RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO DLA PRZEDSIĘWZIĘCIA POLEGAJĄCEGO NA BUDOWIE ZESPOŁU ELEKTROWNI WIATROWYCH WRAZ Z INFRASTRUKTURĄ TOWARZYSZĄCĄ

RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO DLA PRZEDSIĘWZIĘCIA POLEGAJĄCEGO NA BUDOWIE ZESPOŁU ELEKTROWNI WIATROWYCH WRAZ Z INFRASTRUKTURĄ TOWARZYSZĄCĄ WEWNĘTRZNĄ FARMA WIATROWA BĄDECZ I, NA TERENIE GMINY WYSOKA W REJONIE MIEJSCOWOŚCI BĄDECZ, Poznań, czerwiec 2012

Kierownik Projektu mgr imię i nazwisko Michał Przybycin zakres Nadzór operacyjny, chiropterologia Specjalista imię i nazwisko zakres mgr inż. Wojciech Przybycin Analizy środowiskowe Specjalista imię i nazwisko zakres mgr Jan Przybycin Systemy informacji przestrzennej Specjalista imię i nazwisko zakres dr Paweł Przybycin Ornitologia 2

Spis treści 1. WSTĘP... 6 2. OPIS PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA... 9 2.1 Charakterystyka całego przedsięwzięcia i warunki wykorzystywania terenu w fazie realizacji i eksploatacji... 9 2.2 Główne cechy charakterystyczne procesów produkcyjnych... 17 2.3 Przewidywane rodzaje emisji, wynikające z funkcjonowania planowanego przedsięwzięcia... 17 3. OPIS ELEMENTÓW PRZYRODNICZYCH ŚRODOWISKA, OBJĘTYCH ZAKRESEM PRZEWIDYWANEGO ODDZIAŁYWANIA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA... 19 3.1 Fizjografia terenu... 19 3.2 Klimat... 19 3.3 Geologia... 20 3.3.1 Gleby... 20 3.3.2 Rzeźba terenu... 21 3.4 Hydrologia... 22 3.5 Szata roślinna... 23 3.6 Świat zwierząt... 24 3.6.1 Ornitofauna... 24 3.6.2 Chiropterofauna... 36 3.6.3 Pozostałe grupy zwierząt... 40 3.7 Obszary chronione... 40 4. OPIS ISTNIEJĄCYCH W SĄSIEDZTWIE LUB W BEZPOŚREDNIM ZASIĘGU ODDZIAŁYWANIA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA ZABYTKÓW CHRONIONYCH NA PODSTAWIE PRZEPISÓW O OCHRONIE ZABYTKÓW I OPIECE NAD ZABYTKAMI... 49 5. OPIS ANALIZOWANYCH WARIANTÓW... 51 5.1 Oddziaływanie na środowisku w przypadku zastosowania wariantu 0 polegającego na niepodejmowaniu przedsięwzięcia... 53 5.2. Oddziaływanie na środowisko w przypadku zastosowania wariantu A... 54 5.3 Oddziaływanie na środowisko w przypadku zastosowania Wariantu B.... 54 6. OKREŚLENIE PRZEWIDYWANEGO ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO ANALIZOWANYCH WARIANTÓW, W TYM RÓWNIEŻ W WYPADKU WYSTĄPIENIA POWAŻNEJ AWARII PRZEMYSŁOWEJ, A TAKŻE MOŻLIWEGO TRANSGRANICZNEGO ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO... 57 6.1 Oddziaływanie na ludzi... 58 6.2 Oddziaływanie na zwierzęta... 59 6.3 Oddziaływanie na rośliny... 60 6.4 Oddziaływanie na wodę... 61 6.5 Oddziaływanie na powietrze... 61 6.6 Oddziaływanie na powierzchnię ziemi z uwzględnieniem ruchów masowych ziemi... 62 6.7 Oddziaływanie na klimat... 63 6.8 Oddziaływanie na krajobraz... 63 6.9 Oddziaływanie na dobra materialne... 64 6.10 Oddziaływanie na zabytki i krajobraz kulturowy... 65 6.11 Poważne awarie przemysłowe... 65 7. UZASADNIENIE WYBRANEGO PRZEZ WNIOSKODAWCĘ WARIANTU, ZE WSKAZANIEM JEGO ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO... 67 7.1 Oddziaływanie na ludzi... 69 3

7.1.1 Oddziaływanie akustyczne... 71 7.1.2 Infradźwięki... 71 7.1.3 Oddziaływanie polem elektromagnetycznym... 73 7.1.4 Efekt cienia i efekt stroboskopowy... 75 7.2 Charakterystyka przedsięwzięcia w aspekcie emisji hałasu... 77 7.2.1 Inwentaryzacja terenów wymagających ochrony akustycznej... 78 7.2.2 Parametry akustyczne źródeł hałasu... 79 7.2.3 Ocena emisji hałasu do środowiska... 80 7.3 Oddziaływanie na zwierzęta... 81 7.4 Oddziaływanie na rośliny... 90 7.5 Oddziaływanie na wodę... 91 7.6 Oddziaływanie na powietrze... 92 7.7 Oddziaływanie na powierzchnię ziemi z uwzględnieniem ruchów masowych ziemi... 98 7.8 Oddziaływanie na klimat... 99 7.9 Oddziaływanie na krajobraz... 99 7.10 Oddziaływanie na dobra materialne... 100 7.11 Oddziaływanie na zabytki i krajobraz kulturowy... 100 7.12 Wzajemne oddziaływanie między elementami, o których mowa powyżej.... 101 7.13. Oddziaływanie skumulowane... 102 8. OPIS METOD PROGNOZOWANIA ORAZ OPIS PRZEWIDYWANYCH ZNACZĄCYCH ODDZIAŁYWAŃ PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO, OBEJMUJĄCY BEZPOŚREDNIE, POŚREDNIE, WTÓRNE, SKUMULOWANE, KRÓTKO-, ŚREDNIO- I DŁUGOTERMINOWE, STAŁE I CHWILOWE ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO... 103 8.1. Przewidywane znaczące oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na środowisko wynikające z istnienia przedsięwzięcia... 103 8.2. Przewidywane znaczące oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na środowisko wynikające z wykorzystywania zasobów środowiska... 103 8.3. Przewidywane znaczące oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na środowisko wynikające z emisji... 104 8.3.1 Oddziaływania wynikające z emisji zanieczyszczeń... 104 8.3.2 Oddziaływania bezpośrednie, pośrednie i wtórne... 104 8.3.3. Oddziaływania krótko-, średnio- i długoterminowe... 105 8.3.4. Oddziaływania skumulowane... 106 8.4. Opis metod prognozowania, zastosowanych przez wnioskodawcę... 106 8.4.1 Analiza hałasu... 106 8.4.2 Monitoring ornitologiczny... 107 8.4.3 Monitoring chiropterologiczny... 110 9. OPIS PRZEWIDYWANYCH DZIAŁAŃ MAJĄCYCH NA CELU ZAPOBIEGANIE, OGRANICZANIE LUB KOMPENSACJĘ PRZYRODNICZĄ NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO... 114 10. WSKAZANIE, CZY DLA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA KONIECZNE JEST USTANOWIENIE OBSZARU OGRANICZONEGO UŻYTKOWANIA ORAZ OKREŚLENIE GRANIC TAKIEGO OBSZARU, OGRANICZEŃ W ZAKRESIE PRZEZNACZENIA TERENU, WYMAGAŃ TECHNICZNYCH DOTYCZĄCYCH OBIEKTÓW BUDOWLANYCH I SPOSOBÓW KORZYSTANIA Z NICH... 116 11. ANALIZA MOŻLIWYCH KONFLIKTÓW SPOŁECZNYCH ZWIĄZANYCH Z PLANOWANYM PRZEDSIĘWZIĘCIEM... 117 4

