Raport Krakowskiego Holdingu Komunalnego z działań związanych z inwestycją Zakład Termicznego Przekształcania Odpadów w Krakowie za okres 6.11.2008-6.02.2009 r.
Krakowski Holding Komunalny zbuduje ekologiczną spalarnię Na mocy decyzji Rady Miasta Krakowa (uchwała nr LVI/710/08 z dnia 5 listopada 2008 r.) Krakowski Holding Komunalny jest odpowiedzialny za przygotowanie projektu, budowę i eksploatację Zakładu Termicznego Przekształcania Odpadów w Krakowie. Do zadań Holdingu należy przeprowadzenie konsultacji społecznych i akcji promocyjno-edukacyjnej, ustalenie lokalizacji zakładu, opracowanie wstępnej koncepcji budowy oraz projektu architektonicznego, a także pozyskanie terenu pod budowę. Krakowski Zakład Termicznego Przekształcania Odpadów znajduje się na indykatywnej liście projektów kluczowych do Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, które mają zostać przyjęte w pierwszej kolejności do realizacji (lista opublikowana 13 sierpnia 2008 r. w Monitorze Polskim nr 58, poz. 521). Poza Krakowem na liście znajduje się 10 największych miast Polski, które także będą budować spalarnie. Szacunkowy koszt budowy nowoczesnej technologicznie instalacji termicznego przetwarzania odpadów (ZTPO) o wydajności 220 tys. Mg/rok wyniesie ok. 550 mln złotych, a uwzględniając koszty m.in. budowy infrastruktury towarzyszącej i innych elementów w ramach projektu nakłady szacowane są na ok. 650 milionów złotych. Do 85% kosztów może pokryć dotacja z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Pozostała suma zostanie pozyskana poprzez kredyt bankowy lub emisję obligacji. Ekologiczna Spalarnia w Krakowie ma być ostatnim ogniwem systemu obejmującego selektywną zbiórkę odpadów, recykling pozyskanych w ten sposób surowców, kompostowanie odpadów organicznych. Termicznej utylizacji mają zostać poddane tylko te odpady, które nie nadają się do przetworzenia np. meble, odzież, opakowania, zmieszane odpady domowe. 30 września Prezydent Miast Krakowa i Prezes NFOŚ podpisali pre-umowę na finansowanie budowy ZTPO. 29 stycznia 2009 r. Rada Dzielnicy XVIII pozytywnie 2
zaopiniowała lokalizację ZTPO na terenie Nowej Huty, w zamian oczekując realizacji przez miasto kilkudziesięciu zadań kompensacyjnych (m.in. remonty dróg i chodników, budowa parkingów, obiektów sportowych i rekreacyjnych, rewitalizacja terenów zielonych). 5 lutego 2009 r. Prezydent Krakowa zadecydował, że inwestycja zostanie zlokalizowana przy ul. Giedroycia w Nowej Hucie. W analizie wielokryterialnej ta lokalizacja została wskazana jako najkorzystniejsza. Uzyskanie decyzji środowiskowych planowane jest na III kwartał 2009, decyzja KE o finansowaniu do połowy 2010 r., a projektowanie, budowa i rozruch ZTPO połowa 2010-połowa 2013. Zakład Termicznego Przekształcania Odpadów powinien rozpocząć działalność na przełomie 2013/2014 roku. 3
Konsultacje społeczne Prowadzone przez Holding działania znacznie poszerzają wymagane prawem konsultacje społeczne, odnoszące się do procedowania decyzji środowiskowej. 1. Punkty konsultacyjno-informacyjne 25 listopada 2008 r. Krakowski Holding Komunalny otworzył trzy punkty konsultacyjne. Mieszczą się one w dzielnicach, gdzie znajdują się potencjalne lokalizacje ZTPO: - Rybitwy, Krakowskie Zakłady Garbarskie, ul. Półłanki 80; - Nowa Huta, Miejski Ośrodek Wspierania Inicjatyw Społecznych (budynek NOT) 31-931 Kraków - Nowa Huta, Osiedle Centrum C 10, pok. nr 108; - Łęg, Archiwum UMK, ul. Na Załęczu 3. Punkty działają od wtorku do czwartku, w godzinach 11-14 oraz 15-17. Dyżurują w nich specjaliści z KHK, Miejskiego Przedsiębiorstwa Oczyszczania oraz Zarządu