Budownictwo ogólne SCHODY dr in. Andrzej Dzigielewski Zasady konstruowania schodów - podstawowe wymiary Dobrze zaprojektowane i wykonane schody musz spełnia szereg warunków gwarantujcych bezpieczestwo oraz wygod uytkowania. Wymiary stopni. Szeroko i wysoko stopni schodów powinny by dostosowane do przecitnej długoci kroku ludzkiego, która wynosi 60-65 cm. Ustalono, e zmiana wysokoci stopnia musi pociga za sob odpowiedni zmian jego szerokoci i e wzajemny zwizek midzy tymi wielkociami powinien wynosi: 2h + s = 60-65 cm w zalenoci tej : h - wysoko stopnia [ cm ], s - szeroko stopnia [ cm ]. Wysoko stopni h, zgodnie z przepisami budowlanymi, nie powinna przekracza: 20 cm - w schodach prowadzcych na strych lub do piwnicy oraz przeznaczonych do okresowej obsługi urzdze przemysłowych, 19 cm - w domkach jednorodzinnych i mieszkaniach dwukondygnacyjnych, 16 cm - w budynkach uytecznoci publicznej, 17,5 cm - w pozostałych wypadkach.
Liczba stopni. W jednym biegu nie powinno by wicej ni 17 stopni, najczciej ze wzgldu na zmczenie uytkowników, biegi maj po 9-12 stopni. W schodach wewntrznych nie naley stosowa biegów majcych mniej ni 3 stopnie, gdy łatwo si wtedy potkn. Nachylenie biegów. Stosunek wysokoci do szerokoci stopnia okrela nachylenie biegu schodowego w stosunku do poziomu. Z podanego wyej wzoru i zalecanych wysokoci stopni wynika, e nachylenie biegów moe waha si w granicach od 18 do 320, a w schodach strychowych, piwnicznych i przemysłowych moe nawet wynosi 450. Najbardziej strome s schody drabiniaste od 60 do 65 st. i drabiny do 75 st. W typowym domu jednorodzinnym w celu połczenia dwóch kondygnacji o standardowej wysokoci 260-270 cm, projektuje si najczciej schody majce 12-15 stopni - wraz ze stopniem pocztkowym. Wysoko kondygnacji jest liczona od posadzki dolnej do górnej płaszczyzny stropu pitra. W domach jednorodzinnych i mieszkaniach dwupoziomowych minimalna szeroko uytkowa biegu powinna wynosi 0,7 m, za spocznika 0,8 m. Maksymalna wysoko stopnia to 20 cm. W schodach zabiegowych, szeroko stopni przy zewntrznym policzku jest wiksza, przy wewntrznym za mniejsza, natomiast na linii biegu, czyli po rodku stopnia szeroko wszystkich stopni musi by jednakowa. Nachylenie biegu schodów wewntrznych w domach jednorodzinnych przyjmuje warto redni tj.: 2h+s=0,63 m Jak powierzchni musimy przeznaczy na schody? Najczciej buduje si schody jednobiegowe, dwubiegowe zwykłe oraz zabiegowe. Schody krcone moemy natomiast umieci tam, gdzie jest szczególnie mało miejsca. Doty-
czy to przede wszystkim tych sytuacji, kiedy decydujemy si na adaptacj strychu na pomieszczenie mieszkalne, za projekt domu tego nie przewidywał i na due, wygodne schody brakuje miejsca. Równie w dwupoziomowych mieszkaniach umieszczamy schody krcone. Ale mona te spotka rozwizania, gdzie schody krcone pełni zdecydowanie dekoracyjn funkcj.
Gdy mało miejsca Schody drabiniaste (młynarskie) - stosuje si je jako schody prowadzce na strych lub do piwnicy. S bardzo strome i z tego powodu nie maj przednóków. Stopnie mocowane s do policzków - najczciej wsuwane w wyłobione w nich rowki. Schody krcone - zazwyczaj maj rednic od 130 do 200 cm. W przypadku, gdy mamy szczególnie mało miejsca i otwór w stropie ma rednic mniejsz ni 130 cm, mona wykona schody krcone kwadratowe. Ich rzut nie jest okrgiem, lecz kwadratem, np. o boku 100-130 cm. Składaj si z grupy stopni zabiegowych zamocowanych na słupie centralnym przy uyciu elementów regulujcych wysoko. W przypadku schodów krconych, najwyszy stopie znajduje si na poziomie górnej kondygnacji i stanowi wycinek kształtu otworu. Naley Stopnie w schodach krconych maj kształt trójktny, mocuje si je, osadzajc na słupie, umieszczonym po rodku otworu w stropie. Słup moe by stalowy, drewniany lub murowany. Słupy drewniane i murowane daj moliwo wpuszczenia we stopni. Monta schodów z elementów polega na ustawieniu w odpowiednim miejscu słupa konstrukcyjnego i nakładaniu, od poziomu niszej kondygnacji, kolejnych stopni. Pamita naley, aby kady kolejny był jednakowo przesunity w stosunku do poprzedniego. Stopnie mog by drewniane lub metalowe. Te ostatnie s lakierowane właciwie na dowolny kolor, nawet lakierem imitujcym kolor i faktur drewna. Klasyfikacja schodów Schody mona klasyfikowa w zalenoci od : - przeznaczenia i usytuowania, - kształtu i połoenia biegów, - materiału uytego do ich wykonania, - odpornoci na działanie ognia.
