MAŁY PORADNIK PIERWSZEJ POMOCY DLA ZASTĘPOWEGO DRUŻYNY HARCERSKIEJ Opracowanie: pwd.magdalena Bocian Jodel
Zamiast wstępu Druhno Zastępowa! Druhu Zastępowy! Program szkolenia ratowników medycznych w ZHP obejmuje harcerzy od 15 roku życia, czyli harcerzy starszych. Materiał ten przeznaczony jest dla harcerzy poniżej 15 roku życia a oparty jest na wymaganiach harcerskiej sprawności samarytańskiej jedno- i dwugwiazdkowej. Zawarte są w nim tematy dotyczące tylko pierwszej pomocy na poziomie podstawowym. Z harcerskim pozdrowieniem Czuwaj!
ROZDZIAŁ I HIGIENISTA (HIGIENISTKA)* Założy opatrunek, naklei plaster z opatrunkiem, zabandażuje kończynę, wykorzysta w opatrywaniu chustę trójkątną. Harcerz będzie: - wiedział, co to jest rana, - znał rodzaje ran i będzie umiał je scharakteryzować, - znał podstawowe środki opatrunkowe i będzie wiedział, kiedy je zastosować, - znał zasady zakładania opatrunku i bandażowania. Aby umieć założyć opatrunek musimy się najpierw dowiedzieć, co to jest rana, jakie mamy rodzaje ran i jak one wyglądają. RANA jest to przerwanie ciągłości skóry pod wpływem jakiegoś urazu (np. przecięcia nożem, upadku na chodnik). Jak już powiedzieliśmy rana dzieje się pod wpływem jakiegoś urazu i właśnie ze względu na rodzaj urazu rany możemy podzielić na : 1. Cięte np.: przecięcie nożem, szkłem, ostrym źdźbłem trawy czy nawet ostrą krawędzią kartki papieru. Jej brzegi są gładkie. Zazwyczaj rana jest długa, ale płytka. 2. Kłute np.: gwóźdź wbity w nogę czy ołówek w rękę. Rana wtedy jest niewielka, ale może być głęboka. Jaj brzegi mogą być gładkie, jeżeli rana została wykonana ostrym narzędziem, ale jeżeli jest to gwóźdź to jej brzegi będą nieregularne.
3. Szarpane np.: ugryzienie psa czy zahaczenie o drut kolczasty. Wtedy rana jest bardzo nieregularna i może brakować kawałka skóry. 4. Postrzałowe wtedy, kiedy ktoś strzeli do kogoś z pistoletu. Wtedy przeważnie są dwie rany wlotowa i wylotowa. 5. Miażdżone, kiedy komuś spadnie coś bardzo ciężkiego na nogę lub rękę. Wtedy dodatkowo zmiażdżone są także kości. Jest to duża i rozległa rana, czasami nawet nie dochodzi do przerwania skóry. 6. Tłuczone w tym przypadku również nie dochodzi do przerwania skóry, ale pęka naczyńko krwionośne pod skórą pod wpływem silnego uderzenia, czyli jest to często spotykany siniak. Pamiętaj jednak, że ten podział ran to jest tylko ciekawostka, bo bez względu, jaka to będzie rana i tak zawsze opatrunek będzie taki sam i zasady opatrywania będą takie same. Większe znaczenie na rodzaj opatrunku będzie miała głębokość ran, czyli podział na: otarcie naskórka, rany powierzchniowe, rany głębokie (krwotoki). O krwotokach jednak powiemy sobie w następnym rozdziale poświęconym sprawności dwugwiazdkowej - sanitariusz, sanitariuszka. Kiedy już wiemy co to jest rana i jakie mamy rodzaje ran musimy sobie powiedzieć jakie mamy rodzaje opatrunków. 1. Kompresy gazowe pakowane są w pakiety, na których dokładnie napisane jest ilość kompresów w pakiecie oraz ich rozmiar. Kompresy te powinny być przechowywane w tych pakietach, ponieważ dzięki temu będą one jałowe tzn. bardzo czyste, takie, które można bez żadnych obaw położyć na ranę. 2. Bandaż dziany jest to zwykły bandaż, którego używamy do bandażowania ran (przytrzymywania gazy). Każdy bandaż pakowany jest w papier, który tak jak w przypadku kompresów
