NUMER SPECJALNY, SIERPIE 2012 PSYCHIATRIA Prof. dr hab. n. med. Przemys aw Bieƒkowski, dr hab. n. med. Adam Wichniak Poprawa funkcji poznawczych w schizofrenii: sertindol na tle innych leków przeciwpsychotycznych www.terapia.com.pl
Artyku powsta dzi ki wsparciu firmy Lundbeck Rada Naukowa Przewodniczàcy: prof. dr hab. n. med. Tadeusz To oczko Prof. dr hab. n. med. Witold Bartnik Prof. dr hab. n. med. Andrzej Borkowski Prof. dr hab. Lidia Brydak Prof. dr hab. n. med. Ryszarda Chazan Prof. dr hab. n. med. Anna Cz onkowska Prof. dr hab. n. med. Zbigniew Gaciong Prof. dr hab. n. med. Grzegorz Janczewski Prof. dr hab. n. med. Andrzej Januszewicz Prof. dr hab. n. med. Tadeusz K cik Prof. dr hab. n. med. Ida Kinalska Prof. dr hab. n. med. Jan Kochanowski Prof. dr hab. n. med. Piotr Kuna Prof. dr hab. n. med. Ryszard Kurzawa Prof. dr hab. n. med. Artur Mamcarz Prof. dr hab. n. med. Longin Marianowski Prof. dr hab. n. med. Grzegorz Opolski Prof. dr hab. n. med. Rafa Pawliczak Prof. dr hab. n. med. Andrzej Steciwko Prof. dr hab. n. med. Irena Zimmermann-Górska Redakcja Redaktor naczelny: prof. dr hab. n. med. Tadeusz To oczko Redaktor tematyczny: prof. dr hab. n. med. Przemys aw Bieƒkowski Dyrektor ds. publikacji: Barbara Milczarek, tel. 22 335 97 43 Z-ca dyrektora ds. publikacji: Anna Haraziƒska, tel. 22 335 97 40 Sekretarz redakcji: Anna Bogdaƒska, tel. 22 335 97 44 Sk ad i amanie: Teresa Olszewska, tel. 22 335 97 16 Wydawca WARSAW VOICE S. A. Prezes: Andrzej Jonas Dyrektor Generalny: Juliusz K osowski Dyrektor ds. produkcji: Stanis aw Mazur Adres redakcji: ul. Ksi cia Janusza 64, 01-452 Warszawa tel. 22 335 97 43, 335 97 44 fax 22 335 97 50, 335 97 10 e-mail: terapia@warsawvoice.pl http://www.terapia.com.pl Kolporta i prenumerata: Anna Mazurek, tel. 22 335 97 22, 25 e-mail: distribution@warsawvoice.pl Og oszenia: tel. 22 335 97 32, 335 97 43 Druk Drukarnia Print, ul. O ówkowa 6, 05-800 Pruszków ISSN 1230-3917 Redakcja nie ponosi odpowiedzialnoêci za treêç og oszeƒ. Wszystkie prawa zastrze one
Poprawa funkcji poznawczych w schizofrenii: sertindol na tle innych leków przeciwpsychotycznych Improvement of cognitive functions in schizophrenia: a comparison of sertindole with other antipsychotic drugs Summary The aim of the present article is to provide basic information about a receptor profile of sertindole which: a) differentiate this drug from other second-generation antipsychotic medications, b) could explain good response to sertindole in some patients poorly responding to previous therapeutic trials. Special emphasis was given to a possible influence of sertindole on cognitive impairment in schizophrenia patients and mechanisms standing behind this effect. Keywords: sertindole, antipsychotic drugs, receptor profile, serotonin 5-HT6 receptors, schizophrenia, improvement of cognitive functioning. S owa kluczowe: sertindol, leki przeciwpsychotyczne, profil receptorowy, receptory serotoninowe 5-HT6, schizofrenia, poprawa funkcji poznawczych. Prof. dr hab. n. med. Przemys aw Bieƒkowski 1, dr hab. n. med. Adam Wichniak 2 1 Zak ad Farmakologii Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie Kierownik Zak adu: prof. dr hab. n. med. Przemys aw Bieƒkowski 2 III Klinika Psychiatryczna Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie Kierownik Kliniki: prof. dr hab. n. med. Marek Jarema Zaburzenia funkcji poznawczych stanowià wa ny element obrazu klinicznego schizofrenii, wp ywajàc istotnie na jakoêç ycia pacjentów (7,11,19). W celu promowania badaƒ nad nowymi lekami poprawiajàcymi funkcje poznawcze w schizofrenii w ostatnim okresie powo- ano dwie wa ne inicjatywy. Pierwsza z nich o nazwie MATRICS (Measurement and Treatment Research to Improve Cognition in Schizophrenia) mia a na celu opracowanie baterii testów psychologicznych do oceny zaburzeƒ poznawczych w schizofrenii. Program ten zakoƒczy si w 2006 r., a w jego wyniku opublikowano zestaw testów psychologicznych mierzàcych procesy poznawcze, które uznano za najbardziej istotne dla funkcjonowania chorych na schizofreni. Do procesów tych zaliczamy: pr dkoêç przetwarzania, uwag i czuwanie, pami ç operacyjnà, uczenie si materia u werbalnego i wzrokowego, wnioskowanie i rozwiàzywanie problemów oraz kompetencje spo- eczne (8,15). Bateria testów MATRICS zosta a przet umaczona na wiele j zyków, w tym na j zyk polski (9). Drugà N wa nà inicjatyw powo anà w celu rozwoju nowych metod leczenia schizofrenii, ze szczególnym uwzgl dnieniem zaburzeƒ poznawczych, nazwano CNTRICS (Cognitive Neuroscience Treatment Research to Improve Cognition in Schizophrenia). Ma ona na celu wybór metod oceny procesów neurofizjologicznych warunkujàcych zaburzenia poznawcze w schizofrenii (2). Zwrócenie uwagi na to, jak istotnym problemem jest poprawa funkcji poznawczych u pacjentów cierpiàcych na schizofreni daje nadziej, e w niedalekiej przysz oêci zostanà opracowane bardziej skuteczne metody leczenia tej ci kiej, inwalidyzujàcej choroby (7,10). Niezale nie od wspomnianych powy ej inicjatyw naukowych, warto w codziennej praktyce pami taç o tym, e celem leczenia schizofrenii jest nie tylko usuni cie objawów wytwórczych, ale tak e efektywne usuwanie objawów negatywnych i zaburzeƒ procesów poznawczych (10). Warto równie pami taç, e dost pne na rynku leki przeciwpsychotyczne oferujà bardzo zró nicowane profile farmakologiczne i kliniczne. W praktyce daje to realne szanse na indywidualne podejêcie do problemów i potrzeb konkretnego pacjenta (3,8,19). Celem niniejszego artyku u jest: zwrócenie uwagi na profil receptorowy sertindolu, który wyraênie odró nia ten lek od innych leków przeciwpsychotycznych i który mo e przek adaç si na korzystny wp yw sertindolu na objawy negatywne i zaburzenia poznawcze (3,5,13); przedstawienie na przyk adzie przypadku klinicznego podstawowych zasad prowadzenia farmakoterapii schizofrenii, ze szczególnym uwzgl dnieniem wp ywu leków przeciwpsychotycznych na funkcje poznawcze. Mechanizm dzia ania leków przeciwpsychotycznych Powszechnie przyjmuje si, e wszystkie dost pne na rynku leki przeciwpsychotyczne àczy jeden mechanizm dzia ania: powinowactwo do receptorów dopaminowych D2 oraz blokowanie tych receptorów w dawkach i st eniach terapeutycznych, tj. efekt dopaminolityczny (3,18). Powy sze stwierdzenie nie oznacza jednak, e leki przeciwpsychotyczne I lub II generacji mo na wrzuciç do przys owiowego jednego worka. O realnej praktycznej przydatnoêci klinicznej tych zwiàzków decydujà dodatkowe efekty farmakologiczne, w tym wp yw na: receptory dla serotoniny (np. receptory 5-HT2A lub 5-HT6), receptory dla noradrenaliny (receptory α-adrenergiczne), receptory dla acetylocholiny (receptory muskarynowe) (13,18,19). 3