Ze wzgldu na przeznaczenie rozrónia si schody : główne, gospodarcze, strychowe, piwniczne, towarowe, poarowe - zwane te ewakuacyjnymi. Ze wzgldu na usytuowanie rozrónia si schody wewntrzne i zewntrzne. W zalenoci od kształtu i połoenia biegów mówi si o schodach: - schody proste: - schody zabiegowe: - schody ze spocznikiem:
- schody z policzkiem gitym: Konstrukcja schodów Schody wspornikowe s z jednej strony zamocowane (utwierdzone) w cianie budynku, a z drugiej strony na niczym nie oparte. Zamocowany w cianie moe by cały bieg (płyta ze stopniami) lub tylko pojedyncze stopnie. ciana, w której osadzone s schody wspornikowe, musi spełnia okrelone warunki, m. in. nie powinno by w niej otworów pod i nad miejscem oparcia schodów. Ze wzgldu na moliwe ugicie oraz ewentualne nadmierne drgania szeroko biegu schodów wspornikowych zwykle ogranicza si. W schodach dwuwspornikowych bieg jest oparty na podłunej (prostej lub krzywoliniowej) belce umieszczonej w rodku jego szerokoci. Przy wikszej szerokoci biegu schody dwuwspornikowe opiera si na dwóch belkach podłunych biegncych w niewielkiej odległo- ci od siebie. W schodach policzkowych biegi s podparte z obu stron: a) na cianach budynku, b) na podłunych belkach (tak zwanych belkach policzkowych), c) z jednej strony na cianie, a z drugiej na belce. Dziki dwustronnemu podparciu schody policzkowe mog by szersze ni schody wspornikowe. Czsto jednak przeszkod w zaprojektowaniu schodów o takiej kon-
strukcji s wzgldy architektoniczne; widoczne od dołu biegu wystajce belki policzkowe niezbyt ładnie wygldaj. Rozwizaniem alternatywnym (spotykanym szczególnie czsto w schodach drewnianych) jest wypuszczenie belek do góry. W schodach elbetowych płytowych bieg ma posta płyty, która jest oparta z jednej strony na spoczniku, a z drugiej na podecie. Bieg moe te tworzy razem ze spocznikiem i podestem jedn płyt (załaman w przekroju). Opiera si ona na podcigach umieszczonych w stropach lub na podcigu i fundamencie na gruncie. Schody płytowe mog mie te kształt zakrzywiony. Balustrady Balustrada składa si ze słupków (tak zwanych tralek) i porczy. Słupki mog by metalowe (stalowe lub aluminiowe) albo drewniane. Słupki metalowe wykonuje si z: rurek, profili o przekroju prostoktnym, płaskowników. Zamiast pionowych słupków stosuje si te zakrzywione elementy poziome (na przykład wygite rurki stalowe) łczce skrajne słupki na dole i górze schodów. Balustrady metalowe mog by malowane, powlekane chromem lub miedzi, anodyzowane mosidzem. Balustrada moe by aurowa lub z wypełnieniem z hartowanego szkła, pleksiglasu, drewna, siatki stalowej, paneli z rury stalowej lub z aurowych kratek, obłoona od zewntrz kolorowymi płytami. Porcz moe by: drewniana (profilowana, okrgła, prostoktna, z drewna litego lub drewnianego laminatu), wykonana z rury stalowej lub mosinej (spawana lub skrcana), z PVC. Spotyka si porcze proste, krzywoliniowe, odcinkami poziome. Poniej porczy głównej moe by zamontowana dodatkowa porcz porednia. Balustrady bezpieczne dla dzieci maj zmniejszon odległo midzy tralkami (10 cm). Schody mog by te wyposaone w zamykan bramk, któr mocuje si na dole lub na górze. Schodowy słowniczek Bieg nachylona cz schodów, składajca si najczciej z płyty i stopni, czasami tylko ze stopni. Podest pozioma płyta koczca bieg na pitrze. Spocznik pozioma płyta koczca bieg na półpitrze. Podniebienie spodnia nachylona płaszczyzna biegu schodowego. Dusza przewit midzy biegami. Stopnica pozioma cz stopnia, na której stawia si stop. Podstopnica pionowa cz stopnia (schody bez podstopnic to schody aurowe).