ZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH

STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH W POWIECIE WĘGORZEWSKIM NA LATA 2003-2015 WĘGORZEWO 2003

I.WSTĘP Zadaniem powiatu z zakresu, wynikającym z art. 10a pkt 2 Ustawy o z dnia 29 listopada 1990 r. (Dz. U. nr 64, poz. 414 z 1998 r. z późn. zm.), jest opracowywanie powiatowej strategii rozwiązywania problemów społecznych. Strategia opracowana na podstawie analizy danych o sytuacji społecznogospodarczej mieszkańców powiatu węgorzewskiego i informacji przekazanych przez współpracujące wszystkie podmioty /rządowe, samorządowe i / - daje obraz aktualnego stanu i przedstawia kierunki działań w celu rozwiązania istniejących problemów. W związku z tym wyodrębniono pięć obszarów strategicznych, na bazie których będzie przebiegała realizacja Strategii i są to : 1. KRYZYS RODZINY, 2. WYKLUCZENIE SPOŁECZNE - INDYWIDUALNE I GRUPOWE 3. DŁUGOTRWAŁE BEZROBOCIE, 4. WYKORZYSTANIE POTENCJAŁU PARTNERÓW SPOŁECZNYCH, 5. KSZTAŁTOWANIE ŚWIADOMOŚCI W SFERZE POMOCY SPOŁECZNEJ. Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Powiatu Węgorzewskiego jest zgodna : - z załoŝeniami polityki społecznej i gospodarczej państwa w tym zakresie, - ze Strategią województwa warmińskomazurskiego do 2015 roku, - z wojewódzkim Programem opieki nad rodziną i dzieckiem oraz utworzenia poradnictwa specjalistycznego w województwie warmińsko-mazurskim na lata 2002-2005, - oraz ze strategią rozwoju społeczno-gospodarczego powiatu węgorzewskiego. WdraŜanie strategii opiera się na realizacji, wzajemnie ze sobą powiązanych, celów cząstkowych przez jednostki rządowe i samorządowe oraz wspieraniu ich przez organizacje społeczne. Stopień osiągniętych efektów uzaleŝniony jest od powszechnej akceptacji strategii przez samorządy gminne i sojuszników działań pomocowych. Przyjęcie Strategii przez Radę Powiatu Węgorzewskiego nie kończy procesu doskonalenia i weryfikacji planowania i działań w sferze. Doświadczenia zdobyte w trakcie realizacji zadań pozwolą na aktualizację jej załoŝeń i działań. 2

Samorząd powiatu Węgorzewskiego liczy na społeczną akceptację Strategii i współudział samorządów gminnych oraz organizacji społecznych w osiąganiu załoŝonych celów. II. CHARAKTERYSTYKA POWIATU WĘGORZEWSKIEGO Powiat Węgorzewski utworzony został dnia 01 stycznia 2002 roku. LeŜy w północno-wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego. Dzieli się na trzy jednostki administracji samorządowej szczebla podstawowego : miasto i gmina Węgorzewo gmina Budry gmina Pozezdrze od północy powiat graniczy z Obwodem Kaliningradzkim Federacji Rosyjskiej, od zachodu z powiatem kętrzyńskim, od wschodu z powiatem gołdapskim, a od południa z powiatem giŝyckim. Powiat Węgorzewski zajmuje powierzchnię 693 km 2 [55,6 % uŝytki rolne, 19,8 % lasy i 13,4 % to jeziora]. Zamieszkuje go 25 tysięcy mieszkańców [wg danych statystycznych na koniec 2001 r. 25.076] co daje średnią gęstość zaludnienia na poziomie 36,18 osoby/km 2. Na 1000 osób zatrudnionych tylko 100 pracuje w przemyśle, a więc poziom industrializacji i gęstość zaludnienia są niskie. Największy udział w gospodarce przypada na przemysł drzewny, turystykę, agroturystykę, sport i rekreację. Ludność zajmuje się takŝe : handlem, gastronomią, hotelarstwem, szkutnictwem, wynajmem sprzętu rekreacyjnosportowego, wodnego i turystycznego. Zasoby naturalne [drewno, kamienie, glina, piasek, Ŝwir] wykorzystywane są przede wszystkim w budownictwie. Ludność w wieku produkcyjnym [15.409] stanowi 61 %, w wieku przedprodukcyjnym [5.965] 24 %, a poprodukcyjnym [3.702] 15 % populacji powiatu. W najbliŝszych latach przewidywany jest spadek liczby ludności spowodowany zmniejszającą się liczbą urodzeń i w związku z tym malejącą liczbą kobiet w wieku rozrodczym, a co za tym idzie liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym będzie spadać. Kolejna faza niŝu demograficznego to obecne czternastolatki. Nastąpi tzw. proces starzenia się społeczeństwa naszego powiatu [za Rocznikiem Statystycznym Województwa Warmińsko-Mazurskiego 2002 Tablica 20 s.299]. Ludność w wieku gmina ogółem przedprodukcyjnym produkcyjnym poproduk cyjnym razem 0-2 3-6 7-14 15-17 razem kobiet y męŝc zyźni razem 12.336 2.780 311 528 1.318 623 7.942 3.758 4.184 1.614 Węgorzewo miasto Węgorzewo 5.749 1.433 156 265 725 287 3.336 1.476 1.860 980 Budry 3.267 805 100 163 375 167 1.926 817 1.109 536 Pozezdrze 3.724 947 109 165 454 219 2.205 992 1.213 572 Razem 25.076 5.965 676 1.121 2.872 1.296 15.409 7.043 8.366 3.702 3

Stopień zamoŝności i warunków Ŝycia mieszkańców powiatu niekorzystnie odbiega od średniej, tak krajowej, jak i wojewódzkiej. Przyczyną takiego stanu jest niski poziom przeciętnych wynagrodzeń i bardzo wysoka stopa bezrobocia [36,5 % - marzec 2003 r.]. Wskaźniki określające potencjał ekonomiczny i społeczny są mniej korzystne, gdyŝ powiat ma znacznie większy udział dotacji i subwencji niŝ gminy czy samorząd województwa. gminy małŝeństwa Urodzenia Ŝywe zgony Przyrost naturalny 4 napływ odpływ Saldo migracji Węgorzewo 65 95 113-18 155 178-23 miasto Węgorzewo 35 69 77-8 51 69-18 Budry 18 40 39 1 14 53-39 Pozezdrze 16 36 30 6 34 75-41 Razem 134 240 259-19 254 375-121 Rynek pracy bezrobocie. Węgorzewski rynek pracy jest mało dynamiczny i słabo rozwinięty. Stopa bezrobocia jest jedną z największych w województwie i w kraju. Z bezrobociem wiąŝą się ruchy migracyjne stałe i czasowe /za pracą/. Czasowa migracja zarobkowa odbywa się na terenie kraju /np. do Warszawy, Gdańska/, jak i poza jego granice /Niemcy, Włochy, Wielka Brytania/. Bezrobocie jest szczególnie dotkliwe na terenach wiejskich, które zdecydowanie przewaŝają w naszym powiecie. Dramatycznie ta sytuacja wygląda w miejscowościach związanych z działalnością nieistniejących juŝ Państwowych Gospodarstw Rolnych. Bezrobocie na tych obszarach przekracza znacznie 50 %. Bezrobocie na wsi stanowi osobny problem społeczno-ekonomiczny, wymagający szczególnych środków zaradczych i działań, zwłaszcza, gdy chodzi o aktywizację terenów popegeerowskich. Na dzień 31.III.2003 r. w powiecie stopa bezrobocia wynosiła 36,5 % czyli 3.742 osoby bezrobotne z czego 3.162 bez prawa do zasiłku dla bezrobotnych [84,5 %]. W okresie od grudnia do marca zauwaŝalny jest wzrost tego zjawiska. I tak : w grudniu było 3.637 [35,7 %] osób bez pracy, a w marcu 3.742 [36,5 %] czyli wzrost o ponad 100 osób [0,8 %]. Struktura bezrobocia w Powiecie Węgorzewskim na koniec I kwartału 2003 roku przedstawiała się następująco : W tym : miesiąc gmina ogółem kobiety męŝczy źni marzec 2003 r. Węgorzewo Miasto+gmina Budry Pozezdrze 2.620 1.244 1.376 Z zasiłk -iem 423 % Bez prawa do zasiłku 16 % 2.197 562 270 292 83 15 % 479 85 % 560 268 292 74 13 % 486 87 % Razem Powiat 3.742 1.782 1.960 580 15,5 3.162 84,5 % 84 %

