Dzikie wysypiska na terenie gminy Jastrzębia
Czym w ogóle są dzikie wysypiska? Dzikie wysypiska to nielegalne składowiska śmieci niezabezpieczone przed przedostaniem się szkodliwych substancji z odpadów do gleby i wody. Zlokalizowane są najczęściej w lasach (lub na ich obrzeżach), na granicach miejscowości, na terenie niezamieszkanym.
Jakie są powody nielegalnego składowania śmieci? Tworzenie się dzikich wysypisk śmieci spowodowane jest głównie niską świadomością ekologiczną mieszkańców m.in. naszego kraju. Na powstanie nielegalnych składowisk odpadów ma również często wpływ niedostateczna ilość pojemników na nieczystości oraz chęć uniknięcia opłat przez obywateli.
Jakie zagrożenia niosą dzikie wysypiska? Dzikie wysypiska stanowią duże zagrożenie zarówno dla ludzi, jak i środowiska. Istnieje duże ryzyko, że substancje z niezabezpieczonych składowisk przedostaną się do gleby i wody, co poskutkuje ich zanieczyszczeniem. Ponadto niektóre przedmioty, szczególnie ostre, mogą zagrażać zdrowiu i życiu mieszkańców lasu. Odpady szklane w połączeniu z suszą i upałami skutkują natomiast pożarem. Nielegalne śmietniska to również idealne warunki dla rozwoju szkodliwych drobnoustrojów.
Unia Europejska a dzikie wysypiska Unia Europejska przeznaczyła fundusze na działania związane z dzikimi wysypiskami śmieci, takie jak: rewitalizacja obszaru po dzikim wysypisku śmieci, budowa, rozbudowa lub przebudowa zakładów unieszkodliwiania odpadów, zakup wyposażenia niezbędnego do selektywnego zbierania odpadów, w tym niebezpiecznych, dostosowanie istniejących składowisk odpadów do obowiązujących przepisów krajowych i unijnych, likwidacja dzikich wysypisk śmieci, rekultywacja wyłączonych z eksploatacji składowisk/wysypisk odpadów komunalnych i innych szczególnie zagrażających środowisku, przedsięwzięcia związane z wykorzystaniem składowisk odpadów dla pozyskania alternatywnych źródeł energii, np. biogazu, przedsięwzięcia z zakresu współpracy międzynarodowej i międzyregionalnej (m.in. seminaria, konferencje) w celu zapewnienia wymiany dobrych praktyk oraz doświadczeń
Dzikie wysypiska według prawa Śmieci z prawnego punktu widzenia należą do właściciela działki. Oznacza to, że ten, kto je podrzucił jest praktycznie bezkarny, jeśli nie zostanie złapany na gorącym uczynku. Art.3 ust.25 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz.U. z 2013 r., poz. 21 ze zmian.), określa składowisko odpadów jako budowlę stanowiąca całość techniczno-użytkową, wraz z instalacjami i urządzeniami przeznaczony do składowania odpadów. Na budowę oraz użytkowanie takiego obiektu konieczne jest uzyskanie pozwoleń, budynek musi spełniać szereg określonych w prawie warunków. Obiekt niespełniający tych warunków będzie składowiskiem nielegalnym, czyli dzikim. Właściciel nieruchomości nie może składować w sposób dowolny odpadów komunalnych na swojej posesji. Rozdział 3 Obowiązki właściciela nieruchomości ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 391 ze zmian.) zobowiązuje go m.in. do wyposażenia nieruchomości w pojemniki służące do zbierania odpadów komunalnych i zbieranie tych odpadów zgodnie z regulaminem utrzymania czystości i porządku na terenie gminy. Nielegalne składowanie śmieci na dzikim składowisku może stanowić jedno z kilku wykroczeń, za które kary nagany, grzywny lub aresztu przewiduje ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (t.j. Dz.U.z 2013 r., poz. 482 ze zmian.).
Przybliżony czas rozkładu różnego rodzaju odpadów Jedzenie 2 miesiące Papier 0,5 roku Styropian 50 lat. Metal 100 lat. Folia 400 lat Butelka PET 1000 lat. Szkło 1 000 000 lat
Badane kryteria
Temperatura Temperatura wpływa na szybkość zachodzenia reakcji. W przypadku wysypisk odpadów decyduje ona o tempie rozkładu i przenikania szkodliwych substancji do środowiska.
ph Odczyt odczynu gleby w miejscu wysypiska i poza nim pozwala na ustalenie różnicy spowodowaniem obecnością śmieci i wyciągniecie wniosków dotyczących wpływu odpadów na środowisko.
Typ podłoża Od typu podłoża zależy szybkość przenikania szkodliwych substancji do gleby i wód podziemnych.
