Szkolny zestaw tematów na ustny egzamin maturalny z języka polskiego w roku szkolnym 2014/ 2015 w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 im. Eugeniusza Kwiatkowskiego w Jarocinie I. LITERATURA 1. Biografia jako klucz do odczytania twórczości pisarza. Omów problem, analizując dzieła wybranego twórcy. 2. Bohater afirmujący świat i bohater uciekający od świata. Przedstaw wizerunki bohaterów literackich, analizując wybrane 3. Bohater dramatu romantycznego i współczesnego wobec świata. Omów problem i porównaj postawy bohaterów, analizując wybrane utwory literackie. 4. Człowiek w obliczu trudnych wyborów życiowych i moralnych. Omów problem, analizując wybrane utwory literackie. 5. Czy człowiek może być szczęśliwy? Omów problem, analizując wybrane 6. Dialog twórców literatury z filozofami. Przedstaw problem, analizując wybrane dzieła literackie. 7. Dobro w konfrontacji ze złem w czasie wojny. Omów problem, charakteryzując i porównując bohaterów wybranych utworów literackich. 8. Dojrzewanie jako motyw literacki. Analizując wybrane utwory, porównaj różne sposoby ujęcia tego zagadnienia. 9. Dom rodzinny a postawy bohaterów w dorosłym życiu. Omów problem, dokonując analizy wybranych tekstów literackich. 10. Dziennik i/lub pamiętnik jako wyraz subiektywnego widzenia świata. Przedstaw zagadnienie, analizując wybrane 11. Elementy biograficzne i sposoby ich wykorzystania w wybranych utworach literackich. Omów zagadnienie, analizując wybrane 12. Emancypantki i feministki w literaturze i publicystyce. Porównaj sposoby przedstawienia tych obrazów kobiet, analizując wybrane 13. Ewolucja dramatu na przestrzeni epok. Wskaż podobieństwa i różnice, analizując wybrane dzieła. 14. Filozoficzne inspiracje w poezji młodopolskiej. Określ ich funkcje, analizując wybrane wiersze przełomu wieków. 15. Funkcja parodii i groteski w literaturze. Omów problem, analizując wybrane 16. Funkcja tytułu i motta w dziele literackim. Omów zagadnienie, analizując wybrane 17. Idealiści odrzuceni przez społeczeństwo, czyli donkiszoci w literaturze. Charakteryzując wybranych bohaterów, wskaż przyczyny odrzucenia. 1
18. Komizm słowny. Przedstaw sposoby jego realizacji oraz funkcje, analizując celowo dobrane 19. Konformiści i nonkonformiści w literaturze. Analizując wybrane teksty z różnych epok, porównaj postawy bohaterów. 20. Kostium, maska, przebranie w literaturze. Omów różnorodne funkcje tych rekwizytów, analizując wybrane 21. Krajobraz ojczysty jako motyw literacki. Przedstaw jego funkcje, analizując wybrane 22. Kreacja Pana Cogito. Scharakteryzuj różne wcielenia persony poetyckiej stworzonej przez Zbigniewa Herberta, interpretując celowo wybrane wiersze. 23. Kulinaria w literaturze. Omów funkcje tego motywu, analizując wybrane utwory literackie. 24. Literatura a polityka. Analizując celowo dobrane utwory, omów, w jaki sposób pisarze reagowali na bieżące wydarzenia. 25. Miłość w czasie wojny. Zaprezentuj sposób ujęcia tego tematu, analizując wybrane utwory literackie. 26. Motyw jesieni w literaturze. Omów różne sposoby jego funkcjonowania, analizując wybrane 27. Motyw pojedynku w literaturze. Omów sposób jego ujęcia, analizując wybrane 28. Motyw przebaczenia w literaturze różnych epok. Omów sposób jego ujęcia, analizując wybrane 29. Motyw vanitas w literaturze. Porównaj sposoby jego ujęcia, analizując wybrane 30. Motywy profetyczne w literaturze. Omów zagadnienie, analizując wybrane 31. Obrazy okupowanej Warszawy w literaturze. Przedstaw je i porównaj, analizując wybrane 32. Obrazy szkoły w literaturze. Przedstaw je i porównaj, analizując wybrane 33. Obrzędy ludowe w literaturze polskiej. Omów zagadnienie, analizując wybrane 34. Ocena obyczajowości sarmackiej w literaturze polskiego oświecenia oraz w epokach późniejszych. Omów problem, analizując wybrane 35. Od J. Verne a do współczesności. Analizując wybrane utwory, przedstaw ewolucję powieści science-fiction. 