sprawia, że bandaż wciąż jest jałowy i można nim bandażować ranę. Na tym papierze jest podany także rozmiar bandaża, ponieważ mamy bandaże o różnej szerokości do bandażowania np.: głowy, małego palca, dłoni. 3. Bandaż elastyczny jest to specjalny bandaż służący do unieruchamiania kończyn np.: przy zwichnięciu kostki. Jest to bandaż, którym także ćwiczy się bandażowanie, gdyż bardzo dobrze i szybko się go zwija i nie niszczy się tak szybko jak bandaż dziany. Bandaże elastyczne pakowane są w kartoniki, z których można je wyciągnąć, bo nie muszą być one jałowe, ponieważ nie używamy ich do opatrywania ran, czyli nie doprowadzimy do zakażenia rany. Wystarczy, żeby były one czyste. 4. Chusta trójkątna jest ona zrobiona z różnych materiałów (bawełna, folia), ale zawsze jest w kształcie trójkąta. Wykorzystujemy ją przede wszystkim do unieruchamiania kończyn, ale w razie, czego może ona zastąpić nam bandaż lub plaster. 5. Plaster bez opatrunku przeważnie zwinięty jest na rolce i służy głównie do przymocowywania gazy. Może zastąpić nam czasami bandaż i tak jak w przypadku bandaży plastry mają różną szerokość. 6. Plaster z opatrunkiem służą do opatrywania niewielkich skaleczeń. Ma różne kształty i wielkości, a także może mieć nadrukowywane różne postacie z bajek i filmów tak, jak np.: Hary Potter, czy Kubuś Puchatek. Są także materiały opatrunkowe, których nie można stosować w opatrywaniu ran. Są to: 1. Wata jeżeli położylibyśmy ją na ranę jej włókna przykleiły by się do rany, co spowodowało by zabrudzenie rany i trudności w gojeniu. 2. Lignina przyłożenie jej na ranę dałoby takie same negatywne efekty jak w przypadku waty.
Zasady zakładania opatrunku są bardzo proste, jednak pamiętać musisz o wszystkich elementach: 1. Przy poważnym skaleczeniu może być dużo krwi, i ze względu na niebezpieczeństwo zakażenia się różnymi chorobami przenoszonymi przez krew musisz pamiętać, aby unikać kontaktu z nią. Nigdy jej nie dotykaj. W apteczce powinieneś mieć specjalne rękawiczki, które zabezpieczą cię przed jej dotknięciem. 2. Zakładaj opatrunek osobie, która siedzi lub leży nigdy na stojąco, bo może nasz poszkodowany zemdleje na widok krwi. 3. Zawsze musisz wiedzieć, w którym miejscu jest rana, żeby wiedzieć gdzie przyłożyć gazę lub plaster, dlatego jeżeli nie widzisz jej, bo jest dużo krwi, lub jest zabrudzone miejsce zranienia najpierw je przemyj, najlepiej czystą wodą lub wodą utlenioną. 4. Przy niewielkim skaleczeniu naklej plaster z opatrunkiem, pamiętając, aby miejsce gdzie chcemy przykleić plaster jest suche, bo inaczej nie będzie się trzymać, natomiast opatrunek musi być większy, tak żeby dokładnie obejmował całe skaleczenie. 5. Jeżeli rana jest na tyle duża, że nie można zakleić jej plastrem, musisz zrobić opatrunek z gazy i bandaża. Gaza musi być na tyle duża, żeby zakryła całą ranę (nie rozkładaj gazy, żeby zwiększyć jej wielkość, gdyż będzie ona wtedy zbyt cienka i będzie szybko przesiąkać). 6. Jeżeli jednak gaza zacznie przesiąkać dołóż następną. Nigdy nie zdejmuj tej wcześniejszej gazy, bo tam już zrobił się skrzep a zrywając go zwiększymy krwawienie. 7. Dobierz odpowiedni rozmiar bandaża dzianego i zabandażuj ranę. Końcówkę bandaża przyklej plastrem bądź rozdziel końcówkę na pół i zawiąż.