12. PRZEDSTAWIENIE PROPOZYCJI MONITORINGU ODDZIAŁYWANIA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ETAPIE JEGO BUDOWY I EKSPLOATACJI... 118 12.1 Monitoring akustyka... 118 12.2 Monitoring - wpływ na ptaki... 118 12.3 Monitoring - wpływ na nietoperze... 119 13. WSKAZANIE TRUDNOŚCI WYNIKAJĄCYCH Z NIEDOSTATKÓW TECHNIKI LUB LUK WE WSPÓŁCZESNEJ WIEDZY, JAKIE NAPOTKANO, OPRACOWUJĄC RAPORT... 120 14. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM INFORMACJI ZAWARTYCH W RAPORCIE... 122 15. BIBLIOGRAFIA... 128 16. ZAŁĄCZNIKI... 132 5

1. WSTĘP Niniejszy Raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko (dalej: Raport) został przygotowany dla przedsięwzięcia polegającego na budowie zespołu elektrowni wiatrowych wraz z infrastrukturą towarzyszącą wewnętrzną Farma Wiatrowa Bądecz I w gminie Wysoka w powiecie pilskim w województwie wielkopolskim. Głównym celem niniejszego Raportu jest zidentyfikowanie mogącego wystąpić wpływu oraz potencjalnych uciążliwości dla środowiska generowanych przez realizację przedmiotowego przedsięwzięcia, a także określenie i udokumentowanie skali oraz zasięgu tych oddziaływań. Zgodnie z art. 59 ust. 1 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. 2008 Nr 199, poz. 1227 ze. zm.) oraz 3 ust. 1 pkt. 6 i 7 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. 2010 Nr 213 poz. 1397) planowane przedsięwzięcie zaliczane jest do przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko. Obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko oraz sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko jest stwierdzany przez organ właściwy do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach po zasięgnięciu opinii regionalnego dyrektora ochrony środowiska oraz państwowego powiatowego inspektora sanitarnego. W przedmiotowym przypadku organem właściwym do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach jest Burmistrz Miasta i Gminy Wysoka, natomiast organami opiniującymi są Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Poznaniu oraz Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Pile. 6

Ryc. 1. Lokalizacja planowanego przedsięwzięcia na tle województwa wielkopolskiego i Polski. 7

Ryc. 2. Krajobraz na terenie przeznaczonym pod przedsięwzięcie. Obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania oraz zakres raportu o oddziaływaniu na środowisko dla przedsięwzięcia analizowanego w niniejszym Raporcie został określony w postanowieniu Burmistrza Miasta i Gminy Wysoka nr OŚ.6220.9.2011 z dnia 31 października 2011 r. (Załącznik nr 1). Wskazane wyżej postanowienie zostało wydane po zasięgnięciu opinii Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Poznaniu z dnia 20 października 2011 r., znak WOO-I.4240.533.2011.PS oraz Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Pile z dnia 18 października 2011 r., znak ON.NS-72/1/5-12/11. 8

2. OPIS PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA 2.1 Charakterystyka całego przedsięwzięcia i warunki wykorzystywania terenu w fazie realizacji i eksploatacji Projektowany zespół elektrowni wiatrowych składać się będzie maksymalnie z 11 fabrycznie nowych elektrowni wiatrowych o identycznej mocy do 3,5 MW każda [Farma Wiatrowa Bądecz I] o łącznej mocy do 38,5 MW, infrastruktury komunikacyjnej w postaci dróg dojazdowych łączących projektowane elektrownie wiatrowe z drogami publicznymi, zjazdów z dróg publicznych, placów serwisowych oraz infrastruktury technicznej w postaci stacji GPZ SN(15-45kV) / WN (110kV), kablowej sieci elektroenergetycznej średniego napięcia (SN) oraz kablowej sieci telekomunikacyjnej sterowania i automatyki. Planowana Farma Wiatrowa Bądecz I zlokalizowana będzie w obrębach geodezyjnych Bądecz, Gmurowo, Nowa Rudna, Rudna, Sędziniec i Stare w gminie Wysoka. Strefa oddziaływania planowanego przedsięwzięcia obejmie ww. obręby geodezyjne oraz obręb Śmiardowo Krajeńskie oraz Podróżna w gminie Krajenka. Ogólne usytuowanie planowanej inwestycji przedstawia mapa znajdująca się poniżej. 9

Ryc. 3. Lokalizacja planowanego przedsięwzięcia na terenie gminy Wysoka. Planowane przedsięwzięcie jest zgodne z obowiązującym miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego Gminy Wysoka w rejonie wsi Bądecz, Czajcze, Gmurowo, Nowa Rudna, Rudna, Sędziniec, Stare i Tłukomy, uchwalonym Uchwałą VII/32/2011 Rady Miasta i Gminy Wysoka z dnia 17 maja 2011 r. (Dz. Urz. Woj. z 2011 r., Nr 218, poz. 3411). Powierzchnia jednostkowa działek, na których zlokalizowana zostanie pojedyncza turbina wraz z infrastrukturą towarzyszącą, zgodnie z zapisami MPZP wynosić będzie nie mniej niż 300 m 2 i nie więcej niż 1 ha. Teren przewidziany pod realizację inwestycji jest obecnie użytkowany rolniczo. Całość obszaru wykorzystywanego pod realizację przedsięwzięcia stanowią pola uprawne oraz nieużytki rolne. Miejscami, są to stałe użytki zielone i towarzyszące im zadrzewienia. Pozostałe obszary, poza terenem bezpośrednio przeznaczonym na fundamenty, place serwisowe, drogi i zjazdy z dróg, pozostaną nadal w użytkowaniu rolniczym. Tabela 1. Dane dotyczące działek, na których zlokalizowane będzie przedsięwzięcie. obręb działka obręb działka obręb działka obręb działka Stare 244 Rudna 222 Sędziniec 167/2 Bądecz 168 Gmurowo 4/43 Rudna 39/1 Sędziniec 285/1 Bądecz 170 Gmurowo 6/2 Rudna 96 Sędziniec 165/1 Bądecz 171 Gmurowo 7 Rudna 110/3 Bądecz 166 Bądecz 175 Gmurowo 9/1 Rudna 117/1 Bądecz 167 Gmurowo 26/1 Gmurowo 8/4 Rudna 132 Bądecz 165 Gmurowo 27/1 Gmurowo 11 Rudna 130 Bądecz 200/1 Gmurowo 28/1 Gmurowo 8025 Rudna 126 Bądecz 184/1 Rudna 84/3 Gmurowo 8026 Rudna 184 Bądecz 184/4 Rudna 82 Gmurowo 6/1 Rudna 86/4 Bądecz 188 Sędziniec 166/3 Gmurowo 31 Rudna 86/1 Bądecz 185 Sędziniec 168 Gmurowo 8027 Rudna 119 Bądecz 183/1 Sędziniec 169/4 Gmurowo 21/2 Rudna 109 Bądecz 183/2 Sędziniec 171 Gmurowo 23/2 Rudna 8028/1 Bądecz 187/3 Sędziniec 167/1 Gmurowo 24/2 Rudna 107 Bądecz 187/6 Bądecz 210/4 Gmurowo 26/2 Rudna 8028/2 Bądecz 186 Bądecz 210/6 Gmurowo 28/2 Rudna 103 Bądecz 189/1 Bądecz 210/7 Gmurowo 22 Rudna 131 Bądecz 8024/2 Bądecz 210/8 Gmurowo 21/3 Rudna 110/1 Bądecz 206 Bądecz 215 Gmurowo 21/1 Rudna 111 Bądecz 210/1 Gmurowo 23/1 Rudna 116 Bądecz 210/2 10