36. Orient jako inspiracja pisarzy. Omów różne sposoby funkcjonowania tego motywu w literaturze, analizując wybrane teksty. 37. Parabola jako sposób opisywania prawideł świata. Omów zagadnienie, analizując wybrane utwory literackie. 38. Pisarz wobec rzeczywistości wojennej. Analizując pisarstwo prozaików XX wieku, przedstaw zagadnienie. Uwzględnij kontekst historyczny i formę artystyczną. 39. Pokoleniowy portret młodych w prozie XX wieku. Analizując teksty wybranych autorów, przedstaw zagadnienie. Zwróć uwagę na formę artystyczną omawianych utworów. 40. Portret kobiet XIX i XX wieku. Przedstaw zagadnienie, analizując wybrane utwory literackie. 2
41. Postacie historyczne jako bohaterowie literatury. Przedstaw różne kreacje i sposoby ich funkcjonowania, analizując wybrane 42. Przestrzeń życiowa człowieka. Analizując wybrane utwory, omów, w jaki sposób na losy bohaterów wpływało miejsce ich życia. 43. Refleksja o człowieku w poezji Wisławy Szymborskiej. Omów zagadnienie, analizując wybrane wiersze. 44. Relacje: mistrz i uczeń. Omów zagadnienie, analizując wybrane dzieła literackie. 45. Reportaż literatura czy publicystyka? Omów problem, analizując wybrane teksty. 46. Rola literatury w kształtowaniu i burzeniu mitów narodowych. Omów zagadnienie, analizując wybrane 47. Rozrachunek z polskimi wadami narodowymi na przestrzeni wieków. Omów problem, analizując wybrane 48. Różne kreacje narratora i ukształtowania narracji w epice. Przedstaw zagadnienie na podstawie analizy wybranych utworów. 49. Różne kreacje narratora w literaturze wojenno-okupacyjnej. Przedstaw zagadnienie na podstawie analizy wybranych utworów. 50. Różne kreacje syna lub/i córki w literaturze. Omów zagadnienie, analizując wybrane 51. Różne sposoby funkcjonowania tradycji homeryckiej w literaturze polskiej. Przedstaw zagadnienie, analizując wybrane 52. Różne sposoby wykorzystania motywu powstań narodowych w literaturze. Omów je, analizując wybrane 53. Różnorodne postawy człowieka w świecie zagrożeń i unicestwionych wartości. Omów problem, analizując wybrane przykłady z literatury współczesnej. 54. Różnorodne sposoby kreowania bohaterów w literaturze pozytywistycznej. Omów problem, analizując wybrane dzieła literackie. 55. Różnorodne sposoby ujęcia wybranego motywu mitologicznego i/lub biblijnego w literaturze. Omów zagadnienie, analizując wybrane 56. Samotność bohatera romantycznego i człowieka współczesnego. Scharakteryzuj i porównaj postaci literackie, analizując wybrane 57. Sposób wykorzystania w literaturze fantasy tradycji i konwencji literackich. Omów zagadnienie, analizując wybrane 58. Swój i obcy w epice polskiej XIX i XX wieku. Omów problem, analizując wybrane 59. Symbolika ciała w literaturze. Omów różnorodne sposoby jej wykorzystania, analizując wybrane 60. Symbolika i funkcje liczb w literaturze. Omów zagadnienie, analizując wybrane 61. Symbolika stołu w literaturze. Omów jej różnorodne funkcje, analizując wybrane utwory 62. Symbolika stroju w literaturze. Omów jej różnorodne funkcje, analizując wybrane 63. Symbolika zwierząt w literaturze. Omów zagadnienie, analizując wybrane 3
