki sposób, aby nie spowodowało uszkodzenia izolacji przeciwwilgociowej. Wskaźnik zagęszczenia gruntu dla zasypek konstrukcyjnych powinien być nie mniejszy niŝ 0.97 5.6.2.3. Informacje dodatkowe W zaleŝności od uziarnienia stosowanych materiałów, zagęszczenie warstwy naleŝy określać za pomocą oznaczania wskaźnika zagęszczania lub porównania pierwotnego i wtórnego modułu odkształcenia, określonych zgodnie z normą PN-S-02205. Porównanie modułów naleŝy stosować tylko dla gruntów gruboziarnistych, dla których nie jest moŝliwe określenie wskaźnika zagęszczenia Is, według BN-77/8931-12. Wskaźnik zagęszczenia, określony wg BN-77/8931-12 powinien spełniać wymagania podane wyŝej. JeŜeli jako kryterium oceny zagęszczenia stosuje się porównanie wartości modułów odkształcenia, to wartość stosunku wtórnego do pierwotnego modułu odkształcenia, określonych zgodnie z normą PN-S-02205 załącznik B, nie powinna być większa od 2,2. Wilgotność optymalna i maksymalna gęstość objętościowa szkieletu gruntowego, powinny być wyznaczane laboratoryjnie. Wilgotność gruntu zagęszczanego powinna być zbliŝona do wilgotności optymalnej dla danego gruntu W przypadku, gdy wilgotność ta wynosi mniej niŝ ±2% wartości bezwzględnej wilgotności optymalnej, zagęszczaną warstwę gruntu naleŝy polewać wodą. JeŜeli wilgotność gruntu jest większa od optymalnej, grunt przed zagęszczeniem powinien być osuszony. W przypadku uŝycia sprzętu wibracyjnego zaleca się ustalenie wilgotności na podstawie prób na poletku doświadczalnym. JeŜeli badania kontrolne wykaŝą, Ŝe zagęszczenie warstwy nie jest wystarczające to wykonawca powinien spulchnić warstwę, doprowadzić grunt do wilgotności optymalnej i powtórnie zagęścić. JeŜeli warstwa gruntu niezagęszczonego ulega przewilgoceniu, a Wykonawca nie jest w stanie jej osuszyć i zagęścić w czasie zaakceptowanym przez Inspektor Nadzoru, to Inspektor Nadzoru moŝe nakazać usunięcie wadliwej warstwy. Osuszenie moŝna 25

przeprowadzić w sposób mechaniczny lub chemiczny tj. poprzez wymieszanie gruntu z wapnem (palonym lub hydratyzowanym) Przy zagęszczaniu gruntu nasypowego naleŝy przestrzegać następujących zasad: - rozścielać grunt warstwami o równej grubości - sposobem ręcznym lub lekkim sprzętem mechanicznym - warstwę nasypanego gruntu zagęszczać na całej powierzchni, przy jednakowej liczbie przejść urządzenia zagęszczającego, - prowadzić zagęszczenie od krawędzi ku środkowi nasypu. W okresie deszczów i mrozów naleŝy przestrzegać następujących ograniczeń: - wykonywanie zasypek naleŝy przerwać, jeŝeli wilgotność gruntu przekracza wartość dopuszczalną, tzn. jest większa od wilgotności optymalnej o więcej niŝ +2,0 % jej wartości, - niedopuszczalne jest wykonywanie zasypek w temperaturze, przy której nie jest moŝliwe osiągnięcie wymaganego wskaźnika zagęszczenia gruntu, - wykonywanie zasypek naleŝy przerwać w czasie duŝych opadów śniegu; przed wznowieniem prac naleŝy śnieg z powierzchni zasypywanego wykopu. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT Ogólne wymagania dotyczące kontroli jakości podano w SST DM.00.00.00. Wymagania ogólne. (1) Sprawdzenie i odbiór robót ziemnych powinny być wykonane zgodnie z normami: PN-99/B-06050 Geotechnika. Roboty ziemne. Wymagania ogólne. PN-S-02205 - Drogi samochodowe. Roboty ziemne. Wymagania i badania. BN-77/8931-12 - Drogi samochodowe. Oznaczenie wskaźnika zagęszczenia gruntu. (2) Sprawdzenie wykonania wykopów polega na kontrolowaniu zgodności z wymaganiami określonymi w niniejszej Specyfikacji oraz Dokumentacji Projektowej. W czasie kontroli szczególną uwagę naleŝy zwrócić na: - odspajanie gruntów w sposób nie pogarszający ich właściwości, - zapewnienie stateczności skarp, - odwodnienie wykopów w czasie wykonywania Robót, - dokładność wykonania wykopów (usytuowanie i wykończenie). (5) Sprawdzenie jakości wykonania nasypów (zasypek konstrukcyjnych za przyczółkami i murami oporowymi) polega na kontrolowaniu zgodności z wymaganiami określonymi w niniejszej SST i w Dokumentacji Projektowej. Szczególną uwagę naleŝy zwrócić na: - badania przydatności gruntów do budowy nasypów, - badania prawidłowości wykonania poszczególnych warstw nasypu, ( oraz zasypki kontrolowanej) - badania zagęszczenia nasypu,( oraz zasypki kontrolowanej) - pomiary kształtu nasypu.(oraz zasypki kontrolowanej) 26