Niepokojącym zjawiskiem jest fakt, Ŝe wśród bezrobotnych są ludzie wykształceni /w tym duŝy procent kobiet/, wykształcenie Liczba bezrobotnych % do ogółu W tym % na 31.III.2003 r. bezrobotnych kobiet kobiet WyŜsze 59 1,6 40 68 Policealne i średnie 702 18,8 406 58 zawodowe Średnie ogólnokształcące 225 6 169 75 Zasadnicze zawodowe 1499 40 620 41 pozostałe 1257 33,6 545 43 a przewagę stanowią ludzie młodzi. wiek Liczba bezrobotnych stan na 31.III.2003 r. % ogółu bezrobotnych 15-17 0 0 18-24 934 25 25-34 968 25,9 35-44 887 23,7 45-54 835 22,3 55-59 106 2,8 60-64 12 0,3 RAZEM 3.742 100 Największy procent bezrobotnych to ludzie w wieku 18-34 lat. Bardzo trudna i złoŝona sytuacja na lokalnym rynku pracy jest najpowaŝniejszym problemem społecznym naszego powiat, poniewaŝ to właśnie brak pracy jest najczęściej źródłem kolejnych problemów społecznych. Brak pracy to : brak stałego źródła dochodów, brak stabilizacji, wzrost zachowań aspołecznych /patologicznych/, brak więzi społecznych, rodzinnych, brak moŝliwości zaspokojenia podstawowych potrzeb materialnych i emocjonalnych. Wysokie bezrobocie jest zjawiskiem bardzo niepokojącym, gdyŝ ma bezpośredni wpływ na poziom bezpieczeństwa socjalnego mieszkańców naszego powiatu, ale to wymaga rozwiązań systemowych w skali całego kraju. 5

III. POMOC SPOŁECZNA W POWIECIE WĘGORZEWSKIM Formalno-prawny system świadczenia usług z zakresu określa Ustawa z 29 listopada 1990 r. o /wielokrotnie nowelizowana/. Jeszcze w 2003 roku planowane jest wprowadzenie bardzo istotnych zmian do systemu. Ma być ograniczona liczba świadczeń, a wprowadzony system świadczeń rodzinnych ma być bardziej czytelny i wykluczający dublowanie się pomocy. Głównym celem udzielanej jest zaspokajanie niezbędnych, podstawowych potrzeb Ŝyciowych osób i rodzin, umoŝliwienie im bytowania w warunkach odpowiadających godności człowieka i stworzenie takich warunków, aby mogły nawet przy czasowej pomocy-powrócić do samodzielnej egzystencji w społeczeństwie i wypełniania ról im przynaleŝnych. W związku z reformą administracyjną państwa większość zadań z tego zakresu została przekazana samorządom gminnym, powiatowym i wojewódzkim. Gminy jako podstawowy, pierwszy i najbliŝszy mieszkańcom szczebel administracji samorządowej wypełnia gros zadań związanych z udzieleniem tej podstawowej pomocy w celu zaspokojenia podstawowych potrzeb. Zadania te realizują ośrodki. Samorządy powiatowe i wojewódzkie kształtują na swoim obszarze prowadzoną politykę społeczną w oparciu o występujące potrzeby oraz wypełniają zadania przypisane im ustawowo. I tak powiatowe centra pomocy rodzinie na szczeblu powiatowym : zapewniają dorosłym i dzieciom opiekę jej pozbawionym i jej potrzebującym. Ponadto tworzą system wsparcia i poradnictwa mający na celu usamodzielnieni i powrót do samodzielnego funkcjonowania w otwartym społeczeństwie. W Powiecie Węgorzewskim działają : Gminne Ośrodki Pomocy Społecznej w Budrach i Pozezdrzu oraz Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Węgorzewie, a takŝe Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Węgorzewie. Gminne ośrodki zatrudniają po 2 /dwie/ osoby, a w miejsko-gminnym zatrudnionych jest 28 ; w tym: 10 pracowników socjalnych. PCPR zatrudnia 4 pracowników, w tym 1 pracownik socjalny i 1 pracownik realizujący zadania związane z osobami niepełnosprawnymi. 6

Powody przyznania świadczeń POWODY PRZYZNAWANEJ POMOCY Liczba rodzin, którym udzielono świadczeń, w tym ogółem W Na wsi mieście 7 Liczba [i %] ludności, której udzielono świadczeń z w skali powiatu ubóstwo 766 140 626 2.909 [12 %] sieroctwo 1-1 5 [0,02 %] bezdomność 4 1 3 4 [0,016] ochrona macierzyństwa 99 36 63 509 [2 %] bezrobocie 1.007 310 697 4.364 [17 %] niepełnosprawność 761 419 342 1.446 [6 %] długotrwała choroba 132 15 117 476 [2 %] bezradność w sprawach 232 13 219 1.199 [5 %] opiekuńczo wychowawczych w tym: rodziny niepełne 102 27 75 rodziny wielodzietne 137 22 115 alkoholizm 86 13 73 304 [1 %] narkomania 20 6 14 32 [0,12 %] trudności w przystosowaniu do 10 5 5 14 [0,05 %] Ŝycia po opuszczeniu zakładu karnego klęski Ŝywiołowej i ekologicznej - - - - Z powyŝszego zestawienia wynika, Ŝe najpowaŝniejsze i najdotkliwsze problemy mieszkańców naszego powiatu to : bezrobocie [17 %], ubóstwo [12 %], niepełnosprawność [6 %]. Ogólnie i szeroko pojmowaną pomoc społeczną udziela się osobom i rodzinom w przezwycięŝeniu trudnych sytuacji Ŝyciowych, z którymi nie są w stanie samodzielnie się uporać, wykorzystując przy tym własne środki, moŝliwości, umiejętności i uprawnienia. Jako właściwy kierunek działań z zakresu trzeba przyjąć uspołecznienie tzn. doprowadzenie do takiego stanu potrzebujących pomocy, aby zapewnić im trwałą lub co najmniej długookresową równowagę psychiczną, ekonomiczną, zawodową i takieŝ nawiązanie więzi społecznych. Wzrost bezrobocia obniŝył stopę Ŝyciową ludności. Deficyt nowych miejsc pracy, wzrost kosztów eksploatacji mieszkań, towarów, usług, związanych z ochroną zdrowia, edukacją itd. sprawia, Ŝe ubóstwo wielu rodzin stało się faktem. Nasiliły się negatywne zjawiska społeczne : alkoholizm, narkomania, agresja, przestępczość. W związku z tym wzrasta zakres zadań stawianych przed instytucjami. Zwiększa się liczba spraw, ich znaczenie i stopień trudności. Stale rośnie liczba osób oczekujących pomocy /zwłaszcza materialnej, ale nie tylko/. Problemy dotykają nie tylko ludzi starych czy niepełnosprawnych. Pomocy wymagają ludzie uzaleŝnieni od alkoholu, środków psychoaktywnych, ale -coraz częściej- takŝe zdrowe i rodziny wielodzietne.