Gmurowo 24/1 Rudna 117/2 Bądecz 210/3 Na obszarze planowanego przedsięwzięcia oraz na gruntach przylegających nie stwierdzono siedlisk przyrodniczych chronionych na podstawie Dyrektywy Siedliskowej. Dane dotyczące przedsięwzięcia, w tym przede wszystkim parametry techniczne, podane w niniejszym raporcie, są przybliżone i mają charakter orientacyjny. Wynika to z faktu, że decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach, na potrzeby której, sporządzono niniejszy Raport, wydana zostanie przed wykonaniem projektu budowlanego (w decyzji określa się wymagania niezbędne z punktu widzenia ochrony środowiska, konieczne do uwzględnienia w projekcie budowlanym). Z tego powodu parametry techniczne przedsięwzięcia mogą nieznacznie różnić się na końcowym etapie procesu inwestycyjnego (niemniej jednak nie będą one gorsze od rozważanych w niniejszym Raporcie). Charakterystyka elektrowni wiatrowej Pojedyncza elektrownia wiatrowa składa się z czterech głównych modułów: fundamentu, wieży, gondoli oraz wirnika.. Na fundamencie usadowiona jest wieża o wysokości do 140 m. Na wieży usadowiona jest obrotowa gondola, do której przymocowany jest wirnik. Do wirnika przytwierdzone są trzy łopaty. Całkowita wysokość konstrukcji nie przekroczy 200 m n.p.t.. W turbinie zamontowany jest generator. Regulacja wszystkich funkcji turbiny odbywa się z wykorzystaniem mikroprocesora i jest zdalnie monitorowana. Turbiny będą podłączone do tras kablowych średniego napięcia (SN), pospinane w obwody i doprowadzone do stacji abonenckiej GPZ SN/110 kv. Stąd wytworzona energia będzie odprowadzona do zewnętrznego GPZ operatora sieci, a następnie wprowadzona do Krajowego Systemu Elektroenergetycznego. Infrastruktura towarzysząca obejmuje zjazdy z dróg głównych wraz z drogami dojazdowymi oraz place manewrowe przy każdej z elektrowni, a także stację GPZ SN (15-45 kv)/110 kv, kablową sieć elektroenergetyczną średniego napięcia (SN) oraz kablową sieć telekomunikacyjną (sterowania i automatyki). 11

Ryc. 4. Schemat poglądowy budowy gondoli elektrowni wiatrowej. Drogi techniczne i palce manewrowe Wykonanie dróg technicznych, placów manewrowych i składowych pozwoli na późniejsze poruszanie się pojazdów biorących udział w realizacji przedsięwzięcia. Po zakończeniu etapu realizacji drogi i place pozostałe przy każdej elektrowni będą służyły, jako infrastruktura serwisowa. Po zakończeniu prac montażowych i uruchomieniu elektrowni place montażowe zostaną zdemontowane. Pozostanie wyłącznie plac serwisowy, którego powierzchnia została utwardzona celem umożliwienia działania ciężkiego dźwigu przy montażu podzespołów elektrowni. W fazie realizacji należy się spodziewać wzmożonego ruchu ciężkich pojazdów transportujących beton do wykonania fundamentów, a w późniejszej fazie dojazdu pojazdów dźwigowych oraz pojazdów z elementami konstrukcyjnymi. Stacja elektroenergetyczna i infrastruktura energetyczna Stacja elektroenergetyczna o napięciu SN (15-40 kv)/110kv jest obiektem bez stałej obsługi technicznej, nie wymaga w związku z tym pomieszczeń sanitarnych, ani socjalnych. Obiekt nie posiada podłączeń do sieci wodociągowych oraz kanalizacji sanitarnej. Praca stacji nie wymaga zasilania w paliwa stałe ani płynne. Zasadniczym elementem stacji są stanowiska transformatorów wraz z odpowiednimi przyłączami. Najczęściej stosowane są transformatory olejowe, w których olej spełnia podwójną rolę; chłodzącą oraz izolującą. Pod 12

stanowiskiem każdego transformatora zostanie wykonana szczelna misa olejowa o pojemności przekraczającej 100% objętości oleju w transformatorze. Stanowi ona zabezpieczenie na wypadek awaryjnego wycieku oleju transformatorowego. Stacja zostanie wyposażona w odprowadzenie wód deszczowych (systemy kanalizacji deszczowej) do zbiornika chłonnego wyposażonego w separator zanieczyszczeń olejowych (separator do oczyszczania odprowadzanych do ziemi wód opadowych z odwodnienia stanowisk transformatorów). Kable elektroenergetyczne będą łączyły poszczególne elektrownie ze stacją energetyczną SN/110kV umożliwiającą zmianę napięcia i połączenie zespołu elektrowni z siecią elektroenergetyczną. Kable elektroenergetyczne średniego napięcia oraz kable sterowania i automatyki wykonane zostaną jako sieci doziemne położone na głębokości ok. 1,5 m, przebiegające głównie w liniach rozgraniczających istniejących i projektowanych dróg dojazdowych. Rozwiązanie takie zminimalizuje oddziaływania na gleby i środowisko gruntowe podczas wykonywania prac ziemnych związanych z ułożeniem sieci oraz ograniczy do minimum zajęcie terenu. W załączonym do Raportu Załączniku nr 2 przedstawiono przewidywany przebieg trasy projektowanej linii elektroenergetycznej. W tym miejscu należy zwrócić uwagę, że przebieg linii wskazany w załączniku może uleć nieznacznej modyfikacji, niemniej jednak ewentualne modyfikacje będą miały miejsce w zakresie działek wskazanych w niniejszym opracowaniu, które pod względem środowiskowym nie różnią się od siebie. W przypadku zmian, o których mowa powyżej potencjalne oddziaływanie pozostanie takie samo. Faza realizacji dzieli się zasadniczo na 4 etapy: Przygotowanie technicznych dróg dojazdowych i placów tymczasowych; Przygotowanie podziemnego okablowania potrzebnego do odbioru mocy z poszczególnych turbin i przekazania ich do sieci; Przygotowanie fundamentów pod konstrukcje elektrowni wiatrowych; Montaż konstrukcji elektrowni wiatrowych. Każdy z wymienionych etapów będzie w różnym stopniu oddziaływał na środowisko (Tabela 2). 13

Oddziaływanie na środowisko poszczególnych etapów fazy realizacji inwestycji Tabela 2. Oddziaływanie na środowisko na poszczególnych etapach fazy realizacji. Przygotowanie dojazdowej ETAP ROBÓT DZIAŁANIE ODDZIAŁYWANIE infrastruktury Zdjęcie urodzajnej warstwy gleby Budowa dróg dojazdowych i przebudowa łuków istniejących dróg Budowa placów manewrowych Przygotowanie okablowania Zdjęcie urodzajnej warstwy gleby i jej ponowne rozplantowanie Wykopy Przygotowanie fundamentów Zdjęcie urodzajnej warstwy gleby Głębokie wykopy Transport konstrukcji stalowej i betonu Montaż konstrukcji Transport elementów konstrukcji Montaż elementów konstrukcji Uprzątniecie placu budowy Wywóz/rozplantowanie nadmiaru mas ziemnych Demontaż placów manewrowych dla ciężkiego sprzętu Porządkowanie terenu z odpadów powstałych w fazie realizacji przedsięwzięcia fauna glebowa (zmniejszenie powierzchni habitatu), środowisko akustyczne (hałas), powietrze (pył, spaliny) środowisko akustyczne (hałas), powietrze (pył, spaliny), odpady środowisko akustyczne (hałas), powietrze (pył, spaliny), odpady fauna glebowa (ograniczenie habitatu),środowisko akustyczne (hałas), powietrze (pył, spaliny) środowisko akustyczne (hałas), powietrze (pył, spaliny) fauna glebowa (ograniczenie habitatu),środowisko akustyczne (hałas), powietrze (pył, spaliny) środowisko akustyczne (hałas), powietrze (pył, spaliny) środowisko akustyczne (hałas), powietrze (spaliny) środowisko akustyczne (hałas), powietrze (spaliny) środowisko akustyczne (hałas), powietrze (spaliny) fauna glebowa (ograniczenie habitatu),środowisko akustyczne (hałas), powietrze (pył, spaliny) środowisko akustyczne (hałas), powietrze (pył, spaliny) środowisko akustyczne (hałas), powietrze (spaliny), odpady Największym zagrożeniem dla środowiska na wymienionych etapach realizacji przedsięwzięcia mogą być potencjalne wycieki substancji ropopochodnych z maszyn i pojazdów biorących udział w realizacji przedsięwzięcia. W przypadku zaistnienia takiego zdarzenia, ziemię zanieczyszczoną substancjami szkodliwymi należy traktować jako odpad wymagający szczególnego nadzoru. Środki umożliwiające usuwanie odpadów zostaną zabezpieczone przez realizującego prace budowlane, tj. podwykonawcę, zgodnie z zapisami ustawy o odpadach. Usuwanie odpadów z terenu budowy będzie realizowane przez wyspecjalizowane podmioty 14