Infrastruktury Komunalnej i Transportu. Najczęściej zadawane pytania dotyczą emisji spalin i dioksyn oraz tego, w jakim stopniu spalarnia wpłynie na otoczenie. Pytano także o trasy śmieciarek, ich liczbę oraz o to, czy nie będą powodowały utrudnień w ruchu. Często poruszano także kwestię składowiska śmieci. Ludzie boją się, że budowa spalarni wiąże się z jednoczesną budową wysypiska, a dzięki punktom informacyjnym te obawy mogą zostać rozwiane. Uzyskane odpowiedzi i informacje z reguły uspokajały mieszkańców i zmieniały nastawienie do spalarni. 4
Wizyty mieszkańców są dokumentowane - każdy odwiedzający wpisuje swoją opinię do księgi odwiedzin. 2. Spotkania ze społecznością lokalną 2.1. Spotkania indywidualne - spotkanie z A. Ksieniewiczem, który zaapelował o analizę lokalizacji ZTPO na terenie osadników Mittal Stael Poland w okolicy ul. Dymarek w Nowej, nieopodal oczyszczalni ścieków Kujawy. Wizja lokalna; - indywidualne konsultacje z szefową Komitetu Protestacyjnego w Łęgu pokazanie miejsca potencjalnej inwestycji w pobliżu EC Łęg; dyskusja o założeniach inwestycji; - spotkania w punkcie konsultacyjnym w Nowej Hucie poza godzinami dyżurowania z mieszkańcami nowej Huty. 2.2. Spotkania z lokalnymi autorytetami - spotkania z przedstawicielami Stowarzyszenia Miłośników Mogiły i Lesiska; - spotkanie z przedstawicielami zakonu cystersów w Mogile oraz ekspertem opactwa. 2.3 Spotkania z przedstawicielami protestujących - 1.12.2008 spotkanie z przedstawicielami Komitetu Protestacyjnego osiedli Złocień, Przewóz i Rybitwy na konferencji prasowej przez nich zorganizowanej; - 15.12.2008 spotkanie w siedzibie KHK SA z przedstawicielami strony protestującej: Stowarzyszenie Partycypuj, grupujące mieszkańców osiedli Złocień, Rybitwy, Przewóz opowiadających się przeciw budowie ZTPO, w której wzięli udział również eksperci i dziennikarze. Holding przygotował również obszerne odpowiedzi na pytania Komitetu Protestacyjnego z Mogiły na temat przyszłej inwestycji. 2.4 Spotkania z mieszkańcami i radnymi dzielnic 5
- 1.12.2008 spotkanie w radzie Dzielnicy XVIII, prezentacja projektu budowy ZTPO; omówienie lokalizacji na terenie osadników Mittal Steal Poland, nieopodal oczyszczalni ścieków Kujawy. Propozycja strony społecznej rozpatrzenia możliwości lokalizacji ZTPO przy ul. Giedroycia. Od tego czasu Zarząd KHK SA pozostawał w bieżącym kontakcie z Zarządem i Radą Dzielnicy XVIII, przekazując informacje dotyczące potencjalnej lokalizacji przy ul. Giedroycia oraz odbierając z Rady Dzielnicy projekty Uchwały dzielnicy zawierające pozytywną opinię na temat lokalizacji ZTPO w Dzielnicy XVIII pod warunkiem realizacji inwestycji wpisanych w ten dokument. - 11.12 - spotkanie z mieszkańcami Chałupek, Branic, Kujaw z udziałem ok. 50 osób oraz ekspertów: dr A. Generowicz, J. Neterowicza. - 6.01.2009 - spotkanie z mieszkańcami Mogiły, w którym udział wzięło około 70 osób. - 18.01.2009 spotkanie mieszkańców w celu ustalenia listy zadań kompensacyjnych - 22.01 spotkanie z mieszkańcami Nowej Huty w Miejskim Ośrodku Wspierania Inicjatyw społecznych. Komitet Protestacyjny Mieszkańców Mogiły i Lesiska próbował nie dopuścić do merytorycznej dyskusji. - 27.01 - spotkanie w opactwie oo. Cystersów Mogile przy ul. Klasztornej, z udziałem zastępca Prezydenta Krakowa W. Starowicza, radnych Dzielnicy XVIII, eksperta dr J. Wielgosińskiego z Politechniki Łódzkiej, przedstawicieli Komitetu Tak dla rozwoju Mogiły, Komitetu Protestacyjnego Mieszkańców Mogiły i Lesiska, Zarządu KHK SA oraz mieszkańców Mogiły i Lesiska. Na sali było ok. 200 osób. 3. Wizyta studyjna W ramach konsultacji społecznych związanych z budową krakowskiej ekospalarni mieszkańcy Mogiły i Łęgu, radni dzielnic XIV i XVIII, radni miejscy, przedstawiciele lokalnych stowarzyszeń, Polskiego Klubu Ekologicznego oraz dziennikarze zwiedzili w dniach 13-17 stycznia 2009 dwie spalarnie: EC Högdalen w Sztokholmie i EC Vattenfall w Uppsali oraz zbiorczy punkt gromadzenia odpadów. 6