8. Bandaże stosujemy przy zakładaniu opatrunku na kończynach, jeżeli natomiast rana jest np.: na plecach, czy brzuchu należy przykleić gazę plastrem bez opatrunku, pamiętając żeby miejsce gdzie chcemy przykleić plaster było suche. 9. Jeżeli nie masz bandaża ani plastra do przymocowania gazy możesz użyć chustę trójkątną traktując ją jak bandaż. 10. Opatrunek musi się dobrze trzymać, tak żeby nie spadł, ale także nie może być zbyt mocno założony, gdyż może zwiększyć ból i doprowadzić do drętwienia kończyny. Pamiętaj, kiedy opatrunek przesiąknie dołóż kolejną gazę nie zrywając poprzedniej. Nigdy nie zakładaj bandaża bez gazy. Zaradził(a) w przypadku skaleczenia, otarcia nogi, niewielkiego oparzenia, krwotoku z nosa, ukąszenia przez pszczołę i osę. Harcerz będzie: - wiedział, jaki wybrać rozmiar plastra na skaleczenie, - wiedział jak postąpić z otarciem nogi, - wiedział, jakie są stopnie poparzeń, - wiedział jak udzielić pomocy przy poparzeniu I stopnia, - będzie umiał zatamować krwotok z nosa, - będzie umiał odróżnić ukąszenie pszczoły od ukąszenia osy, - będzie umiał pomóc w przypadku pokąsania przez osę i pszczołę. Skaleczenie O skaleczeniu mówiliśmy już wcześniej. Podsumowując najważniejsze jest to, aby odpowiednio dobrać wielkość plastra do rany i aby dokładnie osuszyć miejsce gdzie chcemy przykleić plaster.
Otarcie nogi Do otarcia nogi najczęściej dochodzi przy noszeniu nieodpowiedniego obuwia lub podczas chodzenia w mokrych butach lub skarpetkach. Warto, więc pamiętać, aby poinformować swoich harcerzy o odpowiednim dobraniu obuwia i pilnować ich, aby nie chodzili po wodzie. Kiedy dojdzie do otarcia należy dokładnie osuszyć stopę, obejrzeć ją i wykonać opatrunek. W zależności od wielkości otarcia możemy nakleić plaster lub gazę. Jeżeli mamy dobrze zaopatrzoną apteczkę, możemy przed przyklejeniem opatrunku posmarować otarcie maścią. Dodatkowo musimy pamiętać o zmianie skarpetek i najlepiej obuwia. Jeżeli otarcie nogi jest duże i bardzo bolesne należałoby ograniczyć chodzenie. Jeżeli jest to w trakcie obozu to należałoby wyznaczać takiemu harcerzowi zajęcia, które nie wymagają chodzenia. Kiedy harcerz nie musi chodzić wskazane by było, żeby zdjął buta i skarpetkę i pozwolił otarciu zagoić się na świeżym powietrzu. Pamiętaj, nie lekceważ otarć nóg u swoich harcerzy. Zlekceważenie lekkiego otarcia może przerodzić się w poważną ranę sprawiającą duży ból i dyskwalifikując harcerza z udziału w zajęciach. Oparzenia Aby umieć pomóc przy niewielkim poparzeniu musimy sobie powiedzieć, co to jest to niewielkie poparzenie. Wyróżniamy trzy stopnie poparzeń: I stopień to poparzenie powierzchni skóry, czyli naskórka, charakteryzujące się zaczerwienieniem miejsca oparzenia i silnym bólem (I stopień jest właśnie tym niewielkim poparzeniem) II stopień to poparzenie skóry właściwej charakteryzujące się zaczerwienieniem miejsca poparzenie, silnym bólem i dodatkowo
pojawiają się pęcherze wypełnione przezroczystym płynem (nie należy ich przekuwać, gdyż ich funkcją jest chłodzenie poparzenia). III stopień (tzw. zwęglenie) to uszkodzenie tkanek oraz zakończeń nerwowych, czyli bardzo charakterystyczne jest brak bólu. Dodatkowo występuje zwęglenie charakteryzujące się czarnym, szarym ew. białym zabarwieniem (jest to bardzo ciężki stopień poparzenia). Do niewielkich poparzeń I stopnia dochodzi najczęściej z powodu krótkotrwałego kontaktu z gorącym przedmiotem (gorący garnek, czajnik) bądź płynem (gorąca herbata, zupa). Do