Mam przyjemność przedstawić Państwu po raz kolejny raport o stanie sanitarnym powiatu cieszyńskiego i sytuacji epidemiologicznej w powiecie.

Mam przyjemność przedstawić Państwu po raz kolejny raport o stanie sanitarnym powiatu cieszyńskiego i sytuacji epidemiologicznej w powiecie. W raporcie umieszczono dane statystyczne, oceny i analizy dotyczące wielu obszarów Ŝycia publicznego, w tym sytuacji epidemiologicznej w zakresie chorób zakaźnych, warunków zdrowotnych Ŝywności i Ŝywienia oraz jakości wody, zagroŝeń związanych z wprowadzaniem do obrotu chemikaliów, jak równieŝ kwestie bezpieczeństwa sanitarnego podmiotów leczniczych, szkół i innych placówek oświatowo-wychowawczych, a takŝe obiektów i miejsc uŝyteczności publicznej. Ocen i analiz dokonano na podstawie prowadzonych, w ramach bieŝącego i zapobiegawczego nadzoru sanitarnego kontroli sanitarnych, często popartych wynikami badań laboratoryjnych. W 2013 r. przeprowadziliśmy 4683 kontrole sanitarne, pobraliśmy 1636 prób do badań laboratoryjnych, wydaliśmy 914 decyzji merytorycznych w celu eliminacji stwierdzanych nieprawidłowości oraz 1025 decyzji płatniczych. NałoŜyliśmy 120 mandatów karnych na kwotę 16.090 zł i jedną karę pienięŝną na kwotę 20.000 zł za wprowadzanie do obrotu środków zastępczych tzw. dopalaczy. Opracowanie zawiera ponadto informacje o rozpatrzonych interwencjach wnoszonych zarówno przez mieszkańców, turystów, kuracjuszy, jak i przekazywanych przez organy administracji publicznej i samorządowej. W raporcie przedstawiam równieŝ działania z zakresu edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia podejmowane w koalicji z władzami samorządowymi i lokalnymi partnerami na rzecz poprawy zdrowia publicznego. Zachęcam do lektury opracowania i jednocześnie mam nadzieję, Ŝe po zapoznaniu się z nim będziecie Państwo przekonani, Ŝe bezpieczeństwo sanitarne w powiecie jest nadal zachowane i istnieją warunki umoŝliwiające zapewnienie potencjału zdrowotnego mieszkańców, turystów i kuracjuszy przebywających na terenie powiatu zgodnie z najwyŝszymi standardami.

W powiecie cieszyńskim mieszka 177 400 osób, co stanowi 3,8% ludności woj. śląskiego. Liczba mieszkańców powiatu, w stosunku do ubiegłego roku wzrosła o 620 osób tj. 0,35%. Daje się zauwaŝyć pogłębiający się niŝ demograficzny w grupach wiekowych do 29 lat, za wyjątkiem grupy 5-9 lat, co związane jest prawdopodobnie z przejściem do tej grupy zeszłorocznych czterolatków i wyraźnie dominujące grupy wiekowe>60 lat. Więcej ludności (53,8%) zamieszkuje na terenach wiejskich Jest takŝe więcej kobiet (51,6%) niŝ męŝczyzn. Analizując sytuację demograficzną na terenie powiatu, na etapie planowania, staramy się przewidywać pewne potencjalne zagroŝenia i dostosowywać do nich nasze działania na rzecz ochrony zdrowia mieszkańców. Zapobieganie powstawaniu chorób zakaźnych oraz ich zwalczanie to jedno z priorytetowych zadań Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Zadanie to realizujemy oparciu o zgłoszenia chorób zakaźnych i zakaŝeń występujących wśród mieszkańców powiatu. Zgłoszenia te są zbierane i analizowane, a następnie przekazywane w raportach do Śląskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego, który udostępnia je Głównemu Inspektorowi Sanitarnemu i Narodowemu Instytutowi Zdrowia Publicznego - Państwowemu Zakładowi Higieny. Dane te jednak słuŝą przede wszystkim do systematycznej analizy sytuacji epidemiologicznej powiatu i do planowania działań przeciwepidemicznych, nadzorowych i edukacyjnych, pozwalających na utrzymanie sytuacji epidemiologicznej chorób zakaźnych w powiecie, na stabilnym poziomie.

W 2013 zarejestrowano na terenie powiatu 5904 zachorowania na choroby zakaźne (w roku 2012-2 562). Wzrost liczby zarejestrowanych przypadków związany jest z wystąpieniem zachorowań na grypę i zachorowania grypopochodne. Z powodu chorób zakaźnych hospitalizowano 466 osób (7,8% przypadków), w tym zarejestrowano, aŝ 4 zgony z powodu choroby zakaźnej (zapalenia jelita cienkiego i grubego wywołane przez Clostridium difficile, ostrej posocznicy meningokokowej, nieokreślonego zapalenia opon mózgowych, grypy z zapaleniem płuc wywołanej zidentyfikowanym wirusem grypy). Zgony dotyczyły osób, które naleŝały do gryp zwiększonego ryzyka. Sytuację epidemiologiczną w zakresie chorób zakaźnych naleŝy uznać za w miarę stabilną, Wzrost liczby zachorowań dotyczył chorób wieku dziecięcego, szczególnie ospy wietrznej, których występowanie jest cykliczne i co kilka lat, notowane są zwyŝki zachorowań, chorób zakaźnych przewodu pokarmowego, boreliozy z Lyme. Pojawiła się dawno nie zgłaszana malaria i ostre poraŝenie wiotkie. Po raz pierwszy zarejestrowaliśmy gorączkę denga i kleszczowe zapalenie mózgu. Wzrost liczby zarejestrowanych chorób związany jest z pewnością z większymi moŝliwościami diagnostycznymi i coraz lepszą zgłaszalnością. W tabeli przedstawiono wybrane choroby zakaźne i zakaŝenia, które zgłoszono w latach 2011-2013, zaznaczając kierunek zmian w stosunku do 2012 roku. Jednostka chorobowa 2011 2012 2013 zachorowania zapadalność zachorowania zapadalność zachorowania zapadalność Salmoneloza zatrucie pokarmowe 15 8,6 11 6,2 20 11,3 inne zakaŝenia pozajelitowe 0 0 0 0 0 0 Bakteryjne zakaŝenia jelitowe wywołane przez E.coli biegunkotwórczą wywołane przez E.coli inną i BNO wywołane przez Campylobacter wywołane Yersinia enterocolitica lub pseudotuberculosis wywołane przez Clostridium dificille 1 0,6 1 0,6 2 1,1 5 2,9 6 3,4 7 3,9 8 4,6 4 2,3 18 10,1 0 0 0 0 0 0 81 45,7 inne określone i nieokreślone 12 6,9 25 14,1 8 4,5 Bakteryjne zatrucia pokarmowe 2 1,2 1 0,6 0 0

Jednostka chorobowa 2011 2012 2013 zachorowania zapadalność zachorowania zapadalność zachorowania zapadalność Wirusowe zakaŝenia jelitowe wywołane przez rotawirusy 31 17,8 52 29,4 4 2,3 wywołane przez norowirusy 59 34 50 28,3 51 28,7 inne określone i nieokreślone 99 57 65 36,8 88 49,6 Biegunka i zapalenie Ŝołądkowo-jelitowe o prawdopodobnie zakaźnym pochodzeniu 195 112,3 366 207 510 287,5 Lamblioza (giardioza) 13 7,5 60 34 58 32,7 Krztusiec 12 6,9 5 2,8 15 8,5 Płonica (szkarlatyna) 205 118 298 168,6 169 95,3 Inwazyjna choroba meningokokowa 4 2,3 3 1,7 2 1,1 RóŜa 34 19,6 77 43,6 89 50,2 Borelioza z Lyme 65 37,4 181 102,4 244 137,5 Styczność i naraŝenie na wściekliznę 25 14,4 33 18,7 33 18,6 Wirusowe zapalenia opon mózgowych i/lub mózgu 4 2,3 3 1,7 2 1,1 Ospa wietrzna 1204 693,2 911 515,3 1197 674,7 RóŜyczka 1 0,6 35 19,8 156 87,9 typu A 1 0,6 0 0 0 0 Wirusowe zapalenie wątroby typu B ostre 0 0 0 0 0 0 typu B przewlekłe 0 0 0 0 3 1,7 typu C 0 0 0 0 6 3,4 Świnka (nagminne zapalenie przyusznic) 12 6,9 13 7,4 23 13,0 Inwazyjna choroba wywołane przez Streptococcus pneumonie 3 1,7 1 0,6 1 0,6 Bakteryjne zapalenie opon mózgowych i/lub mózgu 3 1,7 6 3,4 5 2,8 Zapalenie opon mózgowych i/lub mózgu inne i nieokreślone 2 1,2 3 1,7 11 3,9 Wirusowe zapalenie opon mózgowych i/lub mózgu 2 1,2 3 1,7 2 0,6 Grypa 1591 916,1 330 186,7 3069 1730 Gruźlica 36 20,7 22 12,44 23 13,0 Malaria 0 0 0 0 1 0,6 Denga 0 0 0 0 1 0,6 Choroby weneryczne 2 1,1 Ostre poraŝenia wiotkie 0 0 0 0 2 1,1 Nowo wykryte zakaŝenie HIV 5 2,9 1 0,6 3 1,7

Najczęściej zgłaszanymi chorobami zakaźnymi były: grypa i zachorowania grypopodobne, choroby wieku dziecięcego (ospa wietrzna, płonica), choroby zakaźne przewodu pokarmowego, oraz borelioza z Lyme. Grypa i zachorowania grypopodobne stanowią największą cześć (52%) zarejestrowanych chorób, było to 3 069 przypadków tym 11 potwierdzonych laboratoryjnie, zapadalność 1 730/100tys.(w 2012: zachorowania 330; zapadalność 187/100tys.). Hospitalizacji wymagało 15 chorych (1 chory objawy ze strony układu krąŝenia, 14 objawy ze strony układu oddechowego), 1 osoba zmarła.

Najczęściej chorowały dzieci, naleŝy jednak pamiętać, Ŝe nie wszystkie osoby zgłaszają się do lekarza, szczególnie te, które nie muszą korzystać ze zwolnienia lekarskiego. Szczyt zachorowań wystąpił na początku roku w miesiącach styczeń, luty. Niestety w dalszym ciągu niewiele osób decyduje się na szczepienia przeciwko grypie, w 2013 roku zaszczepiło się 3599 (2012 3350 osób, 2011 3779), co stanowi wciąŝ tylko 2% mieszkańców powiatu, dlatego szczepienia nie wpływają na ilość zachorowań. Choroby wieku dziecięcego takŝe stanowią znaczną część rejestrowanych chorób zakaźnych. Od 2006 najczęściej zgłaszana jest ospa wietrzna (77%) oraz płonica (11%). Ponadto w tym roku odnotowano wzrost zachorowań na róŝyczkę (10%), związany jednak z wystąpieniem ogniska wśród osób nieszczepionych. Zachorowania na krztusiec (1%), świnkę (1%) mimo wzrostu zarejestrowanych przypadków stanowią znikomą cześć rejestrowanych zachorowań.

Po obserwowanym w 2012 (zapadalność 515,3/100tys.) spadku zachorowań na ospę wietrzną, w 2013 roku odnotowano jej wzrost do 675/100tys.,osiągając wartość zbliŝoną do tej z 2011 (693/100tys.). NajwyŜsze współczynniki zapadalności, znacznie powyŝej średniej zapadalności dla powiatu zanotowano w gminach Skoczów (1130/100tys.), Wisła (973/100tys.) i Chybie (922/100tys.). Mimo moŝliwości zaszczepienia się przeciwko ospie wietrznej, niewielu rodziców korzysta z tej moŝliwości, w 2013 roku były to tylko 142 osoby (0,08%). Niestety nie ma szczepionki przeciwko płonicy, dlatego nie mamy wpływu na liczbę zachorowań, które podlegają okresowym wzrostom i spadkom. Po obserwowanym w latach 2010 2012 stopniowym wzroście zapadalności od 89/100tys. do 168/100tys.,w 2013 nastąpił jej spadek do wartości 95/100tys. NajwyŜsze współczynniki zapadalności, powyŝej średniej zapadalności dla powiatu, zarejestrowano w gminach: Zebrzydowice (168/100tys.), HaŜlach (161/100tys.), Dębowiec (123/100tys). Zapadalność na róŝyczkę od 2002 roku utrzymywała się na podobnym poziomie, wyŝsza od spodziewanej liczba zachorowań na róŝyczkę (zapadalność 88/100tys.) w roku 2013 jest wynikiem wystąpienia ogniska róŝyczki wśród uczniów jednej ze szkół ponadgimnazjalnych. Zachorowało 156 osób. Chorowały głównie osoby płci męskiej (140-89% zarejestrowanych przypadków).

Szczepienie przeciwko róŝyczce do roku 2004 było prowadzone tylko u dziewcząt i to 13-letnich, głównie jako profilaktyka róŝyczki wrodzonej. Od 2004 r. całkowicie zmieniono zasady szczepień przeciwko róŝyczce.tylko 20 osób spośród chorych ( 16 męŝczyzn i 4 kobiety) rozpoczęło szczepienia przeciw róŝyczce, nikt jednak nie otrzymał pełnego szczepienia. Większość, 19 osób, otrzymała tylko jedną dawkę szczepionki.

Ospa wietrzna, płonica i róŝyczka naleŝą do chorób o duŝej zakaźności, przenoszą się drogą powietrzną, dotyczą więc głównie dzieci w miejscach zbiorowego przebywania (Ŝłobki, przedszkola, szkoły). W przypadku ospy wietrznej (zbyt mało zaszczepionych osób) i płonicy (brak szczepionki), w grupie dzieci w wieku przedszkolnym zarejestrowano najwyŝsze współczynniki zapadalności. Na krztusiec zachorowało tylko 2 dzieci w wieku 3 lat, pozostali chorzy byli powyŝej 14 roku Ŝycia. Przyczyną zachorowań w starszych grupach wiekowych moŝe być zanikanie odporności poszczepiennej. W dalszym ciągu niewystarczająca jest liczba badań laboratoryjnych, potwierdzających lub wykluczających zakaŝenie Bordetella pertussis, dlatego sytuacja epidemiologiczna w zakresie zachorowań na krztusiec wciąŝ moŝe być mało wiarygodna.

W 2013 zgłoszono 1 przypadek podejrzenia zachorowanie na odrę, przeprowadzone badania nie potwierdziły podejrzenia, dziecko było szczepione przeciwko odrze. Na brak przypadków zachorowań na odrę, bez wątpienia ma wpływ utrzymujący się w powiecie cieszyńskim, od lat, na bardzo wysokim poziomie procent zaszczepienia dzieci przeciwko tej chorobie. Współczynnik zapadalności na świnkę utrzymuje się na niskim poziomie, co jest takŝe bez wątpienia wynikiem prowadzonych szczepień ochronnych. Na przykładzie zachorowań na świnkę najlepiej widać wpływ szczepień na zachorowania w populacji. W 2005 roku wprowadzono do programu szczepień ochronnych obowiązkowe szczepienie przeciwko śwince, i od tego roku rozpoczął się (utrzymujący się nadal) spadek współczynnika zapadalności. Do 2005 roku zachorowania na świnkę podlegały podobnym wahaniom, jak zachorowania na ospę wietrzną czy płonicę. Niestety tak korzystna sytuacja epidemiologiczna moŝe się zmienić ze względu na coraz silniejsze ruchy antyszczepionkowe. W 2013 roku nastąpił wyraźny wzrost ilości dzieci (148, w 2012 r. - 90), których rodzice nie zgodzili się na szczepienia, pomimo szeregu działań podejmowanych przez lekarzy pediatrów i Państwową Inspekcję Sanitarną. Po raz pierwszy od lat zarejestrowano 2 przypadki ostrych poraŝeń wiotkich. W wyniku przeprowadzonych badań ustalono, Ŝe poraŝenia nie były wynikiem zakaŝenia wirusem polio. Skuteczny nadzór nad ostrymi praŝenia wiotkimi jest jednym z działań, mającym na celu potwierdzenie lub wykluczenie występowania dzikich wirusów polio na danym terenie.

Jakość prowadzonego nadzoru epidemiologicznego oceniana jest w oparciu o zgłaszalność, według kryterium ustanowionego przez WHO. Zgłaszalność powinna wynosić co najmniej 1 przypadek ostrego poraŝenia wiotkiego na 100 tys. dzieci w wieku do 15 r.ŝ. (pow. cieszyński 29 939 dzieci). Region Europejski WHO został oficjalnie uznany za wolny od poliomyelitis w 2002 roku. Od 2011 roku obserwujemy systematyczny wzrost zachorowań na chorobę z Lyme (boreliozę). Zarejestrowano 244 przypadki, zapadalność 138/100 tys. w 2012 r. odpowiednio188 przypadków, 102/100tys. Jest to najwyŝszy współczynnik zapadalności w powiecie od początku rejestracji tej choroby zakaźnej. Głównie były to zachorowania z objawami ze strony układu kostno-stawowego, ale zarejestrowano takŝe 2 przypadki z objawami ze strony ośrodkowego układu nerwowego (neuroboreliozy). Zachorowania zdarzały się we wszystkich grupach wiekowych, najczęściej powyŝej 50 roku Ŝycia (56%). Najwięcej zachorowań (56 tj. 23%) rejestrowano w sierpniu, Niestety brak jest szczepionki przeciwko tej chorobie. MoŜliwość zapobiegania zakaŝeniu bakteriami Borrelia burgdorferi jest ograniczona do unikania kontaktu z kleszczami, przez stosowanie odpowiedniej odzieŝy podczas pobytu w miejscach ich występowania, uŝywanie repelentów oraz kontrolę całego ciała po powrocie i jak najszybsze usuwanie kleszczy. Prowadzone są pracę nad szczepionką przeciw boreliozie z Lyme.

Choroby zakaźne przewodu pokarmowego nadal stanowią istotny problem epidemiczny. Zarejestrowano wzrost rejestrowanych przypadków 847 (zapadalność 477/100tys.), wobec 640 przypadków (362/100tys.). w 2012 roku. Od roku 2011 obserwowany jest znaczący wzrost (144 przypadków) liczby zachorowań na biegunki i zapalenie Ŝołądkowo-jelitowe o prawdopodobnie zakaźnym pochodzeniu., wzrosła takŝe liczba bakteryjnych zakaŝeń jelitowych o 80 przypadków. Spadła niestety ilość przypadków, w których ustalono czynnik etiologiczny zatruć/zakaŝeń z prawie 43 %( 337 przypadków na 847) do niecałych 40 % (274 na 640). W 136 zachorowaniach była to etiologia bakteryjna (najczęściej przyczyną było zakaŝenie Clostridium difficile - 81 zachorowań), w 143 wirusowa, a w 58 przypadkach przyczyną zachorowania były pasoŝyty lamblie. W 510 przypadkach nie ustalono etiologii zachorowania, co jest zjawiskiem niekorzystnym, ograniczającym moŝliwości podejmowania działań przeciwepidemicznych.

Podmioty lecznicze nie wykonują badań diagnostycznych ograniczając się do leczenia objawowego. Na wzrost rejestrowanych chorób przewodu pokarmowego znaczny wpływ miał wzrost liczby zgłoszonych biegunek u dzieci do lat 2, zapadalność 4201/100tys., jest to najwyŝsza zanotowana wartość od początku rejestracji tej choroby (2012 3686/100tys.). Zachorowało 160 dzieci, z czego 96 wymagało hospitalizacji. W dalszym ciągu bardzo ogranicza się ilość badań laboratoryjnych, w związku z tym tylko w 55 przypadkach zachorowań ustalono czynnik etiologiczny (34%). Najczęściej przyczyną biegunek u dzieci do lat 2 były wirusy (15%) oraz Campylobacter (11%).

. NaleŜy zauwaŝyć, Ŝe do zakaŝeń i zatruć pokarmowych u dzieci w wieku do lat 2 dochodzi niemal wyłącznie w środowisku domowym. Liczba dzieci objętych opieką w formie zinstytucjonalizowanej np. w Ŝłobkach nie jest duŝa. Państwowa Inspekcja Sanitarna ma niewielki wpływ na zapobieganie zakaŝeniom i zatruciom pokarmowym w środowisku domowym, zwłaszcza przy tak duŝej (79%) ilości zachorowań bez ustalenia czynnika etiologicznego. Podmioty lecznicze ograniczając wydatki nie wykonują badań diagnostycznych ograniczając się do leczenia objawowego. Pracownicy PIS w dalszym ciągu podczas wywiadów epidemiologicznych udzielają instruktaŝu rodzicom, starając się kształtować prawidłowe zachowania prozdrowotne ukierunkowane na przestrzeganie higieny osobistej oraz higieny przygotowywania posiłków. Nie odnotowano zachorowania na wirusowe zapalenie wątroby typu A.

Podobnie jak w 2012 odnotowano 8 ognisk zbiorowych zatruć/zakaŝeń pokarmowych. Najwięcej (5) w podmiotach leczniczych, 1 ognisko związane z imprezą zakładową i 2 ogniska rodzinne. W ogniskach tych naraŝonych na zachorowanie było 1731 osób, zachorowało 103, w tym 2 dzieci, które wymagały hospitalizacji (zatrucie pałeczkami Salmonella Enteritidis). Czynnik etiologiczny udało się ustalić w 3 ogniskach (były to 1 norowirusy; 1 Clostridium difficile, 1 Salmonella Enteritidis). Choroby szerzące się drogą naruszenia ciągłości tkanek. Zarejestrowano 2 przypadki przewlekłego zapalenia wątroby typ B oraz 6 przewlekłego zapalenia wątroby typ C Na stabilnym poziomie utrzymuje się sytuacja epidemiologiczna w zakresie zachorowań na gruźlicę. W 2013 roku zarejestrowano na terenie powiatu 23 zachorowania(13/100tys), w tym 5 przypadków wznowy. W 2012 roku zarejestrowano - 22 przypadki, zapadalność (21/100tys). Głównie rejestrowano przypadki gruźlicy płuc (19) ale, zarejestrowano takŝe 2 przypadki gruźlicy kręgosłupa, 1 przypadek gruźlicy otrzewnej oraz 1 gruźlicy prosówkowej. Potwierdzono badaniami bakteriologicznymi 73% zarejestrowanych zachorowań. Tak jak w latach poprzednich chorowali głównie męŝczyźni (78%), zapadalność u męŝczyzn - 21/100 tys., u kobiet -5/100 tys. ). Podobnie jak w 2012 roku, 57% chorych stanowili emeryci, liczba chorych osób czynnych zawodowo (17%) była na podobnym poziomie jak w roku poprzednim, odnotowano wyŝszy udział bezrobotnych (26%), nie zarejestrowano zachorowań wśród dzieci i młodzieŝy (2012 1 przypadek).

Zapadalność na gruźlicę wyraźnie wzrasta z wiekiem. NajwyŜszą zapadalność odnotowano w gminach HaŜlach i Istebna.

Na stabilnym poziomie utrzymywała się sytuacja epidemiologiczna w zakresie zachorowań na inwazyjną chorobę meningokokową (IChM). W 2013 zgłoszono 2 przypadki zachorowania, zapadalność 1,1/100tys. (2012 3 przypadki, zapadalność 1,7/100tys).Podobnie jak w roku 2011 i 2012, we wszystkich przypadkach w badanym materiale (krew, płyn mózgowo-rdzeniowy), stwierdzono Neisseria meningitidis typu B. Zachorowało 2 dzieci (wiek 2 i 4 lata), w obu przypadkach wystąpiło zapalenie opon mózgowych i ostra posocznica, niestety jedno dziecko zmarło. W 2013 zarejestrowano w Unii Europejskiej, juŝ dostępną w Polsce, szczepionkę Bexsero przeciwko Neisseria meningitidis typ B. W powiecie zaszczepiły się tylko 133 osoby przeciwko zakaŝeniom serotypem C. Z rejestru Śląskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego, wynika Ŝe w roku 2013 wykryto wśród mieszkańców powiatu cieszyńskiego 3 nowe przypadki nosicielstwa HIV (2012 1). Po raz pierwszy zarejestrowano przypadek kleszczowego zapalenia mózgu, osoba nie była szczepiona, a do zakaŝenia doszło w województwie podlaskim. W powiecie zaszczepiło się przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu 68 osób. Na gorączkę denga i malarię zachorowała jedna osoba, co związane była z jej pobytem na Filipinach. Polska, podobnie jak inne kraje, od wielu lat posiada okresowo modyfikowany zgodnie z aktualną wiedzą medyczną system szczepień ochronnych. Program Szczepień Ochronnych jest jednym z najwaŝniejszych programów profilaktycznych mających wpływ na stan zdrowia publicznego, szczególnie dzieci i młodzieŝy.

Corocznie dokonujemy analizy wykonania szczepień na terenie powiatu, które prowadzone są w 54 punktach (z czego 8 nadzorowanych jest przez ŚPWIS), naleŝących zarówno do publicznych jak i niepublicznych podmiotów leczniczych. Punkty te są poddawane systematycznym kontrolom, w czasie których szczególną uwagę zwraca się uwagę na dokumentację dotyczącą szczepienia dzieci i młodzieŝy, w rocznikach podlegających obowiązkowym szczepieniom, a takŝe na przestrzeganie przepisów w zakresie postępowania z preparatami szczepionkowymi. Pozytywnym zjawiskiem było to, Ŝe od lat nie stwierdza się nieprawidłowości. W 2013 roku w powiecie cieszyńskim obowiązkowym szczepieniom podlegało 36 580 dzieci i młodzieŝy do 19 roku Ŝycia. Odsetek uodpornionych osób waha się od 95%-99% dla poszczególnych chorób, za wyjątkiem szczepienia przeciw wzw B u noworodków, gdzie odsetek wynosi 91% (decyduje miesiąc urodzenia). Uzyskanie wysokiego odsetka osób uodpornionych, sięgającego dla poszczególnych chorób 95-98 %, w wyniku powstania odporności zbiorowiskowej, zapewnia ochronę przed zakaŝeniami równieŝ osobom, z róŝnych powodów, nie szczepionym. W punkcie szczepień przeciwko wściekliźnie po pokąsaniu przez dzikie zwierzęta oraz bezpańskie psy, zakwalifikowano do szczepień 42 osoby. Niestety tak dobra sytuacja epidemiologiczna moŝe ulec zmianie w związku z narastającym problem osób uchylających się od obowiązku szczepień. KaŜdy preparat stosowany w medycynie moŝe powodować objawy niepoŝądane. Zarejestrowano 19 niepoŝądanych odczynów po szczepieniach u dzieci,podobnie jak w roku2012. Wszystkie odczyny były łagodne, nikt nie wymagał hospitalizacji. U wszystkich dzieci, po leczeniu objawowym, nastąpił pełny powrót do zdrowia. Pod koniec 2013 roku rozpoczęła się z inicjatywy Głównego Inspektora Sanitarnego akcja informacyjno-promocyjna ZASZCZEP W SOBIE CHĘĆ SZCZEPIENIA, której celem jest podniesienie poziomu wiedzy społeczeństwa na temat zapobiegania chorobom zakaźnym poprzez szczepienia ochronne, na temat szczepień obowiązkowych i zalecanych, a takŝe na temat moŝliwości wystąpienia niepoŝądanych odczynów poszczepiennych (NOP). Adresatami akcji są pracownicy ochrony zdrowia, rodzice i opiekunowie, a takŝe dzieci.

Sprawowanie zapobiegawczego nadzoru inwestycyjnego ma na celu zapewnienie, na etapie planowania zagospodarowania przestrzennego oraz planowania i realizacji inwestycji, właściwego stanu sanitarno-zdrowotnego w obiektach, w taki sposób, aby w trakcie eksploatacji obiektów nie powodowały zagroŝeń zdrowia i Ŝycia ludzi. Na podstawie ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku zaopiniowano 14 dokumentów planistycznych, w ramach strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. W ramach wydawanych opinii uzgodniono 8 projektów studium uwarunkowań oraz 6 projektów miejscowych planów. Przekształcenia jednostek planistycznych dotyczyły utrwalenia lub powiększenia terenów o funkcji związanej z mieszkalnictwem, poprzez zajęcie terenów niezagospodarowanych lub terenów zabudowy mieszkalnej i usługowej (drobne rzemiosło, tereny usług nieuciąŝliwych, infrastruktura komunikacyjna). Większość obszaru powiatu cieszyńskiego posiada plany zagospodarowania, dlatego opiniowane projekty głównie dotyczyły obszarów stanowiących wycinek gmin (pojedyncze jednostki strukturalne oraz niewielkie obszary planu). W opiniach często określano zastrzeŝenia dotyczące oddzielenia terenów cmentarzy (strefy izolacyjne) od terenów podlegających ochronie (zabudowa mieszkalna, obiekty Ŝywieniowe, magazyny Ŝywności itp.). W zestawieniu podano sposób przekształcenia terenów w poszczególnych gminach. Lp. Gmina Przeznaczenie terenu istniejące 1. HaŜlach Tereny zainwestowane, tereny zielone i rolne. 2. Brenna Tereny zielone, komunikacyjne. Przeznaczenie terenu projektowane Tereny usług, tereny mieszkalne, tereny osuwiskzabezpieczenia. Tereny mieszkaniowe, usługowe związane z mieszkalnictwem, rekreacyjno-sportowe, złoŝa kopalin. 3. Wisła Tereny mieszkalnousługowe, agroturystyki i zabudowy zagrodowej. 4. Istebna Tereny zielone, niezagospodarowane. Utrwalenie funkcji mieszkalnej i usługowej, usługi sportu i turystyki, teren cmentarza. Tereny mieszkaniowe, usługowe związane z mieszkalnictwem, rekreacyjno-sportowe. 5. Cieszyn Tereny zainwestowane Powiększenie obszarów zabudowy mieszkalne, usługowej, teren cmentarza. 6. Drogomyśl Tereny rolne. Zabudowa usługowo-produkcyjna. 7. Zebrzydowice Tereny zainwestowane. Utrwalenie obecnego zainwestowania wraz z wprowadzeniem obszaru komunikacyjnego trasa kolejowa

Lp. Gmina Przeznaczenie terenu istniejące Przeznaczenie terenu projektowane 8. Skoczów Tereny zielone Tereny infrastruktury technicznej gazociąg 9. HaŜlach Tereny zainwestowane. Powiększenie obszarów zabudowy mieszkalnej, usługowej, tereny sportu i turystyki. W porównaniu do roku 2012, liczba dokonanych uzgodnień pozostaje na podobnych poziomie. Kierunki polityki planowania przestrzennego w gminach pozostają niezmienione. Opinie sanitarne dotyczące uzgodnienia warunków do decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach wydawane były w zakresie dotyczącym: określenia konieczności przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania inwestycji na środowisko w myśl ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku, uzgodnień szczegółowych warunków, związanych z realizacją przedsięwzięć, na podstawie opracowanych raportów. W pierwszym etapie, dotyczącym określenia konieczności przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania inwestycji na środowisko, w myśl ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku, wydano 52 opinie. Większość tych inwestycji nie wymagała przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko. Dla inwestycji, które wymagały przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko wydano 11 uzgodnień, z podaniem zastrzeŝeń, warunkujących ich realizację uzgodnienia do decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. W porównaniu do roku 2012 wydano o ok. 60 % więcej opinii dotyczących potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko i uzgodnień warunków do decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Były to m. in. następujące inwestycje: Stacje demontaŝu pojazdów wycofanych z eksploatacji w Zbytkowie. Stacje paliw w Skoczowie i Strumieniu. Zakład galwanizerni w Goleszowie. Nie odnotowano informacji na temat protestów społecznych dotyczących realizacji uzgadnianych inwestycji.

Uzgodnienia do decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach wydawano ze szczególnym zwróceniem uwagi na oddziaływanie akustyczne i związaną z nim ochronę terenów zabudowy mieszkalnej, a takŝe ochronę powietrza przed zanieczyszczeniami powstającymi w procesach technologicznych. Dodatkowo planowane inwestycje warunkowano właściwą gospodarką wodno-ściekową oraz gospodarką odpadami i to zarówno na etapie budowy jak i eksploatacji. Organy PIS mają za zadanie prowadzenie działań zmierzających do zapobiegania moŝliwości powstawania zagroŝeń dla bezpieczeństwa sanitarnego i zdrowia ludzi na etapie sporządzania dokumentacji projektowych nowych i modernizowanych obiektów, w których przebywać będą ludzie. Mając to na względzie, zaopiniowano 62 rozwiązania projektowe obiektów. Blisko połowę opiniowanych dokumentacji stanowiły rozwiązania projektowe obiektów związanych z produkcją lub handlem Ŝywnością. Większość dokumentacji dotyczyła zmiany sposobu uŝytkowania obiektów lub pomieszczeń. Ilość uzgodnień dotyczących dokumentacji projektowej, pozostała na porównywalnym poziomie jak w roku 2012. W grupie obiektów ochrony zdrowia, do największych naleŝały następujące inwestycje: Placówka całodobowej opieki nad osobami starszymi w Brennej. Dom Pomocy Społecznej w Ustroniu. Zakład opiekuńczo-leczniczy w Cieszynie. Na podstawie dokumentacji projektowej, uzgodnień branŝowych oraz dokumentacji określającej stanowisko administracji architektoniczno-budowlanej, wydano 110 opinii, w związku z dopuszczeniem obiektów do uŝytkowania. Obiekty gastronomiczne i słuŝby zdrowia były lepiej przygotowane do kontroli odbiorowych w porównaniu do zakładów fryzjersko-kosmetycznych, czy obiektów oświatowych (stan techniczny, wyposaŝenie). W przypadku 4 obiektów stwierdzono niezgodności skutkujące opinią negatywną, dotyczącą zastrzeŝeń, co do stanu techniczno-sanitarnego.

Do ciekawszych dopuszczanych do uŝytkowania obiektów zaliczyć moŝna: Zakład produkcji ciastek w Skoczowie. Zakład produkcyjny mięsa i wędlin magazyny, chłodnie w Chybiu. Centrum wystawowo-handlowe MERKURY w Cieszynie. Zakład opiekuńczo-leczniczy w Cieszynie. l.p. Ilość wydanych uzgodnień dotyczących inwestycji oraz przeprowadzonych kontroli w roku 2013r. Rodzaj obiektu Liczba uzgodnień dot. uwarunkowań środowiskowych Liczba uzgodnionych projektów Liczba odbiorów ogółem 1 obiekty sportu i rekreacji, jak: stadiony, amfiteatry, skocznie i wyciągi narciarskie, kolejki 1-1 linowe, odkryte baseny, zjeŝdŝalnie 2 budynki sportu i rekreacji, jak: hale sportowe i widowiskowe, baseny - - 1 kryte 6 przedszkola publiczne i niepubliczne - - 1 - nowe 7 przedszkola publiczne i niepubliczne - modernizowane lub - - 7 przebudowywane 8 punkty przedszkolne - 1 2 12 obiekty zamkniętej słuŝby zdrowia i inne zakłady, w których świadczone są całodobowe świadczenia - 1 - medycznemodernizowane lub przebudowywane 13 przychodnie - 4 9 15 zakłady rehabilitacji - 1-17 apteki i punkty apteczne - - 3 20 budynki zakwaterowania turystycznego i rekreacyjnego, jak: hotele, motele, pensjonaty, domy - 3 5 wypoczynkowe, schroniska turystyczne 22 zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, odnowy biologicznej i studia - 5 13 tatuaŝu 24 restauracje - 14 24 25 bary szybkiej obsługi - 3 4 26 centra handlowe, - - 1

l.p. Rodzaj obiektu Liczba uzgodnień dot. uwarunkowań środowiskowych Liczba uzgodnionych projektów Liczba odbiorów ogółem 27 obiekty handlowo - usługowe nie związane - - 1 z Ŝywnością 28 pralnie - 2 1 29 zakłady protetyczne 1 30 sklepy medyczne (w tym zielarsko-medyczne) - 1 1 32 warsztaty rzemieślnicze, stacje obsługi pojazdów, 1 2 - myjnie samochodowe 33 obiekty przemysłowe, jak: budynki produkcyjne, montownie, wytwórnie, 2 2 8 hale magazynowe 35 rzeźnie, zakłady przetwórstwa - - 6 spoŝywczego 41 gabinety lekarskie - 2 4 43 sklepy spoŝywcze - 4 10 45 domy opieki 6 1 46 kopalnia surowców skalnych 1 - - 47 sieci wodociągowe, stacje uzdatniania wody - - 2 Monitoring jakości wody przeznaczonej do spoŝycia przez ludzi jest jednym z waŝniejszych działań PIS mających na celu ochronę zdrowia przebywających na terenie powiatu. Większość mieszkańców (80,7%), podobnie jak w roku 2012, korzysta z wody do spoŝycia dostarczanej przez 29 wodociągów publicznych, w 49,9 % (14) opartych na wodach powierzchniowych, w 42,4 % (7) na wodach podziemnych, a w 7,7 % (8) na wodach mieszanych. Pozostali korzystają z własnych, indywidualnych ujęć wody. W niektórych gminach zdecydowana większość mieszkańców korzysta z wody pochodzącej z wodociągów publicznych (np. Cieszyn 97%, Skoczów (obszar miejski) 96%, Chybie 91%). Do gmin, w których jest najmniej osób przyłączonych do sieci wodociągowej nadal naleŝą: Brenna (38%), Istebna (51%), Goleszów (66%) oraz Wisła (69%). Część mieszkańców powiatu zamieszkujących tereny przygraniczne, zaopatrywanych jest w wodę importowaną z Republiki Czeskiej.

Do wodociągów dostarczających wodę z Republiki Czeskiej naleŝą: Nova Ves (Cieszyn okolice byłego przejścia granicznego przy Moście Wolności), JZWiK Moravka - dawniej Moravka (Marklowice), Severomoravske Vodovody (Leszna), Severomoravske Vodovody/Dziegielów (Dzięgielów), SmVaK Moravka.- dawniej Smak/Kaczyce (Kaczyce). Wody powierzchniowe, w przeciwieństwie do podziemnych, cechuje duŝa zmienność składu chemicznego i mikrobiologicznego, stąd konieczność badania tych wód ujmowanych dla celów wodociągowych. PPIS w 2013r. nadzorował jakość wody surowej z 14 tego rodzaju ujęć (przy czym z dwóch ujęć w 2013r. woda nie była ujmowana do celów wodociągowych, tj. Rzeka Wisła w Strumieniu oraz Rzeka Piotrówka w Zebrzydowicach). Kontrola jakości wody z wyłączonych ujęć wody była utrzymana, z uwagi na ich moŝliwość uruchomienia na wypadek awarii. W 2013 r. przeprowadzono badania 31 próbek wody powierzchniowej, określając jednocześnie ich klasę (kategorię) czystości: kategoria A1 dla wód z potoków: Salamandra w Dzięgielowie oraz Jatny, Chrobaczy i Hołcyna w Brennej kategoria A2 dla wód ze zbiornika Wisła Czarne; z potoków: Gościejów w Wiśle oraz Górnik w Ustroniu, Prądowiec, Nad Brzyszkiem, Olecko i Spod Kubalonki w Istebnej, KręŜelka w Jaworzynce oraz z rzeki Wisły w Strumieniu; kategoria A3: dla wód z rzeki Piotrówka w Zebrzydowicach oraz z potoku Olecko w Istebnej. Kategorie czystości ujęć powierzchniowych za 2013r. A2 57% A3 14% A1 29%

W stosunku do roku 2012 polepszyła się jakość wody pochodzącej z Rzeki Wisły w Strumieniu oraz z Potoku Nad Brzyszkiem w Istebnej (z kategorii A3 na A2); z potoków Hołcyna i Chrobaczy w Brennej (z kategorii A2 na A1), pogorszeniu uległa woda pochodząca z Potoku Górnik w Ustroniu (z kategorii A1 na A2). PoniŜej na wykresie przedstawiono ilości urządzeń wodociągowych wchodzących w skład systemu zbiorowego zaopatrzenia w wodę przeznaczoną do spoŝycia, w zaleŝności od ich produkcji (łącznie z pięcioma ujęciami czeskimi, dla których produkcja została określona jako zakup wody na obszar Polski w m 3 /d oraz z pięcioma tzw. "indywidualnymi ujęciami wody"): 16 14 16 15 12 10 8 6 4 2 1 2 0 <lub= 100 m3/d 101-1000 m3/d 1001-10000 m3/d 10001-100000 m3/d Najwięcej w powiecie jest tak zwanych małych wodociągów o produkcji wody do 100 m 3 /d (16) oraz takich, których produkcja mieści się w granicach 101-1000m³/d (15), zaopatrujących w wodę do spoŝycia 35 944 mieszkańców, głównie na terenach wiejskich. Z danych uzyskanych od przedsiębiorców wodociągowych wynika, iŝ w 2013 r. 7 wodociągów publicznych zmniejszyło, natomiast 12 zwiększyło swoją produkcję wody, w przypadku pozostałych 15 wodociągów (w tym nadzorowanych indywidualnych ujęć, wykorzystywanych do celów publicznych) produkcja wody nie uległa zmianie.