Szwecję została wybrana ze względu na rygorystyczne normy ekologiczne (bardziej restrykcyjne niż europejskie), podobny system gospodarki odpadami, porównywalną z Polską siecią ciepłowniczą oraz zbliżone warunki klimatyczne w tej części kraju. Pierwszym obiektem, który zwiedzili uczestnicy wyjazdu studyjnego była EC Högdalen w Sztokholmie. Jest to największa w Europie spalarnia odpadów komunalnych, przetwarzająca 750 tysięcy ton odpadów rocznie, położona na terenie parku narodowego w odległości zaledwie 12 kilometrów od centrum miasta. Podczas spotkania po zakończeniu zwiedzania Marek Andrzejewski z EC Högdalen odpowiadał na pytania mieszkańców i samorządowców. Wyjaśniał, że powstanie zakładu nie wywołało obaw mieszkańców, sąsiedztwo spalarni nie wpływa niekorzystnie na ceny nieruchomości. Podkreślił, że ze względu na dobrą infrastrukturę ta dzielnica cieszy się sporym powodzeniem mieszkańców. Przedstawiciele obu zakładów podkreślali korzyści ekonomiczne, wynikające z termicznej utylizacji odpadów. Uspokajali, że przy wyśrubowanych normach i stałej kontroli obiekty są bezpieczne dla środowiska naturalnego i ludzi. Dodatkowym punktem programu była wizyta w Zbiorczym Punkcie Gromadzenia Odpadów w Uppsali, gdzie mieszkańcy przywożą śmieci wielkogabarytowe, elektronikę, gruz itp. Ważnym elementem całej wizyty była edukacja ekologiczna. Przewodnik polskiej grupy dr Józef Neterowicz, mieszkający od 30 lat w Szwecji, obszernie wyjaśniał zasady gospodarki odpadami, pokazywał efekty działań wprowadzonych wiele lat temu, zwracał uwagę na proekologiczne podejście mieszkańców, tłumaczył i odpowiadał na dziesiątki pytań. Uczestnicy wizyty studyjnej byli pod dużym wrażeniem tego, co zobaczyli. Wyjazd został sfinansowany ze środków KHK, wypracowanych podczas działalności operacyjnej spółki m.in. ze szkoleń i konferencji. W marcu Holding zaprosi mieszkańców i samorządowców do zwiedzenia w Niemczech w przeciągu termicznych oraz mechaniczno-biologicznych instalacji utylizacji odpadów. 7
Kampania informacyjna 1. Strona internetowa W połowie listopada ruszyła robocza wersja strony internetowej www.ekospalarnia.krakow.pl. Zawiera wszystko, co związane jest z krakowskim Zakładem Termicznego Przekształcania Odpadów oraz z innymi zakładami tego typu na świecie. Na internautów czekają aktualności dotyczące konsultacji społecznych, szczegółowe informacje na temat ZTPO, galeria zdjęć podobnych europejskich obiektów oraz broszury, ulotki i filmy. W zakładce Dokumenty znajduje się kilkadziesiąt ustaw, dyrektyw i uchwał prawa miejscowego, krajowego i europejskiego, które kompleksowo przedstawiają zasady powstawania i funkcjonowania Zakładów Termicznego Przekształcania Odpadów. Przechodząc do pozostałych zakładek zainteresowani mogą zapoznać się z opiniami ekspertów, z zasadami przeprowadzania konsultacji społecznych, a w przypadku 8