W wyodrębnionych obszarach występują zjawiska społeczne nakładające się na występujące problemy. Są to : IV. NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ Bardzo niepokojącym i dokuczliwym problemem społecznym jest niepełnosprawność, rozumiana jako obniŝony w wyniku uszkodzenia- poziom czynności /sprawności/ danego narządu lub układu. Dotyczy to 15 % populacji. Pomimo rozwoju i postępu medycyny, farmacji i rehabilitacji, to liczba niepełnosprawnych stale wzrasta, bo wzrasta teŝ ilość przyczyn niepełnosprawności. Ponadto co druga osoba niepełnosprawna cierpi dodatkowo na inne schorzenia lub inny rodzaj niepełnosprawności. PoniewaŜ czynności organizmu są zintegrowane, więc obniŝony poziom sprawności jednego narządu rzutuje na sprawność innych narządów. Podwójna diagnoza jest stwierdzona orzeczeniem właściwej komisji. Do najwaŝniejszych problemów z jakimi muszą się borykać niepełnosprawni trzeba zaliczyć : występowanie barier architektonicznych i komunikacyjnych, utrudniających aktywność społeczną i zawodową; takŝe w mieszkaniach, trudności w integracji ze społeczeństwem, utrudnienia w aktywności zawodowej, niedostateczny dostęp do usług rehabilitacyjnych. Rozwiązaniem tego problemu i pomocą niepełnosprawnym zajmują się wszystkie sektory. Rząd i parlament poszukują rozwiązań systemowych m.in. ujednolicenie systemu orzekania o niepełnosprawności i zwiększenia pomocy niepełnosprawnym w regionach o niŝszych dochodach, a wyŝszym niŝ 110 % średniej krajowej stopy bezrobocia. W celu efektywniejszego dotarcia ze wsparciem potrzebującym gros zadań przekazano samorządowi powiatowemu, obligując go jednocześnie do opracowania programu pomocy niepełnosprawnym. Pracodawcy prywatni są zachęcani do pomocy wsparcia, a przede wszystkim zatrudniania osób niepełnosprawnych, polepszając tym samym ich warunki materialne i aktywizując społecznie i zawodowo. Natomiast III sektorowi tzn. organizacjom pozarządowym ułatwia się współpracę i daje moŝliwość wykorzystania środków przeznaczonych na pomoc niepełnosprawnym. Działania samorządu powiatowego i organizacji pozarządowych są prowadzone w powiecie, a plany ich rozwoju i współpracy są przedstawione w IV obszarze Strategii Wykorzystanie potencjału partnerów społecznych. 8

V. UZALEśNIENIA Społeczność Powiatu Węgorzewskiego coraz częściej spotyka się z problemem uŝywania i naduŝywania substancji psychoaktywnych, i to tych legalnych, jak i nielegalnych (alkohol, nikotyna narkotyki). Pomimo duŝej wiedzy na temat mechanizmów uzaleŝnienia instytucje, organy i organizacje nie mogą podjąć z róŝnych przyczyn- skutecznych działań profilaktycznych. Jedną z przyczyn jest wciąŝ bardzo wysokie przyzwolenie społeczne na stosowanie uŝywek, mimo konsekwencji z tego wynikających. Największym zagroŝeniem jest stale rosnąca liczba dzieci i młodzieŝy eksperymentująca z substancjami psychoaktywnymi i rosnąca liczba nieletnich uzaleŝnionych. Jedną z pochodnych tego stanu rzeczy jest przestępczość wśród nieletnich oraz agresja potęgująca zjawiska przemocy w rodzinie, zwłaszcza wobec kobiet i dzieci. Głównym źródłem tego typu zachowań są uzaleŝnienia, głównie alkoholowe. W 2002 roku było 350 interwencji domowych związanych z naduŝywaniem alkoholu. Z tej samej przyczyny popełniono 677 przestępstw i dokonano 489 wykroczeń. AŜ 25 przestępstw przeciwko rodzinie dokonano pod wpływem alkoholu. W związku z istnieniem problemu związanego ze spoŝywaniem alkoholu w gminie miejskiej udzielono pomocy 170 rodzinom na kwotę 232.000 zł, a 20 rodzinom, w których występuje problem z zaŝywaniem narkotyków na kwotę 4.800 zł /na łączą kwotę 606.719 zł udzielonych świadczeń tj. 39 %/. Na posiłki dla 677 dzieci w szkołach w 2002 wydatkowano 214.122 zł, z czego dla 251 dzieci z rodzin z problemem alkoholowym [89.000 zł], a 6 z problemem zaŝywania narkotyków [2.500 zł]. Razem daje to : 37,96 % doŝywianych dzieci i 42,73 % ogólnych kosztów doŝywiania. 9

PODMIOTY UDZIELAJĄCE POMOCY W TRUDNYCH SYTUACJACH śyciowych DZIAŁAJĄCE NA TERENIE POWIATU WĘGORZEWSKIEGO 1. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie 2. Ośrodki 3. Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna 4. Ośrodek Terapii UzaleŜnienia od Alkoholu i WspółuzaleŜnienia 5. Punkt Konsultacyjny Dla Ofiar Przemocy w Rodzinie 6. Świetlica Socjoterapeutyczna 7. Świetlica Środowiskowa w Węgielsztynie 8. Świetlica TPD 9. Ognisko Pracy Pozaszkolnej 10. Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy 11. Klub AA 12. Telefon Zaufania 13. Stowarzyszenie STU dla rodziny 14. Poradnia Rodzinna 15. Mazurskie Centrum Zdrowia Szpital Powiatowy 16. Poradnia Zdrowia Psychicznego 17. Szpital Psychiatryczny 18. Ośrodek Rehabilitacji UzaleŜnionych Doren w RóŜewcu 19. Dom Pomocy Społecznej w Węgorzewie 20. Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych Empatia 21. Stowarzyszenie Osób z Problemem Onkologicznym 22. Polski Związek Niewidomych 23. Stowarzyszenie Na Rzecz Chorych Długotrwale Unieruchomionych Niebieski parasol 24. Towarzystwo Przyjaciół Dzieci 25. Biuro Porad Obywatelskich 26. Powiatowy Urząd Pracy 27. Lekarze Rodzinni 28. Pedagodzy Szkolni 29. Pełnomocnicy gminni ds. profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych 30. Sąd Rejonowy Wydział Rodzinny i Nieletnich i Kuratorzy Sądowi 31. Komenda Powiatowa Policji 10

GDZIE SZUKAĆ POMOCY Lp. Adresy podmiotów udzielających pomocy i godziny pracy 01. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie ul.3 Maja 17; 11-600 Węgorzewo tel./faks (0-87) 427 33 72 poniedziałki 8 00-16 00 wt.-pt. 7 30-15 30 Rodzaj sytuacji -sieroctwo, -niepełnosprawność, -długotrwała choroba, -alkoholizm, -narkomania, -uchodźstwo, -brak opieki w środowisku /miejscu zamieszkania/ nad osobami przewlekle chorymi i starymi, -bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego /zwłaszcza w rodzinach niepełnych i wielodzietnych/, -trudności w przystosowaniu się do Ŝycia po opuszczeniu placówki opiekuńczowychowawczej, domu pomocy społecznej i zakładu karnego. 11 Rodzaj oferowanej pomocy - organizowanie opieki zastępczej dzieciom, jej pozbawionych, w placówkach opiekuńczowychowawczych, domach pomocy społecznej i rodzinach zastępczych, - kierowanie osób do domów, placówek opiekuńczo-wychowawczych, - udzielanie informacji o prawach i uprawnieniach, - udzielanie pomocy pienięŝnej na częściowe pokrycie kosztów utrzymania dzieci w rodzinach zastępczych, - przyznawanie pomocy pienięŝnej na usamodzielnienie oraz pokrywanie wydatków związanych z kontynuowaniem nauki osobom opuszczającym niektóre typy placówek opiekuńczowychowawczych i rodziny zastępcze, - pomoc w integracji ze środowiskiem osób opuszczających niektóre rodzaje placówek opiekuńczo-wychowawczych, rodziny zastępcze i zakłady karne, - udzielanie socjalnego świadczenia rzeczowego osobom opuszczającym niektóre typy placówek opiekuńczowychowawczych, rodziny zastępcze, - pomoc uchodźcom. Działania na rzecz osób niepełnosprawnych : Pomoc w uczestnictwie w turnusach rehabilitacyjnych, Stwarzanie moŝliwości uczestnictwa w Warsztatach Terapii zajęciowej,

02. Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej ul.kraszewskiego 40 11-600 Węgorzewo tel. (0-87) 427 pn.-pt. 7 30-15 30 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej ul.wojska Polskiego 27 11-606 Budry tel.(0-87) 427 80 03 pn.-pt. 7 30-15 30 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej ul.1 Maja 1a 11-610 Pozezdrze tel.(0-87) 427 90 06 pn.-pt. 7 30-15 30 -ubóstwo, -sieroctwo, -bezdomność, -potrzeba ochrony, -macierzyństwa, -bezrobocie, -niepełnosprawność, -długotrwała choroba, -bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych i/lub wielodzietnych, -alkoholizm, -narkomania, trudności w przystosowaniu się do Ŝycia po opuszczeniu zakładu karnego, -niemoŝność zapewnienia opieki w środowisku tj. miejscu zamieszkania osobom starym i przewlekle chorym, -klęski Ŝywiołowe lub ekologiczne. 12 Dofinansowanie zaopatrzenia w sprzęt ortopedyczny, i środki pomocnicze, Pomoc w likwidacji barier architektonicznych oraz komunikowaniu się, Pomoc w uzyskaniu orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, Pomoc w organizowaniu nowych i przystosowaniu juŝ istniejących miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych, Refundacja wynagrodzeń i składek na ubezpieczenia społeczne, Dofinansowanie do oprocentowania kredytu bankowego, Udzielanie poŝyczek na działalność gospodarczą/rolniczą. -zasiłki okresowe i okresowe gwarantowane -zasiłki celowe i celowe specjalne, -pomoc rzeczowa, -udzielanie schronienia, zapewnienie posiłku, ubrania, sprawienie pogrzebu, -zapewnienie usług opiekuńczych i usług specjalistycznych, -renty socjalne, -zasiłki stałe i stałe wyrównawcze, -zasiłki rodzinne i pielęgnacyjne, -kompletowanie dokumentów do domów, -opłacanie składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i zdrowotne, -pokrywanie wydatków na świadczenia zdrowotne, -organizowanie i prowadzenie środowiskowych domów samopomocy, -przyznawanie biletu kredytowego, -praca socjalna, -organizowanie wypoczynku letniego dla dzieci i młodzieŝy: z rodzin ubogich i patologicznych,

03. Poradnia Psychologiczno- Pedagogiczna ul. B.Prusa 8 11-600 Węgorzewo tel. (0-87) 427 25 03 pn.-pt. 8 00-16 00 04. Poradnia Terapii UzaleŜnienia i WspółuzaleŜnienia ul.krzywa 1 11-600 Węgorzewo tel.(0-87) 427 40 51 pn.- czw. 8 00-19 00 pt. 8 00-13 00 05. Punkt Konsultacyjny Dla Ofiar Przemocy w Rodzinie ul.kraszewskiego 40 11-600 Węgorzewo tel.(0-87) 427 42 51 pon.-pt. 7 00-15 00 - trudności w nauce, -zaburzenia rozwoju dzieci i młodzieŝy, -zaburzenia w funkcjonowaniu emocjonalno-społecznym, -problemy uzaleŝnień, -trudności wychowawcze, -trudności w wyborze zawodu i szkoły. -przemoc w rodzinie, -naduŝywanie alkoholu, narkomania, -uzaleŝnienie, -pomoc w podjęciu terapii, -pomoc współuzaleŝnionym, -agresja, znęcanie się, przemoc i molestowanie seksualne w rodzinie, -problemy psychologiczne, -problemy socjalne, -problemy prawne. -organizowanie doŝywiania dla dzieci i młodzieŝy w szkołach i internatach. -diagnoza psychologicznopedagogiczna, -orzecznictwo i kwalifikacja dzieci i młodzieŝy do odpowiednich form kształcenia specjalnego, placówek resocjalizacyjnych oraz opiekuńczo-wychowawczych, -zajęcia korekcyjno-kompensacyjne dla dzieci, u których występują róŝnorodne zaburzenia rozwojowe, -terapia logopedyczna, terapia psychologiczna, -pomoc rodzicom i nauczycielom w przezwycięŝaniu problemów wychowawczych z dziećmi i młodzieŝą, -pomoc w wyborze kierunku kształcenia oraz zawodu, z uwzględnieniem zainteresowań oraz predyspozycji zdrowotnych i psychicznych, -poradnictwo indywidualne. -interwencja mająca na celu zatrzymanie agresji, znęcania się i przemocy czynnej, -informowanie o prawach i uprawnieniach -pomoc w terapii, -terapia indywidualna i grupowa, -terapia współuzaleŝnionych, -interwencje, -pomoc socjalna, -organizowanie pomocy psychologicznej i prawnej, -poradnictwo z zakresu pedagogiki wychowawczej, opiekuńczej i resocjalizacyjnej. 13

06. Świetlica Socjoterapeutyczna DOM ul.bema 12 11-600 Węgorzewo tel.(0-87) 427 30 31 pn.-pt. 8 00-16 00 07. Świetlica Środowiskowa Węgielsztyn 11-600 Węgorzewo tel.(0-87) 427 60 06 pn.-pt. 13 00-17 00 08. Świetlica TPD ul. Śródmiejska 9 11-600 Węgorzewo pn.-pt. 9 00-16 00 09. Ognisko Pracy Pozaszkolnej ul.bema 14 11-600 Węgorzewo tel. (0-87) 427 49 26 10. Specjalny Ośrodek Szkolno- Wychowawczy ul.zamkowa 34 11-600 Węgorzewo tel. (0-87) 427 00 30 427 00 60 427 27 18 czynne całodobowo 11. Klub AA ul.krzywa 1 11-600 Węgorzewo tel. (0-87) 427 40 51 pn.,śr.,pt. od 19 00 do wg potrzeb -dzieci z rodzin ubogich, wielodzietnych, -trudne sytuacje rodzinne, -dzieci z rodzin bezrobotnych, -dzieci z rodzin z problemem alkoholowym, -dzieci z rodzin z przemocą domową, -dzieci z problemami szkolnymi. -dzieci szkolne z rodzin bezrobotnych, pracowników byłych Państwowych Gospodarstw Rolnych oraz z problemem uzaleŝnień i przemocy w domu. -dzieci z rodzin ubogich i wielodzietnych, -trudne sytuacje rodzinne, -dzieci niepełnosprawne i niedostosowane społecznie, -dzieci z rodzin bezrobotnych, -dzieci z problemami szkolnymi. -organizowanie czasu wolnego dzieciom, -rozwijanie zainteresowań i umiejętności, -integracja ze środowiskiem i grupą rówieśniczą. -dzieci niepełnosprawne intelektualnie, -dzieci niedostosowane społecznie, -dzieci zaniedbane środowiskowo. -pomoc uzaleŝnionym i ich rodzinom. -doŝywianie, -pomoc dydaktyczna w odrabianiu lekcji dzieciom z zakresu szkoły podstawowej, -rozwijanie zainteresowań, -gry świetlicowe i zabawy ruchowe, -pomoc rodzinom z problemem alkoholowym, narkotycznym oraz z przemocą domową, -wsparcie psychologicznopedagogiczne, -sporządzanie diagnozy psychologiczno-pedagogicznej dziecka i jego sytuacji rodzinnej. -doŝywianie, -pomoc w odrabianiu lekcji, -rozwijanie zainteresowań, -gry świetlicowe i zabawy ruchowe, -pomoc w zakresie pedagogiki opiekuńczo-wychowawczej. -doŝywianie, -pomoc w odrabianiu lekcji, -rozwijanie zainteresowań, -gry świetlicowe i zabawy ruchowe, -pomoc w zakresie pedagogiki opiekuńczo-wychowawczej. -zajęcia plastyczne, muzyczne, balet, taniec współczesny, -akademia małolatka, -zajęcia integracyjne. -Ŝywienie, odzieŝ, -zajęcia edukacyjne i wychowawcze, -pomoc pedagogiczna i psychologiczna, -pomoc z zakresu pedagogiki opiekuńczo-wychowawczej i resocjalizacyjnej. -terapia indywidualna i grupowa, -grupy wsparcia, -poradnictwo, -profilaktyka, edukacja, publikacje. 14