Aripiprazol Leki przeciwpsychotyczne II generacji o wàskim profilu receptorowym Amisulpryd Sertindol Risperidon Blokowania receptorów 5-HT2A Sertindol Olanzapina Klozapina Risperidon Blokowania receptorów 5-HT6 Sertindol Olanzapina Klozapina Kwetiapina Wspólny dla wszystkich leków mechanizm receptorowy blokowanie receptorów dopaminowych D2 Kwetiapina Olanzapina Klozapina Dodatkowe efekty receptorowe np. blokowanie receptorów dla serotoniny, acetylocholiny, noradrenaliny Prà kowie redukcja dzia aƒ pozapiramidowych Prà kowie redukcja dzia aƒ pozapiramidowych Kora swoisty korzystny wp yw na funkcje poznawcze Kora i struktury limbiczne swoisty korzystny wp yw na objawy negatywne schizofrenii Leki przeciwpsychotyczne II generacji o szerokim profilu receptorowym Rycina 1. Profil receptorowy leków przeciwpsychotycznych II generacji. Leki o najszerszym profilu obejmujàcym efekty przeciwhistaminowe i antycholinergiczne (cholinolityczne) znajdujà si na dole ryciny (np. kwetiapina, olanzapina). Sertindol jest lekiem o profilu poêrednim plasujàcym si mi dzy lekami dzia ajàcymi wzgl dnie wybiórczo na receptory dopaminowe amisulpryd, aripiprazol a lekami o szerokim profilu receptorowym kwetiapina, olanzapina, klozapina (3,14,19) Rycina 2. Mo liwe znaczenie blokowania niektórych receptorów serotoninowych przez leki przeciwpsychotyczne II generacji. W górnej cz Êci ryciny wymieniono leki o znaczàcym powinowactwie do danego receptora. W dolnej cz Êci ryciny przedstawiono mo liwe korzyêci p ynàce z blokowania receptorów serotoninowych 5-HT2A lub 5-HT6. Tylko w przypadku sertindolu, potencjalny, korzystny wp yw na receptory serotoninowe nie jest maskowany przez dzia anie przeciwhistaminowe (kwetiapina, klozapina, olanzapina, risperidon) lub cholinolityczne (klozapina, olanzapina, kwetiapina) (3, 12, 20) Poza ogólna szerokoêcià profilu receptorowego (patrz rycina 1), ka dy lek przeciwpsychotyczny oferuje innà kombinacj dodatkowych efektów receptorowych oraz innà proporcj efektów dodatkowych do podstawowego efektu dopaminolitycznego (3). Dla wi kszoêci leków przeciwpsychotycznych II generacji dodatkowe efekty receptorowe, takie jak blokowanie receptorów serotoninowych, pojawiajà si przy dawkach ni szych, ni te potrzebne do wywo ania blokady receptorów dla dopaminy (13,18). Wydaje si wi c, e u wielu chorych to w aênie dodatkowe efekty receptorowe, a nie tylko mechanizm dopaminolityczny, decydujà o reakcji pacjenta na lek przeciwpsychotyczny. Tak cz sto bywa w przypadku êle tolerowanej sedacji wywo anej silnymi przeciwhistaminowymi efektami kwetiapiny czy pogorszenia funkcji poznawczych wywo anego oêrodkowymi antycholinergicznymi (cholinolitycznymi) efektami olanzapiny (12,13,19; patrz ryciny 1 3). Unikatowy dla danego leku receptorowy odcisk palca po àczony z unikatowymi w asnoêciami farmakokinetycznymi (np. krótszy lub d u szy czas dzia ania) i pomno ony przez naturalnà zmiennoêç mózgu sprawiajà, e odpowiedê na leczenie mo e mieç tak ró ne oblicza od dramatycznego pogorszenia do zaskakujàcej dla wszystkich poprawy (3,8,11). Poni ej zwi êle przedstawiono profil receptorowy sertindolu na tle innych leków przeciwpsychotycznych. 4 Szczególnà uwag zwrócono na te mechanizmy dzia ania leku, które odró niajà sertindol od innych leków przeciwpsychotycznych II generacji i dajà szans na uzyskanie jakoêciowo ró nej odpowiedzi na leczenie sertindolem u pacjentów niereagujàcych na olanzapin, risperidon, aripiprazol czy kwetiapin (5,14; ryciny 2 i 3). Receptory 5-HT6 jako cel dzia ania leków przeciwpsychotycznych Receptory serotoninowe 5-HT6 to podtyp receptorów dla serotoniny szczególnie silnie reprezentowany w zwojach podstawy i korze czo owej mózgu ssaków. Wydaje si, e naturalny neuroprzekaênik, serotonina, pobudzajàc receptory 5-HT6, hamuje uk ad pozapiramidowy, zmniejszajàc p ynnoêç ruchów (17). W korze