poparzenia może dojść nawet podczas zwykłej kąpieli, jeżeli nie będziemy kontrolować wody. Pierwsza pomoc to natychmiastowe włożenie oparzonego miejsca pod kran z bieżącą, zimną wodą. Jeżeli jest to brzuch lub plecy i nie mamy możliwości podłożenia poparzonego miejsca pod kran przykładamy lód owinięty w gazę lub czysty ręcznik. Przykładanie nawilżonych chusteczek czy zimnych przedmiotów nie zdaje egzaminu, gdyż one bardzo szybko się ogrzewają i nie schładzają poparzenia. Czas schładzania poparzonego miejsca to 15-20 minut. Po schłodzeniu dodatkowo możemy nałożyć Panthenol. Jeżeli poparzeniu ulegnie twarz, szyja lub krocze lub poparzone zostanie małe dziecko należy natychmiast wezwać pogotowie. Krwotok z nosa Kolejną często spotykaną sytuacją jest krwotok z nosa. Powodów krwotoku z nosa jest wiele np.: uraz wywołany uderzeniem w nos lub nadmiernym dłubaniem w nosie, zbyt długie przebywanie na słońcu, zmęczenie, nieodpowiednia dieta, wysokie ciśnienie. Osobę, której leci krew z nosa należy posadzić na krześle tak, aby mogła pochylić głowę lekko do przodu. Prosimy o dokładne wydmuchanie
nosa i zaciskamy skrzydełka nosa na 10 minut. Informujemy naszego poszkodowanego, żeby nie łykał krwi. Po 10 minutach sprawdzamy czy krwotok ustał. Jeśli krwawienie nie ustało zaciskamy skrzydełka nosa na kolejne 10 minut (już nie wydmuchujemy nosa, gdyż moglibyśmy wydmuchać już tworzący się skrzep). Jeżeli po kolejnych 10 minutach krwotok nie ustanie zaciskamy na kolejne 10 minut i kontaktujemy się z lekarzem. Musimy zapamiętać czas, kiedy zaczął się krwotok. Ukąszenie przez pszczołę i osę Czasami nie zdążymy zauważyć czy ukąsiła nas pszczoła czy osa. Poczujemy tylko silny, piekący ból i dopiero wtedy zauważymy, że tam gdzie położyliśmy dłoń był owad. Żeby wiedzieć, kto jest sprawcą musimy obejrzeć miejsce ukąszenia. Zobaczymy duży obrzęk, zaczerwienienie i jeżeli ukąsiła nas pszczoła zobaczymy wbite małe żądło, które musimy usunąć. Jak pomóc? Dla ulżenia bólu można włożyć obrzęknięte miejsce na chwilę pod bieżącą, zimną wodę a następnie wykonać okład z Altacetu lub Fenistilu. Jeżeli obrzęk będzie się powiększał należy zgłosić się do lekarza. Ukąszenie przez pszczołę czy osę w okolicy twarzy i szyi jest bardzo niebezpieczne i trzeba jak najszybciej wezwać pogotowie. Podczas lata trzeba zwracać uwagę podczas jedzenia lodów i picia słodkich napoi żeby nie połknąć żadnego owada.
Zmierzył(a) temperaturę, wie, jaka jest prawidłowa temperatura ciała. Harcerz będzie: - wiedział, jaka jest prawidłowa temperatura ciała, - wiedział, kiedy zaczyna się gorączka, - wiedział, gdzie mierzy się temperaturę, - wiedział, jakie są rodzaje termometrów. Mówi się, że prawidłowa temperatura ciała to 36,6*C. jest to jak najbardziej prawda, jednak bardziej precyzyjnym stwierdzeniem jest od 36,0*C do 37,0*C ponieważ w ciągu doby temperatura może ulegać cyklicznym wahaniom wynoszącym od 0,5*C do 1*C. Najniższa jest w czasie snu i we wczesnych godzinach rannych, natomiast najwyższa we wczesnych godzinach wieczornych. Różnica w wysokości temperatury zależy także od miejsca gdzie mierzymy temperaturę: - pod pachą temperatura wynosi od 36,0*C do 37,0*C, - w jamie ustnej jest o 0,3*C wyższa, - w odbytnicy jest o 0,5*C wyższa, - w uchu jest taka jak pod pachą. W zależności od miejsca pomiaru temperatury zmienia się długość wykonywanego badania: - pod pachą pomiar trwa od 7-10 minut, - w jamie ustnej 5 minut, - w odbytnicy 3 minuty, - w uchu kilka sekund.