Woda jest niezbędna do Ŝycia i o właściwej jakości powinna być dostarczana do konsumentów. W celu stwierdzenia jej bezpieczeństwa dla zdrowia ludzkiego badania wody wykonywane były w Zintegrowanym Laboratorium PIS województwa śląskiego metodami i w zakresie określonym w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie wymagań dotyczących jakości wody przeznaczonej do spoŝycia przez ludzi (Dz. U. Nr 61, poz. 417 z późn. zm.). Wodę badano głównie bezpośrednio u odbiorców (z sieci wodociągowej), ale takŝe po oczyszczaniu i dezynfekcji w stacjach uzdatniania (tzw. woda podawana do sieci). Jakość wody oceniano w oparciu o powyŝsze Rozporządzenie Ministra Zdrowia. Do oceny wykorzystywano wyniki badań próbek pobieranych i badanych przez Państwową Inspekcję Sanitarną, jak równieŝ pozyskane od przedsiębiorców wodociągowych, przeprowadzonych w ramach kontroli wewnętrznej. W ramach monitoringu jakości wody oraz nadzoru nad jakością wody (pochodzącej zarówno z wodociągów publicznych jaki i indywidualnych ujęć wody), ogółem pobrano do badań 283 próbki wody, z czego w ramach monitoringu kontrolnego 225 próbek, a w ramach monitoringu przeglądowego 48 (bez ujęć indywidualnych w związku z tym, Ŝe rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spoŝycia przez ludzi dopuszcza dla produkcji wody < 100 m 3 /d minimalną częstotliwość poboru próbek wody w ramach monitoringu przeglądowego 1 raz na 2 lata, a w ubiegłym roku przeprowadzono takie badanie wody dla indywidualnych ujęć wody); pozostałych 10 próbek - to badania rekontrolne oraz inne badania w ramach nadzoru. W stacjach uzdatniania wody pobrano 42 próbki, natomiast z sieci wodociągowej, w miejscach czerpania wody przez odbiorców - 241 próbek. W związku ze stwierdzonym pod koniec roku 2012 podwyŝszonym stęŝeniem chloroformu w wodzie pochodzącej z wodociągu Istebna Kubalonka, w roku 2013, w ramach bieŝącego nadzoru, pobrano do badań 2 próbki wody (obie niekwestionowano). Im większa jest objętość rozprowadzanej (lub produkowanej) wody, tym wymagana jest większa częstotliwość badań, dlatego w ramach monitoringu najwięcej prób pobrano z wodociągów: Pogórze (67, w tym 2 rekontrole), Wisła Czarne (52, w tym 1 rekontrola) oraz Strumień (30).

Zgodnie z ww. rozporządzeniem woda jest w pełni bezpieczna dla zdrowia ludzkiego, jeŝeli spełnia określone w nim wymagania - jest wolna od mikroorganizmów chorobotwórczych w liczbie stanowiącej potencjalne zagroŝenie dla zdrowia ludzkiego, substancji chemicznych zagraŝających zdrowiu oraz nie ma agresywnych właściwości korozyjnych i spełnia podstawowe wymagania mikrobiologiczne i chemiczne. Rozporządzenie wyszczególnia równieŝ dodatkowe wymagania mikrobiologiczne, organoleptyczne, fizykochemiczne, jakim powinna odpowiadać woda, pozwalające stwierdzić poprawność i skuteczność procesów uzdatniania wody. Zakres prowadzonych badań obejmował zatem, zarówno parametry mikrobiologiczne, fizykochemiczne, jak i organoleptyczne. W próbkach wody pobranych na terenie powiatu wykonano około 6 000 oznaczeń dla 73 parametrów. W 2013 roku woda była okresowo niezdatna do spoŝycia ze względu na niespełnienie podstawowych wymagań mikrobiologicznych, (jakim powinna odpowiadać woda przeznaczona do spoŝycia przez ludzi) - dla dwóch wodociągów publicznych Pogórze (dwukrotnie) oraz Severomoravske Vodovody/Dzięgielów (1 raz), a takŝe jednego ujęcia indywidualnego dla WyŜszej Szkoły InŜynierii Dentystycznej i Nauk Humanistycznych w Ustroniu (1 raz). W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono: w próbce wody pobranej w styczniu w Szkole w Puńcowie zaopatrywanej w wodę z wodociągu Pogórze stwierdzono obecność Escherichia coli (5 jtk) oraz bakterii grupy coli (5jtk). Przedsiębiorca wodociągowy podjął działania naprawcze wykonał płukanie sieci w rejonie punktu poboru wody, w wyniku którego uzyskano, prawidłową jakość wody (po jednym dniu od zgłoszenia przekroczenia), co potwierdzono niekwestionowanymi wynikami badania wody po 3 dniach od pierwotnego poboru próbki, pobranej w przedmiotowym punkcie, wykonanymi w ramach kontroli wewnętrznej przedsiębiorcy wodociągowego oraz w ramach kolejnego monitoringu kontrolnego PPIS w Cieszynie. w próbce wody pobranej w czerwcu w ramach monitoringu przeglądowego w Górkach Wielkich, ze Studzienki Zakupowej z Gminą Brenna stwierdzono obecność Enterokoków (1 jtk). Przedsiębiorca wodociągowy natychmiast po otrzymaniu informacji o pogorszeniu jakości wody podjął działania naprawcze, po których przeprowadził badanie wody w ramach kontroli wewnętrznej.

Przedsiębiorca wodociągowy nie był w stanie określić przyczyny wystąpienia skaŝenia bakteriologicznego wody pobranej w studzience - przeprowadzona kontrola chloratora w Pogórzu wykazała prawidłowe jego działanie, nie stwierdzono przerw w dozowaniu podchlorynu sodu. w próbce wody pobranej, we wrześniu, w ramach monitoringu kontrolnego w Placówce Szkoły w Dzięgielowie zaopatrywanej w wodę z wodociągu Severomoravske Vodovody / Dzięgielów stwierdzono obecność Escherichia coli (5 jtk) oraz bakterii grupy coli (15jtk). Przedsiębiorca dysponował niekwestionowanym wynikiem badania wody pobranej w ramach dodatkowej własnej kontroli jakości wody (oprócz kontroli wewnętrznej) - z tego punktu, przeprowadzonej następnego dnia po poborze wody w ramach urzędowej kontroli. Kontrola chloratora wykazała prawidłowe jego działanie, nie stwierdzono przerw w dozowaniu podchlorynu sodu. NiezaleŜnie od tego przedsiębiorca wodociągowy wykonał płukanie sieci w rejonie punktu oraz pobrał próbkę wody do badania powtórnego w ramach kontroli wewnętrznej otrzymując ostatecznie po 4 dniach od poboru próbki przez przedstawiciela PPIS kolejny niekwestionowany wynik tego badania. w przypadku ujęcia indywidualnego dla WyŜszej Szkoły InŜynierii Dentystycznej i Nauk Humanistycznych w Ustroniu w próbce wody pobranej we wrześniu w ramach monitoringu kontrolnego w Placówce Szkoły stwierdzono obecność Escherichia coli (24 jtk) oraz bakterii grupy coli (24jtk). Pracownicy oraz inni uŝytkownicy obiektu zostali poinformowani, iŝ woda w sieci nie nadaje się do spoŝycia przez ludzi, została zakupiona woda butelkowana, studnia została zdezynfekowana. przeprowadzono powtórne badanie wody w ramach kontroli wewnętrznej. Zarówno kontrola urzędowa jak i kontrola wewnętrzna potwierdziły skuteczność przeprowadzonych przez właściciela ujęcia działań naprawczych.

Ze względu na przekroczenia dodatkowych parametrów mikrobiologicznych jakim powinna odpowiadać woda przeznaczona do spoŝycia przez ludzi, woda okresowo nie spełniała wymagań dla ośmiu wodociągów publicznych: Pogórze obecność bakterii grupy coli stwierdzono w następujących przypadkach: w sierpniu, w ramach monitoringu kontrolnego, w wodzie pobranej z sieci wodociągowej w Cieszynie stwierdzono 19 jtk tych bakterii, po 3 dniach rekontrolne badanie potwierdziło skuteczność podjętych przez przedsiębiorcę wodociągowego działań naprawczych w październiku, w ramach monitoringu kontrolnego, w wodzie pobranej z sieci wodociągowej dwukrotnie stwierdzono obecność tych bakterii w dwóch róŝnych punktach monitoringowych (Pompownia Wody w Cisownicy - 16jtk oraz Hotel Mercure w Cieszynie - 4jtk); w grudniu, w ramach monitoringu kontrolnego, w wodzie pobranej z sieci wodociągowej (Hotel Mercure) stwierdzono 16 jtk tych bakterii; Brenna Chrobaczy - we wrześniu, w ramach monitoringu kontrolnego, w wodzie pobranej w Stacji Uzdatniania Wody stwierdzono obecność bakterii grupy coli (5jtk); Ustroń Poniwiec w sierpniu, w ramach monitoringu przeglądowego, w wodzie pobranej z sieci wodociągowej stwierdzono podwyŝszoną ogólną liczbę kolonii na agarze odŝywczym w temp. 22 st. po 72h (>300 jtk/1ml); Wisła Czarne w maju, w ramach monitoringu przeglądowego, w wodzie pobranej z sieci wodociągowej stwierdzono obecność bakterii grupy coli (1jtk); Istebna Zaolzie - we wrześniu, w ramach monitoringu przeglądowego, w wodzie pobranej z sieci wodociągowej stwierdzono obecność bakterii grupy coli (1jtk); Jaworzynka - w lipcu, w ramach monitoringu kontrolnego, w wodzie pobranej w Stacji Uzdatniania Wody stwierdzono obecność mikroorganizmów Clostridium perfringens (3 jtk); Koniaków Bukowina - we wrześniu, w ramach monitoringu przeglądowego, w wodzie pobranej z sieci wodociągowej stwierdzono obecność bakterii grupy coli (1jtk); Istebna Wilcze - we wrześniu, w ramach monitoringu przeglądowego, w wodzie pobranej z sieci wodociągowej stwierdzono obecność bakterii grupy coli (4jtk), obecność mikroorganizmów Clostridium perfringens (3 jtk) oraz podwyŝszoną ogólną liczbę kolonii na agarze odŝywczym w temp. 22 st. po 72h (>300 jtk/1ml);

KaŜdorazowo informację o skaŝeniu wody natychmiast przekazywano do właściwego przedsiębiorcy wodociągowego, który podejmował działania zmierzające do eliminacji skaŝenia, a takŝe wykrycia jego przyczyn, a potwierdzeniem skuteczności podjętych przez niego działań było otrzymanie niekwestionowanych wyników badań wody. NaleŜy zwrócić uwagę, iŝ przedsiębiorcy wodociągowi powtórny pobór wody przeprowadzali najczęściej jeszcze tego samego dnia, w którym zostali poinformowani przez przedstawicieli PPIS o pogorszeniu jakości wody. Zatem od momentu przekazania informacji o złej jakości wody do czasu otrzymania niekwestionowanego wyniku powtórnego badania, przeprowadzonego zwykle przez przedsiębiorcę wodociągowego w ramach kontroli wewnętrznej upływało kilka dni (zwykle były to 2, 3 dni; najpóźniej tydzień). Przedsiębiorcy wodociągowi informowali o pogorszeniu się jakości wody stosownych odbiorców wody. W związku ze stwierdzanymi przypadkami mikrobiologicznego skaŝenia sieci wodociągowej pochodzącej z wodociągu Pogórze, przedsiębiorca wodociągowy zdecydował się na zastosowanie stacji dozowania podchlorynu sodu na zbiorniku wody w Cieszynie przy ul. Kasztanowej. W 2013r. nie zgłoszono do PPIS Ŝadnych zachorowań, które moŝna by było powiązać ze złą jakością wody. Badania parametrów chemicznych oraz fizyko-chemicznych w 2013 r. nie wykazały takich przekroczeń, które mogłyby bezpośrednio zagraŝać zdrowiu odbiorców. W dwóch, pobranych w ramach monitoringu przeglądowego (z sieci wodociągowej dwóch wodociągów na obszarze Gminy Zebrzydowice) próbach wody kwestionowano podwyŝszone stęŝenie rtęci (1,37 µg/l) - parametr ten naleŝy do grupy podstawowych wymagań chemicznych, jakim powinna odpowiadać woda przeznaczona do spoŝycia przez ludzi. W związku z powyŝszym przedsiębiorca wodociągowy w rejonie obiektu, z którego kwestionowano jakość wody, przeprowadził płukanie sieci oraz zlecił, w ramach kontroli wewnętrznej, do laboratorium o zatwierdzonym przez PIS systemie jakości prowadzonych badań, pobór próbki wody, uzyskując niekwestionowane wyniki badań. Dotąd parametr ten nigdy nie był kwestionowany - a wyniki badań w zakresie tego parametru były znacznie niŝsze niŝ dopuszczalna wartość (1µg/l). Sporadycznie stwierdzano przekroczenia: Ŝelaza (11 razy w próbkach wody pobranych z 8 wodociągów), mętności (13 razy w próbkach wody pobranych z 9 wodociągów publicznych i jednego indywidualnego ujęcia wody), odczynu wody (3 razy w próbkach pobranych z 2 wodociągów publicznych i jednego indywidualnego ujęcia wody), nie akceptowalną barwę wody(6 razy z 4 wodociągów publicznych ).

Kwestionowano równieŝ stęŝenie glinu w wodzie pobranej z jednego wodociągu publicznego i podwyŝszone stęŝenie chloru wolnego w wodzie pobranej z jednego wodociągu publicznego i sieci wodociągowej jednego z nadzorowanych indywidualnych ujęć wody. Kontrola stęŝenia magnezu w wodach przeznaczonych do spoŝycia przez ludzi na terenie całego powiatu potwierdziła, stwierdzane juŝ w latach ubiegłych, niskie jego wartości. W związku z powyŝszym, nadal celowym jest stosowanie przez mieszkańców powiatu Ŝywności bogatej lub wzbogaconej w przyswajalny magnez. Przedsiębiorcy wodociągowi przeprowadzili w ramach kontroli wewnętrznej (w laboratoriach o zatwierdzonym przez PIS systemie jakości prowadzonych badań 297 badań wody (233 w zakresie monitoringu kontrolnego, 45 w ramach monitoringu przeglądowego oraz 19 w ramach rekontroli - w tym monitoringu kontrolnego 9, a przeglądowego - 10). W Stacjach Uzdatniania Wody przeprowadzano 48 badań, natomiast z sieci wodociągowych pobrano ogółem 249 - próbek wody. Punkty monitoringowe są wspólne dla Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz dla Przedsiębiorców Wodociągowych. Najwięcej badań, analogicznie jak Państwowa Inspekcja Sanitarna, przedsiębiorcy wodociągowi przeprowadzili dla wodociągów: Pogórze (73 zbadane próbki), Wisła Czarne (52 zbadane próbki) oraz Strumień (44 zbadane próbki). Pod względem bakteriologicznym kwestionowano dwie próbki wody ze względu na stwierdzoną w nich obecność bakterii grupy coli (w obu przypadkach stwierdzono 1 jtk tych bakterii, próbki dotyczyły wody pobranej z sieci wodociągowej wodociągu publicznego Pogórze z dwóch róŝnych punktów monitoringowych). Pod względem fizykochemicznym oraz organoleptycznym kwestionowano łącznie 52 próbki wody, pobrane z 26 wodociągów. Kwestionowane parametry fizykochemiczne i organoleptyczne to: mętność (1 raz), odczyn ph (3 razy), amonowy jon (1 raz), chloroform (1 raz) oraz barwa 1 raz). Ponadto znaczna ilość próbek kwestionowana była z uwagi na niskie wartości stęŝenia magnezu (42 razy) oraz twardości ogólnej (20 razy). Za kaŝdym razem przedsiębiorca wodociągowy przeprowadzał płukanie sieci w rejonie punktu monitoringowego oraz wykonał powtórne badanie wody w ramach kontroli wewnętrznej uzyskując potwierdzenie skuteczności przeprowadzonych działań.

Oceniając wyniki badań wody w ciągu całego 2013 roku stwierdzono, Ŝe wszystkie objęte monitoringiem wodociągi produkowały wodę przydatną do spoŝycia przez ludzi, były to: a) wodociągi publiczne b) indywidualne ujęcia wody Brenna Chrobaczy WyŜsza Szkoła InŜynierii Dentystycznej i Nauk Humanistycznych w Ustroniu Brenna Hołcyna Szkoła Podstawowa nr 2 w Wiśle Brenna Jatny Szkoła Podstawowa nr 2 w Koniakowie - Rastoce Dzięgielów Szkoła Podstawowa nr 1 im. J. Korczaka w Brennej Goleszów Szworc Szkoła Podstawowa nr 3 w Wiśle Istebna Kubalonka Istebna Wilcze Istebna Zaolzie Jaworzynka JZWiK Moravka Kończyce Małe Karolinka Koniaków Bukowina Kończyce Małe Myśliwska/Staropolska Nova Ves Pogórze Rudnik Severomoravske vodovody Skoczów Zawiśle SmVaK Moravka Strumień Ustroń Jaszowiec Ustroń Poniwiec Wisła Czarne Wisła Gościejów Zebrzydowice Wisła Czarne/Strumień Kończyce Małe Myśliwska/Staropolska/Karolinka Severomoravske vodovody/dzięgielów Pogórze/Rudnik

Pomimo, iŝ w kwestionowanych 175 próbkach wody ogółem 198 razy parametry nie odpowiadały wymaganiom Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spoŝycia przez ludzi PPIS nie wydał Ŝadnej decyzji o warunkowej przydatności wody do spoŝycia, o braku przydatności wody do spoŝycia. Takie postępowanie wynikało z: krótkiego czasu od stwierdzenia nieprawidłowości dotyczącej wartości parametru do momentu, kiedy wartość odpowiadała wymaganiom ww. rozporządzenia - kaŝdy z kwestionowanych parametrów natychmiast zgłaszany był stosownemu przedsiębiorcy wodociągowemu, który niezwłocznie podejmował działania naprawcze, z których ostatecznie przedstawiał niekwestionowany wynik powtórnego badania wody (przeprowadzonego w ramach kontroli wewnętrznej); ponadto przeprowadzana urzędowa kontrola równieŝ wykluczała utrzymujące skaŝenie, bądź zanieczyszczenie wody wodociągowej; w przypadku przekroczeń parametrów mikrobiologicznych przedsiębiorcy wodociągowi informowali właściwych odbiorców wody o okresowo niezdatnej do picia wodzie; niewielkich zwykle przekroczeń w stosunku do dopuszczalnej wartości określonej w ww. rozporządzeniu i często po uwzględnieniu niepewności badania parametry spełniały wymagania; zdecydowana większość kwestionowanych parametrów dotyczyła magnezu (na 198 kwestionowanych parametrów, stęŝenie magnezu kwestionowano aŝ 95 razy) i twardości (twardość wody kwestionowano 34 razy), a obowiązujące przepisy nie nakładają na przedsiębiorcę wodociągowego obowiązku uzupełniania magnezu i dostosowywania twardości ogólnej do wymaganych wartości minimalnych. Magnez i twardość naleŝą do dodatkowych parametrów chemicznych, jakim woda powinna odpowiadać, nie posiadają bezpośredniego wpływu na zdrowie konsumentów.

śywność jest dobrem szczególnym, gdyŝ zaspokaja nie tylko najbardziej elementarną spośród fizjologicznych potrzeb człowieka, ale zarazem słuŝy zaspokojeniu róŝnorodnych potrzeb indywidualnych i społecznych, materialnych i duchowych. (Prof. J. Małysz: Bezpieczeństwo Ŝywnościowe strategiczną potrzebą ludzkości) Państwowa Inspekcja Sanitarna za jeden z priorytetów uznaje bezpieczeństwo Ŝywności i oczekiwania konsumentów, by Ŝywność przez nich nabywana i spoŝywana nie zagraŝała ich zdrowiu i Ŝyciu. Bezpieczna Ŝywność musi spełniać obowiązujące standardy zdrowotne określone w przepisach zarówno UE jak i krajowych. Wymaga to kompleksowych działań opartych przede wszystkim na kontroli wewnętrznej realizowanej przez przedsiębiorców, jak i kontroli zewnętrznej sprawowanej przez organy urzędowej kontroli Ŝywności. Państwowa Inspekcja Sanitarna zajmuje się nadzorem nad jakością zdrowotną tylko części Ŝywności, głównie produkowanej lub wprowadzanej do obrotu pochodzenia niezwierzęcego, a takŝe wprowadzanej do obrotu Ŝywności pochodzenia zwierzęcego, nieobjętej urzędową kontrolą organów Inspekcji Weterynaryjne. W trakcie bieŝącego nadzoru sanitarnego pobrano 494 próby, w tym 446 próbek środków spoŝywczych zbadanych w zintegrowanym laboratorium PIS woj. śląskiego (o 25 więcej niŝ w roku 2012). Z tego 428 prób pochodzenia krajowego, 27 z Unii Europejskiej oraz 39 prób środków spoŝywczych z importu. pobierano takŝe próby do badań laboratoryjnych. Próby pobierano zgodnie z harmonogramem opracowywanym przez Głównego Inspektora Sanitarnego.