mózgowej pobudzenie receptorów 5-HT6 przez serotonin hamuje tempo przetwarzania informacji, najprawdopodobniej poprzez zmniejszenie uwalniania endogennej noradrenaliny, acetylocholiny i glutaminianu g ównych neuroprzekaêników uczenia si i pami ci (8,12,13; rycina 2). Wobec powy szego, rozwijane aktualnie lub wprowadzone niedawno nowe leki przeciwpsychotyczne posiadajà relatywnie wysokie powinowactwo do receptorów 5-HT6 (np. asenapina, iloperidon) (12,19). Przy zak adanym, niekorzystnym fizjologicznie dzia aniu serotoniny, nowe leki Numer specjalny, sierpieƒ 2012
Redukcja objawów negatywnych. Poprawa korowych funkcji poznawczych Blokada receptorów muskarynowych (efekty atropinowe) Dzia anie przeciwhistaminowe Olanzapina Blokada receptorów serotoninowych 5-HT2A i 5-HT6 Blokada receptorów dopaminowych Olanzapina Sertindol Blokada receptorów serotoninowych 5-HT2A i 5-HT6 Blokada receptorów dopaminowych Sertindol Redukcja objawów wytwórczych Rycina 3. Podobieƒstwa i ró nice w profilu receptorowym sertindolu i olanzapiny oraz ich mo liwe znaczenie w procesie leczenia schizofrenii (13,19). Sertindol jest bardziej selektywnym antagonistà receptorów serotoninowych, w tym receptorów 5-HT2A i 5-HT6, których blokada mo e uaktywniaç procesy poznawcze w korze przedczo owej. Przeciwhistaminowe i cholinolityczne (atropinowe) efekty olanzapiny mogà przeciwdzia aç korzystnemu oddzia ywaniu tego leku na receptory serotoninowe. Oba leki àczy opisany w tekêcie mechanizm dopaminolityczny, czyli blokada receptorów dopaminowych. Oba leki blokujà równie receptory α 1 -adrenergiczne, których nie uwzgl dniono na rycinie. Podobny, do przedstawionego na rycinie, sposób rozumowania farmakologicznego i klinicznego mo na przyjàç, mi dzy innymi, dla porównaƒ sertindol kwetiapina i sertindol risperidon (5,12,20,). Znak X oznacza mo liwy, nieswoisty wp yw na funkcje poznawcze wywierany przez leki o dzia aniu przeciwhistaminowym i antycholinergicznym przeciwpsychotyczne sà projektowane jako antagoniêci receptorów 5-HT6, a ich si a dzia ania na receptory 5-HT6 mo e znaczàco przewy szaç si blokowania receptorów dopaminowych. Co ciekawe, spoêród leków obecnych od dawna na rynku, profil receptorowy zbli ony do opisanego powy ej posiada sertindol (8,12,13; ryciny 2 i 3). Sertindol jako lek przeciwpsychotyczny znaczenie blokowania receptorów 5-HT6 Jak wspomniano, jednym z najsilniejszych spoêród leków przeciwpsychotycznych II generacji antagonistów receptora 5-HT6 jest sertindol. Podobnie do wi kszoêci leków II generacji, sertindol blokuje te bardzo silnie receptory serotoninowe 5-HT2A (12,20; rycina 2). Co oczywiste, sertindol, jak wszystkie znane leki przeciwpsychotyczne, jest równie dopaminolitykiem, czyli antagonistà receptorów dopaminowych. Wzgl dna selektywnoêç leku (rycina 1), w tym co bardzo wa ne brak efektów cholinolitycznych i przeciwhistaminowych, sprawia, e blokowanie receptorów 5-HT6 przez sertindol mo e efektywnie ograniczaç objawy pozapiramidowe i poprawiaç funkcje poznawcze. Dzieje si tak bez charakterystycznej dla silnych antagonistów receptorów muskarynowych i histaminowych sedacji i spowolnienia (12,16,17). Zasadnicze ró nice w profilu receptorowym sertindolu i olanzapiny oraz mo liwe konsekwencje tych ró nic przedstawia rycina 3. Numer specjalny, sierpieƒ 2012 Przypadek kliniczny 28-letni m czyzna, Pan A., zosta skierowany do szpitala z powodu z ego funkcjonowania, w celu optymalizacji leczenia. Mimo dwukrotnie podejmowanych prób pacjent nie dokoƒczy studiów na