Ułatwienie startu młodym rolnikom Wysocka Marta Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego W Polsce około jedna piąta gospodarstw jest prowadzona przez osoby powyżej 55 roku życia. W celu stymulowania transferu tych gospodarstw na rzecz młodych i wykształconych następców konieczne jest wsparcie ze środków publicznych. Przejmowanie gospodarstw przez osoby młode, aktywne, o odpowiednich kwalifikacjach zawodowych sprzyja pożądanym zmianom strukturalnym w rolnictwie i prowadzi do wzrostu konkurencyjności sektora rolnego. 2009 1 2 Cel Rozpoczęcie samodzielnej działalności rolniczej wymaga poniesienia znacznych nakładów finansowych na uruchomienie produkcji oraz modernizację gospodarstwa, dlatego wsparcie finansowe jest niezbędne w celu umożliwienia młodym rolnikom realizacji ich zamierzeń inwestycyjnych. Celem działania jest stymulowanie zmian strukturalnych w sektorze rolnym przez ułatwienie przejmowania lub zakładania gospodarstw rolnych przez osoby młode o odpowiednich kwalifikacjach zawodowych. 3 4 1
Dla kogo jest ten program? Pomoc przeznaczona jest wyłącznie dla osób, które po raz pierwszy rozpoczynają samodzielne prowadzenie gospodarstwa rolnego. O pomoc może się ubiegać osoba, która: 1) nie prowadziła dotychczas działalności rolniczej, a w szczególności nie była posiadaczem nieruchomości rolnej o powierzchni co najmniej 1 ha UR 2) prowadzi działalność rolniczą, a w szczególności stała się posiadaczem nieruchomości rolnej o powierzchni co najmniej 1 ha UR: a) w drodze spadku, lub b) w drodze spadku lub darowizny otrzymanych w trakcie nauki bądź przed uzyskaniem pełnoletniości, lub c) w sposób nie wymieniony w lit. a lub b wyłącznie w ramach pierwszego naboru wniosków (w roku 2007). Pomoc nie może być przyznana po upływie 18 miesięcy prowadzenia działalności rolniczej. 5 6 Za datę rozpoczęcia prowadzenia działalności rolniczej uznawana jest: a) data wejścia po raz pierwszy w posiadanie nieruchomości rolnej o powierzchni co najmniej 1 ha UR albo b) data innego zdarzenia świadczącego o tym, że wnioskodawca prowadził działalność rolniczą przed wejściem w posiadanie nieruchomości rolnej 7 Do zdarzeń takich należy w szczególności: 1) podjęcie produkcji w niektórych działach specjalnych produkcji rolnej; 2) złożenie wniosku o wpis do ewidencji producentów; 3) zgłoszenie zwierząt gospodarskich do rejestru; 4) podjęcie ubezpieczenia w KRUS w charakterze innym niż domownik; 5) wystąpienie o pomoc pochodzącą ze źródeł krajowych lub wspólnotowych, przeznaczonych na cele związane z rozwojem lub dostosowaniem działalności rolniczej lub o kredyt preferencyjny udzielany przez ARiMR. 8 2
Do okresu prowadzenia działalności rolniczej, nie wlicza się w szczególności następujących okresów wyłączeń: 1) przed uzyskaniem pełnoletniości; 2) nauki szkolnej lub studiów wyższych; 3) odbywania służby wojskowej. Okres wyłączenia nie może być uwzględniony w części przypadającej po dacie innego zdarzenia świadczącego o tym, że wnioskodawca prowadził działalność rolniczą przed wejściem w posiadanie nieruchomości rolnej. 