64. Świat jako teatr. Analizując wybrane utwory, omów sposoby funkcjonowania tego toposu w literaturze. 65. Tatry w poezji młodopolskiej. Przedstaw sposób ujęcia tatrzańskiego krajobrazu, interpretując wybrane wiersze. 66. Tradycja antyczna w literaturze polskiej różnych epok. Określ jej funkcje, analizując wybrane 67. Tradycja biblijna w literaturze polskiej różnych epok. Określ jej funkcje, analizując wybrane 68. Wizerunek artysty w utworach literackich różnych epok. Omów zagadnienie, analizując wybrane teksty. 69. Wzorce życia szczęśliwego w literaturze. Zanalizuj i porównaj utwory z różnych epok. 70. Zanalizuj i porównaj sposoby komunikowania się człowieka z Bogiem w wybranych utworach. 71. Zanalizuj sposoby wyrażania uczuć do kobiety w twórczości wybranych poetów. 72. Znaczenie lektur w życiu bohaterów literackich. Omów zagadnienie, analizując wybrane 73. Związki twórców literatury z Wielkopolską. Przedstaw zagadnienie, analizując wybrane 74. Żywotność antycznych gatunków literackich w różnych epokach. Omów zagadnienie, analizując wybrane II. ZWIĄZKI LITERATURY Z INNYMI DZIEDZINAMI SZTUKI 1. Adaptacje dzieł literackich w polskiej sztuce filmowej. Omów zagadnienie, analizując wybrane teksty kultury. 2. Alegoria i symbol jako środki wyrazu w literaturze i sztuce. Omów ich funkcjonowanie, analizując wybrane teksty kultury. 3. Analizując wybrane dzieła literackie i filmowe, omów podobieństwa i różnice w ukazaniu pokolenia Kolumbów. 4. Analizując wybrane teksty kultury, scharakteryzuj zjawisko polskiej szkoły filmowej i określ jej związki z literaturą. 5. Analizując wybrane teksty kultury, omów różne spojrzenia na gułag. 6. Burze, deszcze, wichry. Analizując wybrane utwory literackie i inne teksty kultury, omów sposób przedstawienia i funkcje tych zjawisk atmosferycznych. 7. Człowiek wobec prawa i sądu. Omów zagadnienie, dokonując analizy dzieł literackich i innych tekstów kultury. 8. Dekalog jako temat i inspiracja. Omów zagadnienie, interpretując wybrane dzieła literackie i inne teksty kultury. 9. Dramat czytany, dramat oglądany. Omów sposób wykorzystania pierwowzoru literackiego przez twórców teatralnych i/lub filmowych, analizując wybrane teksty kultury. 10. Dysharmonia i chaos jako zasady kompozycji w barokowej literaturze i sztuce. Zanalizuj 4
i porównaj wybrane teksty kultury. 11. Ekspresjonizm w sztukach plastycznych i literaturze. Analizując wybrane dzieła, porównaj środki obrazowania w wybranych tekstach kultury. 12. Funkcje brzydoty w literaturze i innych dziedzinach sztuki. Dokonaj analizy wybranych tekstów kultury. 13. Góry w literaturze i sztuce. Analizując wybrane dzieła literackie oraz plastyczne, określ sposoby ich przedstawienia. 14. Historie mityczne inspiracją dla literatury współczesnej i sztuki nowożytnej. Omów temat, analizując wybrane teksty kultury. 15. Idealizacja i deheroizacja jako zabiegi artystyczne w dziełach literackich i filmowych ukazujących wojnę. Analizując wybrane teksty kultury, omów środki służące tym zabiegom. 16. Impresjonizm w sztukach plastycznych i literaturze. Analizując wybrane przykłady, porównaj środki obrazowania w wybranych tekstach kultury. 17. Inspiracje malarskie w literaturze polskiej. Omów zagadnienie, analizując wybrane teksty kultury. 18. Jacka Kaczmarskiego interpretacje dzieł malarskich. Omów zagadnienie, analizując wybrane 19. Katedra gotycka jako synteza mistyki i matematyki. Przedstaw zagadnienie, analizując wybrane dzieła architektury i utwory poetyckie. 20. Kościół barokowy i metafizyczna poezja baroku jako świadectwo kultury swoich czasów. Omów zagadnienie, analizując wybrane teksty kultury. 21. Krzyż w utworach literackich i dziełach plastycznych. Określ funkcje tego symbolu, analizując wybrane teksty kultury. 22. Kultura średniowiecza jako inspiracja dla twórczości pisarzy i twórców filmowych. Omów zagadnienie, analizując wybrane teksty kultury. 