Zakres badań obejmował parametry mikrobiologiczne, chemiczne, organoleptyczne, skaŝenia promieniotwórcze, obecność zanieczyszczeń, w tym szkodników i ich pozostałości.

W wyniku przeprowadzonych badań zdyskwalifikowano 10 próbek Ŝywności tj. 2,24% ( w roku 2012 było to 4,51%), Przyczyny niezgodności wykryte w badanej Ŝywności to: zawyŝona liczba Enterobacteriacea (wskazująca na niewłaściwe warunki sanitarne podczas produkcji) w 2 próbkach lodów, obecność pałeczek Salmonella w 3 próbkach mięsa drobiowego mielonego, przekroczenie dopuszczalnego poziomu ochratoksyny A w 1 próbce mąki pszennej, przekroczenie dopuszczalnego poziomu fosforu dodanego w 1 próbce szynki gotowanej, obecność Ŝywych lub martwych szkodników w 3 próbkach warzyw i bakalii ( orzechy, fasola. groch). Kwestionowanie Ŝywności było sporadyczne, a stwierdzone nieprawidłowości w większości nie miały bezpośredniego wpływu na zdrowie, Ŝywność oferowana konsumentom jest więc bezpieczna.

Badana Ŝywność i jej jakość zdrowotna w 2013 roku Środki spoŝywcze w tym próbki wg pochodzenia producentów Lp Asortyment Ilość próbek zbadanych % próbek zdyskwalifi kowanych Ilość próbek krajowi % próbek zbadanych zdyskwa- z Unii Europejskiej Ilość próbek % próbek zdyskwa 1 Mięso, podroby i produkty mięsne 14 7,14 14 7,14 2 Drób, podroby i produkty drobiarskie, 15 20 15 20 jaja i ich przetwory 3 Ryby, owoce morza i ich przetwory 18 16 2 4 Mleko i przetwory mleczne 47 46 1 5 Lody 20 10 20 10 6 Ziarno zbóŝ i przetwory zboŝowo- 39 2,56 36 2,77 1 2 mączne 7 Wyroby cukiernicze i ciastkarskie 53 52 1 8 Orzechy w tym arachidy 5 20 3 33,33 2 9 Warzywa, w tym strączkowe 14 14,28 14 14,28 10 Owoce i przetwory 53 36 4 13 11 Wody mineralne i 18 18 napoje bezalkoholowe 12 Tłuszcze roślinne 7 6 1 13 Grzyby 0 14 Koncentraty spoŝywcze 12 12 15 Majonezy, musztardy, sosy 2 2 16 Zioła i przyprawy 20 11 3 6 17 Kawa, herbata, kakao, herbatki owocowe i 9 8 1 ziołowe 18 Wyroby garmaŝeryjne i kulinarne 25 25 Środki spoŝywcze 19 specjalnego przeznaczenia 49 44 5 Ŝywieniowego 20 Suplementy diety 11 3 5 3 21 Ziarna oleiste 8 4 4 22 sól 3 3 23 alkohole 4 4 z innych krajów (import) Ilość % próbek zbada- nych próbek zdyskwa lifikowa- nych zbadanych -lifikowanych -lifikowanych

W celu szybkiego przekazywania informacji miedzy urzędami na terenie całej Unii Europejskiej w przypadku zidentyfikowania jakiegokolwiek zagroŝenia zdrowia konsumentów działa System Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznych Produktach śywnościowych i Środkach śywienia Zwierząt (Rapid Alert System for Food and Feed) RASFF. W ramach działań tego systemu otrzymano od Śląskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego 27 powiadomień alarmowych, wymagających wycofania artykułów z rynku oraz 11 powiadomień informacyjnych. Kategoria produktu alarmowe powiadomienie informacyjne Przyczyny kwestionowania Napoje alkoholowe 1 0 obecność ciał obcych - zanieczyszczenie produktu szkłem Wyroby cukiernicze trwałe 1 1 - obecność szkodników i ich pozostałości - obecność ciał obcych Wyroby garmaŝeryjne Ziarno zbóŝ i przetwory zboŝowo - mączne Środki spoŝywcze specjalnego przeznaczenia Ŝywieniowego 0 1 zanieczyszczenia mikrobiologiczne (bakterie Listeria monocytogenes) 6 1 - przekroczenie najwyŝszego dopuszczalnego poziomu mikotoksyn - ochratoksyny A i sumy fumonizyn (B1 i B2) - brak na etykiecie informacji dotyczącej obecności składnika alergennego glutenu, - obecność alergenu glutenu, a produkt zadeklarowano jako bezglutenowy - przekroczenie najwyŝszego dopuszczalnego poziomu deoksyniwalenolu (DON), - przekroczenie maksymalnego poziomu dodatków do Ŝywności barwników, - przekroczenie najwyŝszego dopuszczalnego poziomu pozostałości pestycydów dichlorfosu, 2 0 obecność ciał obcych fragmentów szkła

Ryby i przetwory rybne Drób, podroby i produkty drobiarskie 1 2 5 1 Bakalie 1 0 Mleko i przetwory mleczne 2 0 - przekroczenie maksymalnego poziomu benzoesanu sodu w przeliczeniu na kwas benzoesowy, - obecność zieleni malachitowej i leukomalachitowej, substancji zakazanych do stosowania w przypadku ryb jadalnych - zanieczyszczenia mikrobiologiczne (bakterie Salmonella) - obecność antybiotyków (doksycykliny oraz dekokwinatu) - przekroczenie najwyŝszego dopuszczalnego poziomu aflatoksyny B1 i sumy aflatoksyn B1,B2,G1 i G2 Zanieczyszczenia mikrobiologiczne (Salmonella enteritidis) Kawa, kakao, herbata, herbatki owocowe i ziołowe Wody mineralne i napoje bezalkoholowe 1 0 przekroczenie najwyŝszego dopuszczalnego poziomu pozostałości pestycydów ditiokarbaminianów, 0 2 niewłaściwe cechy organoleptyczne i obecność pleśni Suplementy diety 0 2 wykrycie napromieniania Zioła, przyprawy 1 0 Materiały i wyroby przeznaczone do kontaktu z Ŝywnością 6 0 Owoce 0 1 przekroczenie najwyŝszego dopuszczalnego poziomu 3-MCPD przekroczenie dopuszczalnych limitów migracji globalnej i specyficznej kadmu, ołowiu i sumy pierwszorzędowych amin aromatycznych - przekroczenie najwyŝszego dopuszczalnego poziomu pozostałości pestycydu metydationu Liczną grupę kwestionowanych produktów stanowiły przetwory zboŝowo mączne (mąka, chrupki, popcorn).w przypadku jednego produktu zakwestionowano brak na etykiecie informacji dotyczącej obecności składnika alergennego glutenu, natomiast w przypadku drugiego produktu, producent zadeklarował, iŝ jest to środek spoŝywczy bezglutenowy, natomiast w wyniku badań laboratoryjnych stwierdzono jednak obecność alergenu w ww. produkcie.

Kolejną grupę kwestionowanych produktów stanowiły materiały i wyroby przeznaczone do kontaktu z Ŝywnością, które zostały wycofane z rynku z powodu przekroczenia dopuszczalnych limitów migracji (kadmu, ołowiu i sumy pierwszorzędowych amin aromatycznych) w wyrobach pochodzących z Chin. NaleŜy podkreślić, iŝ w 2013 roku ilość kwestionowanych materiałów i wyrobów do kontaktu z Ŝywnością, jest duŝo niŝsza w porównaniu do lat poprzednich. W wyniku przeprowadzonych kontroli stwierdzono w nadzorowanych obiektach na terenie powiatu produkty będące przedmiotem ww. powiadomień. We wszystkich przypadkach przedsiębiorcy, po uzyskaniu informacji o przyczynach zakwestionowania danego środka spoŝywczego lub materiału i wyrobu do kontaktu z Ŝywnością, we własnym zakresie wycofywali kwestionowane towary z obrotu handlowego, co świadczy o prawidłowych ich działaniach. Wśród wszystkich przesłanych powiadomień wiele zaangaŝowania wymagały działania dotyczące wycofywania z rynku wyrobów cukierniczych trwałych, do produkcji których uŝyto surowca, w którym stwierdzono obecność ciał obcych tzn. fragmentu opakowania kartonowego z napisem firmy DDD oraz substancji przypominającej trutkę na gryzonie. Jedno z otrzymanych powiadomień alarmowych dotyczyło środka spoŝywczego, wyprodukowanego przez zakład produkcyjny usytuowany na terenie naszego powiatu, co wymagało podjęcia dodatkowych działań. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Cieszynie zgłosił równieŝ do systemu RASFF dwa powiadomienia, jedno dotyczące wyrobu do kontaktu z Ŝywnością, natomiast drugie dotyczyło środka spoŝywczego z kategorii przetworów zboŝowych. NaleŜy podkreślić, Ŝe w przypadku zakwestionowanego ww. środka spoŝywczego, producent świadomy zagroŝenia, wycofał w całości towaru z rynku we własnym zakresie, pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Na bezpieczeństwo Ŝywności istotny wpływ mają warunki w jakich Ŝywność jest produkowana, przetwarzana, magazynowana, transportowana/przewoŝona i sprzedawana. W roku 2013 pod nadzorem PPIS w Cieszynie znajdowało się 2594 (2669 w roku ubiegłym) zakładów Ŝywnościowych, wytwórni i miejsc obrotu materiałami przeznaczonymi do kontaktu z Ŝywnością. Skontrolowano 1546 obiektów przeprowadzając 2290 kontroli. Wydano 204 decyzje administracyjne oraz nałoŝono 119 mandatów karnych na kwotę 15990 zł.

W wyniku przeprowadzonych kontroli stwierdzono, Ŝe 2 obiekty nie odpowiadały ustalonym wymaganiom, co stanowi 0,20% wszystkich obiektów sklasyfikowanych. Zaobserwowano nieznaczny spadek złych obiektów (w 2012r. 5 obiektów). Na ocenę negatywną wpłynęły liczne uchybienia techniczno-sanitarne, brak orzeczeń lekarskich do celów sanitarno-epidemiologicznych, niewłaściwa jakość surowców i składników Ŝywności. Spośród obiektów Ŝywnościowo-Ŝywieniowych objętych nadzorem PPIS w Cieszynie, 113 to zakłady produkcyjne, w których przeprowadzono 156 kontroli sanitarnych, wydano 21 decyzji administracyjnych i nałoŝono 7 mandatów karnych na kwotę 1800,00zł. Najczęściej stwierdzanymi uchybieniami były: nieprawidłowy stan sanitarno-techniczny pomieszczeń, urządzeń i sprzętu, nie wdroŝone procedury i instrukcje z zakresu GHP, GMP i systemu HACCP, niewłaściwy stan techniczny sprzętu i urządzeń, nieprawidłowe znakowanie produktów bądź jego brak. Do zakładów produkujących Ŝywność na terenie powiatu naleŝą m.in.: MOKATE S.A. w Ustroniu, Mondelez Polska Production Sp. z o.o. Fabryka OLZA w Cieszynie, USTRONIANKA Sp. z o.o. w Ustroniu, Triumf Mauxion Chocolates w Skoczowie, Browar Bracki w Cieszynie oraz 33 piekarnie i 18 ciastkarni. Zakłady te mają duŝe znaczenie dla regionu, gdyŝ zatrudniają znaczną liczbę osób, produkują duŝe ilości środków spoŝywczych, zarówno na rynek krajowy, Unii Europejskiej, jak i do krajów trzecich (szczególnie te duŝe). Ich stan sanitarny i techniczny oceniono pozytywnie na podstawie arkusza oceny stanu sanitarnego. W nadzorowanych zakładach produkujących Ŝywność łącznie pobrano 50 prób do badań mikrobiologicznych i fizykochemicznych oraz oceny organoleptycznej i badań zanieczyszczeń. Bardzo duŝy udział w grupie zakładów produkcyjnych powiatu cieszyńskiego stanowią piekarnie 33 oraz ciastkarnie 18. Skontrolowano 49 zakładów przeprowadzając 92 kontrole. W ciastkarniach pobrano 20 prób wyrobów, w piekarniach 21 próbek sanitarnych.

Z próbek pobranych w piekarniach, 3 (6 % zbadanych ogółem) kwestionowano ze względu na obecność w zmiotkach i wytrzepkach szkodników zboŝowo-mącznych. Wskaźnik ten jest wyŝszy w stosunku do roku ubiegłego, kiedy to zdyskwalifikowano 1,27 % prób. W stosunku do przedsiębiorców wdroŝono stosowne postępowanie administracyjne, ponownie pobrano próbki sanitarne potwierdzając skuteczność wdroŝonych działań. W ciastkarniach pobrano 12 próbek w kierunku oceny jakości mikrobiologicznej. Nie kwestionowano Ŝadnej z tych próbek. Najliczniejszą, 999 (1005 w roku 2012) grupę zakładów spośród nadzorowanych, stanowią zakłady Ŝywienia zbiorowego typu otwartego, co jest związane z charakterem turystycznowypoczynkowym wielu miejscowości powiatu cieszyńskiego i duŝą migracją ludności, zwłaszcza w okresach wypoczynku letniego i zimowego oraz w weekendy. W celu usunięcia uchybień technicznych stwierdzanych w czasie kontroli oraz w celu wdroŝenia procedur GHP/GMP i systemu HACCP wydano 94 decyzje administracyjne, które wykonywane były w większości w ustalonych terminach. NałoŜono 45 mandatów karnych na kwotę 7770zł. Zakłady Ŝywienia zbiorowego typu zamkniętego to kolejna duŝa grupa nadzorowanych obiektów. W rejestrze PPIS w Cieszynie znajduje się 358 obiektów tego typu, w tym 83 (75 w 2012r.) bloki Ŝywienia w domach wczasowych, 4 w szpitalach (w jednym szpitalu prowadzone jest Ŝywienie w systemie cateringowym), 11 w sanatoriach i 19 w domach opieki społecznej. Do tej grupy obiektów zaliczają się równieŝ bloki Ŝywienia w stołówkach szkolnych i przedszkolnych oraz Ŝłobkach. Ponadto pod stałym nadzorem znajdują się stołówki prowadzące Ŝywienie dzieci i młodzieŝy w czasie ferii zimowych i wakacji letnich. W bieŝącym roku w zakładach Ŝywienia zbiorowego typu zamkniętego wydano 29 decyzji administracyjnych. Za nieprawidłowości natury porządkowej nałoŝono 26 mandatów karnych na sumę 3720 zł. Stan sanitarno-techniczny tej, bardzo licznej grupy obiektów, nie budził zastrzeŝeń. Stwierdzone podczas kontroli nieprawidłowości, na bieŝąco, bądź w terminach określonych w decyzji były usuwane.

Według ewidencji PPIS pod nadzorem znajdowały się takŝe 202 zakłady małej gastronomii. Skontrolowano 105, przeprowadzono 124 kontrole sanitarne, nałoŝono 8 mandatów karnych na kwotę 900 zł. Podczas prowadzonych czynności kontrolnych najczęściej kwestionowano analogicznie jak w latach ubiegłych: środki spoŝywcze po upływie terminu przydatności do spoŝycia bądź nieoznakowane, niezgodne z zaleceniami producentów warunki przechowywania półproduktów, wyrobów gotowych, niewdroŝone procedury GHP/GMP oraz systemu HACCP, niezachowaną segregację asortymentową w urządzeniach chłodniczych, brak zabezpieczenia Ŝywności przed zanieczyszczeniami zewnętrznymi. Wydano 6 decyzji administracyjnych. W zakładach małej gastronomii pobrano 1 próbę lodów do badań mikrobiologicznych, której nie kwestionowano. W rejestrze zakładów nadzorowanych przez PPIS w Cieszynie zewidencjonowano 6 zakładów usług cateringowych, skontrolowano jeden. Nie stwierdzono nieprawidłowości. Zakłady te głównie prowadzą działalność na terenie powiatu cieszyńskiego. Oprócz zakładów prowadzących typową działalność cateringową w tym zakresie, kontrolą objęto takŝe 11 zakładów Ŝywienia zbiorowego typu otwartego, które prowadzą działalność cateringową dodatkowo. Stwierdzono w nich prawidłowe warunki sanitarno-techniczne. Zakłady posiadają wdroŝone zasady GHP i GMP oraz procedury systemu HACCP. W przypadku jednego zakładu, w którym nie wdroŝono instrukcji GHP, procedur systemu HACCP nałoŝono mandat karny w wysokości 100zł. Kontrola sprawdzająca potwierdziła usunięcie nieprawidłowości. Ocena stanu sanitarnego obiektów Ŝywienia zbiorowego w latach 2012-2013. Lp. 1. 2. 3. Rodzaj obiektów Zakłady Ŝywienia zbiorowego - typ otwarty Zakłady małej gastronomii Zakłady zbiorowego Ŝywienia - typ zamknięty Obiekty ogółem Liczba obiektów nadzorowanych w 2012 roku % o złym stanie ogółem obiektów sanitarnym złych Liczba obiektów nadzorowanych w 2013 roku % o złym stanie ogółem obiektów sanitarnym złych 1005 4 0,4% 797 1 0,13% 186 0 0 202 0 0 345 0 0 358 1 0,28% 1536 4 0,26% 1357 2 0,15%

W ramach nadzoru w obiektach Ŝywienia zbiorowego pobrano do badań laboratoryjnych 15 próbek środków spoŝywczych (głównie były to ciasta i lody oraz pojedyncze próbki przypraw, herbaty). Przebadano je pod kątem zanieczyszczeń mikrobiologicznych i napromieniania. Nie kwestionowano Ŝadnej z tych próbek.. Biorąc pod uwagę specyfikę powiatu, duŝą grupę, stanowią obiekty ruchome i tymczasowe 99 (113 w 2012r.), których znaczna część usytuowana jest przy szlakach turystycznych, narciarskich, czy miejscowościach wypoczynkowych. Działalność w tych obiektach związana jest równieŝ z szeregiem imprez okazjonalnych, plenerowych organizowanych w okresie letnim i zimowym na terenie powiatu cieszyńskiego. W tej grupie obiektów, analogiczne jak w latach ubiegłych, przeprowadzono kontrole akcyjne dotyczące obiektów usytuowanych na trasach turystycznych. Z roku na rok w tej grupie obiektów obserwuje się coraz lepsze warunki higieniczno-sanitarne oraz większą świadomość przedsiębiorców w kwestiach zapewnienia właściwych standardów sanitarnych. Znaczną grupę nadzorowanych obiektów stanowią obiekty obrotu Ŝywnością sklepy (662 obiekty), kioski (78 obiektów), magazyny hurtowe (47 obiektów) oraz inne (apteki, punkty apteczne, sklepy zielarskie). Do duŝych obiektów zaliczane są sklepy sieci: Kaufland, Biedronka, TESCO, Carrefour, Lidl, Spar, Intermarche. Stan techniczno-sanitarny tych obiektów nie budził większych zastrzeŝeń. Podejmowano w nich liczne działania w ramach systemu RASFF (wg wskazań na listach dystrybucji). Obiekty obrotu żywności w 2013r. 11% sklepy 7% kioski 9% 4% 7% 62% hurtownie obiekty obrotu ruchome i tymczasowe środki transportu inne obiekty obrotu żywnością

