RECENZJA dorobku artystycznego i dydaktycznego st. wykł.

prof. Andrzej Banachowicz Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu Poznań, 20.01.2014 roku RECENZJA dorobku artystycznego i dydaktycznego st. wykł. Ryszarda WIĘCKOWSKIEGO w zw iązku ze wszczęciem przez Radę Wy działu Ceramiki i Szkła Akademii Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu przewodu habilitacyjnego w dziedzinie sztuk plastycznych w dyscyplinie sztuk projektowych

2 Pan Ryszard Więckawski urodził się w czerwcu 1952 roku w Przemyślu. W latach 1967-1972 uczęszczał do Liceum Sztuk Plastycznych w Jarosławiu, a w latach 1972-1977 - do Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych we Wrocławiu. Tytuł magistra sztuki z wyróżnieniem uzyskał w 1977 w zakresie grafiki. W latach 1977-1979 pracował w Pafawagu we Wrocławiu, jako plastyk zakładowy. W latach 1981-1982 był asystentem prof. Ludwika Kiczury w Katedrze Szkła PWSSP we Wrocławiu. W latach 1980-1988 związany był z hutą szkła artystycznego i pracownią witraży "INCO" we Wrocławiu. W latach 1997-2005 był również pedagogiem w szkole Opus - Art w Sosnowcu, gdzie prowadził pracownię witrażu. Od 1992 roku pracuje w Katedrze Szkła Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu, jako wykładowca w Pracowni Szkła w Architekturze i w Pracowni Witraży. Kwalifikacje I stopnia w zakresie sztuk plastycznych w dyscyplinie artystycznej wzornictwo uzyskał w 1999 roku. Pan Ryszard Więckawski przed uzyskaniem kwalifikacji I stopnia miał w swoim dorobku wiele projektów i realizacji monumentalnych, jak np. witraży figuralnych do kościoła NMP we Wrocławiu - Ohaszynie (10 okien). Wykonał konserwację i renowację XIX-wiecznych witraży figuralnych z kościoła pw. Jana Chrzciciela w Powidzku czy projekt przeszklenia świątyni Wang w Bierutowicach. Zrealizował witraż w Ratuszu w Sopocie i wiele, wiele innych projektów i realizacji witraży w wielu prywatnych wnętrzach mieszkalnych. Po uzyskaniu kwalifikacji I stopnia wykonywał także prace w rezydencjach prywatnych, np. Godurowo 1999-2003 - projekt i realizacja przeszkleń do 11 drzwi oraz projekt i realizacja okna witrażowego czy w latach 2000/200 l w Galerii w Belgii - projekt i realizacja 3 okien witrażowych (2000 x 800), 2 skrzydeł drzwiowych z elementami nieruchomymi ( 4 witraże 2200 x 3500) oraz okna wielkości 2000 x 2000, witraż klasyczny z elementami szkieł fusingowych). W 2008 roku w domu prywatnym w Warszawie zaprojektował i zrealizował 6 brytów fusingowych jako przeszklenie łazienki w formacie 1200 x 300. Myślę, że nie ma sensu dalej wymieniać tego bardzo bogatego potencjału projektowo - wykonawczego Pana Ryszarda Więckowskiego, gdyż pełny pojemny spis dołączony jest do habilitacyjnej dokumentacji. Dodam, że ma On także w swoim dorobku jeszcze takie pozycje jak: projekty, realizacje oraz montaże np. ogrodu zimowego z sufitem

