TECHNOLOGIA cz. II dot. pomieszczeń projektowanych na III ptr. budynku CENTRUM REHABILITACJI



Podobne dokumenty
PROJEKT TECHNOLOGII ETAP 1

PROJEKT TECHNOLOGII ETAP 1

Opis przedmiotu zamówienia

CENTRALNA STERYLIZATORNIA POWIATOWYM ZAKŁADZIE OPIEKI ZDROWOTNEJ

Ocena bloku operacyjnego

Pomieszczenie nie oddane do użytku

PROJEKTU TECHNOLOGII APTEKI SZPITALNEJ Z UWZGLĘDNIENIEM PRACOWNI CYTOSTATYKÓW I PRACOWNI ŻYWIENIA POZAJELITOWEGO

PRZYDZIAŁ POMIESZCZEŃ DO STREFY SANITARNEJ

OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA

OGŁOSZENIE O ZMIANIE OGŁOSZENIA OGŁOSZENIE DOTYCZY:

Ocena podmiotu wykonującego działalność leczniczą w zakresie procesów sterylizacji

748,1. Zestawienie powierzchni szpitala. Cena brutto usługi. ogółem m 2. Budynek administracyjnobiurowy

WSKAZANIA MERYTORYCZNE I ZALECENIA O CHARAKTERZE NORMATYWNYM W PRAKTYCZNEJ STERYLIZACJI r. dr n. med. Barbara Waszak

Wykaz powierzchni do sprzątania w jednostkach organizacyjnych SP ZOZ Parczew / w m2/

P R A C O W N I A P R O J E K T O W A

Nadbudowa i przebudowa Bloku Operacyjnego oraz OAiIT SP ZOZ w Przeworsku

Ocena pomieszczeń służących do wykonywania indywidualnej/specjalistycznej/grupowej praktyki lekarskiej

OPIS TECHNICZNY TECHNOLOGIA MEDYCZNA projekt wykonawczy

tytuł projektu: Rozbudowa części zabiegowej

OGÓLNE WYTYCZNE PROJEKTOWE

Pomieszczenie Ilość Opis pomieszczenia 8 1 sala 1-łóżkowa + sanitariat 1 sala 2-łóżkowa + sanitariat 6 sal 3-łóżkowych

DOKUMENTACJA PROCESU DEKONTAMINACJI ELMI Systemy Automatyki

PORADNIA REHABILITACYJNA W SZPITALU W SZUBINIE

modernizacja BLOKu OperAcyJneGO w Samodzielnym publicznym Szpitalu Klinicznym nr 1 w Szczecinie

MGR INŻ. ALINA JAMKA

ROZBUDOWA ISTNIEJĄCEGO POWIATOWEGO CENTRUM ZDROWIA W KARTUZACH

Ocena stacji dializ

FORMULARZ ASORTYMENTOWO - CENOWY

Ocena przychodni, poradni, ośrodka zdrowia, lecznicy lub ambulatorium z izbą chorych*

AB-PROJEKT F.P.H.U KRAKÓW UL. KAMIENNA 19A/2 PROJEKT WYKONAWCZY TECHNOLOGIA WYPOSAŻENIA, STANDARDY WYKOŃCZENIA - BUDYNEK NR 2A

Zgłoszenie REMONTU CZĘŚCI BUDYNKU G MAZOWIECKIEGO SZPITALA BRUDNOWSKIEGO W WARSZAWIE, ODDZIAŁ NEUROLOGII

ul. Krakowska 16, Rzeszów tel , sek./fax

Technologia żywienia w formie cateringu

I. OPIS TECHNICZNY DO PROJEKTU WYKONAWCZEGO TECHNOLOGIA I WYPOSAŻENIE

Technologia centralnej sterylizatorni, a przepisy i nowoczesne rozwiązania

KONCEPCJA ARCHITEKTONICZNO-BUDOWLANA

PROCEDURA EPIDEMIOLOGICZNA PE - 05

KARTY WYKOŃCZENIA POMIESZCZEŃ

SPIS TELEFONÓW Miejskiego Szpitala Zespolonego w Olsztynie Olsztyn ul. Niepodległości 44 INFORMACJA: (89) przez /9/ 291