Bardzo ważny jest dobór odpowiedniego termometru do miejsca gdzie chcemy wykonać badanie: - pod pachą będziemy używać termometru rtęciowego, takiego najpopularniejszego lub elektronicznego, który kształtem przypomina nasz tradycyjny termometr, - w jamie ustnej termometru rtęciowego, - w odbytnicy również będziemy używać termometru rtęciowego jednak jest on trochę inny od tego, którego normalnie używamy do badania pod pachą początek termometru (ta część, którą wsadzamy do odbytu) jest krótszy i bardziej zaokrąglony, - w uchu temperaturę badamy specjalnym termometrem elektronicznym, który jest na długiej rączce i przypomina przyrząd do badania słuchu. Pamiętaj, aby zachować ostrożność podczas mierzenia temperatury termometrem rtęciowym, gdyż jest on szklany i łatwo można go zbić. Kiedy już zmierzyliśmy temperaturę musimy umieć zinterpretować jej wynik: 36,0*C 37,0*C temperatura prawidłowa 37,1*C - 37,7*C stan podgorączkowy 37,8*C - 38,5*C gorączka lekka 38,6*C - 39*C gorączka umiarkowana 39,1*C - 39,9*C gorączka wysoka 40,0*C i wyżej gorączka bardzo wysoka Kiedy podajesz swojemu pacjentowi termometr pamiętaj aby go wcześniej umyć. Nie używaj do tego jednak gorącej wody, bo można w ten sposób go zepsuć.
Zna alarmowe numery telefonów. Wie, kiedy i w jaki sposób należy z nich korzystać. Harcerz będzie: - wiedział, jakie są numery telefonów alarmowych, - wiedział, w jakiej kolejności składać meldunek, - wiedział, kiedy korzystać z telefonów alarmowych, Znajomość numerów alarmowych to najważniejsza rzecz bez względu ile ma się lat. Możemy nie umieć udzielić pierwszej pomocy, ale z telefonu umie korzystać każdy i może wezwać Pogotowie Ratunkowe lub Straż Pożarną i to będzie już udzielenie pomocy. Telefony alarmowe: POGOTOWIE RATUNKOWE 999 STRAŻ POŻARNA 998 POLICJA 997 Z TELEFONU KOMÓRKOWEGO 112 Ciekawostka kiedy dzwonimy z telefonu komórkowego na numer 112 zgłasza się Policja, ale wtedy także możemy poinformować o wypadku a oni zawiadomią Pogotowie. Dzwoniąc na którykolwiek z numerów alarmowych ważne jest, aby zgłaszać meldunek w odpowiedniej kolejności: GDZIE? Czyli miejsce zdarzenia CO? Czyli co się zdarzyło ILE? Czyli ilu jest poszkodowanych JAKIE? Czyli jakie są obrażenia i jaka pomoc już została udzielona KTO? Czyli podajemy swoje dane
Nigdy nie odkładaj słuchawki pierwszy, dyspozytor, który z Tobą rozmawia może będzie chciał się jeszcze o coś zapytać. On powie Ci, że już możesz się rozłączyć. Ważne jest też, kiedy wzywać pogotowie, policję czy straż. Jeżeli nie jesteś pewien, czy sytuacja, w której się aktualnie znajdujesz jest na tyle poważna, że trzeba wezwać pogotowie czy policję zadzwoń i dokładnie wytłumacz, o co chodzi a dyspozytor powie ci czy przyjmie wezwanie. Zawsze możesz poprosić kogoś starszego o pomoc. Nigdy nie rób dowcipów i nie dzwoń z fałszywym alarmem, ponieważ kiedy karetka wyjedzie do fałszywego wezwania może się okazać, że w innej części miasta ktoś jej naprawdę potrzebuje, bo jest ciężko chory.