posiadające stosowne zezwolenia w zakresie transportu odpadów, a w przypadkach zaistnienia sytuacji nadzwyczajnych, szczególnie w przypadku zagrożenia wynikającego z możliwości zanieczyszczenia środowiska substancjami niebezpiecznymi wyspecjalizowane jednostki Straży Pożarnej. Postępowanie z odpadami niebezpiecznymi, wyspecyfikowanymi w Załączniku do Rozporządzenia Ministra Środowiska z dn. 27.09.2001r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. z 2001 r. Nr 112, poz. 1206), wymaga szczególnego nadzoru i odrębnego trybu postępowania zgodnie z Ustawą z dnia 27 kwietnia 2001r. o odpadach (tj. Dz. U. z 2010 r. Nr 185, poz. 1243 ze zm.). Odpady niebezpieczne gromadzenie będą w szczelnych pojemnikach/kontenerach i zgodnie z wymogami prawa odbierane będą przez specjalistyczną firmę zajmującą się unieszkodliwianiem danego typu odpadów i posiadającą wszelkie niezbędne uprawnienia w tym zakresie. W związku z tym zagrożenie zanieczyszczenia środowiska opadami w trakcie eksploatacji przedsięwzięcia, z wyjątkiem poważnych sytuacji awaryjnych, ocenia się jako minimalne. Wierzchnia warstwa gleby w miejscach lokalizacji okablowania będzie przed wykonaniem wykopów usuwana w wyznaczone miejsce, a po umieszczeniu okablowania w rowie i jego zasypaniu z powrotem umieszczona na wierzchu wykopu. Teren planowanego przedsięwzięcia oraz jego najbliższe otoczenie w fazie realizacji nie ulegnie istotnym przekształceniom, z wyjątkiem zmian w krajobrazie oraz zajęcia gruntów pod techniczne drogi dojazdowe, place serwisowe i same elektrownie wiatrowe. Faza eksploatacji elektrowni wiatrowych, na etapie rozruchu elektrowni wiatrowych (trwającego około pół roku) wiąże się z częstszymi (kilka razy w miesiącu) dojazdami dostawczego pojazdu serwisowego do każdej elektrowni. Po etapie rozruchu elektrowni kontrole serwisowe stają się rzadsze, a w schyłkowym okresie funkcjonowania można się spodziewać zwiększenia liczby kontroli wynikającego ze zużycia podzespołów. Oddziaływanie kursów pojazdu serwisowego na środowisko jest wtedy śladowe (hałas, spaliny). Pracujące elektrownie wiatrowe emitują hałas, jednak ich rozplanowanie poprzedziło modelowanie akustyczne, co pozwoli na uniknięcie ponadnormatywnego wpływu hałasu na najbliżej położone tereny chronione akustycznie (przedstawione w dalszej części Raportu). Faza likwidacji elektrowni obejmuje wszystkie etapy fazy realizacji, odtworzone odpowiednio w odwrotnej kolejności. Objętość zastosowanych materiałów budowlanych jest wówczas równa objętości powstających odpadów. Należy brać pod uwagę możliwości recyklingu oraz regeneracji poszczególnych elementów konstrukcyjnych demontowanych elektrowni celem ich ponownego wykorzystania. Zakłada się, że żywotność elektrowni wynosi około 25-30 lat. 15

Tabela 3. Oddziaływanie na środowisko na etapie eksploatacji. CZYNNIK DZIAŁANIE ODDZIAŁYWANIE Praca turbin wiatrowych Emisja hałasu Zmiana warunków akustycznych na terenie oraz w sąsiedztwie elektrowni wiatrowych Istnienie elektrowni w środowisku Zmiana w krajobrazie Powstanie dominant w krajobrazie. Wpływ na ptaki Powstanie przedsięwzięcia może mieć potencjalny wpływ na zmniejszanie atrakcyjności terenów objętych inwestycją oraz znajdujących się w jej bezpośrednim sąsiedztwie jako miejsc odpoczynku podczas migracji. Wpływ na nietoperze Powstanie przedsięwzięcia może mieć potencjalny wpływ na nietoperze. Niemniej jednak, z uwagi na rezygnację z posadowienia turbin na obszarach charakteryzujących się najsilniejszym wykorzystaniem przez nietoperze nie powinien to być wpływ znacząco negatywny. Tabela 4. Ocena oddziaływań pod kątem skutków i natężenia. ODDZIAŁYWANIE CZYNNIK krótkotrwałe długotrwałe odwracalne nieodwracalne pośrednie bezpośrednie stałe chwilowe kumulujące FAZA REALIZACJI Hałas X X X X Pył X X X X Spaliny X X X X Odpady X X X X Zmniejszenie powierzchni biologicznie czynnej X X X X FAZA EKSPLOATACJI Praca turbin wiatrowych X X X X X Istnienie elektrowni w środowisku X X X X 16

2.2 Główne cechy charakterystyczne procesów produkcyjnych Na terenie przedsięwzięcia planowane jest wzniesienie do 11 elektrowni wiatrowych o wysokości wieży do 140 m i mocy maksymalnej do 3,5 MW każda. Elektrownie wiatrowe będą podłączone do tras kablowych średniego napięcia, pospinane w obwody i doprowadzone do stacji abonenckiej GPZ SN/110 kv. Stąd wytworzona energia zostanie odprowadzona do zewnętrznego GPZ operatora sieci, a następnie wprowadzona do Krajowego Systemu Elektroenergetycznego (co nastąpi na podstawie odrębnych zezwoleń, po uzyskaniu warunków przyłączenia do sieci). Produkcja energii elektrycznej odbywa się bez emisji jakichkolwiek gazów i pyłów do powietrza. Turbina wiatrowa zamienia energię kinetyczną wiatru w energię elektryczną. Zamiana energii mechanicznej w elektryczną dokonuje się w generatorze (umieszczonym w gondoli turbiny), gdzie podstawowym zjawiskiem jest indukcja elektromagnetyczna, będąca zjawiskiem powstawania siły elektromotorycznej w przewodniku pod wpływem zmiennego pola magnetycznego lub ruchu przewodnika w polu magnetycznym. 2.3 Przewidywane rodzaje emisji, wynikające z funkcjonowania planowanego przedsięwzięcia Etap budowy W trakcie budowy zespołu elektrowni wiatrowych przewiduje się występowanie hałasu oraz emisji zanieczyszczeń gazowych do powietrza (spaliny). Głównym źródłem tych emisji będą maszyny budowlane oraz środki transportu wykorzystywane przy pracach budowlanych do przemieszczania mas ziemnych, piasku, cementu i konstrukcji turbin. Ponadto przewiduje się ograniczone emisje związane z unosem pyłu, powstającym w trakcie prac ziemnych. Uciążliwości związane z prowadzonymi pracami budowlanymi występować będą głównie w porze dziennej. Biorąc pod uwagę odległość miejsc posadowienia planowanych elektrowni wiatrowych od obszarów podlegających ochronie akustycznej oraz zabudowy mieszkaniowej, można stwierdzić, że w fazie budowy elektrowni prace konstrukcyjne i pomocnicze nie będą powodować przekroczenia dopuszczalnych prawem poziomów hałasu. Etap eksploatacji W trakcie eksploatacji, zespół elektrowni wiatrowych będzie źródłem emisji energii do środowiska w postaci hałasu, infradźwięków i promieniowania elektromagnetycznego oraz odpadów. 17