12. Telefon Zaufania (0-87) 427 42 22 ponadto : 0-800-14-00-68 Pomarańczowa Linia /dla rodziców, których dzieci piją/ oraz 0-800-20002 Niebieska Linia /dla ofiar przemocy/ 13. Stowarzyszenie STU dla rodziny ul. 3 Maja 17 11-600 Węgorzewo tel. (0-87) 427 40 51 dyŝury wg harmonogramu 14. Poradnia Rodzinna ul. Zamkowa 16 11-600 Węgorzewo tel.(0-87) 427 20 48 0-603 426 729 ndz. 11 00-12 00 15. Mazurskie Centrum Zdrowia szpital Powiatowy ul.3 Maja 17 11-600 Węgorzewo tel.(0-87) 427 32 52 całodobowo 16. Poradnia Zdrowia Psychicznego ul. 3 Maja 17 11-600 Węgorzewo tel.(0-87) 427 22 29 codzienne dyŝury w godzinach pracy 17. Szpital Psychiatryczny SPZOZ ul.bema 24 11-600 Węgorzewo tel.(0-87) 427 27 66 427 50 51 całodobowo -trudne i kryzysowe sytuacje rodzinne i Ŝyciowe, -brak informacji i pomocy w sytuacjach związanych ze spoŝywaniem środków psychoaktywnych, -brak informacji i pomocy w przypadkach woli podjęcia leczenia. -nuda, brak zagospodarowania czasu wolnego dzieci, młodzieŝy i dorosłych, -sytuacje trudne i kryzysowe. -trudne sytuacje rodzinne, -problemy związane z planowaniem rodziny -sytuacje kryzysowe związane z naduŝywaniem alkoholu i uzaleŝnieniem, -depresje, -schorzenia somatyczne, -niepełnosprawność, -zagroŝenie Ŝycia. -depresje, stany lękowe, nerwice, -uzaleŝnienia, -depresje, stany lękowe, -choroby psychiczne, -uzaleŝnienia, -detoksykacja, -konieczność leczenia, -konieczność rehabilitacji, 15 -poradnictwo, -kontakt z : terapeutami, psychologiem, lekarzem, prawnikiem, -pomoc pedagogiczna, prawna, psychologiczna, pielęgniarska, -poradnictwo, profilaktyka, edukacja, publikacje, badania. -poradnictwo przedmałŝeńskie, małŝeńskie, -doradztwo w zakresie planowania rodziny, -poradnictwo, profilaktyka, spotkania z młodzieŝą. -detoksykacja, -terapia uzaleŝnienia, -pomoc i terapia psychologiczna, -leczenie, -rehabilitacja, -pomoc doraźna -opieka długoterminowa. -pomoc i terapia psychologiczna, -organizowanie grup wsparcia i samopomocowych. -działania rozpoznawczo-lecznicze, -pomoc prawna, pedagogiczna, pielęgniarska, -praca z rodziną, -pomoc psychologiczna i psychiatryczna, -detoksykacja, -leczenie, -rehabilitacja, -informowanie o uprawnieniach i moŝliwościach uzyskania pomocy, -organizowanie grup wsparcie i samopomocowych.

18. Ośrodek Rehabilitacji UzaleŜnionych Doren RóŜewiec 11-603 Węgielsztyn tel.(0-87) 427 60 39 całodobowo 19. Dom Pomocy Społecznej ul.11-listopada 12 11-600 Węgorzewo tel.(0-87) 427 31 50 całodobowo 20. Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych Empatia ul.portowa 1 11-600 Węgorzewo 21. Stowarzyszenie Osób z Problemem Onkologicznym ul. Polna 1 11-600 Węgorzewo tel.(0-87) 427 43 92 wg ustalonego harmonogramu 22. Polski Związek Niewidomych ul.11listopada 11/11 11-600 Węgorzewo wg ustalonego harmonogramu 23. Stowarzyszenie Na Rzecz Chorych Długotrwale Unieruchomionych Niebieski parasol -uzaleŝnienie, -choroby i zaburzenia psychiczne, -upośledzenie umysłowe -dorośli niepełnosprawni intelektualnie /męŝczyźni/, -brak opieki i pomocy w środowisku tj. miejscu zamieszkania. -niepełnosprawność, -sytuacje kryzysowe i wymagające wsparcia, -pomoc w leczeniu, rehabilitacji i zaopatrzeniu w sprzęt rehabilitacyjny i środki pomocnicze, -pomoc w usuwaniu barier architektonicznych i w komunikowaniu się -niepełnosprawność, -sytuacje kryzysowe i wymagające wsparcia, -pomoc w leczeniu, rehabilitacji i zaopatrzeniu w sprzęt rehabilitacyjny i środki pomocnicze, -niepełnosprawność, -sytuacje kryzysowe i wymagające wsparcia, -pomoc w leczeniu, rehabilitacji i zaopatrzeniu w sprzęt rehabilitacyjny i środki pomocnicze, -niepełnosprawność, -sytuacje kryzysowe i wymagające wsparcia, -pomoc w leczeniu, rehabilitacji i zaopatrzeniu w sprzęt rehabilitacyjny i środki 16 -rozpoznawanie i diagnoza, -detoksykacja, -terapia indywidualna i grupowa, -opracowanie indywidualnego procesu leczenia i rehabilitacji osób z podwójną diagnozą, -organizowanie grup wsparcia, -usługi hostelowe. -całodobowa opieka stacjonarna, -zaspokojenie potrzeb bytowych, społecznych i religijnych, -świadczenia edukacyjne i zdrowotne, -indywidualna i grupowa terapia zajęciowa, -integracja ze środowiskiem lokalnym. -wszechstronna pomoc osobom niepełnosprawnym oraz rodzinom, opiekunom i specjalistom, -organizowanie i prowadzenie róŝnych form lecznictwa, edukacji, opieki i pracy dla osób niepełnosprawnych, -popularyzowanie problematyki osób niepełnosprawnych. -pomoc psychologiczna, -popularyzowanie wiedzy o schorzeniach onkologicznych, -organizowanie i prowadzenie róŝnych form lecznictwa, edukacji, opieki i pracy dla osób niepełnosprawnych, - pomoc niepełnosprawnym oraz rodzinom i opiekunom, -organizowanie i pomoc w skorzystaniu z róŝnych form lecznictwa, rehabilitacji, edukacji, opieki i pracy dla osób niepełnosprawnych, -pomoc w korzystaniu z programów celowych/homer/ i środków pomocowych. - pomoc niepełnosprawnym oraz rodzinom i opiekunom, -organizowanie i pomoc w skorzystaniu z róŝnych form lecznictwa, rehabilitacji, edukacji, opieki i pracy dla osób