kierunku technicznym, które przerwa na czwartym roku z powodu zachorowania na schizofreni paranoidalnà. Nast pnie próbowa pracowaç jako magazynier, zosta jednak zwolniony, poniewa pracowa zbyt wolno, cz sto pope nia b dy. W ostatnim roku chory przebywa g ównie w domu. Rodzice podawali, e ma on trudnoêci w codziennych czynnoêciach, np. myli si przy liczeniu drobnych kwot pieni dzy, zapomina kupiç potrzebne produkty. Z e funkcjonowanie utrzymuje si, mimo i urojenia i omamy ustàpi y w pe ni ju ponad roku temu. Nadal obecne sà jednak objawy negatywne: apatia, zubo enie afektu i myêlenia, brak zaanga owania emocjonalnego. Pierwszy epizod psychotyczny mia miejsce cztery lata temu. Leczenie rozpocz to olanzapinà, poczàtkowo w dawce 20 mg/dob, nast pnie 10 mg/dob. Mimo dobrej skutecznoêci leczenia i pe nego ustàpienia objawów wytwórczych, pacjent odstawi lek szeêç miesi cy po wypisaniu ze szpitala z powodu odczuwanego st umienia, które jego zdaniem by o odpowiedzialne za trudnoêci, jakich doêwiadcza w kontynuowaniu nauki. Druga hospitalizacja mia a miejsce 12 miesi cy 5
póêniej z powodu nawrotu choroby. Wówczas rozpocz to leczenie perfenazynà, poczàtkowo w dawce 32 mg/dob, nast pnie 24 mg/dob. Dodatkowo z powodu objawów pozapiramidowych w àczono biperiden w dawce 2 mg/dob. Po przyj ciu do oddzia u, co mia o miejsce przed 14 miesiàcami, u pacjenta wykonano ocen funkcji poznawczych. Stwierdzono istotne obni enie wszystkich badanych funkcji poznawczych (m.in. pr dkoêç przetwarzania, uwaga/czuwanie, pami ç operacyjna, uczenie si materia u werbalnego, kompetencje spo eczne). Ze wzgl du na wyraêne objawy negatywne, objawy pozapiramidowe oraz potwierdzone deficyty poznawcze dokonano zmiany leczenia na sertindol zgodnie ze schematem: po odstawieniu perfenazyny kolejnego dnia rozpocz to podawanie sertindolu w dawce 4 mg/dob, nast pnie dawk zwi kszano co cztery dni o 4 mg do osiàgni cia docelowej dawki dobowej 12 mg. Po dwóch tygodniach od odstawienia perfenazyny odstawiono biperiden. W kolejnych tygodniach leczenia obserwowano ustàpienie objawów pozapiramidowych, popraw objawów negatywnych i funkcjonowania spo ecznego. Trzy miesiàce po wypisaniu ze szpitala pacjent podjà prac jako magazynier. Po okresie próbnym otrzyma sta à umow o prac. Komentarz do opisu klinicznego Analizujàc opisany powy ej przypadek, warto podkre- Êliç, e wp yw leków przeciwpsychotycznych na funkcje poznawcze mo e obejmowaç: 1. Dzia ania nieswoiste, zwykle niekorzystne, wynikajàce z sedacji, spowolnienia psychoruchowego i/lub objawów pozapiramidowych; powy sze dzia ania leku zaburzajà przede wszystkim pr dkoêç przetwarzania i uwag, tak jak u przedstawionego w opisie pacjenta. Sà to dwie bardzo wa ne funkcje poznawcze, których zaburzenia powodujà, e chorzy stajà si powolni, nieuwa ni, ma o b yskotliwi i sprawiajà z e wra enie. Co wi cej, wtórnie, mogà mieç dodatkowe trudnoêci w nawiàzywaniu i podtrzymywaniu relacji spo ecznych. Poniewa dzisiejsze czasy wymagajà szybkiego reagowania na bodêce, dobrej koncentracji, przerzutnoêci i utrzymywania uwagi, dla wielu pacjentów sedacja i objawy pozapiramidowe sà trudne do zaakceptowania i prowadzà do odstawienia leku (8,11,19). 