Biorąc pod uwagę odległość planowanych wież elektrowni wiatrowych od terenów chronionych (nie mniejszej niż 500 m zgodnie z zapisami MPZP) oraz przyjęte rozwiązania chroniące środowisko (lokalizacja wież, typ turbin, parametry pracy turbin, itp.), stwierdzono, że na etapie eksploatacji, zarówno w porze dziennej, jak i w porze nocnej nie będą występować przekroczenia dopuszczalnego prawem poziomu hałasu emitowanego do środowiska. Uciążliwości związane z emisją infradźwięków również nie wystąpią. Elektrownie oraz stacja elektroenergetyczna nie będą źródłem emisji ponadnormatywnego promieniowania elektromagnetycznego. Linie energetyczne kablowe łączące wieże elektrowni z GPZ, poprowadzone zostaną pod powierzchnią ziemi, co ograniczy do minimum możliwe oddziaływanie w tym zakresie. Eksploatacja elektrowni wiatrowych nie będzie powodować emisji zanieczyszczeń do powietrza, zrzutów ścieków przemysłowych do wód powierzchniowych lub do ziemi. Podczas prac związanych z bieżącą eksploatacją turbin mogą powstawać niewielkie ilości odpadów takich jak. m. in. oleje hydrauliczne, oleje silnikowe, oleje mineralne, zaolejone wody z separatora. Odpady pochodzące z konserwacji/remontów urządzeń oraz wykonywanych prac serwisowych będą zabierane przez firmę dokonującą napraw. Wody opadowe z obszaru posadowienia turbin odprowadzane będą na tereny zielone w obrębie poszczególnych działek, na których planowana jest lokalizacja elektrowni wiatrowych. Nie będą one narażone na kontakt z substancjami niebezpiecznymi. Wody opadowe ze stacji elektroenergetycznej będą odprowadzane do zbiornika chłonnego wyposażonego w separator zanieczyszczeń olejowych. Ponadto stacja elektroenergetyczna zostanie zaopatrzona w szczelne misy olejowe, które zapobiegną ewentualnemu przedostaniu się oleju z transformatorów do gruntu. Etap likwidacji W trakcie likwidacji zespołu elektrowni wiatrowych przewiduje się występowanie hałasu oraz emisji zanieczyszczeń gazowych do powietrza (spaliny). Okres eksploatacji farmy przewiduje się, na co najmniej 25 30 lat. Możliwe także jest zamontowanie nowych urządzeń na istniejących fundamentach. Przyjmuje się, że uciążliwość przedsięwzięcia w trakcie likwidacji będzie polegała przede wszystkim na demontażu i transporcie elementów znajdujących się na powierzchni ziemi, elementy podziemne fundamentu elektrowni (kotwy) zostaną pozostawione w gruncie. Istnieje także techniczna możliwość zamontowania w przyszłości na istniejących fundamentach nowych turbin wiatrowych. 18

3. OPIS ELEMENTÓW PRZYRODNICZYCH ŚRODOWISKA, OBJĘTYCH ZAKRESEM PRZEWIDYWANEGO ODDZIAŁYWANIA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA 3.1 Fizjografia terenu Obszar planowanej inwestycji według podziału Kondrackiego (2001) położony jest w obrębie prowincji Niżu Środkowoeuropejskiego, podprowincji Pojezierzy Południowobałtyckich, makroregionu Pojezierza Południowopomorskiego w granicach mezoregionu Pojezierza Krajeńskiego (314.69). Dominuje tu krajobraz polodowcowy: moreny akumulacyjne i spiętrzone, kemy, ozy oraz rynny lodowcowe. W sąsiedztwie przebiegają granice dwóch innych jednostek mezoregionalnych od południa Doliny Środkowej Noteci (315.34) i od zachodu Doliny Gwdy (314.68). 3.2 Klimat Opisywany obszar leży w strefie przejściowej i objęty jest zarówno wpływami Atlantyku jak i kontynentu azjatyckiego, z przewagą wpływu Oceanu Atlantyckiego. Według regionalizacji Gumińskiego (1954) obszar ten należy do Nadnoteckiej (VI) dzielnicy rolniczo - klimatycznej. Według regionalizacji Wosia (1999) teren ten leży w granicach Regionu Środkowowielkopolskiego (XV), i charakteryzuje się bardzo dużą zmiennością pogody. Średnia roczna suma opadów wynosi 400 450 mm (w miesiącach letnich notuje się 120 140 mm, zaś w miesiącach zimowych 40 60 mm). Minimum opadów przypada na miesiąc luty, a maksimum najczęściej na miesiąc lipiec i sierpień. Średnia roczna temperatura powietrza wynosi od +7 do +8 o C. Najcieplejszym miesiącem jest lipiec z temperaturą wahającą się od +17 do + 18 o C, natomiast najchłodniejszym jest styczeń z temperaturą od -2 do -3 o C. W tym rejonie występuje stosunkowo mało dni chłodnych (około 100), dni pogodnych jest około 40, a pochmurnych 140. Pokrywa śnieżna zalega przez 20 30 dni w ciągu roku, a długość okresu wegetacyjnego wynosi 200 210 dni. Przeważają wiatry z sektora zachodniego. Mgły występują przez cały rok, ze szczególnym nasileniem od października do marca (Kozacki i in. 2005). Uciążliwość stanowią tzw. mgły radiacyjne poranne, utrzymujące się w zagłębieniach terenu z płytkim zwierciadłem wód gruntowych lub wodą powierzchniową. Klimat lokalny kształtowany jest przede wszystkim poprzez rzeźbę terenu, charakter pokrycia podłoża, obecność zbiorników wodnych, poziom zalegania wód gruntowych oraz czynniki wynikające z działalności człowieka. Na zaburzenia w bilansie cieplnym wpływ mają 19

przede wszystkim zanieczyszczenia powietrza charakterystyczne dla obszarów urbanistycznych. Dymy i pyły znajdujące się w powietrzu powodują w porze dziennej osłabienie promieniowania słonecznego, natomiast w nocy zmniejszają promieniowanie efektywne ziemi. Na analizowanym obszarze można wyróżnić następujące topoklimaty: 1. Topoklimat obszarów wysoczyznowych płaskich i lekko falistych. Cechuje się dobrym nasłonecznieniem i napowietrzeniem na skutek braku większych kompleksów leśnych i małego zróżnicowania hipsometrycznego. Można tutaj wyróżnić: a) topoklimat terenów użytkowanych rolniczo z wodą gruntową zalegającą na głębokości większej od 1,0 m p.p.t., o przeciętnych warunkach klimatycznych; b) topoklimat terenów użytkowanych rolniczo (głównie jako trwałe użytki zielone) z wodą gruntową zalegającą na głębokości do 1 m p.p.t., o mniej korzystnych warunkach bioklimatycznych. 2. Topoklimat rynien jeziornych i głębszych obniżeń na wysoczyźnie, o niekorzystnych warunkach bioklimatycznych ze względu na mniejsze nasłonecznienie, zwiększoną wilgotność powietrza i występowanie inwersji termicznych i zamgleń. 3. Topoklimat obszarów zalesionych, o korzystnych warunkach bioklimatycznych. 4. Topoklimaty obszarów zurbanizowanych: a) obszary zieleni wśród zabudowy korzystnie wpływające na bioklimat; b) teren zabudowy rozproszonej niskokondygnacyjnej o dobrych warunkach bioklimatycznych; c) tereny przemysłowo składowe i komunikacyjne wyróżniające się niekorzystnym oddziaływaniem na bioklimat (Leciejewski i in. 2000). 3.3 Geologia 3.3.1 Gleby Gleby występujące na obszarze objętym opracowaniem są bardzo zróżnicowane. Różnorodność ta świadczy o tym, że istniejącą pokrywę glebową ukształtowały różne procesy glebotwórcze. Zróżnicowany jest też charakter skały macierzystej oraz stosunki wodne. Znaczny wpływ na właściwości gleb wywarła również działalność człowieka. Materiałem glebotwórczym na przeważającym obszarze są gliny zwałowe i w mniejszym stopniu utwory fluwioglacjalne. Przeważającym typem gleb są gleby bielicowe powstałe na podłożu piaszczystym i gliniasto piaszczystym oraz brunatne powstałe na glinach mocnych i iłach. Poza tym występują tu czarne ziemie właściwe i zdegradowane. Największą grupę stanowią gleby 20