tel. kontaktowe (0-870 427 28 82 w.302 0-603 426 729 24. Towarzystwo Przyjaciół Dzieci ul.zamkowa 4 11-600 Węgorzewo 25. Biur Porad Obywatelskich ul.3 Maja 17 11-600 Węgorzewo tel.0-602 105 366 26. Powiatowy Urząd Pracy ul. Zamkowa 3 11-600 Węgorzewo 27. Lekarze rodzinni : *NZOZ Amicus Poradnia Medycyny Rodzinnej S.C. ul.3 Maja 17 B 11-600 Węgorzewo tel.(0-87) 427 42 55 * NZOZ Esculap Poradnia Medycyny Rodzinnej S.C. ul. 1 Maja 1 C 11-610 Pozezdrze tel.(0-87) 427 90 16 *Kontraktowa Praktyka Lekarza Rodzinnego ul.wojska Polskiego 25; 11-606 Budry tel.(0-87) 427 80 04 *Praktyka lekarza Rodzinnego- T.Pacuła i A.Kieres ul.3 Maja 17 B 11-600 Węgorzewo tel.(0-87) 427 26 68 pomocnicze, -brak opieki nad dziećmi, -problemy wychowawcze z dziećmi, -ubóstwo, -niedostosowanie społeczne dzieci i młodzieŝy. -trudne sytuacje Ŝyciowe -bezrobocie, -niepełnosprawność, -brak kwalifikacji, -brak informacji, -zagroŝenie zdrowia i Ŝycia, -choroby somatyczne, -powikłania chorobowe, -pomoc w rehabilitacji, -pomoc farmaceutyczna, 17 niepełnosprawnych, -pomoc w leczeniu, rehabilitacji i zaopatrzeniu w sprzęt rehabilitacyjny i środki pomocnicze, -doŝywianie i opieka, -pomoc dydaktyczna w nauce, pomoc pedagogiczna i psychologiczna dzieciom i rodzicom, -poradnictwo prawne, -rejestracja bezrobotnych, -szkolenia, doradztwo, -przyznawanie i wypłacanie zasiłków dla bezrobotnych, -pośrednictwo pracy, -roboty publiczne i prace interwencyjne, -udzielanie poŝyczek bezrobotnym, -promocja zdrowia, -diagnozowanie i leczenie chorób, -rehabilitacja, -kierowanie do specjalistów, -kierowanie do placówek leczniczych i rehabilitacyjnych, -udzielanie informacji, -zgłoszenia do odpowiednich organów.

28. Pedagodzy Szkolni: Szkoły podstawowe: w Pozezdrzu, Budrach, Nr 1 i 2 w Węgorzewie Gimnazja: w Więckach, Pozezdrzu, Węgorzewie Szkoły ponadgimnazjalne : Zespół szkół zawodowych w Węgorzewie i Liceum Ogólnokształcące w Węgorzewie. 29. Pełnomocnicy gminni ds. profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych : *Urząd Gminy w Budrach ul.wojska Polskiego 25; 11-606 Budry tel.(0-87) 427 80 03 *Urząd Gminy w Pozezdrzu ul.1 Maja 1a 11-610 Pozezdrze tel.(0-87) 427 90 06 * Urząd Miasta ul. Zamkowa 3 11-600 Węgorzewo tel.(0-87) 427 21 21 codziennie w dni robocze 8 00-15 00 -ubóstwo rodzin, -trudności w nauce, -trudności wychowawcze, -uŝywanie i naduŝywanie środków odurzających, -agresja, przemoc, -zachowania patologiczne, -opuszczanie zajęć, -wykroczenia i przestępstwa, -alkoholizm, -inne uzaleŝnienia, -przemoc, -trudności wynikłe z uzaleŝnienia i naduŝywania substancji psychoaktywnych, -organizowanie i zapewnienie opieki i pomocy materialnej, -profilaktyka wychowawcza, -zapewnienie miejsca w świetlicy, -opieka pedagogicznopsychologiczna, -praca korekcyjno-wychowawcza, -realizacja programów wychowawczych i profilaktycznych, -wnioskowanie do odpowiednich organów /sądu, kuratorów, jednostek, poradni/ o pomoc w rozwiązywaniu problemów uczniów i ich rodzin będących w kryzysie. -koordynowanie i bieŝący nadzór nad działaniami związanymi z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych, -diagnozowanie problemów alkoholowych i stanu zasobów, -tworzenie koalicji na rzecz trzeźwości, -przygotowanie gminnego programu rozwiązywania problemów alkoholowych we współpracy z Gminną Komisją oraz koordynowanie realizacji zadań, współpraca z róŝnymi instytucjami na rzecz rozwiązywania problemów alkoholowych. 18

30. Sąd Rejonowy Wydział Rodzinny i Nieletnich i Zespół Kuratorów ul. Warszawska 28 11-500 GiŜycko tel.(0-87) 428 22 68 codziennie w dni robocze 8 00-15 00 31. Komenda Powiatowa Policji ul. Chopina 2 11-600 Węgorzewo tel.(0-87) 427 04 00 całodobowo -zaniedbania środowiskowe, -ubóstwo, -konflikty, alkoholizm i przemoc w rodzinie, -wykroczenia i przestępstwa przeciwko rodzinie, -niedostosowanie społeczne, -trudności wychowawcze, -alkoholizm, narkomania, -naruszanie porządku publicznego, -znęcanie się nad rodziną, -zachowania aspołeczne i patologiczne, -dysfunkcja rodzin i bezradność wychowawcza, -wykroczenia i przestępstwa, -przemoc, agresja, -zagroŝenie zdrowia i Ŝycia. -udzielanie informacji prawnej, -kierowanie do odpowiednich osób i instytucji, -pomoc osobom i rodzinom w kryzysie, -zapobieganie przestępstwom i patologii rodziny, -kierowanie alkoholików na leczenie, -znoszenie ustawowej wspólnoty małŝeńskiej, -zasądzanie świadczeń alimentacyjnych, -zawieszanie, ograniczenie lub pozbawienie władzy rodzicielskiej, -ustanawianie opiekuna prawnego, - ustanawianie rodzin zastępczych, -kierowanie do domów dziecka, -pomoc ofiarom przestępstw, -kierowanie do placówek resocjalizacyjnych, zakładów poprawczych i karnych, -resocjalizacja, -pomoc osobom skazanym i ich rodzinom. -interwencje, -zgłaszanie spraw do sądu, -współpraca z odpowiednimi osobami i instytucjami, -zgłoszenia do tzw. niebieskiej karty, -wykonywanie postanowień sądu i prokuratury, -doprowadzenia. 19

VI. WIZJA I CEL STRATEGII Przyszłość i jej partnerów w powiecie określono na podstawie analizy sytuacji społecznej. Określone cele powinny być osiągnięte do 2015 roku. Uwarunkowane to jest przestrzeganiem przez wszystkie podmioty form i zasad działania oraz współpracy. Ponadto wymagany jest pewien poziom aktywności. ZałoŜeniem jest, Ŝe w powiecie zostanie zorganizowany sprawny system pomocy rodzinie i dziecku. Rozwinie się system skutecznego i systematycznego monitorowania problemów rodzin i dzieci oraz stworzone zostaną warunki do uruchomienia zintegrowanych działań, umoŝliwiających szybką i skuteczną pomoc w sytuacjach kryzysowych oraz przeciwdziałających zjawiskom marginalizacji. WaŜnymi jego elementami będzie współpraca z organizacjami pozarządowymi i nie instytucjonalne formy pomocy. Wzrośnie liczba lokalnych ośrodków wsparcia miejsc, gdzie osoby i rodziny będą mogły korzystać z pełnej informacji i poradnictwa. Pomoc środowiskowa stanie się dominującą formą pomocy społecznej w powiecie. Podjęte zostaną skuteczne działania na rzecz pobudzenia aktywności środowisk zagroŝonych wykluczeniem społecznym i dotkniętych zjawiskiem alienacji. Podstawowym warunkiem skutecznego przeciwdziałania negatywnym zjawiskom społecznym jest podwyŝszenie świadomości mieszkańców na temat przyczyn i skutków tych zjawisk oraz zasad i moŝliwości zapobiegania ich powstawaniu. Ponadto konieczne jest ścisłe współdziałanie podmiotów w realizacji wyznaczonych celów. Pomoc społeczna i podmioty ją wspierające staną się waŝnym elementem całego systemu wsparcia społecznego mieszkańców powiatu. Jej pozycję wyznacza z jednej strony realizacja podstawowych zadań ustawowych, z drugiej zaś koordynowanie działań wszelkich podmiotów, współtworzących system społecznego wsparcia. Praktyczna realizacja załoŝeń strategicznych wymaga stworzenia silnych podstaw takiego systemu, jednostek i partnerów społecznych, który będzie sprawnie działał przez długi czas, a nie doraźnie rozwiązywał nabrzmiałe problemy. Wizję takiej urzeczywistniać będą aktywne środowiska, samorządy wszystkich szczebli, dobrze wykształcone i przygotowane kadry jednostek oraz współpracujący partnerzy społeczni. Podstawą zaś będzie aktywność społeczna i tolerancja. 20