23. Kultura współczesna wobec mitów i legend średniowiecza. Zanalizuj i porównaj ich funkcjonowanie w wybranych tekstach kultury. 24. Literacki i malarski autoportret. Omów zagadnienie, analizując wybrane teksty kultury. 25. Literackie i filmowe wizje Kresów Wschodnich. Porównaj je, analizując wybrane dzieła. 26. Los człowieka w państwie totalitarnym. Omów zagadnienie, analizując wybrane dzieła literackie i filmowe. 27. Martyrologia powstańców warszawskich. Omów zagadnienie, analizując wybrane utwory literackie i inne teksty kultury. 28. Męka i zmartwychwstanie jako motyw w literaturze i innych tekstach kultury (malarstwo i/lub rzeźba i/lub muzyka i/lub film). Omów zagadnienie, analizując wybrane dzieła. 29. Motyw biesiady w literaturze, piosence i filmie. Porównaj sposoby jego funkcjonowania, analizując wybrane teksty kultury. 30. Motyw drogi w literaturze i innych tekstach kultury. Analizując wybrane dzieła, zaprezentuj różne ujęcia tego zagadnienia. 5
31. Motyw labiryntu w literaturze i innych tekstach kultury. Omów różne jego funkcje, analizując wybrane dzieła z literatury, malarstwa i /lub filmu. 32. Motyw lustra w literaturze i innych tekstach kultury. Omów sposób jego wykorzystania, analizując wybrane dzieła. 33. Motyw mogiły w literaturze i innych tekstach kultury. Przedstaw różne jego konkretyzacje, analizując wybrane dzieła. 34. Motyw nocy w literaturze i malarstwie. Omów jego funkcje, analizując wybrane teksty kultury. 35. Motyw ptaków w literaturze, malarstwie i /lub filmie. Omów funkcje tego motywu, analizując wybrane utwory literackie i teksty kultury. 36. Motywy biblijne jako źródło inspiracji literackich i malarskich. Przedstaw różnorodne sposoby ich funkcjonowania, analizując wybrane teksty kultury. 37. Motywy mitologiczne jako źródło inspiracji literackich i malarskich. Przedstaw różnorodne sposoby ich funkcjonowania, analizując wybrane dzieła literackie i plastyczne. 38. Muzyka jako źródło inspiracji literackich. Omów sposoby jej wykorzystania, analizując wybrane dzieła. 39. Obrazy morza w literaturze i sztuce. Analizując wybrane dzieła literackie oraz plastyczne, określ sposoby ich kreowania. 40. Pejzaż romantyczny w literaturze i malarstwie. Porównaj sposoby jego przedstawienia, analizując wybrane dzieła literackie i malarskie. 41. Przedstaw i porównaj obrazy wybranego miasta w literaturze i innych tekstach kultury. Oceń walory poznawcze i artystyczne wynikające z zastosowanych środków wyrazu. 42. Rola pejzażu w literaturze i innych tekstach kultury. Omów zagadnienie, analizując wybrane dzieła. 43. Różne sposoby funkcjonowania mitu ikaryjskiego w literaturze i sztuce. Przedstaw je, analizując wybrane dzieła literackie i plastyczne. 44. Różne sposoby ukazywania natury w literaturze i w malarstwie. Omów zagadnienie, analizując wybrane teksty kultury. 45. Różne ujęcia motywu dziecka w literaturze i innych tekstach kultury. Omów zagadnienie, analizując wybrane dzieła. 46. Różne ujęcia motywu wesela w literaturze i innych tekstach kultury. Omów zagadnienie, analizując wybrane dzieła. 47. Różne ujęcia współczesnego feminizmu. Omów temat, analizując wybrane dzieła literackie i filmowe. 48. Różnorodne portrety Sarmatów w literaturze i sztuce. Przedstaw zagadnienie, analizując wybrane dzieła literackie i plastyczne. 49. Różnorodne sposoby przedstawiania przeżyć psychicznych bohaterów w dziełach literackich i innych tekstach kultury. Porównaj je, analizując wybrane przykłady. 6