ROZDZIAŁ II SANITARIUSZ (SANITARIUSZKA) ** 1.1 Skompletował(a) apteczkę osobistą. Zna zasady kompletowania apteczki. Harcerz będzie: - wiedział, co powinno znajdować się w apteczce osobistej, - wiedział, do czego użyć materiały z apteczki, - wiedział, jakie kryteria brać pod uwagę kompletując apteczkę. Każda apteczka powinna zawierać zestaw I pomocy dostosowany do przeznaczenia apteczki, czyli ilość osób, pory roku, warunków terenowych. Zawsze przed każdą wycieczką, biwakiem, obozem musimy zastanowić się ile osób będzie z nami szło i wziąć tyle materiałów opatrunkowych, aby nam nie zabrakło. Musimy zastanowić się gdzie będziemy szli i jaką mamy porę roku, wiadomo, że w zimę raczej nie użądli nas pszczoła, a w górach łatwiej o skręcenie kostki. Po takiej analizie dobieramy odpowiednią ilość elementów i odpowiednią wielkość apteczki. PRZYKŁADOWE ELEMENTY WYPOSAŻENIA: 1.Materiały opatrunkowe: - bandaż dziany, - bandaż elastyczny, - chusta trójkątna, - gaza, - kompresy gazowe, - plastry z opatrunkiem, - plaster bez opatrunku,
Do czego służą te materiały opatrunkowe wiemy już opatrunek pierwszego rozdziału o opatrywaniu ran. Chciałabym powiedzieć wam także o nowszych materiałach opatrunkowych - opatrunek chłonący np. spongosan jest to pianka, która bardzo dobrze chłonie krew spełnia rolę gazy, - codofix jest to siateczka przypominająca pończochę i zastępuje ona bandaż. 2.Narzędzia i przyrządy - szyna służy do unieruchamiania kończyn, - nożyczki, - pęseta do usunięcia np.: żądła czy kleszcza, - folia NRC służy do okrycia poszkodowanego, aby zabezpieczyć go przed utratą ciepła, - agrafki, - latarka, - rękawiczki lateksowe służą do zabezpieczenia ratownika przed krwią, - gwizdek gdybyśmy chcieli wezwać pomoc, - kartka i ołówek 3.Środki farmakologiczne - dezynfekujące woda utleniona, spirytus - do okładu antyseptycznego na trudno gojące się rany Rivanol - na obrzęki Altacet, - na oparzenia Panthenol Pamiętaj, nie możemy podawać żadnych leków. Zawsze sprawdzaj datę ważności na wszystkich materiałach znajdujących się w apteczce. Przeterminowane musisz wyjąć.
Jeżeli wyjeżdżacie na obóz lub biwak i nie macie pieniędzy na środki opatrunkowe pójdźcie do aptek, może tam dadzą Wam jakieś środki opatrunkowe. Nawet jak będzie ich mało to i tak dobry początek. Nie zapomnijcie po obozie napisać ładnego podziękowania. Apteczka osobista Skład apteczki osobistej jest bardzo zbliżony do tego wymienionego wyżej. Apteczka osobista to apteczka, w której są materiały opatrunkowe dla jednej osoby, dla Ciebie ewentualnie dla osoby, z którą przebywasz. Apteczka osobista powinna być mała, więc można ją nosić wszędzie: do szkoły, na zbiórkę, do sklepu. Zawiera ona podstawowe środki opatrunkowe, dzięki którym będziesz mógł zabandażować kończynę czy nakleić plaster na niewielkie skaleczenie. 1.2 Udzielił(a) pierwszej pomocy w przypadku krwotoku np.: z kończyny, stłuczenia, zaprószenia oka, omdlenia. Harcerz będzie: - wiedział, jak zatamować krwotok, - wiedział, jak wygląda opatrunek uciskowy, - wiedział, co zrobić z siniakiem, - wiedział, jak przemyć oko, - wiedział, co to jest omdlenie i jak pomóc w przypadku omdlenia. Krwotok O krwotoku wspominaliśmy już w pierwszym rozdziale mówiąc o rodzaju ran rana głęboka. Krwotoki dzielimy na dwie grupy: krwotok zewnętrzny i krwotok wewnętrzny.
KRWOTOK ZEWNĘTRZNY charakteryzuje się intensywnym wypływem krwi na zewnątrz w wyniku przerwania ciągłości skóry(czyli jest głęboka rana) Pierwsza pomoc to założenie opatrunku, jednak w przypadku krwotoku musi to być opatrunek wykonany szybko i musi być to mocny opatrunek: 1. Tak jak już wspominałam przy ranach ważne jest zabezpieczenie ratownika, 2. Musimy przyłożyć gazę odpowiedniego rozmiaru (przy krwotoku będzie to gaza o rozmiarze ½ metra lub 1 metr nie rozkładając jej) i mocno ucisnąć miejsce krwawienia, 3. Musimy unieść zranioną kończynę do góry (powyżej serca) aby zmniejszyć krwawienie, 4. Musimy założyć opatrunek uciskowy, 5. Chustą trójkątną unieruchomić kończynę, 6. Wezwać pogotowie. Opatrunek uciskowy, aby opatrunek był dobrze wykonany i właściwie spełniał swoje zadanie musi składać się z trzech podstawowych części: 1.gazy 2.uciskacza 3.bandaża dzianego Jeżeli opatrunek przesiąknie, zasada jest taka sama jak omawialiśmy przy ranach nie zdejmujemy go, tylko dokładamy nowy.