wytworzone z glin zwałowych lekkich i średnich. Wierzchnie warstwy tych gleb stanowią piaski gliniaste lekkie i mocne. Najlepsze z tych gleb o dobrze rozwiniętym poziomie próchniczym zaliczane są do kompleksu pszennego dobrego (2). Są to gleby najlepsze pod względem przydatności rolniczej. Zajmują niewielkie powierzchnie w rejonie wsi: Sędziniec, Czajcze, Młotkowo, Bądecz. Do tych gleb należą typy: gleby brunatne właściwe i wyługowane oraz w mniejszym stopniu pseudobielicowe i czarne ziemie. Największe powierzchnie zajmują gleby wytworzone z glin lekkich, których wierzchnie warstwy stanowi piasek gliniasty leki i mocny, zaliczone do gleb pszenno żytnich kompleksu 4-go. Posiadają płytszy poziom próchniczy, większe zakwaszenie i mniej składników pokarmowych w warstwie powierzchniowej. Wśród tych gleb wyróżnia się: gleby brunatne wyługowane i kwaśne, gleby pseudobielicowe oraz sporadycznie czarne ziemie. Występują one w rejonie wsi: Sędziniec, Czajcze, Młotkowo, Bądecz, Kijaszkowo, Tłukomy. Na opisywanym obszarze licznie występują także gleby wytworzone z piasków gliniastych lekkich i słabo gliniastych podścielonych średnio głęboko gliną lekką. Są to gleby żytnio ziemniaczane w typie gleb brunatnych wyługowanych, czarnych ziem zdegradowanych i gleb pseudobielicowych. Należą do kompleksu 5-go i 6-go (żytni dobry i słaby). Są wrażliwe na suszę w okresie wegetacyjnym, charakteryzują się większym zakwaszeniem. Na niewielkich powierzchniach występują gleby należące do kompleksu żytniego bardzo słabego (7-go żytnio bulionowego). Są to gleby bielicowe, wytworzone głównie z piasków luźnych i słabogliniastych. Charakteryzują się ubogimi składnikami pokarmowymi i trwałym przesuszeniem. W sąsiedztwie użytków zielonych występują gleby kompleksu 9-go tj. zbożowo pastewnego słabego, są to gleby typu czarne ziemie, okresowo i trwale podmokłe (Leciejewski i in. 2000). 3.3.2 Rzeźba terenu Rzeźba terenu objętego opracowaniem ukształtowana została w okresie zlodowacenia bałtyckiego w strefie recesji stadiału poznańskiego. Omawiany teren jest obszarem nizinnym, pod względem hipsometrycznym dość zróżnicowanym, o wysokościach od około 93 m n.p.m. na krańcach zachodnich (linia brzegowa jeziora Stare) do około 118 m n.p.m. w części centralnej. Obserwowane deniwelacje między skrajnymi pomiarami położenia nad poziomem morza wynoszą 25 m. Przeważającą formą powierzchni terenu jest morena denna płaska i falista, w której zaznaczają się liczne obniżenia, głównie o płaskim dnie oraz niewielkie rynny jeziorne. Nie ma wyraźnie wykształconych dolin rzecznych, a odwadniający ten obszar Kanał Okaliniec przepływa przez liczne płaskie i szerokie obniżenia, nie tworząc wyraźniej doliny. 21

Analizowany obszar leży w obrębie jednostki geologicznej zwanej Wałem Pomorskim, będącej północną częścią Wału Środkowopolskiego. Głębsze podłoże zbudowane jest z prekambryjskich skał metamorficznych oraz granitów, granitoidów i skał wylewnych. Na nim zalegają zaburzone, poza permem, utwory paleozoiczne. Formacje prekambryjskie i paleozoiczne tworzą strukturę typu platformy (Augustowski 1977). Spąg permsko mezozoiczny zalega na głębokości 2500 m p.p.t. Seria cechsztyńska o znacznej miąższości zbudowana jest z utworów soli kamiennej przewarstwionej anhydrytami, iłami, dolomitami, łupkami i gipsem (Kozacki i in. 2005). Strop trzeciorzędu, zalegający na wysokości od 20 m p.p.m do 70 m n.p.m. budują mioceńskie iły pylaste, iły i mułki ze zwęglonym detrytusem roślinnym i wkładkami węgli brunatnych oraz piaski. Pliocen reprezentują iły pylaste i piaszczyste z wkładkami mułków i piasków kwarcowo łyszczykowych. Miąższość trzeciorzędu osiąga wartość 150 m. Rzeźba powierzchni podczwartorzędowej została w znacznym stopniu zmodyfikowana przez procesy erozji i denudacji w czasie plejstocenu. Wśród powierzchniowych utworów geologicznych przeważają gliny morenowe i piaski z głazami akumulacji lodowcowej (osady moreny dennej) oraz piaski, żwiry, głazy oraz gliny morenowe strefy marginalnej lądolodu fazy poznańskiej (Rzechowski 1995). W okolicach wsi Czajcze znajduje się aktualnie eksploatowane złoże surowców ilastych ceramiki budowlanej. Są to złoża iłów pstrych (wieku plioceńskiego), oderwanych od podłoża przez nasuwający się lądolód i występujące w postaci porwaków w utworach plejstoceńskich. 3.4 Hydrologia Obszar objęty opracowaniem należy do dorzecza Noteci. Odwadniany jest przez niewielkie cieki, które sztucznie pogłębione i wyprostowane mają często charakter rowów melioracyjnych. Przy niskich stanach wód cieki te nie niosą wody. Rowy melioracyjne poprzez połączenie ich z małymi ciekami spowodowały zmiany gęstości i przebiegu sieci hydrograficznej. Udokumentowano występowanie dużych obszarów objętych systemem drenarskim oraz melioracjami, głównie w części zachodniej omawianego obszaru, pomiędzy Wysoką a Śmiardowem Krajeńskim oraz w części południowej, w okolicach wsi Czajcze. Opisywany obszar położony jest w zlewni cząstkowej Kanału Okaliniec, która jest obszarem bezodpływowym Jeziora Kopcze, położonego w gminie Kaczory. Rejon wsi: Bądecz, Sędziniec, Tłukomy i częściowo Rudna odwadniany jest do Gwdy przez sieć rowów wpływających do Strużnicy i dalej przez Głomię do Gwdy. 22