Skontrolowano 605 obiektów z 1080 prowadzących działalność handlową na terenie powiatu. Stan sanitarny obiektów obrotu Ŝywnością w roku 2012 i 2013. Liczba obiektów skontrolowanych w 2012 roku Liczba obiektów skontrolowanych w 2013 roku Obiekty ogółem o złym stanie sanitarnym % obiektów złych ogółem o złym stanie sanitarnym % obiektów złych Sklepy SpoŜywcze Kioski SpoŜywcze Magazyny Hurtowe Obiekty ruchome i tymczasowe 485 0 0 459 0 0 33 0 0 34 0 0 33 0 0 36 0 0 36 0 0 43 0 0 Środki transportu 15 0 0 15 0 0 Inne obiekty obrotu Ŝywnością 34 0 0 18 0 0 Obiekty ogółem 636 0 0 605 0 0 Wszystkie obiekty oceniono jako zgodne wg arkusza oceny stanu sanitarnego mimo to wydano 60 decyzji administracyjnych na poprawę stanu sanitarno-technicznego oraz nałoŝono 41 mandatów karnych na kwotę 4700 zł za uchybienia sanitarne. Najczęściej stwierdzano : nieprawidłowy stan sanitarno-techniczny pomieszczeń, urządzeń, nie wdroŝenie procedur GHP oraz systemu HACCP, niezachowanie ciągłości łańcucha chłodniczego, obecność środków spoŝywczych po terminie przydatności/ dacie minimalnej trwałości, brak orzeczeń lekarskich dla personelu. W miejscach obrotu Ŝywności pobrano do badań 404 próbki, z czego zakwestionowano 10, tj.: 3 próbki mięsa drobiowego kwestionowano ze względu na obecność pałeczek Salmonella, 2 próbki lodów kwestionowano ze względu na zawyŝoną liczbę bakterii z grupy Enterobacteriacea, 3 próbki (bakalie, warzywa strączkowe), kwestionowano ze względu na obecność szkodników zboŝowo-mącznych,

1 próbkę wyrobów mięsnych- szynki, kwestionowano ze względu na przekroczony dopuszczalny poziom fosforanów dodanych, 1 próbkę mąki kwestionowano ze względu na przekroczenie poziomu ochratoksyny A. Informacje o kwestionowanych środkach spoŝywczych produkowanych poza powiatem cieszyńskim przekazywano do właściwych Państwowych Powiatowych Inspektorów Sanitarnych, a w przypadku próbek pochodzenia zwierzęcego do Powiatowych Lekarzy Weterynarii.Producenci kwestionowanej Ŝywności zostali takŝe obciąŝeni kosztami wykonanych badań laboratoryjnych. Kontroli poddano równieŝ obiekty obrotu Ŝywnością w systemie targowiskowym (punkty ruchome i tymczasowe). Skontrolowano 6 punktów, w tym obiekty sprzedaŝy detalicznej, ruchome przyczepy i punkty gastronomiczne. Przeprowadzono w nich 7 kontroli sanitarnych, w tym dwie w związku z poborem prób Ŝywności w kierunku skaŝeń promieniotwórczych. Otrzymane wyniki były zgodne z przyjętymi kryteriami. W wyniku kontroli sanitarnych najczęściej kwestionowano brak wdroŝenia dokumentacji GHP i HACCP. Pod nadzorem PPIS w Cieszynie nie ma zakładu przetwórstwa grzybów. W PSSE w Cieszynie jedna osoba posiada uprawnienia klasyfikatora grzybów. Podczas rutynowych działań kontrolnych nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie obrotu grzybami, zarówno świeŝymi jak i suszonymi. Nie pobierano równieŝ prób z tej grupy do badań laboratoryjnych. W 2013r. z inicjatywy, Głównego Inspektora Sanitarnego, Śląskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego oraz własnej zostały przeprowadzone następujące akcje: dot. zwiększenia częstości kontroli obiektów tzw. małej i duŝej gastronomii zlokalizowanych w miejscowościach turystycznych i uzdrowiskowych. Na terenie nadzorowanym przez PPIS w Cieszynie organizowanych jest szereg imprez plenerowych. Obok obiektów będących pod stałym nadzorem PPIS, równieŝ szczególnie w okresie letnim, uruchamiane są obiekty ruchome czy tymczasowe.

W wyniku przeprowadzonych kontroli, szczególnie podczas imprez plenerowych nieprawidłowości stwierdzono głównie w obiektach ruchomych i tymczasowych, oraz w obiektach wypoczynku dzieci i młodzieŝy. Łącznie, w okresie letnim, skontrolowano 868 obiektów związanych z ruchem turystycznym. dot. nadzoru nad zakładami pozyskującymi w procesie produkcji Ŝywności produkty uboczne przeznaczone na cele paszowe. Przeprowadzono 24 kontrole w zakładach produkcyjnych na terenie pow. cieszyńskiego. Przekazano informacje do Powiatowego Lekarza Weterynarii w Cieszynie w związku z przekazywaniem odpadów na pasze przez producentów będących pod naszym nadzorem. oceny oznakowania środków specjalnego przeznaczenia Ŝywieniowego dla dzieci do lat 3 i przedmiotów do karmienia niemowląt oraz działań reklamowych prowadzonych przez ich producentów i dystrybutorów. Przeprowadzono 32 kontrole sanitarne w aptekach, sklepach ogólnospoŝywczych i Ŝłobkach, nie stwierdzając uchybień naruszających rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16.09.2010r. w sprawie środków specjalnego przeznaczenia Ŝywieniowego (Dz. U. Nr 180, poz. 1214 z późn. zm.).w ramach urzędowej kontroli pobrano do badań laboratoryjnych:17 prób mleka początkowego i następnego w tym 15 prób do badań mikrobiologicznych i oceny znakowania, 2 próby do badań w zakresie oceny znakowania i mykotoksyn (aflatoksyna m1). Wyniki badań były zgodne z wymaganiami. dot. kontroli czystości naczyń stołowych szkła bufetowego stosowanego w zakładach Ŝywienia zbiorowego akcja Czy ten talerz jest czysty? W ramach tej akcji, w czasie kontroli dokonywano oceny wizualnej naczyń, na których wydawane były dania klientom. Przeprowadzono 12 kontroli sanitarnych, u 12 przedsiębiorców. Kontrole zostały przeprowadzone głównie w zakładach Ŝywienia zbiorowego otwartego oraz w jednym zakładzie Ŝywienia typu zamkniętego i jednym przedszkolu.

Na podstawie uzyskanych wyników kontroli moŝna wnioskować, iŝ działania producentów Ŝywności w zakładach gastronomicznych są prowadzone zgodnie z zasadami higieny i bezpieczeństwa Ŝywności, co zostało opisane w opracowanych procedurach. zapewnienia bezpieczeństwa Ŝywności serwowanej konsumentom w czasie Święta Trzech Braci w Cieszynie Przeprowadzono 6 kontroli sanitarnych w ogródkach letnich usytuowane bezpośrednio przy Rynku cieszyńskim. W kontrolowanych obiektach potrawy podawane były do konsumpcji w miejscu, w naczyniach jednorazowego uŝytku oraz wielokrotnego uŝytku, gdzie mycie i dezynfekcja odbywały się w zakładach macierzystych usytuowanych przy ogródkach letnich. Stan sanitarno-higieniczny, techniczny pomieszczeń, urządzeń i sprzętu był prawidłowy. Woda stosowana do produkcji, mycia i dezynfekcji zapewniona była z sieci wodociągowej. W wyniku przeprowadzonych kontroli sanitarnych, w tym 3 kontrole sprawdzające, (dotyczące braku dokumentacji określającej zasady zaopatrzenia zakładu w wodę), stwierdzono wdroŝone, przestrzegane zasady GHP, GMP i procedury systemu HACCP, prowadzenie monitoringu CCP zgodnie z przyjętymi kryteriami. zapewnienia bezpieczeństwa Ŝywności serwowanej konsumentom w czasie Tygodnia Kultury Beskidzkiej w Wiśle Skontrolowano osiem sezonowych zakładów małej gastronomii usytuowanych na Placu Kopczyńskiego, w których przygotowywano potrawy na bazie półproduktów i gotowych wyrobów pakowanych firmowo i serwowanych do konsumpcji wyłącznie w naczyniach jednorazowego uŝytku. Oceniano jakość zdrowotną Ŝywności produkowanej i wprowadzanej do sprzedaŝy, warunki dostaw i przechowywania Ŝywności łatwo psującej się, stan sanitarno-porządkowy na wydzielonych stanowiskach produkcyjnych, stan sanitarny urządzeń i sprzętu, zapewnienie dostatecznej ilość środków myjąco- dezynfekcyjnych, wdroŝenie instrukcji GHP i GMP.

W sześciu obiektach w wyniku przeprowadzonych kontroli sanitarnych nie stwierdzono nieprawidłowości. W dwóch obiektach za stwierdzono nieprawidłowe warunki sanitarno-porządkowe nałoŝono 2 mandaty karne na łączną kwotę 200,00 zł. Kontrole sprawdzające wykazały usunięcie w całości stwierdzonych uchybień. We wszystkich obiektach personelowi oraz konsumentom zapewniono dostęp do wydzielonych pomieszczeń sanitarnych, w których stwierdzono prawidłowy stan sanitarno-porządkowy. Suplementy diety oraz środki spoŝywczymi specjalnego przeznaczenia Ŝywieniowego to grupa produktów objęta szczególnym nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej w ostatnich latach. Ich obecność jest powszechna, nie zawsze jednak spełniają wymogi w zakresie bezpieczeństwa zdrowotnego Ŝywności. W 2013r.zgodnie z ustalonym planem poboru prób do badań laboratoryjnych pobrano 11 próbek. W zakresie parametrów mikrobiologicznych zbadano 5, wszystkie próbki zostały ocenione pod względem znakowania, 5 spośród nich oceniono negatywnie. Sprawę wyegzekwowania prawidłowego znakowania, ze względu na właściwość terytorialną, przekazano do właściwych PPIS. Przeprowadzono równieŝ 12 kontroli w zakresie oceny wybranych suplementów diety pod względem prawidłowości stosowania oświadczeń Ŝywieniowych i zdrowotnych, analizy zawartości witamin i składników mineralnych oraz identyfikowalności w związku z poborem prób suplementów diety do badań laboratoryjnych. Kontrole nie wykazały nieprawidłowości. PPIS w Cieszynie sprawuje takŝe nadzór nad materiałami i wyrobami do kontaktu z Ŝywnością. W rejestrze obiektów PPIS znajduje się 8 wytwórni materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z Ŝywnością oraz 36 miejsc obrotu tymi materiałami i wyrobami. Przeprowadzono 9 kontroli sanitarnych w zakresie oceny bezpieczeństwa materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z Ŝywnością m.in. w następujących obiektach: cukiernia, sklepy spoŝywcze, piekarnia, wytwórnia wyrobów do kontaktu z Ŝywnością, wytwórnia opakowań, hurtownia. Nie stwierdzono nieprawidłowości, przedkładano niezbędną dokumentację, w tym dobrej praktyki higienicznej i produkcyjnej.

Dokonano oceny znakowania następujących materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z Ŝywnością m.in: woreczki do Ŝywności, tacki papierowe, papier, opakowania jednorazowego uŝytku z polistyrenu, kartony jednorazowego uŝytku z tektury falistej, woreczki polietylenowe, sztućce jednorazowego uŝytku. Ww. materiały i wyroby spełniały wymagania obowiązujących przepisów. Do badań laboratoryjnych pobrano 14 próbek np. szklanki z nadrukiem na obrzeŝach, talerze, czajnik. Próbki badano w zakresie migracji globalnej i migracji specyficznej, a takŝe organoleptyki i znakowania. Jedną próbkę (kubek) kwestionowano ze względu na migrację kadmu z obrzeŝa wyrobu. W związku z otrzymywanymi powiadomieniami w systemie RASFF kontrolowano równieŝ materiały i wyroby przeznaczone do kontaktu z Ŝywnością. W większości przypadków nie stwierdzano ich w obrocie. Pracownicy PSSE w Cieszynie w ramach prowadzonego nadzoru sanitarnego dokonują takŝe kontroli Ŝywności oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z Ŝywnością importowanych z krajów trzecich. Wydano 202 świadectwa jakości zdrowotnej środka spoŝywczego (w tym 5 dokumentów CED dot. orzechów laskowych) oraz 11 świadectw jakości zdrowotnej materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z Ŝywnością, pochodzących z krajów trzecich oraz 12 świadectw eksportowych dotyczących Ŝywności. Przeprowadzono 203 kontrole środków transportu, którymi przewoŝono importowane produkty. Najczęściej kontrolowanymi produktami spośród środków spoŝywczych były : białko sojowe, koncentrat białka sojowego, arbuzy świeŝe, rogaliki nadziewane kremem kakaowym oraz płynna masa czekoladowa. Natomiast z materiałów przeznaczonych do kontaktu z Ŝywnością naczynia stołowe oraz łyŝeczki z tworzywa sztucznego. Łącznie oceniono 3.180.562,98 kg środków spoŝywczych oraz 49.528,00 kg materiałów przeznaczonych do kontaktu z Ŝywnością. Wydano 184 decyzji płatniczych rachunków, na kwotę 17.281,00 zł. W związku z wejściem do Unii Europejskiej Chorwacji w lipcu 2013r., ilość kontroli środków spoŝywczych wyraźnie się zmniejszyła.

PPIS prowadzi równieŝ nadzór nad bezpieczeństwem kosmetyków na podstawie kontroli (głównie znakowania wyrobów dla dzieci, farb do włosów, tatuaŝy z henny) oraz wyników badań laboratoryjnych. Nadzorowano 1 zakład produkujący i konfekcjonujący kosmetyki i 11 obiektów obrotu kosmetykami (33 w 2012 r.). Spadek ilości zarejestrowanych obiektów wynika ze zmiany sposobu rejestracji obiektów obrotu kosmetykami. W 2013r. pobrano do badań trzy próby kosmetyków. Badania wykonane zostały w laboratorium WSSE w Katowicach, w zakresie parametrów mikrobiologicznych. Badania nie wykazały nieprawidłowości.w ramach funkcjonowania systemu RAPEX sprawdzano obecność w obrocie kwestionowanych kosmetyków m.in. farby do włosów, henny, wody perfumowane. Ww. produkty kwestionowane były m.in. ze względu na zawyŝoną zawartość parafenylenodiaminy. Ponadto kontrolowano dystrybucję kosmetyków zawierających analogi bimatoprostu (fluidy, eye liner), które zakwalifikowane zostały jako nielegalne produkty lecznicze. Nie stwierdzono w obrocie powyŝszych wyrobów. Pracownicy PSSE w Cieszynie sprawdzali równieŝ wyroby do wybielania zębów, zawierające w swoim składzie od 0,1-6% nadtlenku wodoru, gdyŝ takie mogą być sprzedawane tylko lekarzom stomatologom.

Ochrona pracowników przed niekorzystnymi warunkami pracy to kolejne waŝne zadanie Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Pod nadzorem PPIS w Cieszynie znajdowało się 521 zakładów pracy zatrudniających ok. 18,4 tys. pracowników. Około 70% to małe przedsiębiorstwa zatrudniające do 20 pracowników. Liczba ta nie ulega zmianie od kilku lat. W porównaniu z zeszłym rokiem, o jeden procent wzrosła liczba zakładów zatrudniających od 51 do 100 pracowników oraz od 101 do 250 pracowników, co moŝe wynikać z faktu, iŝ w ostatnich latach na naszym terenie intensywnie rozbudowują się zakłady przedsiębiorców koreańskich zatrudniające coraz większą liczbę pracowników. Ilości zakładów w poszczególnych sekcjach gospodarki wg Polskiej Klasyfikacji Działalności przedstawia poniŝsza tabela. Sekcja Opis Liczba zakładów A rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo 21 B górnictwo i wydobywanie 3 C przetwórstwo przemysłowe 217 D wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych 3

Sekcja Opis Liczba zakładów E dostawa wody; gospodarowanie ściekami i 10 odpadami oraz działalność związana z rekultywacją F budownictwo 32 G handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów 137 samochodowych, włączając motocykle H transport i gospodarka magazynowa 17 I działalność związana z zakwaterowaniem i 8 usługami gastronomicznymi J informacja i komunikacja 3 L działalność związana z obsługą rynku 3 nieruchomości M działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 4 N działalność w zakresie usług administrowania i 6 działalność wspierająca P edukacja 16 Q opieka zdrowotna i pomoc społeczna 18 R działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 13 S pozostała działalność usługowa 5 ilość zakładów [%] 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Ilość zakładów [%] w poszczególnych sekcjach gospodarki A B C D E F G H I J L M N P Q R S sekcja

Najbardziej rozbudowaną w powiecie gałęzią gospodarki, podobnie jak roku 2012 i latach poprzednich, jest przetwórstwo przemysłowe, w tym przetwórstwo i pozyskiwanie drewna, przetwórstwo i produkcja metali oraz wyrobów z gumy, itd. Kolejną znaczącą grupę zakładów, stanowią zakłady naleŝące do sekcji handlu hurtowego i detalicznego oraz naprawy pojazdów samochodowych, w tym motocykli. PPIS w Cieszynie pełni nadzór nad 521 zakładami pracy zatrudniającymi ok. 18,4 tys. pracowników. Jak wynika z bieŝącego nadzoru, nie we wszystkich zakładach normy i przepisy są odpowiednio przestrzegane. W 2013r. na 56 skontrolowanych zakładów, w 21 stwierdzono nieprawidłowości, które podobnie jak w roku ubiegłym dotyczyły głównie: braku aktualnych badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy, braku oceny ryzyka zawodowego lub konieczności uzupełnienia jej o zagroŝenia występujące w środowisku pracy, niezgodnego z obowiązującymi przepisami stosowania substancji i mieszanin chemicznych, nieprawidłowego stanu sanitarnego pomieszczeń higieniczno-sanitarnych oraz ich niewłaściwego urządzenia. W warunkach ponadnormatywnych stęŝeń i natęŝeń czynników szkodliwych pracuje 1235 pracowników, w tym: 1196 osób w naraŝeniu na hałas, 66 osób w naraŝeniu na drgania, 151 osób w naraŝeniu na pyły. Przekroczenia te występują przede wszystkim w zakładach przetwórstwa metali, tj. kuźniach, odlewniach.

PoniŜsza tabela przedstawia dokładne dane dotyczące naraŝenia na poszczególne czynniki szkodliwe w stęŝeniach lub natęŝeniach przekraczających normy. PKD opis liczba zakładów pracy w których występują przekroczenia NDN/NDS liczba pracowników pracujących w przekroczeniach normatywów higienicznych - ogółem w tym pracowników NDS pyłów pracujących w przekroczeniach NDN czynników fizycznych (hałasu, drgań mechanicznych) 2 leśnictwo i pozyskiwanie 3 22-22 drewna 8 pozostałe górnictwo i wydobywanie 1 1 1 10 produkcja artykułów spożywczych 2 4 4-11 produkcja napojów 1 24-24 16 produkcja wyrobów z drewna oraz korka, 8 32-32 z wyłączeniem mebli produkcja 20 chemikaliów i wyrobów 1 3-3 chemicznych 22 produkcja wyrobów z gumy i tworzyw 2 10-10 sztucznych 23 produkcja wyrobów z pozostałych mineralnych 1 4-4 surowców niemetalicznych 24 produkcja metali 4 226 117 226 produkcja metalowych 25 wyrobów gotowych, z wyłączeniem maszyn i urządzeń 27 produkcja urządzeń elektrycznych produkcja maszyn 28 i urządzeń, gdzie indziej niesklasyfikowana 8 565 20 565 2 38-38 3 25 10 15

PKD opis liczba zakładów pracy w których występują przekroczenia NDN/NDS liczba pracowników pracujących w przekroczeniach normatywów higienicznych - ogółem w tym pracowników NDS pyłów pracujących w przekroczeniach NDN czynników fizycznych (hałasu, drgań mechanicznych) 29 produkcja pojazdów samochodowych, przyczep i naczep, 4 162-162 z wyłączeniem motocykli 31 produkcja mebli 1 71-71 naprawa, 33 konserwacja i instalowanie maszyn 1 1-1 i urządzeń 37 odprowadzanie i oczyszczanie 1 1-1 ścieków 38 działalność związana ze zbieraniem, przetwarzaniem 1 1-1 i unieszkodliwianiem odpadów roboty związane 42 z budową obiektów inżynierii lądowej 3 33-33 i wodnej 49 transport lądowy oraz transport 1 12-12 rurociągowy Razem 48 1235 151 1221 W 2013r. warsztaty samochodowe były pod szczególnym nadzorem PPIS. Skontrolowano 12 zakładów, w których zwracano uwagę na poprawność stosowania substancji i mieszanin niebezpiecznych, tj. m.in. posiadanie kart charakterystyki ww. chemikaliów, oznakowanie pojemników, zapewnienie odpowiednich środków ochrony osobistej i zbiorowej, warunki higieniczno-sanitarne pomieszczeń socjalnych, zaplecza sanitarnego oraz pomieszczeń pracy.