3 podwieszanym czy zaprojektowanie oharzy w kościołach, balustrad, witraży, przepierzeń oraz niezliczonych paneli świetlnych. Ryszard Więckawski brał udział w 15 wystawach zbiorowych przed uzyskaniem kwalifikacji I stopnia, a po ich uzyskaniu - w 18, z których wymienię choć te z 3 ostatnich lat: - 20 l O - Ludwik Kiczura, historia szklanej pasji - 50 lat pracy artystycznej, Galeria Szkła i Ceramiki, Wrocław; - 2011- "Made in Wrocław ", Galeria "N", Jabloniec, Czechy; - 2012 - wystawa szkła, Wrocław= Szkło, BWA, Rzeszów; - 2012- " Wrocławskie szkło dziś ", Centrum Dziedzictwa Szkła w Krośnie ; - 2012 - "Co teraz", Galeria "Za szybą" ASP we Wrocławiu, wystawa dyplomantów Wydziału Ceramiki i Szkła ASP 1977; - 2013 - "Stop Klatka", Galeria BWA Szkło i Ceramika, Wrocław. Prace Pana Ryszarda Więckowskiego znajdują się w zbiorach prywatnych w Austrii, Belgii, Francji, Kanadzie, Niemczech, Polsce, USA, Brazylii i Węgier oraz w Muzeum Toruńskim i Muzeum Karkonoskim w Jeleniej Górze. W obszarze dydaktyki Pan ad. I st. Ryszard Więckawski od 1992 roku pracuje w Katedrze Szkła ASP we Wrocławiu. Obecnie prowadzi Pracownię Witrażu i Szkła w Architekturze, gdzie uczy młodych ludzi myślenia tym magicznym materiałem - szkłem - delikatnym, kruchym i wyjątkowym. W Jego Pracowni studenci nie tylko projektują do określonego oświetlenia dziennego lub sztucznego, ale i wykonują wiele zadań, gdzie poznają technikę witrażu klasycznego i sposób malowania patynami oraz emaliami witrażowymi. Uczą się ciąć szkło oraz poznają różne jego rodzaje. Zapoznają się z techniką mozaiki oraz elementami fusinguczy sposobów uzyskiwania różnorodnych form, aby nadać tafli określoną fakturę, relief czy ksztah. Analizują określone możliwości materiałowe do określonego projektu, kreują pomysły poznaną technologią. Pan Ryszard Więckawski będąc bardzo aktywnym również na dydaktycznej drodze, oprócz codziennych działań w Pracowni orgamzuje wystawy studentów i absolwentów. Organizuje wyjazdy studentów do hut i innych szkół artystycznych w Czechach i na Słowacji. Prowadzi wyjazdowe wykłady połączone z warsztatami.

4 Jest promotorem prac dyplomowych licencjackich i magisterskich. Jest pomocą merytoryczną i technologiczną przy ich realizacji, pisze recenzje prac magisterskich i bierze udział w międzynarodowych konferencjach, tragach czy sympozjach. Jego studenci wykonują również aneksy dyplomowe. Podsumowując całą powyższą pracę projektową i organizacyjną, widać że oscyluje ona wokół szkła. Szkła, które w formie kreacji pojawia się we wnętrzach domów prywatnych, w przestrzeniach publicznych, ale i w kościołach czy kaplicach. Pan Ryszard Więckowski projektuje witraże zarówno figuralne- najczęściej przeznaczone do wnętrz sakralnych, ale także formy abstrakcyjne, w których swobodnie może wykorzystać wszystkie możliwości szkieł witrażowych. Projektuje On przeszklenia również czysto rzeźbiarskie, wykorzystując technikę fusingu oraz grawerowania. Realizuje On artystyczne szkła unikatowe, od tych niewielkich rozmiarów, aż po te, które wymagają dużej przestrzeni. Szkło daje Mu nieograniczone możliwości projektowe, gd yż znając bardzo dobrze jego technologię i obróbkę, nie stanowi ono dla Niego przeszkody, aby tworzyć to, czego zapragnie. Projektując szkło do wnętrz prywatnych Pan Ryszard Więckowski dopełnia architekturę aranżowanych przestrzeni, co stanowi o ich wyjątkowym klimacie. Te wnętrza ukazują kulturę bycia, ciepło oraz smak Jego o domowników. Jego witraż klasyczny często wnosi to, co wynika z najlepszego - ze w spółczesnego rysunku. Jego witraże obecnie stają się niezależnymi dziełami sztuki funkcjonującymi w określonych wnętrzach. Jego witraże także w swoim wyrazie stają się często formami malarskimi czy graficznymi, a często również rzeźbion ymi reliefami, bądź formami przestrzennymi, szeroko rozumianą instalacją lub niezależnym od przestrzeni dziełem sztuki. Publikując swoje prace w tych przestrzeniach publicznych Pan Ryszard Więckowski przyczynia się do edukacji społeczeństwa- w najlepszym tego słowa znaczeniu -do społecznego poczucia smaku - szlachetności materii. Uwrażliwia On na godne, odświętne traktowanie każdego dnia ży cia. Tyloma świetnymi realizacjami podnosi On ową kulturę otoczenia. Pan Ryszard Więckowski konserwując i rekonstruując witraże, dokonując analizy projektowej oraz ikonograficznej i technologicznej stał się również osobą istotną dla ochrony historii sztuki i rzemiosła oraz jej propagatorem.