nie znalezienia potrzebnych informacji sprawdzić adres i godziny otwarcia najbliższego punktu konsultacyjnego. Dbając o kontakty z mediami na stronie zamieszczono również wszelkie informacje prasowe, które mogą być przydatne dla dziennikarzy. Z kolei w zakładce Media o nas można znaleźć materiały prasowe, radiowe i telewizyjne dotyczące spalarni, które w ostatnim czasie ukazywały się w mediach. W lutym ruszyła nowa, ciekawsza graficznie strona, zawierająca także narzędzia interaktywne np. forum. 2. Materiały informacyjne W punktach konsultacyjnych dostępna jest broszura informacyjna, w której przedstawiono najważniejsze fakty dotyczące spalarni. Już we wstępie można przeczytać m.in. o konieczności budowy ZTPO, wynikającej z unijnych zobowiązań oraz z wyczerpujących się możliwości wysypiska Barycz. Ważną informacją (zwłaszcza dla przeciwników ZTPO) jest fakt, że spalarnia nie zastąpi recyklingu i kompostowania, a jedynie uzupełni te metody gospodarowania odpadami. 9
Z broszury można dowiedzieć się także o sposobie funkcjonowania spalarni oraz o nieszkodliwym wpływie na środowisko. Przedstawiono fakty oraz obalono główne mity, którymi posługują się przeciwnicy spalarni, takie jak problem emisji dioksyn i zanieczyszczeń czy nieprzyjemne zapachy. Można przeczytać o zaletach oraz wadach spalarni, takich jak wzrost uciążliwości komunikacyjnej spowodowany przez śmieciarki, czy wysokie koszty budowy inwestycji. Zawarto również wyjaśnienia, w jaki sposób wady będą minimalizowane (rozbudowa infrastruktury, unijne dotacje). Na końcu przedstawiono dane techniczne planowanej spalarni, koszty jej budowy, a także przywołano przykłady podobnych obiektów z Europy. Całość wydrukowano na papierze ekologicznym. Broszura oraz ulotka z liczbą spalarni w krajach europejskich i najważniejszymi danymi na temat ZTPO są dystrybuowane na spotkaniach z mieszkańcami. 10
MEDIA 1. Krakowski Holding Komunalny dla mediów KHK prowadzi stałą, aktywną komunikację z mediami. Dziennikarze na bieżąco otrzymują informacje i komunikaty prasowe związane z działaniami na rzecz ZTPO, uzyskują również odpowiedzi na wszelkie pytania dotyczące ekospalarni. Przedstawiciele Holdingu są stale do dyspozycji mediów, organizują także działania im dedykowane. 20 listopada Krakowski Holding Komunalny zorganizował konferencję prasową, poświęconą rozpoczynającej się kampanii informacyjnej. Dziennikarze dowiedzieli się o założeniach i najbliższych działaniach planowanej na kilka miesięcy kampanii. Była mowa o otwarciu punktów informacyjnych oraz o przygotowywanej stronie internetowej. Przedstawiono zakres obowiązków Krakowskiego Holdingu Komunalnego oraz zasady, na których przejął zadanie budowy spalarni. Wyjaśniono, co dla miasta i budżetu oznacza przejęcie inwestycji przez Holding, a także jakie będą zasady finansowania oraz na kiedy planowane jest ukończenie inwestycji. Na konferencji było obecnych 17 dziennikarzy, wśród nich przedstawiciele wielu krakowskich redakcji (m.in. Radio Kraków, TVP Kraków, Polska Agencja Prasowa, Gazeta Wyborcza, Gazeta Krakowska, Dziennik Polski). Wszystkim rozdano informacje prasowe. Po konferencji w mediach ukazało się ogółem 14 materiałów, z czego 6 w Internecie, po 3 w prasie i radiu, jeden w telewizji oraz w serwisie PAP. 1 grudnia konferencję zorganizowali przeciwnicy spalarni. Członkowie Społecznego Komitetu Protestacyjnego os. Przewóz, Rybitwy, Złocień oraz stowarzyszenia Partycypuj przekonywali, że budowa spalarni w Krakowie jest niekorzystna ze względów ekologicznych, ekonomicznych, prawnych i formalnych. Przekonywano, że lepszą alternatywą dla Krakowa byłaby instalacja mechaniczno biologiczna (MBA), wykorzystywana w Niemczech. 11