Rodzaj odpadów Rodzaj odpadów determinuje szkodliwość dla środowiska oraz czas potrzebny na uporanie się z odpadami przez naturę.
Owadów
Typ podłoża: piasek/żwir Rodzaj odpadów: budowlane ZIMA Temperatura gleby w miejscu wysypiska: 0ºC Temperatura porównawcza: -1ºC ph gleby w miejscu wysypiska: 8 ph porównawcze: 8 LATO Temperatura gleby w miejscu wysypiska: 22,5ºC Temperatura porównawcza: 24,5ºC ph gleby w miejscu wysypiska: 6,5 ph porównawcze: 6
10 8 Badania zimowe 6 4 2 Temperatura (w ºC) ph 0-2 Wysypisko Porównanie 30 25 20 15 10 Temperatura (w ºC) ph Badania letnie 5 0 Wysypisko Porównanie
Wólka Lesiowska
Typ podłoża: ściółka lasu mieszanego Rodzaj odpadów: budowlane, szkło, tworzywo sztuczne, makulatura ZIMA Temperatura gleby w miejscu wysypiska: 0ºC Temperatura porównawcza: -1ºC ph gleby w miejscu wysypiska: 6 ph porównawcze: 8 LATO Temperatura gleby w miejscu wysypiska: 15ºC Temperatura porównawcza: 14ºC ph gleby w miejscu wysypiska: 5,5 ph porównawcze: 6
10 8 Badania zimowe 6 4 2 Temperatura (w ºC) ph 0-2 Wysypisko Porównanie 16 14 12 10 8 6 Temperatura (w ºC) ph Badania letnie 4 2 0 Wysypisko Porównanie
Mąkosy Stare
Typ podłoża: ściółka lasu iglastego Rodzaj odpadów: szkło, metal, tworzywo sztuczne, makulatura ZIMA Temperatura gleby w miejscu wysypiska: 4,5ºC Temperatura porównawcza: 3,5ºC ph gleby w miejscu wysypiska: 8 ph porównawcze: 4 LATO Temperatura gleby w miejscu wysypiska: 16ºC Temperatura porównawcza: 16ºC ph gleby w miejscu wysypiska: 5 ph porównawcze: 5
Badania zimowe 9 8 7 6 5 4 3 2 1 Temperatura (w ºC) ph 0 Wysypisko Porównanie 18 16 14 12 10 8 6 4 2 Temperatura (w ºC) ph Badania letnie 0 Wysypisko Porównanie
Olszowa
Typ podłoża: ściółka lasu mieszanego Rodzaj odpadów: tworzywo sztuczne, szkło, metal ZIMA Temperatura gleby w miejscu wysypiska: 7ºC Temperatura porównawcza: 5ºC ph gleby w miejscu wysypiska: 5 ph porównawcze: 5 LATO Temperatura gleby w miejscu wysypiska: 15ºC Temperatura porównawcza: 14ºC ph gleby w miejscu wysypiska: 5,5 ph porównawcze: 6
8 7 6 Badania zimowe 5 4 3 Temperatura (w ºC) ph 2 1 0 Wysypisko Porównanie 16 14 12 10 8 6 Temperatura (w ºC) ph Badania letnie 4 2 0 Wysypisko Porównanie
Wola Goryńska
Typ podłoża: ściółka lasu mieszanego Rodzaj odpadów: budowlane, szkło, tworzywo sztuczne ZIMA Temperatura gleby w miejscu wysypiska: 6ºC Temperatura porównawcza: 4ºC ph gleby w miejscu wysypiska: 6 ph porównawcze: 7 LATO Temperatura gleby w miejscu wysypiska: 15ºC Temperatura porównawcza: 14ºC ph gleby w miejscu wysypiska: 5,5 ph porównawcze: 6
8 7 Badania zimowe 6 5 4 3 2 Temperatura (w ºC) ph 1 0 Wysypisko Porównanie 16 14 12 10 8 6 4 Temperatura (w ºC) ph Badania letnie 2 0 Wysypisko Porównanie
Obserwacje i wnioski W większości przypadków na obszarze dzikiego wysypiska temperatura gleby była większa niż poza nim. Śmieci tworzą warstwę izolującą, która zatrzymuje ciepło wewnątrz wysypiska i pod nim. Zazwyczaj gleba pod nielegalnym składowiskiem była kwaśniejsza od gleby na terenie porównawczym. Kwaśna gleba jest mniej wydajna w uprawie, śmieci degradują grunt.
Dziękuję za obejrzenie! Prezentację wykonał Dawid Sygocki pod kierownictwem Pani Doroty Wiatr