ZESTAWIENIE WYKOŃCZEŃ POMIESZCZEŃ BLOKU A SZPITALA POWIATOWEGO W PODDĘBICACH

WYJAŚNIENIE TREŚCI SPECYFIKACJI

Opis obiektów objętych usługą

Program dostosowania Szpitala Powiatowego w Wyrzysku. (120 łóŝek)

Ocena pomieszczeń i sprzętu oraz działań zapobiegających szerzeniu się zakażeń w pracowni tomografii komputerowej/rezonansu magnetycznego*

Załącznik nr 8 Specyfikacja powierzchni wewnętrznych budynków -Szpital Miejski w Rzeszowie.

Procedura SZJ. Opracował Sprawdził Zatwierdził

Rozbudowa bazy noclegowej i rehabilitacyjnej w 21 WSzU-R SP ZOZ w Busku Zdroju, przebudowa i rozbudowa budynku Nr 3 Opis techniczny.

Przydatne strony www:

Blok operacyjny. i centralna sterylizatornia PROJEKT KOMPLEKSOWY. Istnieje wiele czynników warunkujących optymalną

Ocena pomieszczeń pracowni endoskopowych

Sterylizacja nie za wszelką cenę

PROJEKT BUDOWLANY CZĘŚĆ TECHNOLOGICZNA

OPIS TECHNICZNY. do modernizacji istniejącego oddziału urologii w budynku A

INFORMACJE DO OCENY RYZYKA

Blok operacyjny Dr n.med. Michał Kamiński Europejskie Stowarzyszenie Dyrektorów Medycznych

Pomieszczenie Ilość Opis pomieszczenia 8 1 sala 1-łóżkowa + sanitariat 1 sala 2-łóżkowa + sanitariat 6 sal 3-łóżkowych

wwww.shl.org.pl Wymagania merytoryczno-prawne w zakresie realizacji procesów dekontaminacji wyrobów medycznych

ARTMEDIK Sp. z o.o. Szpital Specjalistyczny im. Wł. Biegańskiego w Jędrzejowie. Jędrzejów, 30 listopada 2016 r.

Kontrola sprawdzająca wykonanie obowiązków nałożonych decyzją z dnia r. - dot. Szpitala Miejskiego im. Jana Pawła II w Rzeszowie.

Przedmiar robót. TECHNOLOGIA STERYLIZACJI-montaz

PROCEDURA. Postępowanie z narzędziami i innymi wyrobami medycznymi oraz wyposażeniem Izba Przyjęć, oddziały/działy szpitalne

Rozbudowa bazy noclegowej i rehabilitacyjnej Busku Zdroju, przebudowa i rozbudowa budynku Nr 3

DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Ocena pomieszczeń służących do wykonywania praktyki pielęgniarskiej

Kujawsko-Pomorskie Inwestycje Medyczne. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

ZESTAWIENIE KONTROLI PRZEPROWADZONYCH W 2014 ROKU w SPSZOZ Szpital Miejski im. Jana Pawła II w Elblągu

Warszawa, październik 2012 r.

PROGRAM FUNKCJONALNO-UŻYTKOWY Koncepcja architektoniczno-urbanistyczna budynku GMINNEGO CENTRUM SPOŁECZNO-KULTURALNEGO w Sośnicowicach

SPIS TELEFONÓW Miejskiego Szpitala Zespolonego w Olsztynie Olsztyn ul. Niepodległości 44 INFORMACJA: (89)

PROJEKT KOMPLEKSU SPORTOWEGO PRZY CEZiT W ŚWINOUJŚCIU

PAKIET E. Uniwersytecki Szpital Dziecięcy w Lublinie SIWZ znak sprawy 9/16 PAKIET E załącznik nr 14. Załącznik nr 14


DPS - RATAJE 1... BIURO PROJEKTOWO USŁUGOWE Roman Salach Poznań, ul. Wrocławska 20/11 tel./fax (0 61) NIP