2. Efekty swoiste wynikajà z profilu receptorowego i dzia ania leku na neuroprzekaênikowe podstawy procesów poznawczych (1,11,20); korzystna reakcja Pana A. na sertindol mo e byç pochodnà specyficznego dla sertindolu profilu receptorowego, który opisano we wcze- Êniejszych rozdzia ach artyku u (patrz ryciny 1 3). Podsumowanie i wnioski 1. Prowadzàc d ugoterminowà farmakoterapi schizofrenii, nale y pami taç o ogólnych zasadach tego leczenia, w tym o pierwszoplanowej roli monoterapii, adekwatnym dawkowaniu, monitorowaniu dzia aƒ niepo àdanych, unikaniu àczenia na sta e leków przeciwpsychotycznych 6 z lekami, które mogà nasilaç dysfunkcje poznawcze i powodowaç wtórne objawy negatywne (leki cholinolityczne, leki przeciwhistaminowe, benzodiazepiny). W kontekêcie przedstawionego opisu, warto wspomnieç, e czasami odstawienie leków cholinolitycznych, w tym leków korygujàcych objawy pozapiramidowe (biperiden), mo e poprawiç funkcje poznawcze bez koniecznoêci zmiany leku przeciwpsychotycznego (3,16). 2. Przyjmuje si, e zaburzenia funkcji poznawczych nie sà wy àcznie pochodnà objawów wytwórczych czy negatywnych, ale mogà stanowiç samodzielnà grup objawów schizofrenii (1,8); grup objawów, która wymaga od lekarza odpowiedniego podejêcia terapeutycznego, w tym starannego doboru farmakoterapii i form opieki pozaszpitalnej. Nie mo na te pomijaç faktu, e niektórzy chorzy uto samiajà chorobowe deficyty poznawcze z niekorzystnym dzia aniem leków. W takim przypadku brak reakcji ze strony lekarza mo e atwo doprowadziç do odstawienia leku, którego dzia anie paradoksalnie pacjent wià e z objawami choroby, a nie z usuwaniem tych objawów (8,9,11). 3. Farmakoterapia schizofrenii powinna byç maksymalnie zindywidualizowana wprowadzany lek przeciwpsychotyczny winien odpowiadaç na potrzeby pacjenta i to nie tylko w zakresie objawów wytwórczych, ale tak e objawów negatywnych, dysfunkcji poznawczych, szeroko rozumianych kompetencji spo ecznych i zawodowych oraz jakoêci ycia (1,4,10). 4. Sertindol jest z psychofarmakologicznego punktu widzenia lekiem Êrodka o Êrednio szerokim profilu receptorowym obejmujàcym g ównie receptory serotoninowe (5-HT2A i 5-HT6), oraz, jak dla wszystkich leków przeciwpsychotycznych, receptory dopaminowe. Brak dzia ania na receptory dla acetylocholiny i histaminy (brak efektów cholinolitycznych i przeciwhistaminowych) sprawia, ze potencjalnie korzystne blokowanie receptorów serotoninowych 5-HT6 i 5-HT2A jest w przypadku sertindolu wyra- one silniej ni dla innych leków II generacji (ryciny 2 i 3). Profil receptorowy sertindolu wyraênie odró nia ten lek od wielu leków przeciwpsychotycznych I i II generacji (3,13,14). 5. Badania farmakologiczne in vitro i in vivo (5,13), przedstawiony powy ej opis przypadku oraz doniesienia kliniczne (4,6,14) wskazujà na mo liwoêç wykorzystania sertindolu do leczenia pacjentów nieodpowiadajàcych na inne leki przeciwpsychotyczne, w tym chorych wykazujàcych nasilone deficyty poznawcze i objawy negatywne. Co oczywiste, tak jak w przypadku ka dej istotnej decyzji terapeutycznej, w àczenie sertindolu powinno byç poprzedzone starannym rozwa eniem bilansu korzyêci i ryzyka, w tym dzia aƒ niepo àdanych charakterystycznych dla tego leku (np. nie yt lub niedro noêç nosa, ryzyko wyd u enia odcinka QT) (14). 6. Mi dzy innymi ze wzgl du na d ugi okres biologicznego pó trwania, sertindol mo e (a czasami nawet powinien) byç wprowadzany stopniowo, tak jak w przedstawionym powy ej opisie klinicznym wzrost dawki o 4 mg co 4 dni. Wobec relatywnie selektywnego profilu receptorowego sertindolu, jednoczesne odstawianie leków przeciwpsychotycznych (lub leków korygujàcych) o silnym dzia aniu Numer specjalny, sierpieƒ 2012