Najczęściej stwierdzane nieprawidłowości w skontrolowanych warsztatach dotyczyły: nieaktualnej oceny ryzyka zawodowego, niezbędnej do weryfikacji, czy zastosowano wystarczające środki ograniczające lub eliminujące zagroŝenia, braku aktualnych orzeczeń o braku przeciwwskazań do pracy na stanowisku mechanika samochodowego, braku kart charakterystyki dla stosowanych mieszanin niebezpiecznych, braku oznakowania pojemników zawierających chemikalia, co nie zapewniało bezpieczeństwa ich stosowania, złego stanu pomieszczeń lub urządzeń higieniczno-sanitarnych. Stwierdzone nieprawidłowości były przedmiotem 6 decyzji tut. organu nakazujących ich usunięcie. Zgodnie z wytycznymi Głównego Inspektora Sanitarnego pod szczególnym nadzorem znalazły się równieŝ zakłady przemysłu drzewnego obejmujące produkcję wyrobów z drewna oraz produkcję mebli. Uchybienia wystąpiły w 2 zakładach na 3 skontrolowane i dotyczyły sporządzenia i wdroŝenia programu działań organizacyjno-technicznych zmierzających do ograniczenia naraŝenia na hałas dla stanowisk pracy, na których wystąpiły przekroczenia dopuszczalnego natęŝenia tego czynnika, zaktualizowania oceny ryzyka zawodowego zaktualizowania badań i pomiarów czynników szkodliwych występujących na stanowiskach pracy, zapewnienia higienicznych warunków korzystania z urządzeń sanitarnych, oraz zapewnienia pomieszczeń higieniczno-sanitarnych dla pracowników. Jednym z głównych czynników szkodliwych występujących w środowisku pracy przy mechanicznej obróbce drewna jest zapylenie powietrza. NaraŜenie na cząstki pyłów drewna twardego (buk, dąb), które naleŝą do grupy czynników rakotwórczych, moŝe przyczyniać się do powstania nowotworów nosa i zatok przynosowych. W Ŝadnym ze skontrolowanych zakładów nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych stęŝeń pyłów w środowisku pracy oraz nie stosowano jako surowca drewna twardego. Kontakt z czynnikami rakotwórczymi i mutagennymi występuje w 21 zakładach pracy. W 2013r. przeprowadzono kontrolę w jednym z zakładów zajmujących się galwanizowaniem z wykorzystaniem chromu VI wartościowego w postaci bezwodnika kwasu chromowego, sklasyfikowanego jako substancja rakotwórcza kategorii 1A oraz mutagenna kategorii 1B.

Nie stwierdzono naruszenia obowiązujących przepisów z zakresu naraŝenia na szkodliwe czynniki rakotwórcze i mutagenne. Nie rozpoznano teŝ Ŝadnej choroby zawodowej w wyniku naraŝenia pracowników na czynniki rakotwórcze. W 2013r. stwierdzono 4 choroby zawodowe: pylice płuc górników kopalń węgla, dwie boreliozy, naleŝące do grupy chorób zakaźnych oraz alergiczne kontaktowe zapalenie skóry. Ww. choroby stwierdzono w 3 zakładach pracy (zakładzie świadczącym usługi leśne, kopalni węgla i zakładzie produkującym wyroby z tworzyw sztucznych) oraz u rolnika prowadzącego własne gospodarstwo rolno-leśne. Wydano takŝe 4 decyzje o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej: obustronnego odbiorczego ubytku słuchu, przewlekłego obturacyjnego zapalenia oskrzeli, przewlekłej choroby narządu głosu oraz zespołu cieśni nadgarstka. W stosunku do 14 zgłoszeń podejrzeń chorób zawodowych toczą się postępowania, nie zakończone jeszcze decyzjami. choroby zawodowe 2011 r 2012 r 2013 r liczba stwierdzonych chorób zawodowych zatrucie ostre wywołane przez substancje chemiczne 3 - - pylice 2 2 1 choroby narządu głosu - - - astma oskrzelowa 1 - - nowotwory złośliwe - - - alergiczny nieŝyt nosa 1 - - przewlekłe choroby układu ruchu - 1 - zespół cieśni w obrębie nadgarstka 2 2 - przewlekłe choroby obwodowego układu nerwowego - - - choroby zakaźne i pasoŝytnicze - - 2 zespół wibracyjny 1 2 - alergiczne kontaktowe zapalenie skóry - - 1 Razem: 10 7 4

Liczbę stwierdzonych chorób zawodowych na przełomie lat 2005-2013 przedstawia poniŝszy wykres. Od 2010 roku obserwujemy spadek stwierdzanych chorób zawodowych, co moŝe wynikać ze wzrostu świadomości pracodawców w zakresie zagroŝeń występujących w środowisku pracy. Efektem czego pracodawcy zwracają większą uwagę na profilaktykę działań mających na celu zapobieganie powstawaniu chorób zawodowych, monitoring czynników wpływających na ich rozwój oraz zmniejszenie naraŝenia pracowników na te czynniki. RównieŜ w trakcie kontroli zakładów pracy zwraca się szczególną uwagę na ww. aspekty. Powiązanie chorób zawodowych z rodzajem pracy: dział gospodarki jednostka choroby zawodowej ilość stwierdzonych chorób zawodowych w 2011r. 2012r. 2013r. produkcja wód ostre zatrucie tlenkiem węgla 3 - - sprzedaŝ detaliczna alergiczny nieŝyt nosa 1 - - astma oskrzelowa 1 - -

dział gospodarki jednostka choroby zawodowej ilość stwierdzonych chorób zawodowych w 2011r. 2012r. 2013r. pylica krzemowa 2 2 - produkcja metali choroba wibracyjna - 2 - zespół cieśni w obrębie nadgarstka 1 - - okołostawowe zapalenie barku - 1 - produkcja wyrobów z pylica krzemowa 0 - - pozostałych choroba wibracyjna 1 - - mineralnych zespół cieśni w obrębie surowców nadgarstka 1 2 - niemetalicznych alergiczne kontaktowe zapalenie skóry - - 1 leśnictwo, rolnictwo borelioza - - 2 górnictwo i pylica płuc górników kopalń wydobywanie węgla - - 1 Razem 10 7 4 W 2013r. nie stwierdzono Ŝadnej choroby w sektorze produkcji metali, w którym od wielu lat stwierdzano choroby zawodowe. Widoczna w tym zakresie stała się natomiast inna gałąź gospodarki, a mianowicie leśnictwo i rolnictwo. Sprzyjające warunki klimatyczne w 2013r. przyczyniły się prawdopodobnie do powiększenia się populacji kleszczy, które zakaŝone są bakterią Borrelia burgdorferi. Pracownicy leśni oraz rolnicy naleŝą do grupy ryzyka zachorowań na boreliozę uznawaną jako choroba zawodową. Państwowa Inspekcja Sanitarna kontynuowała nadzór nad chemikaliami w odniesieniu do unijnych przepisów REACH i CLP oraz przepisów krajowych oraz prowadziła kontrolę nad produktami biobójczymi i detergentami. Pod koniec 2013r. szczególnym nadzorem zostały objęte produkty zawierające metanol, w szczególności zimowe płyny do spryskiwaczy szyb samochodowych.

PowyŜsze działania miały na celu rozeznanie źródeł dystrybucji tych produktów oraz sprawdzenie poprawności ich klasyfikacji i oznakowania. Podczas kontroli dostawcy zostali równieŝ poinformowani o wchodzącym w Ŝycie od 4 stycznia 2014r. rozporządzeniu Ministra Gospodarki, które zakazujące sprzedaŝy konsumentom metanolu oraz produktów zawierających metanol w stęŝeniach powyŝej 3%. W stosunku do 2 produktów zostały stwierdzone nieprawidłowości, o których zostali poinformowani właściwi ze względu na miejsce występowania producenta Państwowi Powiatowi Inspektorzy Sanitarni. Uchybienia dotyczyły niezgodności oznakowania z kartą charakterystyki oraz braku na oznakowaniu produktu wyczuwalnego dotykiem ostrzeŝenia o niebezpieczeństwie. Państwowa Inspekcja Sanitarna na podstawie ustawy z dnia 8 października 2010r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. Nr 213 poz. 1369), która weszła w Ŝycie z dniem 27 listopada 2010r., została zobowiązana do egzekwowania zakazu wytwarzania i wprowadzania do obrotu na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej środków zastępczych. W zakresie nadzoru nad wprowadzaniem do obrotu dopalaczy ukarano jedną osobę fizyczną mieszkającą na terenie powiatu, wprowadzającą do obrotu środki zastępcze. Sprawa została przekazana do tut. organu przez policję i po jej rozpatrzeniu, decyzją nałoŝono na mieszkańca powiatu karę finansową w wysokości 20 000zł. W ramach działań PPIS prowadzony był monitoring stron internetowych oferujących w swojej sprzedaŝy środki zastępcze, jak równieŝ sprawdzano, czy w sklepach na terenie miast powiatu nie pojawiły się nowe produkty, które mogły być tzw. dopalaczami. W związku z faktem, iŝ problem dopalaczy przeniósł się w duŝej mierze do internetu, co powoduje, Ŝe jest trudniejszy do wychwycenia, najwaŝniejsze pozostają działania profilaktyczne. W październiku 2013r. zorganizowano w Starostwie Powiatowym konferencję poświęconą tematyce zagroŝeń stwarzanych przez środki zastępcze, szczególnie wśród młodzieŝy szkolnej. Prezentacja multimedialna pt. Dopalacze-nieprzewidywalne narkotyki, którą przedstawiono podczas spotkania, została skierowana przede wszystkim do pedagogów szkolnych, dyrektorów szkół oraz rodziców.

W związku z zainteresowaniem, jakie wzbudziła konferencja z października 2013r. na zaproszenie pedagoga szkolnego uczestniczono w spotkaniu z rodzicami w jednej ze szkół podstawowych z powiatu cieszyńskiego, na którym przybliŝono tematykę zagroŝeń powodowanych przez środki zastępcze wśród młodzieŝy szkolnej i przedstawiono prezentację multimedialną Dopalacze nieprzewidywalne narkotyki. Na terenie powiatu cieszyńskiego ewidencją i planowym nadzorem objęto 599 zakładów nauczania, wychowania oraz wypoczynku dzieci i młodzieŝy, w tym 196 placówek stałych i 403 placówki sezonowe. Przeprowadzono 304 kontrole sanitarne w 259 placówkach, w tym w 165 szkolno-wychowawczych, co stanowi 84,2%, i 94 sezonowych tj. 23,3% objętych ewidencją. Przedmiotem czynności kontrolnych w placówkach nauczania, wychowania i wypoczynku była ocena: warunków sanitarno-technicznych obiektów oraz terenów rekreacyjnych, infrastruktury do prowadzenia zajęć wychowania fizycznego, nadzoru nad substancjami i preparatami chemicznymi w szkołach, dostosowania mebli edukacyjnych do wymagań ergonomii, rozkładów zajęć lekcyjnych, doŝywiania dzieci i młodzieŝy, zapewnienia uczniom moŝliwości pozostawiania części podręczników i pomocy dydaktycznych, przestrzegania ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami uŝywania tytoniu i wyrobów tytoniowych, warunków realizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad uczniami, warunków wypoczynku dzieci i młodzieŝy.

Rodzaje placówek oświatowo-wychowawczych objętych nadzorem, przedstawiono na wykresie: Dla najmłodszej grupy wiekowej mieszkańców powiatu opiekę zapewniano w 5 Ŝłobkach, w tym w 1 placówce niepublicznej. Skontrolowano 5 placówek, do których uczęszczało 290 dzieci. Wszystkie placówki funkcjonowały w budynkach przystosowanych do tego celu, a przeprowadzone remonty, w tym remonty generalne jak np. w śłobku nr 1 (śłobki Miejskie w Cieszynie) przyczyniły się do znacznej poprawy stanu technicznego obiektów, w których są usytuowane. Dodatkowo przeprowadzone adaptacje pomieszczeń w śłobku nr 2 (śłobki Miejskie Cieszyn) przyczyniły się do zwiększenia ilości miejsc dla dzieci. Nie stwierdzono nieprawidłowości dotyczących stanu sanitarno-higienicznego pomieszczeń.

Skontrolowano 64 z 74 przedszkoli tj. 86,4%. Wszystkie skontrolowane placówki utrzymywane były w prawidłowej czystości, a budynki, w których funkcjonowały przedszkola były przystosowane do tego celu. Nieprawidłowości w zakresie stanu technicznego pomieszczeń lub wyposaŝenia, stwierdzono w dwóch placówkach (Przedszkole Publiczne w Goleszowie - Oddział w Cisownicy, Przedszkole Nr 3 w Skoczowie). W 2 przedszkolach stwierdzono niewystarczającą ilość urządzeń sanitarnych, w Przedszkolu Publicznym w Strumieniu, w związku z uruchomieniem dodatkowego oddziału, bez zabezpieczenia dodatkowych węzłów sanitarnych oraz w Katolickim Przedszkolu Dzieciątka Jezus w Cieszynie. W roku 2013 uruchomiono 5 przedszkoli w nowobudowanych budynkach, jeden punkt przedszkolny w likwidowanej placówce szkolnej, natomiast 1 placówkę rozbudowano o bazę dydaktyczną. Jedną placówkę przedszkolną wcielono w struktury zespołu. Wszystkie placówki przedszkolne zapewniają przy umywalkach dla dzieci ciepłą bieŝącą wodę. Nie stwierdzono nieprawidłowości w zaopatrzeniu sanitariatów w środki do utrzymania higieny. Nadal, mimo zwiększenia bazy placówek przedszkolnych i ustawowym określeniu maksymalnej liczby dzieci w grupie, problemem jest ilość przyjmowanych do przedszkola dzieci przy małych powierzchniach sal, co powoduje ich zagęszczenie i moŝe się przyczyniać do wzrostu zachorowań, w szczególności na choroby przenoszone drogą kropelkową. Kontrole, które przeprowadzono po rozpoczęciu nowego roku szkolnego, wskazywały na dalsze istnienie problemu, mimo wystosowywanych w latach poprzednich wystąpień do organów prowadzących. Dotyczy to szczególnie miejscowości, gdzie baza przedszkolna jest niewystarczająca. W części gmin ograniczono przyjęcia w grupie dzieci pięcio i sześcioletnich na korzyść dzieci najmłodszych, a dzieci, które obejmowane są obowiązkiem przygotowania szkolnego przeniesiono do oddziałów w szkołach.

Uzupełnieniem bazy placówek przedszkolnych realizujących podstawę programową wychowania przedszkolnego są punkty przedszkolne. W 2013r do PSSE w Cieszynie wpłynęły 2 wnioski o wydanie opinii sanitarnej potwierdzającej zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pobytu w placówce. Obie placówki otrzymały pozytywną opinię. W ramach sprawowanego nadzoru dokonano oceny dostosowania mebli przedszkolnych do wzrostu dzieci w wybranych placówkach. Pomiary przeprowadzono w 14 placówkach, gdzie zmierzono 672 stanowisk pracy dzieci i porównano je ze wzrostem korzystających z nich dzieci. W wyniku analizy porównawczej stwierdzono, Ŝe z nieprawidłowych stanowisk korzystało 44 dzieci (tj. 6,5%) w 2 placówkach. W analogicznym okresie roku 2012 zbadano 1535 stanowisk w 23 przedszkolach, a nieprawidłowo siedziało 134 tj. 8,7% dzieci. W placówkach meble najczęściej oznakowano kolorami, a w grupach dzieci pięcio - sześcioletnich stosowano dodatkowo oznaczenia imienne, a nieprawidłowości przy doborze stanowiska pracy dziecka spowodowane były nieprawidłowym zestawieniem kompletów stolików i krzeseł oraz usadawianiem dzieci przy stanowiskach zbyt wysokich lub za niskich. Dbając o bezpieczeństwo dzieci skontrolowano równieŝ stan sanitarno-techniczny otoczenia obiektów, w tym terenów rekreacyjnych dla dzieci. Przedmiotem kontroli był stan sanitarno-techniczny urządzeń, posiadane certyfikaty oraz sposób zabezpieczenia miejsc zabaw dzieci (szczególnie piaskownic) przed zanieczyszczeniem odchodami zwierzęcymi. Wszystkie skontrolowane piaskownice były zabezpieczane plandekami przed dostępem zwierząt, w czasie, gdy dzieci z nich nie korzystały. Ogrodzenia placówek, stanowiące dodatkową barierę dla zwierząt, a tym samym ochronę terenu zabaw przed zanieczyszczeniami, nie budziły większych zastrzeŝeń. W dwóch przypadkach w trakcie kontroli stwierdzono, Ŝe wymienione wyposaŝenie placów zabaw przy przedszkolach nie posiada certyfikatów. Przedstawiono jedynie Deklarację Zgodności wystawioną przez producenta. Wystosowano wystąpienie do organu prowadzącego, celem wyjaśnienia zaistniałej sytuacji. Sprawa w toku.

Skontrolowano 73 na 87 szkół wszystkich typów i stopni tj. 83,6%. Pogarszające się warunki techniczne powstałe w wyniku eksploatacji budynków, stwierdzono w 7 szkołach, co stanowi 9,5% kontrolowanych placówek, w roku 2012 zły stan techniczny stwierdzono w 2 placówkach. Prowadzone systematycznie, przez organy prowadzące, prace remontowe poprawiały stan techniczny placówek szkolnych. Jednak zakres prac nie jest juŝ tak znaczny jak w latach poprzednich. Nie stwierdzono w kontrolowanych placówkach zaniedbań w zakresie czystości i porządku pomieszczeń. Ponadnormatywną liczbę uczniów przypadających na jedno urządzenie sanitarne stwierdzono w Szkole Podstawowej nr 6, z Oddziałami Przedszkolnymi w Cieszynie stwierdzono niewystarczającą ilość urządzeń sanitarnych, w związku z utworzeniem dodatkowego oddziału przedszkolnego i wyłączeniem z części szkoły sanitariaty dla dzieci przedszkolnych. Dyrektor placówki zobowiązał się do zaadaptowania pomieszczenia sanitarnego dla personelu (w placówce istniało kilka)na sanitariaty dla uczniów. Istotnym elementem środowiska szkolnego, mającym wpływ na prawidłową postawę ciała ucznia, więc na jego zdrowie, jest zapewnienie ergonomicznego wyposaŝenia sal lekcyjnych. W 2013 dokonano analizy usadowienia uczniów w 8 placówkach gdzie dokonano analizy usadowienia 597 uczniów. Stwierdzone pojedyncze przypadki uŝytkowania mebli szkolnych niezgodnie z zasadami ergonomii były usuwane na bieŝąco, w trakcie kontroli, a dotyczyły sytuacji, kiedy uczniowie zmieniali samowolnie swoje miejsce usadowienia (np. chęć siedzenia z koleŝanką/kolegą).

Na zdrowie psychiczne i dobre samopoczucie uczniów w środowisku szkolnym istotny wpływ ma prawidłowe planowanie nauki i odpoczynku. Przedmiotem kontroli było równomierne obciąŝenie uczniów obowiązkami w poszczególnych dniach tygodnia. Od roku 2009 nie ma literalnego obowiązku dbania o to, aby róŝnicować uczniom zajęcia kaŝdego dnia i starać się, aby zajęcia nie były łączone w kilkugodzinne bloki. Jednak w trakcie kontroli, w rozmowie z dyrektorami wskazywano na fakt, iŝ powyŝsze zalecenia higienistów są ściśle związane równomiernym obciąŝeniem uczniów zajęciami. Skontrolowano rozkłady lekcji w 35 szkołach (284 oddziałach), sporadycznie występowały niezgodności z zasadami higieny pracy umysłowej ucznia. WaŜnym czynnikiem warunkującym prawidłowy rozwój i zdrowie ucznia jest organizacja zajęć wychowania fizycznego. Oceniając szkoły w aspekcie warunków, w których prowadzone są zajęcia wychowania fizycznego, stwierdzono, Ŝe na 73 placówki wszystkich typów: 46 szkół posiadało wystarczające warunki do prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego, 24 szkoły posiadały niewystarczające warunki do prowadzenia zajęć tego typu, 3 szkoły nie zapewniały uczniom warunków do prowadzenia zajęć WF. Ponadto w skontrolowanych placówkach stwierdzono: 26,1 % placówek posiadało szkolny zespół sportowy z boiskiem, 10,2 % placówek posiadało szkolny zespół sportowy bez boiska, 7,9 % placówek posiadało wyłącznie pełnowymiarową salę gimnastyczną, 14,7 % placówki posiadało wyłącznie sale zastępczą, 3,4 % placówek posiadało wyłącznie boisko sportowe.