9 Biznesplan zawiera: 1) cele, koncepcję i etapy rozwoju gospodarstwa; 2) opis wyjściowej sytuacji gospodarstwa, w szczególności informacje dotyczące zasobów gospodarstwa oraz struktury produkcji; 3) opis i harmonogram planowanych inwestycji, z uwzględnieniem inwestycji służących dostosowaniu do wymaganych przepisami prawa standardów w zakresie higieny, ochrony środowiska i warunków utrzymania zwierząt; 4) początkowy i docelowy wynik ekonomiczny gospodarstwa; 5) informacje na temat sposobu uzupełnienia wykształcenia (jeżeli dotyczy) oraz planowanych szkoleń lub doradztwa; 6) informacje na temat innych zamierzeń dotyczących rozwoju gospodarstwa. 10 Weryfikacja Gospodarstwo młodego rolnika zostanie poddane kontroli w celu weryfikacji realizacji założeń biznesplanu. Kontrola zostanie przeprowadzona przynajmniej raz, nie później niż przed upływem 5 lat od dnia wydania decyzji o przyznaniu pomocy. Weryfikacja realizacji biznesplanu będzie następować w oparciu o odpowiednie dokumenty złożone przez beneficjenta, kontrole na miejscu oraz kontrole krzyżowe. Młody rolnik, który w dniu złożenia wniosku nie spełnia kryterium dotyczącego kwalifikacji zawodowych, może otrzymać pomoc pod warunkiem uzupełnienia wykształcenia w ciągu 36 miesięcy od dnia wydania decyzji o przyznaniu pomocy. W uzasadnionych przypadkach dopuszcza się możliwość dokonania zmian w realizowanym biznesplanie. 11 12 3
Beneficjent: 1) jest pełnoletni i w dniu złożenia wniosku nie ukończył 40 roku życia; 2) posiada odpowiednie kwalifikacje zawodowe wynikające z wykształcenia lub stażu pracy w rolnictwie; 3) będzie rozwijał działalność rolniczą zgodnie z założeniami biznesplanu; 4) co najmniej 70% kwoty premii wykorzysta na cele związane z rozwojem gospodarstwa, zgodnie z założeniami biznesplanu; 5) przez okres co najmniej 3 lat od wypłaty pomocy będzie ubezpieczony w KRUS na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników jako rolnik z mocy ustawy i w pełnym zakresie; 6) będzie prowadził gospodarstwo objęte pomocą przez okres co 13 najmniej 5 lat od dnia wypłaty pomocy. Przejmowane gospodarstwo: 1) ma powierzchnię użytków rolnych nie mniejszą niż średnia wielkość gospodarstw w danym województwie i nie większą niż 300 ha; jeżeli średnia wojewódzka jest niższa niż średnia krajowa, wówczas obowiązuje średnia krajowa; 2) stanowi lub będzie stanowiło własność beneficjenta lub dzierżawę (użytkowanie wieczyste) z zasobu własności rolnej Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego; 3) spełnia standardy w zakresie higieny, ochrony środowiska i warunków utrzymania zwierząt w gospodarstwie lub dostosuje się do tych standardów w ciągu 3 lat prowadzenia gospodarstwa (z uwzględnieniem okresów wyłączeń). Pomoc podlega zwrotowi w całości lub części, w przypadku gdy młody rolnik nie spełni zobowiązań dotyczących w szczególności prowadzenia gospodarstwa oraz ubezpieczenia w KRUS przez wymagany okres, realizacji założeń biznesplanu, uzupełnienia wykształcenia oraz dostosowania do standardów. 14 Zapis projektu PROW 2007-2013 dotyczący minimalnej powierzchni gospodarstwa zawiera krzywdzące dla m.in. Małopolski zapisy. Zgodnie z tym, na dotacje z PROW mogli liczyć tylko Ci spośród młodych rolników, którzy przejmowali gospodarstwa rolne o powierzchni użytków rolnych nie mniejszej niż średnia krajowa. Uderzało to najbardziej w te województwa, które charakteryzują się największym rozdrobnieniem agrarnym, a więc małopolskie, podkarpackie i świętokrzyskie. Przypomnijmy, że w Małopolsce przeciętna powierzchnia gospodarstwa wynosi 2,1 hektara, podczas gdy średnia krajowa to 5, 76 ha. Negatywne stanowisko w sprawie niekorzystnych zapisów wyraziły władze województwa małopolskiego. Efektem tego była rezolucja podjęta na sierpniowej sesji przez małopolski sejmik. Wysiłki samorządu zakończyły się umiarkowanym sukcesem. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich uwzględniło postulaty województwa. Zwróciło się do Komisji Europejskiej z wnioskiem o zmianę krzywdzącego dla małopolski zapisu w Programie. 15 16 4