Na analizowanym obszarze występuje kilka naturalnych zbiorników wodnych, z których największe stanowią znajdujące się przy zachodniej granicy Jezioro Stare (14,5 ha) oraz sąsiadujące ze wsią o tej samej nazwie Jezioro Tłukomy (9,7 ha). W większości są to jeziora małe i płytkie, o powolnej wymianie wód, czego przyczyną są niewielkie przepływy cieków do nich dopływających. Wykazują one duże tempo zaniku powierzchni, co z kolei jest wynikiem zarastania i zamulania, a także obniżania się poziomu wód gruntowych. Płytkie misy jeziorne przekształcają się stosunkowo szybko w torfowiska. Dość licznie występują tu także niewielkie zbiorniki na obszarach bezodpływowych, powstałych na skutek eksploatacji żwiru czy torfu (Kaniecki i in. 2003). Obszar objęty opracowaniem, zgodnie z podziałem hydrograficznym Polski znajduje się w regionie pomorsko kujawskim (III), w podregionie pomorskim (III 1), w rejonie Łobżenicy (III 18). Zaleganie I poziomu wodonośnego zależy od geomorfologii terenu i głębokości zalegania warstwy nieprzepuszczalnej. Na wysoczyźnie morenowej zbudowanej na powierzchni z glin zwałowych, zwierciadło I poziomu znajduje się pod pierwszą warstwą gliny, na głębokości od 5 do 12 m p.p.t.. Są to wody eksploatowane w kopanych studniach wiejskich. W obniżeniach terenowych, w sąsiedztwie jezior, Kanału Okaliniec i rowów melioracyjnych, zwierciadło I poziomu wodonośnego występuje znacznie płycej na głębokości poniżej 2 m i ma związek ze zwierciadłem wód powierzchniowych. Występuje tu pogłębiający się deficyt wody, związany z obniżaniem się pierwszego poziomu wodonośnego, szczególnie po wykonaniu melioracji (Leciejewski i in. 2000). Opisywany teren znajduje się w zasięgu Głównego Zbiornika Wód Podziemnych. Jest to trzeciorzędowy, porowy Subzbiornik Złotów Piła Strzelce Krajeńskie (nr 127) nieobjęty najwyższą ochroną (ONO) i wysoką ochroną (OWO). W MPZP zostały wprowadzone zapisy o ustanowieniu zakazu lokalizacji inwestycji mogących wytworzyć zanieczyszczenia, które mogą do niego przeniknąć i obniżyć, jakość wód. 3.5 Szata roślinna Według podziału geobotanicznego Polski dokonanego przez Pawłowskiego i Szafera (1972) obszar objęty opracowaniem należy do Okręgu Wysoczyzny Złotowskiej w Krainie Pomorski Południowy Pas Przejściowy wchodzącej w skład Poddziału Pasa Równin Przymorskich i Wysoczyzn Pomorskich w Dziale Bałtyckim. Regionalizacja geobotaniczna Matuszkiewicza (1994) umiejscawia obszar objęty opracowaniem w Prowincji Środkowoeuropejskiej, Podprowincji Środkowoeuropejskiej Właściwej, Dziale Brandenbursko-Wielkopolskim, Krainie Notecko-Lubuskiej, Okręgu Złotowsko-Chojnickim. 23

Roślinność potencjalna opisywanego terenu to środkowoeuropejskie grądy w postaci nizinno-wyżynnej Galio-Carpinetum (collinum). Roślinność rzeczywistą poza intensywnie użytkowanymi gruntami rolnymi stanowią nasadzenia sosnowe tworzące bór mieszany świeży w części zachodniej obszaru, oraz wielogatunkowe zespoły leśne między miejscowościami Bądecz i Tłukomy. Stwierdzono w nich płaty lasu mieszanego świeżego z udziałem m.in. dębu, buka, brzozy, sosny, świerku oraz w najniżej położonych miejscach olsy oraz brzeziny. Te ostatnie spotka się ponadto w śródpolnych płatach zadrzewień powstałych w miejscach niegdysiejszego wydobywania torfu. Wzdłuż niektórych odcinków dróg śródpolnych wykształciły się gęste pasy zarośli zbudowanych głównie z gatunków drzew owocowych oraz kolczastych krzewów. Część przydrożnych alei tworzą okazałe stare drzewa jak np. aleja lip w Młotkowie. Małe zbiorniki śródpolne zazwyczaj nie posiadają dobrze wykształconej roślinności brzegowej, choć na większych spotyka się szuwar trzcinowy. 3.6 Świat zwierząt 3.6.1 Ornitofauna Obszar planowanego przedsięwzięcia oraz ze strefą buforową (do 2 000 m) został objęty rocznym (wrzesień 2009 sierpień 2010) przedrealizacyjnym monitoringiem ornitologicznym, którego celem było dokładne rozpoznanie awifauny terenu oraz określenie potencjalnego wpływu przedsięwzięcia na ptaki. Należy zwrócić uwagę, że obszar pierwotnie planowany do realizacji przedsięwzięcia był znacznie większy od obszaru finalnie przeznaczonego pod wariant zaproponowany do realizacji (patrz rozdział 5 Raportu). Badania transektowe liczebności i składu gatunkowego Każdy badany transekt (Załącznik nr 4) miał 1 km długości. Na transekcie badawczym nr 1 stwierdzono ogółem w trakcie wszystkich kontroli 858 osobników (45 osobników/kontrolę/km) należących do 38 gatunków oznaczonych i 1 nieoznaczonego (Tabela 5). Najliczniej notowano szpaki, a także gęsi, skowronki, dymówki i czajki. Inne ptaki, w tym gatunki o dużych gabarytach ciała (rozpiętość skrzydeł > 100 cm), obserwowane były nielicznie (do 1 osobnika/kontrolę/kilometr). Na transekcie badawczym nr 2 stwierdzono 1490 osobników (78 osobników/kontrolę/km) należących do 36 gatunków oznaczonych i 2 nieoznaczonych (Tabela 6). Najliczniej notowano gęsi, szpaki, czajki, a także skowronki. Inne ptaki, w tym gatunki o dużych gabarytach ciała (rozpiętość skrzydeł > 100 cm), obserwowane były niezbyt licznie (do 3 osobników/kontrolę/kilometr). Na transekcie 24

badawczym nr 3 stwierdzono 733 osobniki (39 osobników/kontrolę/km) należące do 39 gatunków (Tabela 7. Najliczniej notowano gęsi, czajki i skowronki. Inne ptaki, w tym gatunki o dużych gabarytach ciała (rozpiętość skrzydeł > 100 cm), obserwowane były niezbyt licznie (do 3 osobników/kontrolę/kilometr). Tabela 5. Skład gatunkowy i liczebność ptaków na transekcie badawczym nr 1 obszaru dla planowanego parku wiatrowego Bądecz. Oznaczenia: N Łączna liczba obserwowanych osobników. N/k/km średnia liczba osobników/kontrolę/kilometr. Lp. nazwa naukowa nazwa polska N N/k/km 1 Alauda arvensis skowronek 74 4 2 Anser anser gęgawa 6 <1 3 Anser sp. gęś nieoznaczona 142 7 4 Anthus campestris świergotek polny 2 <1 5 Anthus pratensis świergotek łąkowy 1 <1 6 Apus apus jerzyk 2 <1 7 Buteo buteo myszołów 3 <1 8 Carduelis carduelis szczygieł 2 <1 9 Carduelis chloris dzwoniec 4 <1 10 Certhia brachydactyla pełzacz ogrodowy 1 <1 11 Certhia familiaris pełzacz leśny 2 <1 12 Circus aeruginosus błotniak stawowy 1 <1 13 Circus cyaneus błotniak zbożowy 1 <1 14 Columba palumbus grzywacz 2 <1 15 Corvus corax kruk 3 <1 16 Corvus frugilegus gawron 22 1 17 Coturnix coturnix przepiórka 2 <1 18 Dendrocopos major dzięcioł duży 2 <1 19 Emberiza calandra potrzeszcz 8 <1 20 Emberiza citrinella trznadel 15 1 21 Emberiza hortulana ortolan 2 <1 22 Fringilla coelebs zięba 3 <1 23 Galerida cristata dzierlatka 2 <1 24 Gallinula chloropus kokoszka 1 <1 25 Grus grus żuraw 1 <1 26 Hirundo rustica dymówka 79 4 27 Lanius collurio gąsiorek 1 <1 28 Lullula arborea lerka 2 <1 29 Motacilla alba pliszka siwa 5 <1 30 Motacilla flava pliszka żółta 13 1 31 Oriolus oriolus wilga 1 <1 32 Parus major bogatka 3 <1 25