Szkoły, które nie posiadają wystarczającej infrastruktury do prowadzenia zajęć wychowania fizycznego, organizują zajęcia w obiektach sportowych poza placówką takich jak: hala sportowa, basen czy boisko sportowe miejscowych klubów sportowych. Ocenie poddano równieŝ wyposaŝenie szkół w urządzenia i sprzęt sportowy. Tylko 45,5% skontrolowanych szkół posiada wyposaŝenie sal w sprzęt posiadający odpowiednie certyfikaty gwarantujące bezpieczne jego uŝytkowanie. Pozostałe placówki, mimo sukcesywnej wymiany wyposaŝenia, dysponują wieloletnim, wyeksploatowanym sprzętem sportowym bez odpowiedniej dokumentacji. Podczas kontroli bloków sportowych szczególną uwagę zwracano na problem niewykorzystywania umywalni i natrysków po planowanych zajęciach wychowania fizycznego. Stwierdzono jedynie w 6 placówkach (tj. w 30% skontrolowanych, posiadających natryski) wykorzystywanie natrysków sporadyczne po zajęciach wychowania fizycznego. W 11 placówkach (49%) wykorzystywano urządzenia natryskowe tylko po zajęciach dodatkowych. W pozostałych placówkach natryski nie były wykorzystywane w ogóle. Przyczyną takiego stanu są zbyt krótkie przerwy międzylekcyjne, zbyt mała ilość kabin natryskowych w stosunku do ilości dzieci w grupach oraz opór rodziców szczególne w oddziałach szkoły podstawowej. Oceniono równieŝ w 2013r, w ramach działalności profilaktycznej ukierunkowanej na zapobieganie zachorowaniom na choroby zakaźne, realizację Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 w zakresie zapewnienia dostępu do ciepłej i zimnej bieŝącej wody, zapewnienia stałego dostępu do środków utrzymania higieny w sanitariatach dla dzieci oraz stanu technicznego tych pomieszczeń w placówkach nauczania. Ciepłą bieŝącą wodę w węzłach sanitarnych dla dzieci zapewniono prawie w 100 % skontrolowanych placówek. W 1 placówce stwierdzono ciepłą bieŝącą wodę jedynie przy pojedynczych umywalkach w węzłach sanitarnych na najwyŝszej kondygnacji budynku (informacja jw.). Zapewniono ciepłą bieŝącą wodę (w wyniku realizacji decyzji), w 2 placówkach ZSZ Specjalnych w Skoczowie i Gimnazjum nr 2 Skoczowie.

Ogólny stan techniczny pomieszczeń sanitarnych w szkołach ulega dalszej poprawie poprzez prowadzone w tych pomieszczeniach remonty. Nieprawidłowości stwierdzono jedynie w 1 placówce i dotyczyły zaplecza sanitarnego przy zespole sportowym. Zgodnie z ustawą o systemie oświaty, szkoła powinna zapewnić uczniom moŝliwość korzystania z gabinetu profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej. Analogicznie do lat ubiegłych, dokonano oceny warunków sprawowania opieki medycznej w 88 szkołach róŝnego typu. W wyniku kontroli ustalono, Ŝe 35 gabinetów jest do dyspozycji jednej szkoły, w 31 przypadkach gabinet profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej jest wspólny dla dwóch lub więcej placówek funkcjonujących w tym samym budynku/obiekcie. W 16 skontrolowanych szkołach opieka zdrowotna dla uczniów świadczona była przez pielęgniarki w pomieszczeniach zastępczych na terenie szkoły. W 6 przypadkach zdrowotna opieka profilaktyczna realizowana była poza placówką szkolną z uwagi na brak pielęgniarki w placówce (najczęściej w pobliskich podmiotach leczniczych). W skontrolowanych gabinetach nie stwierdzono zaniedbań utrzymania czystości i porządku. Niezgodności dotyczące wymagań stanu technicznego stwierdzono w 1 gabinecie i dotyczyły zawilgocenia ścian. Podczas prowadzanych kontroli dyrektorzy placówek, częściej niŝ w roku poprzednim, sygnalizowali problem niewystarczającej opieki medycznej w szkołach, coraz większe trudnościami z pozyskaniem pielęgniarki ( zdarzają się okresy bez opieki medycznej w szkołach), niewystarczającą ilość godzin pracy pielęgniarki w placówce (dotyczy szczególnie placówek małych, wiejskich). Dbając o higieniczne warunki pracy ucznia zwracano podczas kontroli uwagę na warunki mikroklimatyczne w pomieszczeniach dydaktycznych (temperatura powietrza, wilgotność, jego cechy organoleptyczne, tzw. zepsute powietrze ). Nadal obserwuje się tendencje zwiększania (na polecenie organów prowadzących) liczby dzieci w oddziałach, niejednokrotnie przy niewystarczającej powierzchni sal, co powoduje zagęszczenie w salach. W tym przypadku, brak narzędzi prawnych uniemoŝliwia wyegzekwowanie prawidłowej, powierzchni przypadającej na jedno dziecko. Niepokój budzi brak wystarczającego zrozumienia przez nauczycieli problemu skutecznego wietrzenia sal.

Nie naleŝą do rzadkości sytuacje, w których cała lekcja przebiega w pomieszczeniu, które nie jest wietrzone nie tylko w trakcie, ale i przed zajęciami. Sytuacja taka prowadzi do kształtowania nieprawidłowych nawyków wśród uczniów, lub wręcz do bagatelizowania moŝliwości zakaŝeń przenoszonych drogą kropelkową, związaną z duŝym skupieniem dzieci na małej powierzchni. W trakcie kontroli placówek szkolnych oceniano równieŝ realizację rozporządzenia MEN dotyczącego zapewnienia uczniom moŝliwości pozostawienia części podręczników i przyborów szkolnych w pomieszczeniach szkoły. W czasie kontroli stwierdzono, Ŝe wszystkie placówki realizowały ww. obowiązek. Z uwagi iŝ przepis nie określa, szczegółowo sposobu realizacji zadania, placówki przewaŝnie wybierały najbardziej dla siebie optymalny wariant (szafki, półki dla kaŝdego ucznia w klasie, szafki w klasie dla dzieci młodszych oraz szafki w szatni dla dzieci starszych). Mając na uwadze prawidłowy rozwój fizyczny, jak i umysłowy młodego pokolenia równieŝ w 2013r poddano ocenie moŝliwości korzystania z Ŝywienia uczniów w szkołach wszystkich typów. Wydawanie ciepłych posiłków prowadzone było w 47 placówkach tj. w 53,4,% skontrolowanych szkół. Z obiadów (pełnych i jednodaniowych) łącznie skorzystało 4762 uczniów w tym 1037 korzystało z posiłków dofinansowanych. W trakcie kontroli ustalono, Ŝe w 45,5% szkół ( w roku 2012-72%) zapewniono uczniom moŝliwość wypicia napoju (herbaty, wody, soku) w trakcie zajęć szkolnych. Spadek liczby szkół wydających napój zaobserwowano w placówkach gimnazjalnych, gdzie uczniowie często wolą kupować napoje poza placówką i nie korzystają z napoju w szkole. Za pozytywne zjawisko naleŝy uznać, analogicznie jak w roku ubiegłym realizowanie w szkołach programów owoce i warzywa w szkole, szklanka mleka dofinansowane przez Agencję Rynku Rolnego ze środków UE. W ramach sprawowanego bieŝącego nadzoru sanitarnego sprawowanego nad placówkami szkolnymi: przeprowadzono 97 kontroli, wydano 7 decyzji administracyjnych na poprawę stanu sanitarno-technicznego.

W roku 2013 ewidencją i planowym nadzorem objęto 4 szkoły wyŝsze w tym 3 niepubliczne. Skontrolowano 2 zakłady. W trakcie przeprowadzonych kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości dotyczących stanu sanitarno higienicznego wykorzystywanych pomieszczeń. W jednej placówce stwierdzono prowadzenie drobnych prac remontowo - naprawczych. Natomiast zakres i czas prowadzonych prac remontowych nie wpływał na zaburzenie procesu prowadzonych zajęć. Pełniąc nadzór sanitarny nad zimowym i letnim wypoczynkiem dzieci i młodzieŝy, stwierdzono, Ŝe nadal, tak jak w latach poprzednich, najbardziej popularną formą wypoczynku na terenie powiatu, jest wypoczynek w formie wyjazdowej. Z tej formy wypoczynku w czasie trwania 403 turnusów skorzystało 15731 uczestników. Porównując do roku 2012 gdzie na 327 turnusach wypoczywało 13977 dzieci, liczba wypoczywających wzrosła o 23,2%. Zaobserwowano znaczny (58,5%) wzrost ilości placówek, które zorganizowały wypoczynek w miejscu zamieszkania. W roku 2013 zorganizowano 65 półkolonii, w których uczestniczyło 2191 dzieci. W porównywalnym okresie 2012r, z 41 półkolonii zorganizowanych w miejscu zamieszkania skorzystało 1428 uczestników. Skontrolowano w czasie akcji wypoczynku zimowego i letniego 94 turnusów (w roku 2012, 80 turnusów). W 21 przypadkach sporządzono adnotacje z uwagi na brak moŝliwości przeprowadzenia kontroli spowodowanej nieobecnością w obiekcie, osób odpowiedzialnych, zmianą terminów pobytu lub rezygnacją z wypoczynku. Oceniając warunki pobytu dzieci i młodzieŝy w kontrolowanych placówkach, zwracano uwagę na stan sanitarny pomieszczeń mieszkalnych, rekreacyjnych/zajęć, węzłów sanitarnych, wyposaŝenia, równieŝ stan sanitarno-techniczny terenu placówki. Pod względem sanitarnym placówki sezonowe były dobrze przygotowane. Uczestnicy wypoczynku mieli zapewnione odpowiednie warunki pobytu. W ramach szerzenia oświaty zdrowotnej, kierownikom placówek, przekazano materiały edukacyjne, dotyczące profilaktyki chorób przenoszonych droga kropelkową oraz plakaty informujące o bezpiecznych zachowaniach w trakcie wypoczynku.

Do zadań Państwowej Inspekcji Sanitarnej naleŝy takŝe z których korzystają kontrola róŝnorodnych obiektów uŝyteczności publicznej mieszkańcy powiatu oraz osoby czasowo w nim przebywające. Nadzorowano 1257 takich obiektów, wśród nich podmioty lecznicze, gabinety lekarskie i pielęgniarskie, hotele i inne obiekty noclegowe, domy pomocy społecznej, zakłady usługowe (fryzjerskie, kosmetyczne, odnowy biologicznej, tatuaŝu, pralnie), baseny (sezonowe, kryte oraz parki wodne), szalety publiczne, obiekty rekreacyjne oraz wiele innych. Liczba ta w stosunku do roku 2012 zwiększyła się, a wzrost nastąpił prawie we wszystkich typach obiektów. Nad zdrowiem mieszkańców powiatu jak i nad zdrowiem przebywających na jego terenie kuracjuszy czuwają podmioty lecznicze prowadzące działalność w ramach stacjonarnej i ambulatoryjnej opieki medycznej oraz praktyk zawodowych. W porównaniu do lat ubiegłych, liczba ich zwiększyła się szczególnie w opiece ambulatoryjnej i praktykach zawodowych. W omawianym okresie wydano ogółem 82 decyzje o spełnieniu bądź o braku spełnienia wymogów rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 26 czerwca 2012 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą (Dz. U. z 2012r. poz. 739). Tylko dla 1 podmiotu leczniczego wydano decyzję o niespełnieniu tych wymagań. W ramach kontroli kompleksowych i doraźnych skontrolowano wszystkie 5 szpitali nadzorowanych na terenie powiatu, przeprowadzając 35 kontroli. Tylko w 1 przypadku wydano decyzję na poprawę stanu technicznego. W Ŝadnym z nich nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie gospodarki odpadami medycznymi i komunalnymi oraz postępowaniem z bielizną szpitalną. Wszystkie szpitale posiadają opracowane i wdroŝone procedury dotyczące zapobiegania zakaŝeniom i chorobom zakaźnym u ludzi. W wodę zaopatrywane są z wodociągów publicznych za wyjątkiem 1 szpitala, który posiada własną oczyszczalnię ścieków podłączone są do kanalizacji miejskiej. W omawianym okresie do badań laboratoryjnych w kierunku Legionella sp. pobrano 44 próbki ciepłej wody uŝytkowej, tylko w 2 próbkach w jednym szpitalu stwierdzono niewłaściwą jej jakość. Podjęte przez przedsiębiorcę działania naprawcze doprowadziły jakość ciepłej wody uŝytkowej do wymagań obowiązujących przepisów.

Opiekę medyczną nad osobami starszymi, przewlekle chorymi prowadzą 3 zakłady opiekuńczo-lecznicze. W 2013 r. w jednym zakładzie (Ośrodku Medycznym Sióstr ElŜbietanek, w Cieszynie) wyremontowano wszystkie oddziały, oddano do uŝytku pomieszczenia rehabilitacyjne oraz dzienny oddział psychogeriatryczny. Wydzielono w nich magazyny na czystą i brudną bieliznę, bielizna prana jest poza zakładami w pralniach zewnętrznych. Prawidłowo postępowano z odpadami medycznymi i komunalnymi Wystarczające było zaopatrzenie w sprzęt jednorazowy, środki dezynfekcyjne i w środki czystości. Wszystkie zakłady podłączone są do miejskiej sieci wodno-kanalizacyjnej. W 2013 r. w 2 obiektach pobrano 16 próbek ciepłej wody uŝytkowej do badań w kierunku Legionella sp. W jednym obiekcie nie wykryto bakterii, natomiast w drugim na 12 pobranych prób, w 5 stwierdzono od 120 do 1400jtk. W wyniku podjętych działań przez właściciela zakładu doprowadzono jakość ciepłej do wymagań rozporządzenia. W zakresie rehabilitacji stacjonarnej na terenie powiatu zlokalizowanych jest 9 ośrodków w tym 7 sanatoriów. Skontrolowano 8, przeprowadzono 19 kontroli sanitarnych. W 3 sanatoriach prowadzona jest dodatkowo działalność ambulatoryjna, z której mogą korzystać wszyscy mieszkańcy powiatu. Stan sanitarny wszystkich ośrodków był dobry. Są to obiekty o wysokim standardzie, w których z roku na rok poszerza się zakres wykonywanych zabiegów, w 2013 uruchomiono 2 nowe baseny rehabilitacyjne. Podobnie jak w innych obiektach stacjonarnych nie stwierdzano nieprawidłowości w postępowaniu z bielizną pościelową, wydzielone były magazyny bielizny czystej i brudnej; opracowane i wdroŝone są w nich procedury dotyczące zapobiegania zakaŝeniom i chorobom zakaźnym u ludzi. W 2013 roku w 1 obiekcie pobrano do badań laboratoryjnych 14 próbek ciepłej wody uŝytkowej, w wyniku przeprowadzonych badań laboratoryjnych stwierdzono w 2 punktach poboru wysokie i bardzo wysokie skaŝenie instalacji bakteriami Legionella sp., w związku z powyŝszym wydano 2 decyzje nakazowe (druga decyzja została wydana po przeprowadzeniu działań naprawczych przez przedsiębiorcę, które nie doprowadziły do wyeliminowania skaŝenia ciepłej wody) i 2 decyzje prolongujące termin wykonania decyzji. Ponowy pobór wody zostanie przeprowadzony w lutym 2014r.

W ramach ambulatoryjnej opieki medycznej na terenie powiatu działa w 125 obiektach, 99 podmiotów leczniczych oraz w 34 obiektach działają 24 podmioty lecznicze, których siedziby są poza powiatem. W 2013 r. powstało 8 nowych obiektów. Do obiektów tych zaliczono ośrodki zdrowia, poradnie, ambulatoria, zakłady rehabilitacji leczniczej, laboratoria diagnostyczne, zakład patomorfologii, zakłady opieki pielęgniarskiej długoterminowej. Skontrolowano 105 obiektów, przeprowadzono ogółem 160 kontroli. W omawianym okresie nie wydano decyzji administracyjnych, nie nałoŝono mandatów karnych. We wszystkich obiektach zaopatrzenie w sprzęt jednorazowy było wystarczające; uŝywano tylko bielizny jednorazowej; z odpadami medycznymi i komunalnymi postępowano zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi. W zakresie praktyk zawodowych na terenie nadzorowanym przez PPIS w Cieszynie działa 181 indywidualnych praktyk lekarskich, indywidualnych specjalistycznych praktyk lekarskich oraz indywidualnych praktyk pielęgniarek i połoŝnych. Skontrolowano 93 gabinety, w których nie stwierdzono nieprawidłowości. Podobnie jak w ambulatoryjnej opiece medycznej, w uŝyciu była tylko bielizna jednorazowa, postępowanie z odpadami komunalnymi i medycznymi było zgodne z obowiązującymi przepisami. Sprzęt wielorazowy uŝywany w gabinetach stomatologicznych i ginekologicznych sterylizowany był we własnym zakresie (sterylizatornie gabinetowe), kontrolowano proces sterylizacji testami chemicznymi i biologicznymi. Wszystkie obiekty, w których prowadzona jest działalność lecznicza, posiadają podpisane umowy na odbiór odpadów medycznych, które utylizowane są w specjalistycznych zakładach poprzez spalanie. Zaopatrzone są w wodę (za wyjątkiem 2 obiektów) z wodociągów publicznych i podłączone do kanalizacji miejskiej lub gminnej. Na podstawie przeprowadzonych kontroli kompleksowych i doraźnych moŝna stwierdzić, iŝ rozszerza się na terenie powiatu baza lecznicza i zakres udzielanych świadczeń medycznych, stan sanitarno-higieniczny w nich jest dobry,a standard obiektów coraz wyŝszy.

Nadzorem objęto 7 domów pomocy społecznej i 3 placówki zapewniające całodobową opiekę. W obiektach tych prowadzona jest całodobowa działalność opiekuńczorehabilitacyjna osób starszych. Skontrolowano dwa. W trakcie kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości, więc oceniono je jako dobre pod względem sanitarno higienicznym. W zakresie nadzoru nad jakością wody ciepłej uŝytkowej w instalacjach, jako profilaktykę zakaŝeń Legionella sp. pobrano 29 próbek ciepłej wody z 6 obiektów. W 3 obiektach kwestionowano łącznie 11 próbek. W kaŝdym przypadku stwierdzenia niewłaściwej jakości ciepłej wody przeprowadzane były działania naprawcze polegające na przegrzewaniu ciepłej wody do temperatury 80 ºC. Badania kontrolne potwierdziły skuteczność działań. W powiecie cieszyńskim znajdują się równieŝ 4 domy pomocy społecznej nadzorowane przez Śląskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego, gdyŝ ich organem załoŝycielskim jest Starostwo Powiatowe. Obiekty wczasowoturystyczne to obiekty objęte szczególnym nadzorem sanitarnym przez PPIS ze względu na ich (w przewaŝającej większości) całoroczny tryb funkcjonowania. W 2013 r. w ewidencji PPIS było 216 takich obiektów. Skontrolowano 93, przeprowadzając 100 kontroli sanitarnych.