Forma i wysokość pomocy finansowej Jednorazowa premia w wysokości 50 tys. złotych. 17 Zasady obsługi wniosków wnioski wraz z załącznikami składane w Oddziałach Regionalnych, będą przyjmowane do wyczerpania limitu środków finansowych przeznaczonych na dany rok w danym województwie; wnioski będzie można składać osobiście, przesyłać pocztą kurierską lub listem poleconym; wnioski będą rozpatrywane w kolejności ich złożenia. W trakcie weryfikacji wniosku wnioskodawca ma prawo do dwukrotnego uzupełnienia wniosku; termin dostarczenia uzupełnień wyniesie 21 dni od dnia otrzymania pisma; w pierwszym etapie obsługi wniosku, Dyrektor OR będzie wydawał decyzję warunkową opartą za zasadach kodeksu postępowania administracyjnego; w przypadku, gdy wnioskodawca nie spełni wymaganych kryteriów dostępu Dyrektor OR w drodze decyzji administracyjnej, będzie odmawiał przyznania premii; w ciągu 180 dni od dnia otrzymania decyzji warunkowej wnioskodawca będzie zobowiązany do nabycia gospodarstwa (jeżeli dotyczy) i przedłożenia dokumentów wyszczególnionych w decyzji; w przypadku nie dostarczenia w/w dokumentów Dyrektor OR ARiMR będzie, w drodze decyzji administracyjnej, stwierdzał wygaśnięcie decyzji o przyznaniu pomocy 18 Ułatwienie startu młodym rolnikom 2004-2006 Limit środków (pln) Liczba złożonych wniosków Kwota wnioskowanej pomocy (pln) Wykorzystanie limitu (wnioski złożone) Kwota zawartych umów (pln) Zrealizowane płatności 708 605 683 18 857 942 850 000 133,1% 707 550 000 707 550 000 Ułatwienie startu młodym rolnikom 2007-2013 W okresie realizacji PROW 2007-2013 przeznaczono na ten cel ponad 1,5 mld zł. Przyjmowanie wniosków o przyznanie pomocy w ramach działania Ułatwianie startu młodym rolnikom objętego Planem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 rozpoczęto 3 marca 2008 r. Wykorzystanie limitu 99,9% Na rok 2008 r. Wyznaczono limit wynoszący 554 mln zł. 19 20 5
Ułatwienie startu młodym rolnikom w 2008 roku Wykorzystanie środków w 2008 na podstawie wydanych decyzji 21 22 Wysokości limitów środków finansowych przeznaczonych poszczególnym województwom w 2009 r. w ramach działania PROW 2007-2013 "Ułatwianie startu młodym rolnikom" Dolnośląskie Kujawsko-pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie 12 689 826 22 491 621 32 906 032 5 571 854 26 254 812 10 764 474 48 804 779 7 934 786 9 043 324 23 016 719 12 077 214 7 263 832 12 631 479 13 915 048 37 194 316 9 160 013 Bibliografia http://www.doradcaprow.pl/prow/ PROW-2007-2013/DZIALANIA- OSI-1/Ulatwienie-startu-mlodymrolnikom,83/ http://www.arimr.gov.pl http://intpro.republika.pl/fundusz/ dzialanie12.html http://www.funduszestrukturalne.pl http://funduszeunijne1.blox.pl/20 09/08/Dotacje-unijne-naulatwienie-startu-mlodym.html http://www.agroinformacje.pl/200 90325522/ulatwianie-startumlodym-rolnikom.html Razem 291 720 129 23 24 6