20110428115726 [podkreślenia są zgodne z oryginałem] Do Pana Naczelnika VIII Armii Od szlachcianki Bolesławy Bolesławowny Dwernickiej, właścicielki majątku Zawale Rychcickiej włości Kamienieckiego powiatu Podolskiej gubernii. Aktualny adres: Kamieniec Podolski, ul. Gospitalnaja, dom własny. Podanie Niniejszym uprzejmie Państwo informuję, że w moim majątku, obejmującym wieś Zawale, Kamienieckiego powiatu Podolskiej gubernii, na rzece Zbrucz, w chwili obecnej linii frontu, 19 lipca 1917 roku przez 17 i 18 oddziały VIII Armii, przechodzące przez miasto Kubricy zniszczono oraz zatrzymano w celach rabunkowych we wsi Zawale Zasiewów: pszenicy owsa jęczmienia mieszanki koniczyny kukurydzy grochu bobu gryki 150 dziesięcin 100 dziesięcin 40 dziesięcin 80 dziesięcin 100 dziesięcin 100 dziesięcin 5 dziesięcin 20 dziesięcin 25 dziesięcin ----------------------------------------------------------------
Razem 620 dziesięcin Część zasiewów skoszono i zebrano, część uratowano, [wywieziono] końmi z obozu. Rozbito: pełny komplet młocarski 12 koni mechanicznych Klejtoka i Szutleworta, dwie snopowiązałki Mc Korlik, 4 żniwiarki Osborna i 2 kosiarki Diringa, 8 bruzdowych siewników produkcji Elwotra i Mc Korlik, 4 rozrzutowe. 60 sztuk bron z żelaza, 15 sztuk wozów na żelaznych osiach oraz 15 sztuk na drewnianych, pługów razem 40 sztuk, grabi konnych 2 sztuki, kultywatorów 16 sztuk, 2 kuźnie z pełnym wyposażeniem, 1 warsztat ciesielski w tym całe wyposażenie jak również 3 sążnie drzewa dębowego oraz materiałów budowlanych na 3150 rubli (trzy tysiące sto pięćdziesiąt) według polis Podolskiego Ziemskiego Towarzystwa Ubezpieczeniowego 9519. 2 platformy zawiasowe, 4 wialni do chleba prawie że nowe produkcji Elworta, 2 cylindry do oczyszczania ziarna, 1 wialnia do oczyszczania kukurydzy, 1 urządzenie do tłuczenia ziarna, 1 żeliwna maszyna do cięcia słomy wraz z napędem, 22 pudy amerykańskiej liny do zbiorów chleba, po 50 rubli za pud. Uprowadzono i zabrano: 38 koni pociągowych, 16 krów, 1 byk Zimentaler pełnej krwi z hodowli G. Modzelewskiego z Chmielewka Podolskiej gubernii. 3 sztuki cieląt, 1 rasowa kobyła została uprowadzona przez 2 Konny Dagestański Pułk, 2 (para) osły i małe oślątko, 16 sztuk utuczonych świń i 30 sztuk młodych, kaczek 50, kurczaków 100, kurcząt 150, gęsi 20, indyków 30. 1 wiedeński powóz na patentowanych osiach, kryty zupełnie nowy, 1 faeton kryty, faeton Wiktoria, 6 sztuk sani kute żelazem wraz z futrzanymi narzutami. Częściowo rozbito, częściowo zabrano. 4 kufry z bielizną, futrami i 3 dywanami po 500 rubli każdy. Rozbito: Cały wystrój domu z 20 pokoi, o wartości, na podstawie polis Podolskiego Ziemskiego Towarzystwa Ubezpieczeniowego, 12570 rubli (dwanaście tysięcy pięćset siedemdziesiąt) polisa 8458 oraz 1450 (tysiąc czterysta pięćdziesiąt) polisa 8460. Oprócz tych wszystkich ubezpieczonych rzeczy ogromna ilość wyposażenia domowego, wszystkie okna, drzwi są pobite i połamane. W podobnym stanie znajduje się pomieszczenie ze sprzętem mleczarskim, urządzeniami do prania, 6 kotłów i separatory Perfect, wszystko częściowo zniszczono, częściowo wywieziono. Oprócz tego wszystkiego opisanego wyżej, 2 Dagestański Pułk odebrał służbie, która strzegła mojego majątku, mechanikowi 550 rubli (pięćset pięćdziesiąt rubli), zarządcy 480 (czterysta osiemdziesiąt) rubli, lokajowi, ogrodnikowi i mechanikowi zegarki 3 sztuki. Oprócz tego, żołnierze podczas grabieży nie wpuszczali naszej służby, grożąc bagnetami. W końcu dowódca 208 Larijskiego pułku 52 dywizji spisał akt o tym, w jakim stanie zastał majątek Zawale i po zajęciu kwatery w rejonie Zbruczy przekazał go do sztabu tejże dywizji.
Ze względu na te ogromne straty naniesione nam przez VIII Armię, które osobiście oceniam na 350 (trzysta pięćdziesiąt) tysięcy rubli, bowiem osobiście doglądałam wszystkich spraw będąc w Zawale 24 lipca 1917 roku, dlatego uprzejmie Państwa proszę o uzupełnienie wyrządzonych mi strat abym mogła prowadzić gospodarstwo. Natomiast ze względu na ciężkie warunki, w których się znajduję, uprzejmie proszę o przyśpieszenie mojej sprawy. Bolesława Bolesławowna Dwernicka w imieniu lokaja, ogrodnika i zarządcy Iwan Gejdrich, Wasilij Czuga, Roman Metelnickij. [Dopisane] powóz wiedeński według słów lokaja K. Fimzerina został zabrany przez 1 Dagestański Konny Pułk 4