przeciwhistaminowym lub cholinolitycznym równie powinno odbywaç si powoli (19). PiÊmiennictwo: 1. Buchsbaum M.S., Haznedar M., Newmark R.E. i wsp.: FDG-PET and MRI imaging of the effects of sertindole and haloperidol in the prefrontal lobe in schizophrenia. Schizophr Res 2009, 114: 161 171. 2. Carter C.S., Barch D.M.: Cognitive neuroscience-based approaches to measuring and improving treatment effects on cognition in schizophrenia: the CNTRICS initiative. Schizophr Bull 2007, 33: 1131 1137. 3. Correll C.U.: From receptor pharmacology to improved outcomes: individualizing the selection, dosing, and switching of antipsychotics. Eur Psychiatry 2010, 25: S12 S21. 4. Gallhofer B., Jaanson P., Mittoux A. i wsp.: Course of recovery of cognitive impairment in patients with schizophrenia: a randomised double-blind study comparing sertindole and haloperidol. Pharmacopsychiatry 2007, 40: 275 286. 5. Goetghebeur P., Dias R.: Comparison of haloperidol, risperidone, sertindole, and modafinil to reverse an attentional set-shifting impairment following subchronic PCP administration in the rat a back translational study. Psychopharmacology 2009, 202: 287 293. 6. Hale A.S., Azorin J.M., Lemming O.M., Mæhlum E.: Sertindole in the long-term treatment of schizophrenia. Int Clin Psychopharmacol 2012, 27: 231 237. 7. Harvey P.D.: Cognitive functioning and disability in schizophrenia. Curr Direct Psychol Sci 2010, 19: 249 254. 8. Hagan J.J., Jones D.N.C.: Predicting drug efficacy for cognitive deficits in schizophrenia. Schizophr Bull 2005, 31: 830 853. 9. J drasik-sty a M., Cio kiewicz A., Denisiuk M. i wsp.: Bateria testów MATRICS standard oceny funkcji poznawczych w badaniach klinicznych w schizofrenii. Psych Pol 2012, XLVI: 261 271. 10. Kane J.M., Correll Ch.U.: Past and present progress in the pharmacologic treatment of schizophrenia. J Clin Psychiatry 2010, 71: 1115 1124. 11. Meltzer H.Y., McGurk S.R.: The effects of clozapine, risperidone, and olanzapine on cognitive function in schizophrenia. Schizophr Bull 1999, 25: 233 255. 12. Meltzer H.Y., Massey B.W.: The role of serotonin receptors in the action of atypical antipsychotic drugs. Curr Opin Pharmacol 2011, 11: 59 67. 13. MØrk A., Witten L.M., Arnt J.: Effects of sertindole on extracellular dopamine, acetylcholine, and glutamate in the medial prefrontal cortex of conscious rats: a comparison with risperidone and exploration of mechanism involved. Psychopharmacology 2009, 206: 39 49. 14. Murdoch D., Keating G.M.: Sertindole. A review of its use in schizophrenia. CNS Drugs 2006, 20: 233 256. 15. Nuechterlein K.H., Green M.F., Kern R.S. i wsp.: The MATRICS Consensus Cognitive Battery, part 1: test selection, reliability, and validity. Am J Psychiatry 2008, 165: 203 213. 16. Ogino S., Miyamoto S., Tenjin T. i wsp.: Effects of discontinuation of long-term biperiden use on cognitive function and quality of life in schizophrenia. Prog Neuropsychopharmacol Biol Psychiatry 2011, 35: 78 83. 17. Ohno Y., Imaki J., Mae Y. i wsp.: Serotonergic modulation of extrapyramidal motor disorders in mice and rats: role of striatal 5-HT3 and 5-HT6 receptors. Neuropharmacology 2011, 60: 201 208. 18. Porsolt D.R., Moser P.C., Castagne V.: Behavioral indices in antipsychotic drug discovery. J Pharmacol Exp Ther 2010, 333: 632 638. 19. Schatzberg A.F., Nemeroff Ch.B.: The American Psychiatric Publishing Textbook of Psychopharmacology. wyd. 4, American Psychiatric Publishing, 2009. 20. Spina E., Zoccali R.: Sertindole: pharmacological and clinical profile and role in the treatment of schizophrenia. Expert Opin Drug Metab Toxicol 2008, 4: 629 638. Numer specjalny, sierpieƒ 2012 7