Miejskiego Szpitala Zespolonego w Olsztynie Olsztyn ul. Niepodległości 44

KONCEPCJA ARCHITEKTONICZNA. ROZBUDOWY SAMODZIELNEGO PUBLICZNEGO ZAKŁADU OPIEKI ZDROWOTNEJ W IZABELINIE Ul. Tetmajera 3A Izabelin

Zestawienie powierzchni objętej utrzymaniem czystości. załącznik nr4. Budynek Poradni Secjalistycznych

ZESTAWIENIE SZCZEGÓŁOWYCH CZYNNOŚCI ZWIĄZANYCH Z UTRZYMANIEM CZYSTOŚCI

Rodos [2994] - Rekomendacja SKB Przedmiar Modernizacja centralnej sterylizatorni Samodzielnego Szpitala Wojewódzkiego w

Lp. Data kontroli Jednostka przeprowadzająca kontrolę r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny

WYKAZ POWIERZCHNI DO CODZIENNEGO SPRZĄTANIA. Nr pom. A0.03 Sala konferencyjna 92,87 A0.02 Sala konferencyjna 56,99 PARTER

Sekcja I: Instytucja zamawiająca/podmiot zamawiający

PROJEKT BUDOWLANY. Remont kuchni w Domu Kultury w Garzynie. Dom Kultury, Garzyn, ul. Jesionowa

PORADNIE Rejestracja Ogólna do Poradni i Przychodni 890

Dziecięcy Szpital Kliniczny im. prof. Antoniego Gębali w Lublinie SIWZ znak sprawy 137/06 PAKIET A

PAKIET A. Uniwersytecki Szpital Dziecięcy w Lublinie SIWZ znak sprawy 9/16 PAKIET A załącznik nr 10. Załącznik nr 10

WOJEWÓDZKI SZPITAL SPECJALISTYCZNY IM. MARII SKŁODOWSKIEJ-CURIE UL. PARZĘCZEWSKA ZGIERZ KONCEPCJA PROGRAMOWO-PRZESTRZENNA

SZCZEGÓŁOWE WYMAGANIA, JAKIM POWINNY ODPOWIADAĆ POMIESZCZENIA I URZĄDZENIA SZPITALA

Miejskiego Szpitala Zespolonego w Olsztynie Olsztyn ul. Niepodległości 44

Miejskiego Szpitala Zespolonego w Olsztynie Olsztyn ul. Niepodległości 44

SPIS TREŚCI I. WSTĘP INFORMACJE WYJŚCIOWE WYTYCZNE DLA BRANŻ PROJEKTOWYCH

SZCZEGÓŁOWE WYMAGANIA, JAKIM POWINNY ODPOWIADAĆ POMIESZCZENIA I URZĄDZENIA SZPITALA

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA

O F E R T A C E N O W A

TECHNOLOGIA. Inwestor: Szpital Wojewódzki im. św. Łukasza SPZOZ w Tarnowie Tarnów, ul. Lwowska 178a

Jak kompleksowo podejść do budowy/modernizacji Bloku Operacyjnego?

Spis numerów telefonów Samodzielnego Publicznego Szpitala Wojewódzkiego w Gorzowie Wlkp. ul. Walczaka 42 ZESPÓŁ SZPITALNY PRZY UL.

Skuteczna kontrola procesu dekontaminacji. Piotr Jasiński Media-MED Sp. z o.o.

Ogłoszenie o modyfikacji SIWZ na wykonanie usług sprzątania, czyszczenia i dezynfekcji obiektów ZZOZ w Wadowicach

Zadanie: Budowa Zintegrowanego Bloku Operacyjnego

w w w. sms. c o m. p l

Transkrypt:

TECHNOLOGIA cz. II dot. pomieszczeń projektowanych na III ptr. budynku CENTRUM REHABILITACJI SPIS TREŚCI I. WSTĘP II. INFORMACJE WYJŚCIOWE DO PROJEKTOWANIA III. OPIS IV. WYKAZ PODSTAWOWEGO WYPOSAŻENIA V. WYTYCZNE DLA BRANŻ PROJEKTOWYCH VI. KARTY WYKOŃCZENIA POMIESZCZEŃ VII. RYSUNEK T1 rzut III piętra (w skali 1:100) RYSUNEK T1a rzut III piętra (w skali 1:50) 2