GŁÓWNE OBSZARY STRATEGII KRYZYS RODZINY CEL STRATEGICZNY OBSZARU : Prawidłowo funkcjonująca rodzina. KRYZYS RODZINY - ANALIZA SWOT MOCNE STRONY Opieka nad dzieckiem i rodziną znajduje się w resorcie gospodarki pracy i polityki społecznej Wzajemne wsparcie i pomoc członków rodziny Tradycje związane z pochodzeniem, wyznawaną religią, tradycją i kulturą Społeczny status instytucji małŝeństwa Istniejące i obowiązujące prawo Rozwój rodzinnych form opieki zastępczej Istniejący system wsparcia społecznego instytucje, organy państwowe i organizacje. SZANSE SŁABE STRONY Wzrost zagroŝeń postawy roszczeniowe i patologiczne Wysokie bezrobocie i zła sytuacja ekonomiczna rodzin Długotrwałe uzaleŝnienie rodzin od Niedostateczne działania wspomagające i profilaktyczne Nie dofinansowanie realizowanych zadań Niska odpowiedzialność za rodzinę i niewydolność wychowawcza Niski poziom wykształcenia Bezradność i bierność rodzin w rozwiązywaniu własnych problemów Zbyt mało grup wsparcia i rodzinnych form opieki ZAGROśENIA Zmiana zasad finansowania zadań i zwiększenie środków na pomoc społeczną Systemowe rozwiązanie problemu bezrobocia i oŝywienie gospodarcze Wzrost poziomu wykształcenia i większa aktywność własna rodzin Rozwój wolontariatu Integracja z Unią Europejską Prowadzenie polityki prorodzinnej 21 Utrzymanie lub wzrost poziomu bezrobocia Brak środków na finansowanie zadań Upadek lub zmiana wartości moralnych i autorytetów Brak zrozumienia problemu przez władze Brak systemowych rozwiązań w zakresie zapobiegania i profilaktyki kryzysów w rodzinie Z uzyskanych informacji od partnerów społecznych takich jak placówki oświatowe, poradnie, szpitale, policja, sąd, ośrodki, organizacje wynika, Ŝe rodzina /najmniejsza grupa społeczna/ przeŝywa kryzys. W związku z tym rola rodziny, jako pierwszego i

najwaŝniejszego środowiska wychowawczego, jest nieprawidłowa lub w ogóle jej nie ma. Przyczyny takiego stanu rzeczy są bardzo złoŝone i są najczęściej wypadkową kilku czynników [np. bezrobocie i alkoholizm]. Natomiast wzrasta liczba przyczyn i rodzin dysfunkcyjnych. Ponadto brakuje dobrego, kompleksowego systemu wsparcia rodziny. Obszar Kryzys Rodziny jest najbardziej rozległym i złoŝonym obszarem Strategii. Przy realizacji celów z tego zakresu napotyka się teŝ najwięcej trudności. Wynika to z wielu czynników, m.in. charakteru tej najmniejszej grupy społecznej, związanej z nią kultury, stereotypami. Ponadto rozwój cywilizacyjny sprawia, Ŝe rodzina, jej trwałość oraz wypełnianie przez nią podstawowych zadań, jest naraŝona na coraz więcej problemów. Rodzina jest podstawowym środowiskiem, gwarantującym prawidłowy rozwój dziecka i zaspokajanie jego potrzeb. Dlatego pomimo wielu trudnościnaleŝy ją maksymalnie wspierać oraz wzmacniać poczucie odpowiedzialności rodziców za wychowanie dzieci i przygotowanie ich do samodzielnego Ŝycia. Jest to tym bardziej waŝne, Ŝe te postawy i wzorce będą powielane przez następne pokolenia. CELE OPERACYJNE : Sprawny system zapobiegania kryzysom rodziny i wspierania rodziny w kryzysie. W celu skutecznego przeciwdziałania pojawiającym się zagroŝeniom i kryzysom w rodzinach potrzebne jest stworzenie sprawnego i skutecznego systemu, umoŝliwiającego rodzinie uzyskanie specjalistycznego wsparcia i niezbędnej pomocy. W tym celu : naleŝy utworzyć poradnię rodzinną, naleŝy utworzyć ośrodek adopcyjno-opiekuńczy, naleŝy stworzyć sprawny system rodzinnej opieki zastępczej [krótko- i długookresowej], naleŝy przygotować dobrze przygotowaną specjalistyczną kadrę i system jej szkolenia, naleŝy dąŝyć do utworzenia w gminach i powiecie odpowiedniej infrastruktury socjalnej szybko dostosowującej się do zmieniających się potrzeb [świetlice, domy samopomocy, ośrodki wsparcia, schroniska, mieszkania chronione, hostele, placówki interwencyjne], naleŝy dąŝyć do stworzenia w gminach stanowisk ds. pomocy rodzinie, naleŝy dąŝyć do stabilnego budŝetu na realizację zadań. Odpowiedzialność naturalnej rodziny za los dziecka. Zgodnie z art. 33k ust.1 i 2 - cytowanej juŝ ustawy o - zastępcza opieka rodzinna lub instytucjonalna jest sprawowana po wyczerpaniu wszelkich moŝliwości udzielenia pomocy rodzinie naturalnej. Dlatego zgodnie z art. 33a ust.1 i 2, w/w ustawy, rodzinie naturalnej mającej trudności w wypełnianiu swoich zadań udziela się pomocy w formie : poradnictwa rodzinnego, terapii rodzinnej, pracy socjalnej. W związku z tym niezbędne jest : nawiązanie współpracy ze wszystkimi podmiotami działającymi na rzecz rodziny, 22

skoordynowanie działań w/w podmiotów, działanie mające na celu propagowanie róŝnych zdrowych form spędzania czasu wolnego dzieci i rodziców, stworzenie kompleksowego systemu opieki zastępczej, z połoŝeniem szczególnego nacisku na rodzinne formy opieki zastępczej /rodziny zastępcze i rodzinne domy dziecka/, stworzenie systemu monitorowania zastępczych form opieki zastępczej z analizą sytuacji w rodzinie naturalnej pod kątem moŝliwości powrotu dziecka, ścisła współpraca z placówkami w celu oceny zasadności pobytu w nich dziecka, usprawnienie współpracy placówek opiekuńczo-wychowawczych z rodzicami naturalnymi, praca socjalna, pomoc : psychologiczna, terapeutyczna, materialna w celu przejęcia obowiązków rodzicielskich. Sprawny system przeciwdziałania dysfunkcjom i patologiom społecznym Wszelkiego rodzaje dysfunkcje i patologie społeczne obejmują coraz szersze kręgi i dotykają coraz młodszych mieszkańców naszego powiatu. Aby zmniejszyć lub zminimalizować to zjawisko naleŝy podjąć zdecydowane działania środowiskowe. Ogromna w tym jest rola jednostek. Realizacja tego celu operacyjnego wymaga : monitorowania zjawisk patologicznych w powiecie, opracowania i realizacji lokalnych i środowiskowych programów przeciwdziałania zjawiskom patologicznym, stworzenie sprawnego systemu pomocy osobom uzaleŝnionym, współpracy z mediami, organizacjami, szkołami, kościołami i związkami wyznaniowym w celu kreowania i upowszechniania pozytywnych wzorców osobowych. Lepsze warunki materialno-bytowe rodzin. Warunkiem zaspokojenia potrzeb rodziny jest odpowiednia sytuacja materialna. Podstawowym źródłem dochodów powinna być praca. Pomoc ze środków publicznych powinna być sporadyczna i udzielana tylko w uzasadnionych przypadkach. W tym celu potrzebne są działania na szeroką skalę i o duŝym zakresie. Na realizacje będzie miała wpływ ogólna sytuacja gospodarczo-społeczna. Działania, które trzeba podjąć w skali powiatu to : propagowanie zasad ekonomicznego prowadzenia gospodarstw domowych, pobudzanie aktywności w poszukiwaniu i stwarzaniu sobie miejsca pracy zarobkowej, wspieranie rodzinnych form przedsiębiorczości, wspieranie róŝnego rodzaju form szkolenia, doskonalenia zawodowego i przekwalifikowania się, rozwijanie systemu pomocy materialnej dla dzieci i młodzieŝy uczącej się, w szczególności zaś z rodzin najuboŝszych, z dysfunkcjami i dotkniętych długotrwałym bezrobociem. 23