Na wykresie do innych obiektów noclegowych wliczono: hotele bez kategoryzacji, domy wczasowe, ośrodki szkoleniowo-wypoczynkowe, zajazdy, gościńce, pensjonaty nie skategoryzowane, pokoje gościnne, schroniska bez kategoryzacji, gospodarstwa agroturystyczne, pola namiotowe oraz ośrodki campingowe. Tylko w trzech obiektach stwierdzono nieprawidłowości, związane ze stanem technicznym, wydano 3 decyzje administracyjne. W jednym, nakazy decyzji zostały wykonane jeszcze w 2013 r. w pozostałych obiektach, kontrole sprawdzające zostaną przeprowadzone początkiem 2014 r. Obiekty te zostały ocenione jako dostateczne pod względem sanitarno higienicznym, pozostałe zaś oceniono jako dobre. W 2013 r. w 2 hotelach w zakresie nadzoru nad jakością wody ciepłej uŝytkowej w instalacjach, jako profilaktykę zakaŝeń Legionella sp. pobrano 38 próbek ciepłej wody z czego kwestionowano 22. W związku ze stwierdzeniem obecności bakterii Legionella sp. w sieci ciepłej wody w 1 hotelu strona podgrzewała wielokrotnie ciepłą wodę uŝytkową do temp. 65 st. C. PoniewaŜ podjęte przez stronę działania naprawcze nie przyniosły Ŝądanych skutków, PPIS wydał decyzję nakazującą na doprowadzenie jakości ciepłej wody do wymagań rozporządzenia Ministra Zdrowia. Kontrolę jakości ciepłej wody uŝytkowej zaplanowano na luty 2014 r. Nadzorowano 57 obiektów rekreacyjnych : parki, amfiteatry, kina, ośrodki kultury, place zabaw dla dzieci stadiony, korty tenisowe, przystań kajakową, ośrodek sportów wodnych, skocznię i wyciąg narciarski Skontrolowano 22 obiekty, przeprowadzając 23 kontrole sanitarne. Podczas przeprowadzanych kontroli stan sanitarno-porządkowy, ani techniczny nie budził zastrzeŝeń. Zadbane były parki, skwery, parkingi oraz trasy turystyczne. W 2013 r. skontrolowano 91 z 241 będących w rejestrze PPIS zakładów usługowych takich jak fryzjerskie, kosmetyczne, odnowy biologicznej, tatuaŝu oraz pralnie. W trakcie całego roku tylko w 1 obiekcie stwierdzono nieprawidłowości (zakład fryzjerski) dotyczące braku dezynfekcji narzędzi, nałoŝono 1 mandat karny na kwotę 100 zł. Obiekt oceniono jako dostateczny pod względem sanitarno-higienicznym. Kontrole pozostałych obiektów nie wykazały nieprawidłowości stan sanitarno-porządkowy oraz techniczny nie budził zastrzeŝeń, został oceniony jako dobry. Obiekty te zaopatrzone są w wystarczającą ilość środków higieny, środków do utrzymania czystości oraz dezynfekcyjnych.

W zakładach kosmetycznych istnieje moŝliwość uszkodzenia ciągłości skóry podczas zabiegów, a więc występuje ryzyko zakaŝeń wirusami krwiopochodnymi: wirusowego zapalenia wątroby typu B i C oraz HIV, bakteriami chorobotwórczymi gronkowcami, czy zaraŝenia grzybicą skóry. Podczas kontroli sanitarnych szczególną więc uwagę zwracano na postępowanie z narzędziami i przyborami. Nie stwierdzono nieprawidłowości w tym zakresie W zakładach opracowane są i wdroŝone procedury zapewniające ochronę przed zakaŝeniami zakaźnymi czynnikami chorobotwórczymi. Zakłady posiadają podpisane umowy na odbiór odpadów niebezpiecznych z firmami posiadającymi pozwolenia na ich odbiór i transport. Corocznie szczególnemu nadzorowi podlegają równieŝ ustępy publiczne jako obiekty, których prawidłowy stan sanitarno-higieniczny, w tym bieŝąca higiena jest niezbędny dla zachowania bezpieczeństwa zdrowotnego osób z nich korzystających. Skontrolowano 21 obiektów, przeprowadzono 22 kontrole sanitarne. Podczas przeprowadzanych kontroli w 1 obiekcie (ustępie publicznym stałym, nieskanalizowanym) stwierdzono nieprawidłowy stan sanitarno techniczny. Wydano decyzję administracyjną. której nakazy zostały wykonane jeszcze przed sezonem letnim. Ustępy sezonowe typu TOI TOI zlokalizowane są na terenach rekreacyjnych najczęściej odwiedzanych przez turystów. Stan sanitarno-higieniczny skontrolowanych obiektów oceniono jako dobry. W porównaniu do roku ubiegłego zwiększono częstotliwość wymiany zbiorników na fekalia, 2 razy w tygodniu, co znacznie wpłynęło na poprawę ich stanu higienicznego.

Podobnie jak w latach ubiegłych nadzorowano takŝe 196 innych obiektów uŝyteczności publicznej, do których naleŝą: noclegownie, targowiska, parkingi, stacje paliw, stacje przeładunkowe, zakład karny, domy przedpogrzebowe, zakłady pogrzebowe, cmentarze. Skontrolowano 39 tzn. 19,9%. W czasie kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości. Obiekty prowadzą prawidłową gospodarkę odpadami komunalnymi, zachowana jest bieŝąca czystość. Wszystkie skontrolowane obiekty pod względem sanitarno - higienicznym oceniono jako dobre. Stan sanitarno-porządkowy oraz sanitarno-techniczny kontrolowanych obiektów uŝyteczności publicznej ulega ciągłej poprawie, Właściciele obiektów prowadzących działalność turystyczną, podnoszą w nich standardy pobytu poprzez ich modernizację. Wykazują równieŝ dbałość o estetykę otoczenia. W 2013 r. nadzorowany teren pod względem sanitarno higienicznym został oceniony jako dobry, nie stwierdzano dzikich wysypisk śmieci ani zalegania odpadów. Na bieŝąco sprzątano ulice, koszono trawniki i opróŝniano kosze uliczne. Pomimo braku uregulowań prawnych dotyczących warunków sanitarno-higienicznych obiektów sportowych i rekreacyjnych oraz zasad sprawowania nadzoru nad ich przestrzeganiem w trosce o zachowanie bezpieczeństwa zdrowotnego podczas rekreacji, kontrolowano warunki techniczno-sanitarne i jakość wody w basenach zlokalizowanych na terenie powiatu. Nadzorowano 36 basenów kąpielowych, w tym 25 krytych i 11 sezonowych. W 2013 r. oddano do uŝytku 2 nowe baseny kąpielowe kryte. Większość basenów jest zaopatrywana w wodę z sieci wodociągowej i wyposaŝona w automatyczny proces uzdatniania i dezynfekcji wody. Objęto kontrolą sanitarną 16 basenów krytych i w sezonie letnim 7 basenów odkrytych, ich stan sanitarny oceniono jako dobry. Nadal dwa baseny odkryte w Wiśle i Strumieniu były nieczynne przez cały sezon.

Wodę do badań laboratoryjnych, raz w miesiącu, pobierano z 23 basenów krytych i 9 basenów odkrytych-sezonowych. Podstawowy zakres oznaczeń, obejmował tylko parametry mikrobiologiczne (liczba Escherichia coli i ogólna liczba mikroorganizmów w 36 C±2 C po 48h, w wodzie basenów krytych badano takŝe gronkowce koagulazododatnie). Zbadano 334 próbki wody z basenów całorocznych oraz 24 próbki z basenów sezonowych. KaŜdorazowo podczas poboru oznaczano w wodzie stęŝenie wolnego chloru (oprócz basenu solankowego w Przedsiębiorstwie Uzdrowiskowym Ustroń, gdyŝ ze względu na właściwości wody w basenie pomiar taki jest niemoŝliwy), temperaturę oraz badano przeźroczystość. Wodę oceniano na podstawie wytycznych PZH z 2007 r. Wodę z basenów krytych, pod względem mikrobiologicznym, kwestionowano 18 razy. W pobranych próbkach wykonano łącznie 1002 oznaczenia parametrów mikrobiologicznych, z czego kwestionowano 22 (8 razy przekroczona została dopuszczalna liczba gronkowców koagulazo-dodatnich oraz 14 razy ogólna liczba mikroorganizmów w 36 C±2 C po 48h). Kwestionowane próby dotyczyły 12 krytych basenów kąpielowych. W pobranych 24 próbkach wody z basenów odkrytych wykonano 48 oznaczeń parametrów mikrobiologicznych. Jakość wody pod względem mikrobiologicznym kwestionowano w 5 próbkach (w 2 z uwagi na obecność bakterii Escherichia coli oraz w 3 z uwagi na wysoką ogólną liczbę mikroorganizmów w 1 ml wody na agarze po 48 godz w temp. 36±2ºC). Po otrzymaniu z laboratorium informacji o złej jakości wody, właściciel lub zarządca basenu był niezwłocznie informowany o skaŝeniu mikrobiologicznym wody. Przekazane informacje obejmowały równieŝ pouczenie o obowiązku zarządcy basenu, utrzymywania go w naleŝytym stanie sanitarno-higienicznym, w celu zapobiegania zakaŝeniom i chorobom zakaźnym. Właściciele basenu przeprowadzali działania naprawcze, które najczęściej polegały na kontroli pracy stacji dozującej środki dezynfekcyjne, dopuszczeniu świeŝej wody do niecki basenowej oraz zwiększeniu ilości środka dezynfekcyjnego (tzw. chlorowanie szokowe ), po czym zwykle przeprowadzali powtórne badanie wody w ramach własnej kontroli wewnętrznej i przedstawiali do PPIS niekwestionowane wyniki tych badań. W niektórych przypadkach właściciele basenu decydowali się na zamknięcie basenu, do czasu uzyskania wyniku wskazującego na właściwą jakość wody basenowej.

PoniŜej na wykresach przedstawiono procentowy udział kwestionowanych parametrów mikrobiologicznych w kwestionowanych próbkach wody basenowej. Badania mikrobiologiczne w wodzie basenów krytych parametry mikrobiologiczne niekwestionowane parametry mikrobiologiczne kwestionowane 98% (980 oznaczeń) 2% (22 oznaczenia) Procentowy udział parametrów mikrobiologicznych w kwestionowanych 18 próbkach 64% 36% Gronkowce koagulazododatnie Ogólna liczba mikroorganizmów w 36+/- 2 st.c po 48h Badania mikrobiologiczne w wodzie basenów odkrytych Procentowy udział parametrów mikrobiologicznych w kwestionowanych 5 próbkach Escherichia coli parametry mikrobiologiczne niekwestionowane parametry mikrobiologiczne kwestionowane 90% (43 oznaczenia) 10% (5 oznaczeń) 60% 40% Ogólna liczba mikroorganizmów w 36+/-2 st.c po 48h

Próbkobiorcy PPIS przed poborem wody z niecek basenowych wykonali 312 oznaczeń stęŝenia chloru wolnego dla wody z basenów całorocznych (46 razy stęŝenie to kwestionowali) oraz 24 oznaczenia stęŝenia chloru wolnego dla wody z basenów (kwestionowano go 3 razy). Badania chloru wolnego w wodzie basenów krytych stężenie wolnego chloru niekwestionowane stężenie wolnego chloru kwestionowane 12,5% ( 3 oznaczenia) Badania chloru wolnego w wodzie basenów sezonowych stężenie wolnego chloru niekwestionowane stężenie wolnego chloru kwestionowane 87,5% (21 oznaczeń) Organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej nie mają Ŝadnych narzędzi prawnych do zobligowania osób fizycznych i prawnych do organizowania kąpielisk lub miejsc wykorzystywanych do kąpieli. Nie mogą brać równieŝ odpowiedzialności za wszystkie miejsca wykorzystywane do kąpieli, które w świadomości społeczeństwa funkcjonują jako kąpieliska. Podobnie jak w roku ubiegłym na terenie powiatu cieszyńskiego w sezonie letnim zgłoszono do PPIS tylko 2 miejsca wykorzystywane do kąpieli: Staw Młyńszczok w Zebrzydowicach (zgłoszony przez Gminny Ośrodek Kultury w Zebrzydowicach) oraz rzekę Wisła w Wiśle (miejsce zgłoszone przez Urząd Miasta Wisła). W kaŝdym z miejsc wykorzystywanych do kąpieli były zlokalizowane 2 punkty poboru próbek wody.

W trakcie sezonu, na podstawie wyników badań przeprowadzonych przez administratorów, w ramach kontroli wewnętrznej oraz ocen wizualnych, PPIS w Cieszynie wydał łącznie 4 oceny przydatności wody do kąpieli. W trzech przypadkach wyniki badań upowaŝniały dostwierdzenia przydatności wody do kąpieli, natomiast w jednym dla wody pochodzącej z rzeki Wisły - do stwierdzenia braku przydatności wody do kąpieli, gdyŝ oba oceniane podczas badań parametry mikrobiologiczne tj. Escherichia coli oraz Enterokoki nie spełniały wymagań określone w części A Załącznika nr 1 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 8 kwietnia 2011 r. w sprawie prowadzenia nadzoru nad jakością wody w kąpielisku i miejscu wykorzystywanym do kąpieli (Dz. U. Nr 86, poz. 478). W związku z brakiem przydatności wody do kąpieli w rzece Wiśle, pobrano próbki wody, w ramach urzędowej kontroli. Na podstawie otrzymanych wyników badań stwierdzono przydatność wody do kąpieli. Do PPIS w Cieszynie mieszkańcy, turyści i kuracjusze wnoszą osobiście ustnie lub pisemnie na adres urzędu, za pośrednictwem poczty elektronicznej, faxu, telefonicznie interwencje. Czasami interwencje przekazywane są przez organy administracji publicznej i samorządowej. Wszystkie interwencje, zarówno te wnoszone anonimowo jak i imiennie, rozpatrywane są priorytetowo, rzetelnie i dokładnie, gdyŝ mogą być sygnałem zagroŝenie dla Ŝycia lub zdrowia ludzi. Przestrzegana jest zazwyczaj zasada nie przeprowadzania kontroli interwencyjnej przez pracownika nadzorującego dany obiekt. Większość interwencji, podobnie jak w latach poprzednich, zgłaszano anonimowo, głównie telefonicznie, ale równieŝ 8 interwencji przekazano pocztą e-mail. Ilość interwencji w stosunku do roku 2012 się zmniejszyła.

Najwięcej interwencji wpłynęło do sekcji higieny śywności i śywienia, w tym mniej niŝ połowa zasadnych. Najwięcej zasadnych interwencji dotyczyło warunków pracy. Zakres interwencji Liczba (ogółem) % zasadnych Jakość Ŝywności i obiektów z nią związanych (Higiena śywności i śywienia) Jakość wody i obiektów uŝyteczności publicznej (Higiena Komunalna i Środowiska) Warunki pracy (Higiena Pracy) Warunki sanitarne w lecznictwie, wystąpienie objawów chorobowych (Epidemiologia) Warunki techniczne i lokalizacyjne (Zapobiegawczy Nadzór Sanitarny) Warunki nauczania i wypoczynku (Higiena Dzieci i MłodzieŜy) (w grupie) 83 41 14 30 3 66 2 0 1 0 2 0

Celem naszej działalności w zakresie promocji zdrowia i oświaty zdrowotnej jest szeroko rozumiana promocja zdrowego stylu Ŝycia nie tylko pośród mieszkańców powiatu, ale takŝe kuracjuszy i turystów licznie do nas przybywających. Realizowaliśmy ją poprzez ogólnopolskie programy prozdrowotne, akcje, kampanie informacyjnoedukacyjne, szkolenia tematyczne, w trakcie imprez plenerowych. Współpracowaliśmy ze Starostwem Powiatowym, urzędami miast w Cieszynie, Skoczowie, Ustroniu i Wiśle, Komendą Powiatową Policji, straŝami miejskimi, przedszkolami, szkołami, organizacjami pozarządowymi (Cieszyńskim Oddziałem Polskiego Komitetu Zwalczania Raka, Chrześcijańską SłuŜbą Charytatywną, Kościołem Adwentystów Dnia Siódmego) oraz lokalnymi mediami. Znaczna część przewlekłych chorób niezakaźnych, takich jak choroby serca i naczyń krwionośnych, nowotwory układu oddechowego, szczególnie nowotwory płuc są bezpośrednio uwarunkowane naraŝeniem na dym tytoniowy. Osoby palące najczęściej uzaleŝniają się od nikotyny przed osiągnięciem dorosłości, nie zdając sobie sprawy z realności uzaleŝnienia i późniejszych zdrowotnych skutków palenia. Stąd juŝ od 2010 roku priorytetowym zadaniem Państwowej Inspekcji Sanitarnej jest realizacja Programu Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu w Polsce. Adresatami programu są wszystkie grupy odbiorców ale przede wszystkim przedszkolaki, dzieci i młodzieŝ szkolna, gdyŝ nawyki prozdrowotne powinny być kształtowane juŝ od najmłodszych lat, oraz pedagodzy, dyrektorzy szkół, pielęgniarki środowiska nauczania i wychowania gdyŝ ich rola w kształtowaniu tych nawyków jest bardzo waŝna. Zadania z obszaru profilaktyki palenia tytoniu realizowano w ramach obchodów corocznego Światowego Dnia Bez Tytoniu (akcja majowa), Światowego Dnia Rzucania Palenia (akcja listopadowa), projektu OdświeŜamy nasze miasta. Tobacco FreeCities (promującego zakaz palenia w miejscach uŝyteczności publicznej) oraz programów profilaktyki antytytoniowej realizowanych na terenie placówek oświatowych, tj: Czyste powietrze wokół nas program przeznaczony dla dzieci w wieku przedszkolnym oraz ich rodziców, realizowany w celu podniesienia stanu wiedzy najmłodszych na temat szkodliwości palenia papierosów oraz uświadomienia rodzicom zdrowotnych skutków biernego palenia na rozwój dzieci. Uczestniczyło w nim 1523 dzieci z 36 przedszkoli.

,,Nie pal przy mnie, proszę program edukacji antytytoniowej przeznaczony dla uczniów klas I - III szkół podstawowych oraz Znajdź Właściwe Rozwiązanie program profilaktyki palenia tytoniu przeznaczony dla uczniów starszych klas szkół podstawowych i gimnazjów prowadzony w formie zajęć warsztatowych (wykonywanie plakatów, układanie wierszy i esejów, aforyzmów, krzyŝówek. Uczestniczyło w nich 2501 uczniów z 34 szkół podstawowych i gimnazjalnych. W ramach programów antytytoniowych oraz Światowego Dnia bez Papierosa zorganizowano dla szkół podstawowych i gimnazjalnych Festiwal Piosenki o Zdrowiu pt.,,kaŝdy papieros niszczy Twoje Zdrowie pod patronatem Posłów Aleksandry Trybuś i Czesława Gluzy i oraz Senatora Ziemi Cieszyńskiej i śywieckiej Tadeusza Kopcia. W sali sesyjnej Starostwa Powiatowego w Cieszynie reprezentacje przedszkoli, szkół podstawowych i gimnazjów, zaprezentowały własne piosenki z zakresu zdrowego stylu Ŝycia, a w szczególności szkodliwości palenia papierosów. Zmagania uczestników oceniało jury, w skład którego oprócz Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego weszli przedstawiciele patronów. Laureaci otrzymali nagrody ufundowane przez patronów konkursu oraz sponsorów. W ramach Programu Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu w Polsce braliśmy udział w kampanii Rzuć palenie razem z nami. Wspólnie z Zespołem Szkół Ekonomiczno Gastronomicznych w Cieszynie w Parku Pokoju w Cieszynie zorganizowaliśmy akcję edukacyjno-profilaktyczną mającą na celu zmniejszenie zachorowań, inwalidztwa i zgonów wynikających z palenia tytoniu.

Wokół orchiestronu przygotowano ekspozycję prac plastycznych i plakatów wykonanych przez młodzieŝ Zespołu Szkół Ekonomiczno-Gastronomicznych w Cieszynie.Palaczy tytoniu zachęcano do wykonania bezpłatnych pomiarówtlenku węglaw wydychanym powietrzu, a przechodniów do pomiarów tkanki tłusczowej i BMI. DuŜą atrakcją dla parkowiczów była przedstawiona przez młodzieŝ scenka pt. Sąd nad papierosem oraz emisja spotów m.in. Nie pal i nie pozwól aby, ktoś inny palił przy Tobie i Twoich bliskich. Po części artystycznej kilkuosobowe grupki młodzieŝy przeszły głównymi ulicami miasta Cieszyna wręczając ulotki i naklejki pt. Wyłącz palenie, jednocześnie namawiając palaczy tytoniu do rzucenia palenia. W ramach ogólnopolskiego projektu pt. OdświeŜamy nasze miasta. TOB3CIT (Tobacco FreeCities) współpracowano z Komendą Powiatową Policji, StraŜą Miejską w Cieszynie, Skoczowie, Ustroniu i Wiśle. Projekt ma na celu poprawę egzekwowania i wzrost przestrzegania postanowień znowelizowanej w 2010 r. ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami uŝywania tytoniu i wyrobów tytoniowych. W ramach podpisanego porozumienia funkcjonariusze staŝy miejskich przekazywali informacje o działalności kontrolno-represyjnej w tym zakresie. Udzielono 46 upomnień, w tym 6 nieletnim, 39 pouczeń za uŝywanie wyrobów tytoniowych w miejscach niedozwolonych, nałoŝono 1 mandat (50 zł). Realizując Program Ograniczenia Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu w Polsce, w ramach sprawowania bieŝącego nadzoru w zakresie warunków i wymogów higienicznosanitarnych prowadziliśmy monitoring przestrzegania zakazu palenia tytoniu w zakładach nauczania i wychowania, placówkach opieki zdrowotnej, zakładach pracy oraz zakładach gastronomicznych.