I. WSTĘP Przedmiotem opracowania jest projekt technologiczny BLOKU OPERACYJNEGO CHIRURGII ORTOPEDYCZNEJ I PLASTYCZNEJ oraz ZESPOŁU KONSULTACYJNO - ZABIEGOWEGO I SZKOLENIOWEGO zlokalizowanych na IIIp w ramach rozbudowy i przebudowy oraz zmiany sposobu użytkowania budynku warsztatowo - magazynowego na potrzeby medyczne Centralnego Szpitala Klinicznego MSWiA wraz z budową parkingu naziemnego, na części działki ew. nr 8/3 w obrębie 0116 położonej przy ul. Wołoskiej 137. Projekt wykonano w oparciu o: Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 2 lutego 2011r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej (Dz. U nr 31 z 2011r. poz.158) Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jednolity - Dz. U nr 169 z 2003r. poz. 1650 z późniejszymi zmianami) Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U nr 75 z 2002r. poz. 690 z późniejszymi zmianami) PN-EN 12464-1 Oświetlenie miejsc pracy część 1: Miejsca pracy we wnętrzach Dz.U. Z 2004 r. Nr 93, poz. 836 Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o wyrobach medycznych Dz.U. 2007 nr 191 poz. 1373 Ustawa z dnia 19 września 2007 r. o zmianie ustawy - Prawo budowlane wytyczne Użytkownika. II. INFORMACJE WYJŚCIOWE DO PROJEKTOWANIA Blok operacyjny (na potrzeby oddziału rehabilitacji ortopedycznej zlokalizowanego na Ip): należy zaprojektować 3 sale operacyjne w tym: 2 sale chirurgii ortopedycznej i 1 salę chirurgii plastycznej; projektuje się wykonywanie następujących rodzajów zabiegów operacyjnych: Sale chirurgii ortopedycznej: - takie samo spektrum jak na ortopedii z naciskiem na: - artroskopie, - rekonstrukcje ścięgien mięśni, - operacje z użyciem RTG np. osteotomie, - w mniejszym stopniu i rzadko operacje urazowe. Sala chirurgii plastycznej: - mikrochirurgiczne operacje z zastosowaniem mikroskopu, - rekonstrukcje piersi z użyciem protez wewnętrznych, - endoskopowe operacje stawów, resekcje kości, - przeszczepy kości, 3

- przeszczepy skóry, - operacje w znieczuleniu ogólnym, przewodowym, miejscowym. na salach ortopedycznych należy przewidzieć możliwość stosowania aparatu RTG - ramienia C ; będą stosowane stoły z wymiennymi blatami; pacjenci transportowani będą dźwigiem łóżkowym z oddziału Rehabilitacji Ortopedycznej zlokalizowanego na Ip budynku; w ramach bloku należy zaprojektować 6-łóżkową salę wybudzeń; nadzór operacyjny prowadzony będzie w ramach oddziału łóżkowego; przygotowanie pacjenta odbywać się będzie w wydzielonych aneksach w ramach korytarza czystego; ilość operacji 2 3 / dzień; w bloku pracować będzie 28 osób, w tym 12 kobiet i 16 mężczyzn; personel bloku korzystać będzie z zespołów szatniowych z łazienkami projektowanych w piwnicy budynku; mycie i dezynfekcja środków transportu (blaty, wózki) odbywać się będzie w ramach bloku (w zaprojektowanej do tego celu myjni); sterylizacja narzędzi i sprzętu wielokrotnego użytku odbywać się będzie w ramach bloku operacyjnego logistyka wewnątrzszpitalna w zakresie transportu materiałów poddawanych sterylizacji powinna być oparta na jednostce sterylizacyjnej zgodnej z PN-EN-285 tzn. 300 x 300 x 600 mm. postępowanie z odpadami niebezpiecznymi będzie się odbywało zgodnie z zasadami obowiązującymi w Szpitalu; Zespół konsultacyjno-zabiegowy i szkoleniowy: w ramach zespołu należy zlokalizować gabinet konsultacyjny oraz gabinet zabiegowy; w ramach gabinetu zabiegowego projektuje się wykonywanie (bez stosowania znieczuleń ogólnych): - biopsji grubo-igłowej pod kontrolą USG - wycięcia zmian skóry - zmiany opatrunków - usuwanie szwów skórnych. Projektuje się wykonywanie w/w zabiegów sprzętem jednorazowego użytku. należy zarezerwować powierzchnię na lokalizację sali szkoleniowej personel korzystać będzie z zespołów szatniowych z łazienkami, projektowanych w piwnicy budynku; projektowane zatrudnienie personelu medycznego 4 osoby. Praca 2-zmianowa. Na każdej zmianie planowane jest zatrudnienie 2 osób. 4

