Wykaz skrótów... XI Orzecznictwo... XV Bibliografia... XIX Inne źródła... XXIX Rozdział I. Ukształtowanie dóbr osobistych i ich historyczny rozwój... 1 1. Dobra osobiste na gruncie prawa rzymskiego... 2 2. Naprawienie szkody niemajątkowej w dawnym prawie polskim... 5 I. Księstwo Warszawskie i Królestwo Polskie... 7 II. Zabór rosyjski... 8 III. Zabór austriacki... 9 IV. Zabór pruski/niemiecki... 10 3. Ochrona dóbr osobistych w Polsce międzywojennej 1918 1939... 11 4. Dobra osobiste w Polsce po 1945 r... 17 Rozdział II. Dobra osobiste na tle prawa międzynarodowego... 25 1. Dobra osobiste w prawie międzynarodowym publicznym... 25 2. Dobra osobiste w prawie międzynarodowym prywatnym... 30 I. Dobra osobiste osób fizycznych... 30 1. Uwagi wprowadzające... 30 2. Statut dóbr osobistych... 32 3. Statut ochrony dóbr osobistych... 33 4. Statut odpowiedzi, sprostowania lub innego podobnego środka ochronnego... 35 II. Dobra osobiste osób prawnych... 36 Rozdział III. Pojęcie dóbr osobistych... 39 1. Pojęcie i cechy dóbr osobistych w ogólności... 40 2. Konstrukcja prawna dóbr osobistych... 44 I. Koncepcja instytucjonalnej ochrony... 44 II. Koncepcja praw podmiotowych... 47 1. Koncepcja monistyczna... 48 2. Koncepcja pluralistyczna... 51 Rozdział IV. Katalog dóbr osobistych w Kodeksie cywilnym... 53 1. Rodzaje dóbr osobistych osób fizycznych na gruncie art. 23 KC... 55 V
I. Zdrowie... 55 II. Wolność... 59 III. Swoboda sumienia... 61 IV. Cześć... 64 V. Nazwisko i pseudonim... 73 VI. Tajemnica korespondencji... 77 VII. Nietykalność mieszkania... 79 VIII. Twórczość naukowa, wynalazcza i racjonalizatorska... 82 IX. Wizerunek... 84 X. Twórczość artystyczna... 91 2. Dobra osobiste osób fizycznych ukształtowane przez doktrynę i orzecznictwo... 99 3. Dobra osobiste osób prawnych... 106 I. Uwagi wprowadzające na temat dóbr osobistych osób prawnych... 106 II. Przykładowe dobra osobiste osoby prawnej... 109 1. Uwagi wprowadzające... 109 2. Dobre imię... 110 3. Nazwa osoby prawnej... 111 4. Nietykalność pomieszczeń... 113 5. Tajemnica korespondencji... 114 6. Prawo do prywatności... 114 III. Środki ochrony dóbr osobistych osób prawnych... 115 Rozdział V. Okoliczności wyłączające bezprawność naruszenia dóbr osobistych na gruncie Kodeksu cywilnego... 121 1. Działanie zgodne z prawem jako okoliczność wyłączająca bezprawność naruszenia dóbr osobistych... 123 I. Działanie w ramach porządku prawnego uwagi wprowadzające... 123 II. Stan wyższej konieczności... 125 III. Obrona konieczna... 127 IV. Dozwolona samopomoc... 129 V. Norma prawna a zachowanie podmiotu prawa... 130 VI. Przykładowe przepisy wyłączające bezprawność... 132 2. Wykonywanie prawa podmiotowego jako okoliczność wyłączająca bezprawność naruszenia dóbr osobistych... 135 I. Istota prawa podmiotowego... 135 II. Pojęcie prawa podmiotowego... 137 III. Pojęcie podmiotów prawa cywilnego... 140 IV. Rodzaje i typy praw podmiotowych... 142 V. Wykonywanie i kolizja prawa podmiotowego... 146 VI. Nadużycie prawa podmiotowego... 151 3. Zgoda poszkodowanego jako okoliczność wyłączająca bezprawność naruszenia dóbr osobistych... 154 I. Pojęcie i charakter prawny zgody poszkodowanego... 154 II. Zgoda na naruszenie sfery intymności, bądź prywatności... 157 VI
III. Ryzyko związane z udziałem w grach sportowych... 158 IV. Zgoda na zabieg lekarski... 160 V. Zgoda na pozbawienie wolności... 163 4. Działanie w ramach społecznie uzasadnionego interesu jako okoliczność wyłączająca bezprawność naruszenia dóbr osobistych... 164 I. Uwagi wprowadzające... 164 II. Historyczny rozwój interesu społecznego... 166 III. Społecznie uzasadniony interes na gruncie orzecznictwa Sądu Najwyższego... 168 IV. Pojęcie kontratypu społecznie uzasadnionego interesu próba wyjaśnienia... 170 Rozdział VI. Krytyka prasowa jako okoliczność wyłączająca bezprawność naruszenia dóbr osobistych na gruncie prawa prasowego... 173 1. Pojęcie i funkcje krytyki prasowej... 175 2. Przedmiot krytyki prasowej... 179 3. Treść krytyki prasowej... 184 4. Forma wypowiedzi krytycznej... 187 5. Granice dozwolonej krytyki prasowej... 188 I. Cel krytyki prasowej... 189 II. Wymóg rzetelności i staranności... 191 III. Zgodność wypowiedzi krytycznej z zasadami współżycia społecznego... 