ZJAWISKO WYKLUCZENIA SPOŁECZNEGO INDYWIDUALNEGO I GRUPOWEGO CEL STRATEGICZNY OBSZARU : Profilaktyka i likwidowanie /lub co najmniej minimalizowanie/ zjawiska wykluczenia społecznego. Na podstawie analizy głównych problemów społecznych zgłaszanych przez partnerów społecznych wyodrębniono ten obszar. To niekorzystne zjawisko pogłębiane jest przez zwiększające się patologie i niską aktywność zagroŝonych grup oraz wyobcowanie i bezdomność osób i rodzin. WYKLUCZENIE SPOŁECZNE ANALIZA SWOT MOCNE STRONY potencjał ludzki kadry pomocy społecznej i jej zaangaŝowanie funkcjonowanie jednostek pomocy społecznej i znajomość problemu pomoc organizacji pozarządowych współpraca SZANSE rozwój gospodarczy i związana z tym poprawa sytuacji materialnej osób i rodzin edukacja społeczeństwa w celu pozytywnego kształtowania świadomości, poczucia własnej wartości i pobudzenia aktywności rozwój społecznych grup wsparcia integracja z Unią Europejską SŁABE STRONY rozbieŝność pomiędzy zakresem zadań a moŝliwościami słuŝb społecznych roszczeniowe postawy osób zagroŝonych marginalizacją zbyt mały zakres ofert w systemie dla osób zagroŝonych marginalizacją ZAGROśENIA słaby rozwój gospodarczy /kryzys/ wzrost bezrobocia upadek autorytetów moralnych i społecznych brak zrozumienia i tolerancji społeczeństwa w stosunku do sytuacji marginalizowanych grup społecznych negatywne wzorce zachowań społecznych i konsumpcyjny styl Ŝycia społeczeństwa. Sprawny i skuteczny system zapobiegania marginalizacji grup społecznych wymaga : ograniczenia zjawiska bezdomności, ograniczenia skali zjawisk patologicznych, większej aktywności grup zagroŝonych, ograniczenie alienacji grup społecznych zagroŝonych wykluczeniem społecznym. Konstytucja RP [art. 32 ust.2] stanowi, Ŝe nikt nie moŝe być dyskryminowany w Ŝyciu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny. Dlatego w demokratycznym państwie prawa naleŝy podejmować 24

skuteczne działania, przeciwdziałające zjawiskom odrzucenia, alienacji i wykluczeniu społecznemu. Aby to osiągnąć, trzeba zrealizować następujące : CELE OPERACYJNE : Ograniczyć zjawisko bezdomności, które jest jednym z podstawowych zjawisk sprzyjających wykluczeniu społecznemu. Samo zjawisko uniemoŝliwia zaspokojenie podstawowych, naturalnych potrzeb człowieka. Dlatego potrzeba : 1. pracy socjalnej z osobami i rodzinami zagroŝonymi eksmisją, 2. pomocy w tworzeniu mieszkań socjalnych i budownictwie społecznym [TBSy], 3. opracowania i realizacji programów wychodzenia z bezdomności. Ograniczenie skali zjawisk patologicznych poprzez : 1. zdiagnozowanie skali, opracowanie i realizacja lokalnego programu na rzecz ograniczenia dysfunkcji i zjawisk patologicznych, 2. opracowanie i realizacja programów terapeutyczno-leczniczych dla środowisk dotkniętych patologią, 3. inicjowanie tworzenia bazy leczniczej dla osób dotkniętych patologiami społecznymi, 4. tworzenie i aktywizowanie grup wsparcia społecznego na rzecz środowisk zagroŝonych marginalizacją, 5. propagowanie i pomoc w tworzeniu grup samopomocowych, 6. popularyzowanie i promowanie modelu zdrowego stylu Ŝycia, 7. propozycje alternatywnych form spędzania czasu. Większa aktywność grup zagroŝonych jest moŝliwa przez : 1. inspirowanie w celu tworzenia lokalnych grup wsparcia, 2. opracowanie i realizacja programów na rzecz grup pasywnych, 3. wspieranie programów realizowanych przez organizacje, 4. stworzenie sytemu pomocy i aktywizacji. Ograniczenie alienacji grup społecznych zagroŝonych wykluczeniem społecznym. Realizacja tego celu wymaga : 1. tworzenia sieci ośrodków wsparcia w gminach i powiecie, 2. inspirowania tworzenia i wspierania grup samopomocowych, 3. rozwijania usług środowiskowych, 4. pomocy wolontariuszom. 25

DŁUGOTRWAŁE BEZROBOCIE CEL STRATEGICZNY OBSZARU : Sprawny i skuteczny system przeciwdziałania i zapobiegania skutkom długotrwałego bezrobocia wśród świadczeniobiorców. Ten obszar obojętnie czy jest przyczyną czy skutkiem pozostałych- jest obecnie najwaŝniejszy i najbardziej dokuczliwy w naszym powiecie. Bezrobotni są dominującą grupą korzystającą z [17,6 % ludności to świadczeniobiorcy, a stopa bezrobocia = 36,5 %] i są równieŝ dominującą grupą szukającą wsparcia. Długotrwały brak pracy, a co za tym brak źródła utrzymania, to bardzo niebezpieczne zjawisko, gdyŝ : zwiększa się proces dziedziczenia bezrobocia, narasta degradacja społeczno-zawodowa oraz pogłębia się i stale poszerza obszar ubóstwa osób i rodzin. Przeciwdziałanie temu jest bardzo trudne, mało skuteczne, gdyŝ jest wypadkową wielu czynników; często niezaleŝnych od zainteresowanych, pracodawców i lokalnych decydentów. DŁUGOTRWAŁE BEZROBOCIE -ANALIZA SWOT MOCNE STRONY świadomość wagi problemu wśród rządzących i próby znalezienia rozwiązań systemowych /prawnych/ dobre poznanie świadczeniobiorcy przez pracowników traktowanie długotrwale bezrobotnych jako grupy szczególnego ryzyka, a w związku z tym, stosowanie preferencji w aktywizacji zawodowej sprawny system informacji, umoŝliwiający zmianę kwalifikacji gotowość i ambicje młodych ludzi do podwyŝszania kwalifikacji zawodowych system preferencyjnych poŝyczek prawidłowo funkcjonujące rodziny motywujące do rozwoju i aktywności młodych ludzi programy pomocy i aktywizacji ludzi pozbawionych pracy tworzenie wolontariatu i działalność organizacji pozarządowych zwiększające się moŝliwości pracy za granicą SŁABE STRONY brak rozwiązań systemowych tzn. brak połączenia działań pomocowych z aktywizującymi niewystarczające kwalifikacje i moŝliwości kadr do pracy z bezrobotnymi brak systemu oceny pracowników, zajmujących się pracą z osobami bezrobotnymi połoŝenie powiatu /obszary po byłych Państwowych Gospodarstwach Rolnych/ bardzo wysokie bezrobocie i towarzyszące temu niskie przygotowanie zawodowe bezrobotnych silna identyfikacja osób długotrwale bezrobotnych z rolą bezrobotnego i brak wiary w moŝliwość znalezienia pracy słaba kontrola legalności zatrudnienia słaby i niepełny system informacji gospodarczej dotyczącej wykorzystania róŝnych funduszy brak pomocy w tej dziedzinie zbyt małe nastawienie na wzajemną współpracę między samorządami a biznesem niska skuteczność programów 26