II. OPIS Projektowany BLOK OPERACYJNY CHIRURGII ORTOPEDYCZNEJ I PLASTYCZNEJ oraz ZESPÓŁ KONSULTACYJNO-ZABIEGOWY I SZKOLENIOWY o pow. łącznej ok. 850,00m 2 zlokalizowano na III piętrze realizowanego budynku szpitalnego w ramach rozbudowy i przebudowy oraz zmiany sposobu użytkowania budynku warsztatowo - magazynowego na potrzeby medyczne Centralnego Szpitala Klinicznego MSWiA. Dostęp zabezpieczają: 2 klatki schodowe i 2 dźwigi szpitalne. Na adaptowanej powierzchni lokalizuje się blok operacyjny z 3 salami na potrzeby oddziału rehabilitacji ortopedycznej zlokalizowanego na I p budynku, w tym: 2 sale chirurgii ortopedycznej i 1 sala chirurgii plastycznej oraz zespół konsultacyjno-zabiegowy i szkoleniowy. W ramach bloku lokalizuje się: śluzę wejściową dla pacjentów myjnię blatów dostępną z śluzy pacjentów oraz komunikacji ogólnej dwie 4-częściowe śluzy szatniowe personelu D i M (szatnia brudna, łazienka, szatnia czysta, część powrotna) 3 sale operacyjne (2 sale ortopedyczne ze wspólną myjnią lekarzy, sala chirurgii plastycznej z własną myjnią lekarzy) 2 aneksy przygotowania pacjenta (w ramach korytarza czystego) 6-stanowiskową salę wybudzeń 3 śluzy fartuchowo-umywalkowe (do ewakuacji brudnych materiałów i sprzętu) magazyny: brudnej bielizny, czystej bielizny, sprzętu, materiałów medycznych oraz czystych blatów pokój personelu + WC personelu zespół pomieszczeń podręcznej sterylizatorni (cz. brudna, cz.czysta, cz.sterylna) W ramach części ogólnej przed wejściem do bloku operacyjnego zaprojektowano przebieralnię pacjentów, pokój pielęgniarki oddziałowej oraz pokój lekarzy z wydzielonym aneksem kuchennym. W ramach zespołu konsultacyjno- zabiegowego i szkoleniowego zlokalizowano: gabinet lekarski gabinet zabiegowy WC pacjentów (M, D+NPS) WC personelu pom. socjalne personelu pomieszczenie porządkowe; w ramach pomieszczenia projektuje się czasowe magazynowanie brudnej bielizny szatnię odzieży wierzchniej dla kursantów powierzchnię rezerwową na potrzeby szkoleniowe (hol o pow. ok. 53m 2 + magazyn podręczny) 5