KRWOTOK WEWNĘTRZNY jest wtedy, kiedy nie ma widocznej rany, a krew zbiera się wewnątrz np.: brzucha czy klatki piersiowej. Tak dzieje się w przypadku dużych urazów ja wypadek samochodowy. Pomóc możemy wzywając Pogotowie Ratunkowe. Stłuczenie O stłuczeniu mówiliśmy już przy ranach. Jest to siniak. Nie musimy specjalnie udzielać pierwszej pomocy, ale jeżeli to komuś pomorze, możemy przyłożyć coś zimnego np.: lód. Jeżeli stłuczenie jest bardzo bolesne, bo dotyczy np.: łokcia możemy na jakiś czas unieruchomić rękę aż przestanie boleć. Jeżeli pojawi się obrzęk i ból będzie się nasilał trzeba skonsultować się z lekarzem. Zaprószenie oka Do zaprószenia oka często dochodzi podczas silnego wiatru, który unosi piach, czy podczas rozpalania ogniska. Pamiętaj nie wolno trzeć oka. Najlepszym sposobem wyczyszczenia oka jest jego przemycie. Pamiętać musimy, że podczas spłukiwania oka buzia poszkodowanego musi być zamknięta (żeby się nie nałykał wody) w strumień wody musi spływać od strony nosa w stronę uchę. Woda nie może być za ciepła ani za zimna, a strumień nie może być za mocny. Co jakiś czas prosimy naszego poszkodowanego, żeby pomrugał okiem i sprawdził czy jeszcze odczuwa ból. Jeżeli kilkakrotnie próbowaliśmy usunąć zabrudzenie a mimo to oko nadal boli należy skonsultować się z okulistą. Jeżeli nasz zabieg uda się należy bardzo dokładnie osuszyć twarz i przypomnieć, aby pomimo wszystkiego nie trzeć oka.
Omdlenie OMDLENIE jest to krótkotrwała utrata przytomności spowodowana chwilowym niedotlenieniem mózgu. Najczęściej omdlenie spowodowane jest długotrwałym staniem w dusznym pomieszczeniu lub po nagłej pionizacji. Często także zdarza się osobom nieprawidłowo odchudzającym się. Jest także reakcją na silny ból lub silne przeżycie emocjonalne. Jak pomóc? 1. Odsuńmy wszystkich na bok, aby dostarczyć świeże powietrze, poprośmy o otworzenie okien, jeżeli jest taka możliwość, 2. Musimy sprawdzić oddech i tętno i udrożnić drogi oddechowe (o tym w następnych częściach), 3. Musimy ułożyć poszkodowanego na plecach i podnieść jego nogi i ręce do góry pod kątem 90*, 4. Jeżeli poszkodowany ma zapięty kołnierz, ma krawat lub pasek musimy poluzować garderobę, 5. Jeżeli po ok. 3 minutach poszkodowany nie wróci do siebie, traktujemy jego stan jako utratę przytomności i wzywamy pogotowie. Jeżeli pomagasz komuś, kto ma spódnicę lub sukienkę staraj się zachować intymność poszkodowanego.