33 Pica pica sroka 11 1 34 Pocile palustris sikora uboga 2 <1 35 Pyrrhula pyrrhula gil 6 <1 36 Streptopelia decaocto sierpówka 2 <1 37 Sturnus vulgaris szpak 359 19 38 Sylvia atricapilla kapturka 1 <1 39 Vanellus vanellus czajka 69 4 Tabela 6. Skład gatunkowy i liczebność ptaków na transekcie badawczym nr 2 obszaru dla planowanego parku wiatrowego Bądecz. Oznaczenia: N Łączna liczba obserwowanych osobników. N/k/km średnia liczba osobników/kontrolę/kilometr. Lp. nazwa naukowa nazwa polska N N/k/km 1 Accipiter gentilis jastrząb 1 <1 2 Accipiter sp. jastrząb lub krogulec 1 <1 3 Alauda arvensis skowronek 100 5 4 Anser anser gęgawa 11 1 5 Anser sp. gęś nieoznaczona 442 23 6 Apus apus jerzyk 20 1 7 Buteo buteo myszołów 1 <1 8 Carduelis cannabina makolągwa 7 <1 9 Carduelis carduelis szczygieł 9 <1 10 Carduelis chloris dzwoniec 14 1 11 Circus aeruginosus błotniak stawowy 4 <1 12 Columba palumbus grzywacz 2 <1 13 Corvus corax kruk 8 <1 14 Corvus cornix wrona 3 <1 15 Delichon urbica oknówka 20 1 16 Emberiza calandra potrzeszcz 17 1 17 Emberiza citrinella trznadel 19 1 18 Erithacus rubecula rudzik 1 <1 19 Fringilla coelebs zięba 9 <1 20 Garrulus glandarius sójka 2 <1 21 Grus grus żuraw 2 <1 22 Hirundo rustica dymówka 62 3 23 Lanius excubitor srokosz 2 <1 24 Lullula arborea lerka 2 <1 25 Motacilla alba pliszka siwa 8 <1 26 Motacilla flava pliszka żółta 30 2 27 Oenanthe oenanthe białorzytka 1 <1 26

28 Oriolus oriolus wilga 4 <1 29 Parus major bogatka 1 <1 30 Passer montanus mazurek 10 1 31 Phylloscopus collybita pierwiosnek 3 <1 32 Pica pica sroka 17 1 33 Saxicola rubetra pokląskwa 9 <1 34 Sturnus vulgaris szpak 314 17 35 Sylvia atricapilla kapturka 1 <1 36 Sylvia communis cierniówka 9 <1 37 Sylvia curruca piegża 1 <1 38 Vanellus vanellus czajka 323 17 Tabela 7. Skład gatunkowy i liczebność ptaków na transekcie badawczym nr 3 obszaru dla planowanego parku wiatrowego Bądecz. Oznaczenia: N Łączna liczba obserwowanych osobników. N/k/km średnia liczba osobników/kontrolę/kilometr. Lp. Nazwa naukowa nazwa polska N N/k/km 1 Alauda arvensis skowronek 75 4 2 Anser sp. gęś nieoznaczona 187 10 3 Apus apus jerzyk 8 <1 4 Buteo buteo myszołów 3 <1 5 Carduelis cannabina makolągwa 17 1 6 Carduelis carduelis szczygieł 8 <1 7 Carduelis chloris dzwoniec 1 <1 8 Ciconia ciconia bocian biały 3 <1 9 Circus aeruginosus błotniak stawowy 3 <1 10 Columba palumbus grzywacz 13 1 11 Corvus corax Kruk 8 <1 12 Coturnix coturnix przepiórka 1 <1 13 Cyanistes caeruleus modraszka 2 <1 14 Ergetta alba czapla biała 1 <1 15 Emberiza calandra potrzeszcz 18 1 16 Emberiza citrinella trznadel 55 3 17 Emberiza schoeniclus potrzos 1 <1 18 Fringilla coelebs zięba 3 <1 19 Galerida cristata dzierlatka 2 <1 20 Grus grus żuraw 14 1 21 Hirundo rustica dymówka 65 3 22 Luscinia luscinia słowik szary 2 <1 27

23 Motacilla alba pliszka siwa 9 <1 24 Motacilla flava pliszka żółta 8 <1 25 Passer domesticus wróbel 2 <1 26 Passer montanus mazurek 2 <1 27 Phoenicurus ochruros kopciuszek 1 <1 28 Phylloscopus trochilus piecuszek 2 <1 29 Pica pica sroka 18 1 30 Pluvialis apricaria siewka złota 5 <1 31 Saxicola rubetra pokląskwa 2 <1 32 Sterna hirundo rybitwa rzeczna 12 1 33 Streptopelia decaocto sierpówka 2 <1 34 Sturnus vulgaris szpak 26 1 35 Sylvia borin gajówka 1 <1 36 Sylvia communis cierniówka 1 <1 37 Sylvia curruca piegża 1 <1 38 Turdus pilaris kwiczoł 16 1 39 Vanellus vanellus czajka 135 7 Badania natężenia wykorzystania przestrzeni powietrznej przez ptaki Na terenach projektowanego parku elektrowni wiatrowych Bądecz z punktu obserwacyjnego nr 1 stwierdzono 1945 osobników reprezentujących 31 gatunków oznaczonych i 1 nieoznaczony (Tabela 8), natomiast z punktu obserwacyjnego nr 2 1931 osobniki reprezentujące 28 gatunków oznaczonych i 2 nieoznaczone (Tabela 9). Tabela 8. Łączna liczba zaobserwowanych osobników poszczególnych gatunków stwierdzona w poszczególnych okresach fenologicznych na terenie planowanej farmy wiatrowej Bądecz i w jej otoczeniu z punktu obserwacyjnego nr 1. nazwa gatunkowa liczebność w kwartałach L.p. naukowa polska XII-II III-V VI-VIII IX-XI 1 Accipiter nisus Krogulec - 1-1 2 Anser albifrons gęś białoczelna - 259 - - 3 Anser anser Gęgawa - 48 1-4 Anser fabalis gęś zbożowa - 122 - - 5 Anser sp. gęś nieoznaczona - 268-103 6 Ardea cinerea czapla siwa - 1-1 7 Buteo buteo myszołów 3 8 2 6 8 Buteo lagopus myszołów włochaty 1 - - 1 28

9 Ciconia ciconia bocian biały - 3 4-10 Circus aeruginosus błotniak stawowy - 3 1-11 Circus pygargus błotniak łąkowy - - 1-12 Columba palumbus grzywacz - 5 9-13 Corvus corax kruk 9 19 3 5 14 Corvus cornix wrona - 1 - - 15 Corvus frugilegus gawron - 114 - - 16 Corvus monedula kawka - 44 - - 17 Cuculus canorus kukułka - - 4-18 Dryocopus martius dzięcioł czarny - - 1-19 Falco tinnunculus pustułka - 2-1 20 Grus grus żuraw - 43 2 134 21 Lanius excubitor srokosz - 1 - - 22 Larus ridibundus śmieszka - - 7-23 Milvus milvus kania ruda - - - 1 24 Oriolus oriolus wilga - - 2-25 Phasianus colchicus bażant - 1 - - 26 Picus viridis dzięcioł zielony 1 2 2-27 Streptopelia decaocto sierpówka - 5 - - 28 Tringa glareola łęczak - 14 - - 29 Turdus iliacus droździk - 6 - - 30 Turdus merula kos 2-3 - 31 Turdus pilaris kwiczoł 3 45-5 32 Vanellus vanellus czajka - 2 544 65 SUMA 19 1017 586 323 Tabela 9 Łączna liczba zaobserwowanych osobników poszczególnych gatunków stwierdzona w poszczególnych okresach fenologicznych na terenie planowanej farmy wiatrowej Bądecz i w jej otoczeniu z punktu obserwacyjnego nr 2. nazwa gatunkowa liczebność w kwartałach L.p. naukowa polska XII-II III-V VI-VIII IX-XI 1 Accipiter gentilis jastrząb - - - 3 2 Anas platyrchynchos krzyżówka - 50-80 3 Anser albifrons gęś białoczelna - - - 57 4 Anser anser gęgawa - 51 7 64 5 Anser sp. gęś nieoznaczona - 1152-22 6 Aquila pomarina orlik krzykliwy - 1 - - 7 Ardea cinerea czapla siwa 1 1-2 8 Buteo buteo myszołów 5 18 4 10 9 Buteo lagopus myszołów włochaty 1 1-1 29