50. Różnorodne ujęcia motywu prowincji w literaturze i kinematografii współczesnej. Omów je, analizując wybrane dzieła. 51. Sposoby tworzenia nastroju grozy w dziełach literackich, malarskich i filmowych. Omów zagadnienie, analizując wybrane teksty kultury. 52. Symbolika drzewa. Analizując wybrane utwory literackie i inne teksty kultury, omów funkcje tego symbolu. 53. Symbolika kolorów. Analizując wybrane przykłady literackie i inne teksty kultury, omów ich funkcje. 54. Symbolika róży. Analizując wybrane utwory literackie i inne teksty kultury, omów funkcje tego symbolu. 55. Symbolika stroju. Omów zagadnienie, analizując wybrane dzieła literackie, malarskie i/lub filmowe. 56. Symbolika wody. Omów zagadnienie, analizując wybrane utwory literackie i inne teksty kultury. 57. Symbolizm w sztukach plastycznych i literaturze polskiej. Analizując wybrane przykłady, porównaj środki obrazowania w wybranych tekstach kultury. 58. Topos ogrodu w literaturze i innych tekstach kultury. Omów zagadnienie, analizując wybrane dzieła. 59. Tradycje ludowe w literaturze i sztuce. Omów funkcjonowanie motywu, analizując wybrane teksty kultury. 60. Twórczość Andrzeja Wajdy jako interpretacja polskiej literatury. Omów zagadnienie, analizując wybraną adaptację. 61. Wielkie inscenizacje polskich dramatów. Dokonaj analizy porównawczej dzieła literackiego i teatralnego. 62. Wieś i jej mieszkańcy w twórczości Józefa Chełmońskiego i wybranych utworach pozytywistycznych. Analizując wybrane teksty kultury, porównaj sposób ujęcia tego motywu. 63. Współczesne odczytania twórczości Williama Szekspira. Omów temat, analizując adaptacje (filmowe i/lub teatralne) wybranego dramatu. 64. Współczesny reportaż literacki i fotograficzny. Analizując wybrane teksty publicystyczne i fotografie, porównaj te dwa sposoby mówienia o świecie. 65. Wybitne postacie historyczne i sposób ich kreacji w literaturze, malarstwie i filmie. Omów zagadnienie, analizując wybrane teksty kultury. III. JĘZYK 1. Aluzje i zapożyczenia literackie we współczesnej kulturze masowej. Omów zagadnienie, analizując przykłady z filmów, reklam, dzieł plastycznych. 7
2. Analiza językowa i kulturowa przysłów polskich. Przedstaw na wybranych przykładach. 3. Analizując wybrane teksty, omów różne funkcje kolokwializmów w dziełach literackich. 4. Analizując wybrane teksty, scharakteryzuj język prasy młodzieżowej i porównaj go z obowiązującymi normami poprawnościowymi. 5. Błąd językowy jako źródło komizmu. Dokonaj analizy wybranego materiału językowego. 6. Błędy językowe jako przyczyna nieporozumień w komunikacji językowej. Dokonaj analizy języka internetowych forów dyskusyjnych. 7. Cechy i funkcje tekstów retorycznych różnych epok. Omów problem, analizując wybrane teksty publicystyczne. 8. Epistolografia współczesna. Omów cechy językowe e-maili, gadu-gadu, sms-ów, analizując wybrane przykłady. 9. Funkcje stylizacji biblijnej w literaturze polskiej. Omów zagadnienie, analizując wybrane przykłady. 10. Funkcje wyrazów modnych we współczesnej polszczyźnie. Omów zagadnienie, analizując zgromadzony materiał. 11. Gwara uczniowska w Twojej szkole. Scharakteryzuj ją, analizując zebrany materiał. 12. Imiona, przydomki, pseudonimy, nazwiska. Omów ich funkcje, analizując wybrane dzieła literackie. 13. Jak mówią mieszkańcy Twojej miejscowości? Scharakteryzuj język różnych grup pokoleniowych na podstawie celowo dobranego do analizy materiału językowego. 14. Język dziennikarstwa sportowego. Omów zagadnienie, analizując wybrane przykłady. 15. Język i styl wyznań miłosnych w różnych epokach. Omów zagadnienie, analizując wybrane teksty. 16. Język komiksów i jego rola w kreowaniu obrazu świata przedstawionego. Omów zagadnienie, analizując wybrane teksty. 17. Język Mikołaja Reja i Jana Kochanowskiego. Przedstaw i porównaj dwie odmiany polszczyzny tej samej epoki. 