1.3 Prawidłowo unieruchomił(a) kończynę górną i dolną. Harcerz będzie: - wiedział, jakie są zasady unieruchamiania kończyn, - wiedział, czego użyć do unieruchamiania kończyn, - będzie wiedział jak unieruchomić kończyny. Mamy dwie zasady unieruchamiania kończyn, o których warto pamiętać: I zasada w przypadku urazu stawu należy unieruchomić dwie sąsiadujące kości, II zasada w przypadku urazu kości należy unieruchomić dwa sąsiednie stawy. Przyrządami stosowanymi do unieruchamiania kończyn są szyny. Najpopularniejszymi szynami są szyny Kamera. Mają one różną długość i szerokość, więc można je dopasować do każdego rodzaju złamania. Aby założyć szynę trzeba ją najpierw odpowiednio dopasować: 1. Bierzemy pod uwagę miejsce złamania, długość i szerokość kończyny, 2. Profilujemy kształt szyny na zdrowej nodze poszkodowanego (żeby niepotrzebnie nie dotykać złamanej kończyny), 3. Szyna jest z drutu, więc musimy ją odpowiednio zabezpieczyć owijając bandażem elastycznym. Tak przygotowaną szynę przykładamy do złamanej kończyny i delikatnie przybandażowujemy bandażem dzianym. Kończynę dolną unieruchamiamy w pozycji zastanej, natomiast kończynę górną w pozycji zgiętej do klatki piersiowej. Jeżeli nie mamy szyn to nic nie szkodzi. Możemy unieruchomić kończyny za pomocą chust trójkątnych czy pasów harcerskich. W przypadku kończyn dolnych przystawiamy kończynę zdrową do chorej, wkładamy coś pomiędzy nogi na całej długości nóg
(aby wypełnić fizjologiczne otwory) i trzema lub czterema chustami bądź pasami przywiązujemy nogi do siebie pamiętając o dwóch zasadach powiedzianych na początku. W przypadku ręki układamy ją w zgięciu przy klatce piersiowej i przymocowuje bandażem lub chustą trójkątną i robiąc temblak z koszulki bądź chusty trójkątnej. 1.4 Zmierzył(a) tętno i oddech. Harcerz będzie: - wiedział, co to jest tętno, - wiedział, gdzie bada się tętno, - wiedział, jak bada się tętno i oddech u osoby nieprzytomnej, - wiedział, jak i dlaczego bada się tętno u osoby przytomnej, - wiedział, jakie jest prawidłowe tętno u osoby zdrowej. TĘTNO jest to fala krwi, która rozciąga elastyczne ściany naczyń krwionośnych. Jednostka tętna to uderzenia / minutę. Jest miarą krążenia.
Miejsce gdzie bada się tętno to najczęściej: 1. Głowa: - tętnica szyjna, - tętnica skroniowa, 2. Kończyna górna: - tętnica promieniowa, - tętnica ramienna, 3. Kończyna dolna: - tętnica udowa, - tętnica podkolanowa. Badanie tętna u osoby nieprzytomnej bardzo różni się od badania tętna osoby przytomnej. U osoby nieprzytomnej badamy tętno, aby stwierdzić czy ta osoba ma krążenie, czyli sprawdzamy czy żyje. Tętno sprawdzamy wtedy na tętnicy szyjnej, wykonujemy to trzema palcami wskazującym, środkowym i serdecznym. Czas pomiaru to 10 sekund. Natomiast u osoby przytomnej tętno badamy, aby wiedzieć czy jest ono prawidłowe. Tętno sprawdzamy wtedy na tętnicy promieniowej również trzema palcami. Jak wyczujemy tętno liczymy każde uderzenie przez 15 sekund i ilość uderzeń mnożymy razy 4 aby uzyskać pełną minutę. Wartość tętna zależna jest od wieku: Noworodek ma 130 140 uderzeń/minutę 7 letnie dziecko ma 80 90 uderzeń / minutę 14 letnie dziecko ma 80 85 uderzeń / minutę Dorosły ma 66 76 uderzeń / minutę Osoby w podeszłym wieku ok. 60 uderzeń / minutę Tętno może być podwyższone u kogoś, kto właśnie biegał lub się zdenerwował. Natomiast u sportowców jest fizjologicznie obniżone. U osób nieprzytomnych poza tętnem badamy także oddech. Aby dobrze zbadać oddech musimy się pochylić nad poszkodowanym tak, aby uchem słuchać wydech, na policzku go czuć a okiem patrzyć czy unosi się klatka piersiowa. Jest to zasada widzę, słyszę, czuję. Oddech tak jak tętno sprawdzamy przez 10 sekund.
Jeżeli nie wyczujesz tętna i oddechu natychmiast wezwij Pogotowie Ratunkowe, natomiast, jeżeli podczas badania tętna u osoby przytomnej wynik wyjdzie nieprawidłowy poinformuj tę osobę, bo powinna ona skontaktować się z lekarzem 1.5 Udrożnił(a) górne drogi oddechowe. Harcerz będzie: - wiedział, dlaczego należy udrażniać drogi oddechowe, - wiedział, jak udrażniać drogi oddechowe. Osoby, które uległy wypadkom bardzo często ginęły nie z powodu odniesionych obrażeń tylko w wyniku uduszenia spowodowanego nieudrożnionymi drogami oddechowymi. Czasami tak prosta czynność jak udrożnienie dróg oddechowych może uratować komuś życie. Poniższe rysunki dokładnie przedstawiają jak należy udrażniać drogi oddechowe oraz co dzieje się, gdy głowa leży nieprawidłowo