W konferencji wzięła udział trójka dziennikarzy. Zaproszeni przez organizatorów Marek Jaglarz, prezes KHK i Małgorzata Marcińska, wiceprezes KHK przedstawili kontrargumenty, rozdali dziennikarzom materiały porównujące zakłady termicznej utylizacji oraz MBA, zaś Marcinowi Szymańskiemu zaproponowali pełnienie funkcji Konsultanta ds. Dialogu Społecznego. Przedstawiciele Holdingu zaproponowali organizację następnego spotkania, które odbyło się 15 grudnia. Wtedy Holding zobowiązał się do poddania analizie projektu instalacji MBA w studium wykonalności. Po konferencji w prasie i w telewizji ukazały się w sumie 2 materiały. 10 grudnia Krakowski Holding Komunalny zaprosił dziennikarzy na objazd potencjalnych lokalizacji Ekologicznej Spalarni. Z zaproszenia skorzystało 20 dziennikarzy i fotoreporterów. W towarzystwie przedstawicieli KHK, Małgorzaty Marcińskiej i Marka Jaglarza dziennikarze odwiedzili po kolei 4 potencjalne lokalizacje. Byli na Rybitwach, przy ul. Giedroycia i na Kujawach (Nowa Huta) oraz w Łęgu. Na koniec odwiedzili jeden z punktów informacyjno konsultacyjnych przy ul. Na Załęczu 3. Dziennikarze najczęściej pytali o rekompensaty dla dzielnic, w pobliżu których mogłaby powstać spalarnia, odległości zakładu od najbliższych zabudowań oraz sposoby odzyskiwania energii ze spalanych śmieci. Oprócz przedstawicieli KHK na ich pytania odpowiadał dr Zbigniew Grabowski, ekspert z Politechniki Krakowskiej. Efektem objazdu było 13 publikacji: po 4 w prasie, radiu i Internecie oraz jedna w telewizji. W wizycie studyjnej w styczniu 2009 r. wzięło udział dziesięcioro dziennikarzy: z TVP Kraków, TVN, Radia Złote Przeboje, Dziennika Polskiego, Gazety Wyborczej, Gazety Krakowskiej i miesięcznika Kraków. Obszerne reportaże ze Szwecji były tematem 9 publikacji. O przebiegu wizyty i jej efektach mówiły również media, 12
których reprezentantów nie było w Sztokholmie i Uppsali Radio Kraków i VOX FM oraz serwisy internetowe. 5 lutego podczas konferencji prasowej Prezydent Miasta Krakowa prof. Jacek Majchrowski poinformował o lokalizacji ZTPO przy ul. Giedroycia. Wzięło w niej udział ponad 20 dziennikarzy mediów regionalnych i ogólnopolskich m.in. Radia ZET, RMF FM, TOK FM, VOX FM, TVP Kraków, Superstacji, Radia Kraków, Gazety Wyborczej, Dziennika Polskiego, Gazety Krakowskiej, Dziennika, Faktu, PAP, portalu Moje Miasto Kraków. Po konferencji ukazało się 25 publikacji: 8 w prasie, 3 w telewizji, 10 w radiu i 4 w Internecie. 2. Media o ZTPO W okresie od 6 listopada 2008 do 6 lutego 2009 na temat spalarni ukazało się w mediach ogółem 155 materiałów, z czego 110 w prasie i w Internecie 1, 30 w radiu oraz 15 w telewizji. Niemal połowa publikacji (70) miała wydźwięk neutralny, 58 materiały były nacechowane pozytywnie, a tylko 27 negatywnie. To znacząca zmiana - do listopada 2008 w mediach w odniesieniu do spalarni przeważały nastroje negatywne: ze 155 publikacji (od września 2007) aż 74 miały wydźwięk negatywny, 42 publikacje były neutralne, 39 pozytywnych. Poprawę nastrojów można wiązać z kilkoma przyczynami: - aktywnym działaniem KHK (np. kampania informacyjna, punkty konsultacyjne, wizyta studyjna), - aktywnym i otwartym komunikowaniem o podejmowanych działaniach i zamierzeniach, - dostępnością przedstawicieli Holdingu dla mediów, - prezentacją w mediach postaw osób akceptujących budowę ZTPO. W publikacjach obecne były główne przekazy: - budowa ZTPO jest konieczna, 1 W zestawieniu internetowym brano pod uwagę tylko premierowe publikacje, co oznacza, że tekst opublikowany w wersji papierowej gazety oraz jej serwisie sieciowym jest uwzględniony tylko raz, w zestawieniu tekstów prasowych. Podobną zasadę przyjęto przy serwisach www stacji radiowych i telewizyjnych. 13
- ZTPO jest elementem systemu gospodarki odpadami, - KHK prowadzi dialog ze stroną społeczną, w tym z protestującymi, - część mieszkańców akceptuje sąsiedztwo ekospalarni, w zamian za realizację inwestycji. 14