5 Jego praca habilitacyjna pt. "Projektowanie szkła do wnętrz sakralnych i świeckich. Projektowanie wnętrz w relacji ze szkłem " zwraca uwagę właśnie na te dwie przestrzenie - sakralną i świecką, w których realizuje On swoje projekty artystyczne. Na to, jak projektowanie staje się odmienne, a na ile podobne. Jak człowiek stwarza sobie przestrzenie, które są dla niego najważniejsze. Zwraca On uwagę nie tylko na projektowanie i realizację witraży oraz szkła unikatowego, ale i na to- co uważam za bardzo ważne - przedmiotów wyposażenia oraz całych wnętrz domów prywatnych, kaplic czy kościołów. Uczula na to, żeby szkłem wprowadzić określony klimat, gdy zostanie perfekcyjnie zaprojektowane i wykonane. Że szkło staje się nie tylko formą użytkową wnętrza, ale także właśnie odrębnym, jednostkowym unikatowym dziełem sztuki. A Pan Ryszard Więckawski jako artysta projektant potrafi odnaleźć się w każdej sytuacji tak, aby te wartości dzieła uwypuklić. Potrafi pracować w zgodzie z własnym rozumieniem wartości oraz poczuciem estetyki i piękna. Ryszard Więckawski kładzie nacisk na projektowanie szkła oraz na szerokie spektrum możliwości artystycznych, jakie można uzyskać poprzez różnorodne wykorzystanie tego medium. Potrafi także budować obraz malarski, rzeźbiarski czy reliefowy. Tak więc prywatna willa we Wrocławiu oraz kościół i kaplica w Radwanicach, to miejsca do których projektuje nie tylko szkło artystyczne, ale i które stały się przedmiotem Jego pracy habilitacyjnej. Mamy tu wszystko to, o czym pisałem powyżej o pracach Ryszarda Więckowskiego. W przestrzeni świeckiej projektuje On i wykonuje przeszklenia od kameralnych po wielkoformatowe kompozycje. Jego kompozycje to wypracowana technika własna. Przeszklenia okien i drzwi, ścian, podłóg czy sufitów. Wszystkie te realizacje, które określają Jego przestrzeń to nie tylko projekt szkła, ale również projekty elementów mocowania i montażu oraz często projekty form podświetlenia elementów szklanych. To projektowanie w prywatnej willi we Wrocławiu, rozpoczął On w 2008 roku, a trwa jeszcze do dziś. Tu podstawą projektowania jest tak bliskie mi myślenie o przedmiocie wyposażeniu wnętrza w klimatach art-deco. To jego wyjątkowe projektowanie cechuje oszczędność podziałów i kolorów. Smakuje się szlachetność szkieł kryształowych oraz precyzję ich wykonania. Te wszystkie doznania cały czas towarzyszą mi, gdy analizuję takie właśnie myślenie szkłem Ryszarda Więckowskiego. W tej pięknej willi zaprojektował