197 Rozdział VII. Ochrona dóbr osobistych na gruncie polskiego prawa cywilnego... 201 1. Naruszenie i ochrona dóbr osobistych... 202 I. Uwagi wprowadzające... 202 II. Subiektywna koncepcja naruszenia dóbr osobistych... 203 III. Obiektywna koncepcja naruszenia dóbr osobistych... 205 IV. Bezprawność naruszenia dóbr osobistych... 208 2. Środki ochrony dóbr osobistych... 211 I. Środki ochrony niemajątkowej dóbr osobistych... 211 1. Zaniechanie... 211 2. Czynności potrzebne do usunięcia skutków naruszenia... 212 3. Powództwo o ustalenie... 213 4. Roszczenie o opublikowanie sprostowania... 219 II. Środki ochrony majątkowej dóbr osobistych... 221 1. Zadośćuczynienie pieniężne na gruncie art. 445 KC... 221 2. Zadośćuczynienie pieniężne na gruncie art. 448 KC... 229 3. Relacja art. 445 i 448 KC... 234 Rozdział VIII. Dobra osobiste na gruncie prawa karnego... 239 1. Funkcja kompensacyjna... 240 2. Pojęcie szkody... 249 VII
3. Szkoda niemajątkowa... 251 4. Związek między szkodą a przestępstwem... 255 5. Karnoprawny obowiązek naprawienia szkody... 258 6. Obowiązek naprawienia szkody jako środek probacyjny... 260 7. Obowiązek naprawienia szkody jako środek karny... 265 Rozdział IX. Autorskie dobra osobiste oraz ich ochrona... 275 1. Prawo autorskie uwagi wprowadzające... 276 2. Przedmiot prawa autorskiego utwór... 279 3. Wyłączenie spod ochrony... 282 4. Twórca... 283 5. Współautorstwo... 285 6. Osobiste prawa autorskie... 286 I. Prawo do autorstwa utworu oraz oznaczenia go swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo... 289 II. Prawo do integralności utworu... 291 III. Prawo do decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności... 293 IV. Prawo do rzetelnego wykorzystania utworu... 294 V. Prawo do nadzoru nad sposobem korzystania z utworu... 295 VI. Prawo wprowadzania zmian w utworze... 296 VII. Prawo dostępu do dzieła... 296 VIII. Prawo odstąpienia od umowy lub jej wypowiedzenia ze względu na istotne interesy twórcze... 297 IX. Prawo decydowania o losach oryginalnego egzemplarza utworu plastycznego... 297 7. Ochrona autorskich praw osobistych... 298 I. Roszczenia niemajątkowe ochrony dóbr osobistych... 300 1. Roszczenie o zaniechanie działań... 300 2. Roszczenie o usunięcie skutków naruszenia... 301 3. Powództwo o ustalenie... 303 II. Roszczenia majątkowe... 304 1. Roszczenie o zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę oraz roszczenie o uiszczenie odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany przez twórcę cel społeczny... 304 8. Okoliczności wyłączające bezprawność naruszenia autorskich dóbr osobistych... 306 9. Ochrona wizerunku... 307 I. Zagadnienia ogólne... 307 II. Sytuacje, w których zgoda nie jest wymagana... 310 10. Ochrona adresata korespondencji... 313 11. Roszczenia... 314 12. Ochrona tajemnicy źródeł informacji... 315 VIII
13. Szczególne środki ochrony twórcy... 315 14. Ochrona autorskich dóbr osobistych po śmierci osoby uprawnionej... 316 Rozdział X. Dobra osobiste w prawie pracy... 319 1. Uwagi wprowadzające... 320 2. Godność pracownika... 321 I. Godność pracownicza jako prawo podmiotowe o charakterze względnym czy bezwzględnym?... 324 II. Relacja pomiędzy art. 11 1 KP a art. 23 i 24 KC... 327 III. Przesłanki ochrony prawnej naruszenia dobra osobistego... 329 IV. Roszczenia pracownicze związane z naruszeniem dóbr osobistych z Kodeksu cywilnego... 330 V. Roszczenia pracownicze związane z naruszeniem dóbr osobistych z Kodeksu pracy... 331 VI. Relacja odszkodowania z art. 55 1 1 KP do roszczenia o naprawienie szkody z art. 24 KC... 333 VII. Naruszenie dobra osobistego (godności) poprzez bezprawne nałożenie na pracownika kary porządkowej... 333 VIII. Właściwość sądów w sprawach o ochronę dóbr osobistych pracownika... 335 IX. Opinie o pracowniku rekomendacje... 335 3. Prawo do prywatności w zatrudnieniu... 337 I. Ograniczenia prawa do prywatności... 342 1. Uprawnienie do przetwarzania danych osobowych pracownika... 343 2. Monitorowanie pracowników w miejscu pracy... 345 4. Molestowanie, molestowanie seksualne, mobbing jako forma naruszenia dobra osobistego pracownika... 349 I. Molestowanie i molestowanie seksualne... 349 1. Odpowiedzialność za molestowanie i molestowanie seksualne... 350 II. Mobbing... 353 Indeks rzeczowy... 359 IX