18. Język na usługach propagandy. Analizując wybrane teksty, omów zjawisko nowomowy. 19. Język poezji barokowej. Scharakteryzuj go, przywołując wybrane teksty tej epoki. 20. Językowe sposoby wyrażanie uczuć w listach Twojego pokolenia oraz pokolenia romantyków. Dokonaj analizy porównawczej przykładów. 21. Językowy obraz kobiety i/lub mężczyzny. Przedstaw go, analizując związki frazeologiczne oraz hasła w słownikach języka polskiego. 22. Manipulacja językowa w wiadomościach telewizyjnych. Omów zagadnienie, analizując wybrane komunikaty w różnych serwisach informacyjnych. 23. Moda językowa we współczesnej polszczyźnie. Scharakteryzuj i oceń zjawisko, analizując odpowiednie przykłady. 24. Mowa zakochanych w epoce staropolskiej i dziś. Dokonaj analizy i porównania wybranych teksty. 8
25. Nazwy miejscowe w Twojej okolicy jako świadectwo zjawisk i procesów osadniczych, politycznych, kulturowych i topograficznych. Omów zagadnienie, analizując wybrane przykłady. 26. Neologizmy w twórczości Bolesława Leśmiana, Juliana Tuwima, Mirona Białoszewskiego. Analizując wybrane teksty, omów ich funkcje i sposoby tworzenia. 27. Omów wpływ mitologii na język współczesnej polszczyzny, analizując wybrane przykłady. 28. Poprawność i komunikatywność języka instrukcji. Dokonaj analizy wybranych tekstów instruktażowych. 29. Poprawność stylistyczna i językowa wypowiedzi postaci publicznej. Omów zagadnienie, analizując zgromadzony materiał. 30. Przedstaw charakterystykę języka mediów i jego rolę w kształtowaniu wzorów językowych, analizując wybrane przykłady programów telewizyjnych, audycji radiowych i artykułów w prasie. 31. Rola przysłów i aforyzmów w utworach literackich. Omów zagadnienie, analizując wybrane teksty. 32. Różne odmiany komizmu w tekstach kabaretowych. Omów zagadnienie, analizując wybrane przykłady. 33. Scharakteryzuj młodzieżowy język w sieci, analizując język forów internetowych. 34. Scharakteryzuj najnowsze zapożyczenia językowe w języku polskim na podstawie zgromadzonego materiału. Oceń ich zasadność. 35. Słownictwo i składnia przemówień polskich polityków. Omów zagadnienie, analizując wybrane teksty ich wystąpień publicznych. 36. Specyfika języka monologu wewnętrznego. Omów zagadnienie, analizując wybrane przykłady z różnych epok. 37. Sposoby wartościowania rzeczywistości w języku uczniów. Omów zagadnienie, analizując słownictwo gwary uczniowskiej. 38. Sprawność językowa uczniów na podstawie sposobu definiowania słownictwa z zakresu polityki i ekonomii. Omów problem, analizując zebrany materiał. 39. W jaki sposób język reklamy tworzy wizerunek współczesnej kobiety i/lub współczesnego mężczyzny? Omów zagadnienie, analizując wybrane przykłady. 40. W jaki sposób stylizacja kształtuje dzieło literackie? Omów zagadnienie, analizując wybrane przykłady. 41. Wieloznaczność wyrazów i jej konsekwencje dla procesu komunikacji. Omów zagadnienie, analizując celowo zgromadzony materiał językowy. 42. Wpływ rozwoju techniki na formę współczesnego języka potocznego. Omów problem, analizując wybrane przykłady. 43. Wpływ tendencji rozwojowych współczesnej polszczyzny na nazewnictwo firm i instytucji w Twojej miejscowości. Omów problem, analizując zgromadzony materiał. 44. Wprowadzenie języka potocznego do literatury pięknej. Rozważ przyczyny i funkcje tego zabiegu, analizując wybrane utwory prozatorskie i poetyckie. 9
45. Żargon uczniowski dawniej i dziś. Omów zagadnienie, analizując wybrane teksty literackie oraz wybrane przykłady współczesnego języka szkolnego. Jarocin, 09 kwietnia 2014 Zespół nauczycieli języka polskiego w ZSP nr 2 w Jarocinie 10