6 On i wykonał witrażowy sufit ogrodu zimowego, na który składa się czterdzieści kwater wielkości 50 x l 00 cm oraz podświetlonych ciepłym światłem sztucznym. Dopełnieniem jego są biegnące wzdłuż trzech ścian witraże w górnej ich części. Witraże do okien, przeszklenia drzwi meblowych, specjalnie szlifowane półki, szlachetnie szlifowane i grawerowane lustra - wszystko to składa się na unikatowe dzieło. Zaprojektowane do tego wnętrza mieszkalnego z początku XX wieku, do pokoju, kuchni, łazienki, winiarni, ujmuje niepowtarzalnym klimatem tego domu. Klimacie odpowiadającym zapewne zarówno dumnym właścicielom, jak i wystawiającym najwyższe noty projektującemu artyście. Do kościoła NMP Różańcowej w Ractwanicach zaprojektował On ołtarz 6000 x 4000 cm i drzwi wraz ze szklanymi elementami, ale i siedziska dla dostojników kościelnych i ministrantów, a także oświetlenie całego kościoła. Tam również zaprojektował i wykonał tabernakulum z rzeźbionego, dwuwarstwowego szkła kryształowego. Focząwszy od stolarki okiennej i drzwi wejściowych, przez posadzkę ceramiczną, chór, zakrystię, ołtarz z oświetleniem, aż po ławy kościelne, siedziska dla dostojników i ministrantów. Ten projekt również cały czas ma swoją kontynuację, gdyż w dalszej części są realizowane projekty witrażowe do okien kaplicy oraz szklana droga krzyżowa. To projektowanie całości jest niezwykle ważne ze względu na to, że autor może dbać o każdy detal, decydować o przestrzeni wnętrza, a w konsekwencji dopełniać ją elementami wykonanymi w szkle. W szkle nie tylko witrażowym, ale i rzeźbionym, fusingowym, czy klejonym na zimno. Ryszard Więckawski projektuje szkło w odpowiedniej technice, aby tym samym stworzyć właściwy - dany temu miejscu klimat, nastrój skupienia, ciszy, aby uzyskać harmonię całości. Dlatego także w tej samej miejscowości zaprojektował również całe wnętrze kaplicy przy cmentarzu, wraz z otoczeniem. Doprawdy niesamowita jest to propozycja habilitacyjna, zarówno w przypadku willi, jak i kościoła. W tytule pracy obie sfery przenikają się. Sacrum i profanum wzajemnie się także wspierają w pracach Więckowskiego i przenikają w tym najlepszym tego słowa znaczeniu. Również przedmioty wyposażenia wnętrz w niepowtarzalnych formach ujawniają razem całe spektrum możliwości artystycznych Ryszarda Więckowskiego. Przestrzeń sakralna oraz wnętrze domowe nabierają cech

7 odświętności w Jego myśleniu i działaniu. Pan Ryszard Więckawski w sposób wartościowy potrafi dokonać przemiany doznań utylitarnych codzienności w nadprzyrodzoną atmosferę. W Jego pracach wyczuwam czasem także te znaki i formy oraz kształty, które kierują myśli w kosmiczne przestrzenie. Te ciche, nieskazitelne w precyzji wykonania prace Ryszarda Więckowskiego z niebywale bogatą skalą walorów barwnych i monochromatycznych stają się przyjemnym powodem do ciągłych asocjacji. Czas w obcowaniu z Jego pracami funkcjonalnymi, ale i estetycznymi -pięknymi, sprzyja wspomnieniom w atmosferze bezpieczeństwa i godność istnienia. Słowa tego nastroju myślę że do końca jednak nie oddają. Trzeba stanąć przed nimi i doznać po prostu ich magii. Konkluzja Pan st. wyk. Ryszard Więckawski swmm bogatym dorobkiem projektowo - artystycznym, pedagogicznym oraz organizacyjnym, a także pracą habilitacyjną wnosi znaczny wkład w rozwój dyscypliny. Dlatego wnoszę do Wysokiej Rady Wydziału Ceramiki i Szkła Akademii Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu o przyznanie Jemu stopnia doktora habilitowanego w dziedzinie sztuk plastycznych w dyscyplinie sztuki projektowe. ~ Z poważaniem prof. An rzej Banachowicz