Proponowane rozwiązania dla bloku operacyjnego: DROGA PACJENTÓW Pacjenci przyjeżdżają dźwigiem szpitalnym z oddziału, w pomieszczeniu przebieralni otrzymują jednorazową odzież operacyjną, następnie w śluzie wejściowej przekładani są z łóżka szpitalnego na blat stołu operacyjnego. Blat z pacjentem wjeżdża na czysty korytarz bloku do aneksu przygotowania pacjenta a następnie do sali operacyjnej. Po zabiegu blat z pacjentem transportowany jest do sali wybudzeń i po wybudzeniu do śluzy wejściowej. W śluzie wejściowej następuje przełożenie pacjenta na łóżko stanowiące środek transportowy na oddział. Blat przejeżdża do myjni skąd po zdezynfekowaniu i umyciu przetransportowany zostaje do magazynu czystych blatów. DROGA PERSONELU Na blok operacyjny personel wchodzi przez śluzy szatniowe D i M. Każda śluza składa się z szatni brudnej, węzła sanitarnego, szatni czystej oraz śluzy powrotnej. Na sale operacyjne personel wchodzi poprzez myjnie lekarzy. OBIEG MATERIAŁÓW Materiał czysty na blok operacyjny dostarczany jest poprzez śluzę wejściową pacjentów. Do magazynowania narzędzi, sprzętu i czystej bielizny zaprojektowano odpowiednie magazyny oraz szafy lekarskie wewnątrz sal operacyjnych. Materiał brudny z sal operacyjnych usuwany będzie (w odpowiednich, szczelnych opakowaniach) korytarzem brudnym i poprzez śluzę fartuchowo-umywalkową do dźwigu, a następnie do magazynu odpadów i brudnej bielizny zlokalizowanych w piwnicy budynku. Użyte narzędzia wielokrotnego użytku przekazywane będą do zaprojektowanej 3- cześciowej sterylizatorni. STREFA BRUDNA Przyjmowanie artykułów brudnych Narzędzia brudne, z sal operacyjnych dostarczane są do strefy brudnej w wózkach - w tych samych kontenerach, koszach i na tych samych tacach, na których zostały tam dostarczone. Prawie wszystkie artykuły ładuje się bezpośrednio do przelotowych myjnidezynfektorów. Do mycia sprzętu anestezjologicznego w tych myjniach służą specjalne wózki wsadowe. Jedynie nieliczne narzędzia wymagają mycia ręcznego przy użyciu pistoletów do mycia lub myjni ultradźwiękowej. 6

Bariera 1 Mycie i dezynfekcja Pierwszą barierę dla mikroorganizmów chorobotwórczych stanowią wbudowane w ściany przelotowe myjnie-dezynfektory. W tym przypadku jest to jedna myjnia przelotowa WD230. Jej wymiary i pojemość wynika z objętości obrabianego materiału. Cel tej bariery jest dwojaki. Po pierwsze, ochrona narzędzi przed powtórnym zakażeniem przez personel w strefie brudnej i po drugie ochrona personelu pracującego w strefie czystej. STREFA CZYSTA Sortowanie, kontrola i pakowanie Rozładunek myjni-dezynfektora odbywa się w strefie czystej. Tu odbywa się sortowanie, kontrola i pakowanie czystych, wydezynfekowanych artykułów. Po zapakowaniu, tace narzędziowe umieszczane są w sterylizatorach przelotowych. Każdy proces sterylizacji powinien być kontrolowany przy użyciu testów chemicznych, natomiast okresowo przy użyciu testów biologicznych. Codziennie rano autoklaw powinien być sprawdzany przy użyciu testów kontrolnych typu BOWIE-DICK. BARIERA 2 Sterylizacja Drugą barierę stanowi wbudowany w ścianę, przelotowy sterylizator wysokotemperaturowy. Dzięki zastosowaniu zunifikowanego systemu obiegu koszowego zgodnego wymiarowo z zaleceniami normy EN-PN 285 komora sterylizatora jest wykorzystana maksymalnie. STREFA ARTYKUŁÓW STERYLNYCH Magazyn artykułów wysterylizowanych Po zakończeniu procesu sterylizacji autoklaw jest rozładowywany w części sterylnej podręcznej sterylizatorni. Magazynowanie projektowane jest w drucianych koszach na regałach z ażurowymi półkami. Zaprojektowane, zunifikowane wymiarowo, środki transportu dostosowane są do sprzętu załadowczego, transportowego i magazynowego. Sprzęt wymagający sterylizacji niskotemperaturowej przekazywany będzie do szpitalnej CS. Mycie i dezynfekcja środków transportu odbywa się w ramach bloku w pomieszczeniu myjni zlokalizowanym przy śluzie pacjenta. Magazynowanie czystych środków transportu przewidziano w przeznaczonym do tego celu magazynie. Środki chemiczne i czystościowe oraz sprzęt do sprzątania pomieszczeń znajdować się będą w pomieszczeniu porządkowym. 7