Œpiewaj¹co po polsku
NR 109
Anna Majkiewicz, Jolanta Tambor Śpiewająco po polsku Wydanie trzecie Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego Katowice 2009
Za udostêpnienie praw producenta dziêkujemy nastêpuj¹cym wydawnictwom fonograficznym: BMG POLAND, BUDKA SUFLERA PRODUCTION, POMATON EMI, P.P. POLSKIE NAGRANIA, POLSKIE RADIO, RAWA BLUES, SONY MUSIC ENTERTAINMENT POLSKA. Podziêkowania sk³adamy równie Stowarzyszeniu Autorów ZAiKS za u³atwienia w uzyskaniu praw autorskich. Za wyra enie zgody na wykorzystanie piosenek na p³ycie oraz przedruk tekstów w podrêczniku, a tak e na umieszczenie fotografii serdeczne podziêkowania sk³adamy nastêpuj¹cym zespo³om i piosenkarzom: zespo³owi Brathanki oraz autorowi s³ów piosenki W kinie, w Lublinie, Zbigniewowi Ksi¹ kowi, zespo³owi Budka Suflera oraz autorowi s³ów piosenki Nowa wie a Babel, Andrzejowi Mogielnickiemu, zespo³owi Czerwone Gitary oraz autorowi s³ów piosenek Ty siê boisz myszy! i Matura, Jerzemu Kosseli i autorom s³ów piosenki Dozwolone do lat osiemnastu, Krzysztofowi Dzikowskiemu i Kazimierzowi Winklerowi, Czes³awowi Niemenowi wraz z Jego zespo³em oraz autorowi s³ów piosenki W³óczêga, pisz¹cemu pod pseudonimem Marta Bellan Zbigniewowi Adriañskiemu, wystêpuj¹cemu w imieniu swoim i nie yj¹cego ju niestety Zbigniewa Kaszkura, zespo³owi De Mono oraz autorowi s³ów piosenki Zostañmy sami, Markowi Koœcikiewiczowi, zespo³owi Formacja Nie ywych Schabuff (dodatkowe podziêkowania nale ¹ siê dawnym cz³onkom zespo- ³u, którzy wykonywali kiedyœ z Formacj¹ piosenkê Klub Weso³ego Szampana: Jackowi Pa³usze, Rafa³owi uszczykowi i Robertowi Bieleckiemu) oraz autorowi s³ów wspomnianej piosenki, Wojciechowi P³ocharskiemu, Kabaretowi OT.TO oraz autorowi s³ów piosenek Niebezpieczna kawiarnia, Zasma ka i Wakacje, Wies³awowi Tupaczewskiemu, zespo³owi Niebiesko-Czarni oraz autorowi s³ów piosenki Niedziela bêdzie dla nas, pisz¹cemu pod pseudonimem Jacek Grañ Franciszkowi Walickiemu, zespo³owi Piersi oraz autorowi s³ów piosenki Ca³uj mnie!!!, Paw³owi Kukizowi, zespo³owi Pod Bud¹ oraz autorowi s³ów piosenek Zamieszkamy pod wspólnym dachem i Damska torebka, Andrzejowi Sikorowskiemu, zespo³owi T.Love oraz autorom s³ów piosenek I love you, Zygmuntowi Staszczykowi, a tak e Gloria, Krzysztofowi Graba -Grabowskiemu, Irkowi Dudkowi wraz z Jego zespo³em oraz autorowi s³ów piosenek Zosta³aœ bab¹ i Lady G³upota, Dariuszowi Duszy. Dziêkujemy równie Adamowi Pasierskiemu za udostêpnienie zdjêæ zespo³ów Piersi i Budka Suflera. W niektórych tekstach musia³yœmy dokonaæ drobnych zmian w stosunku do drukowanych tekstów, aby dostosowaæ je do wersji œpiewanej. By³o to konieczne ze wzglêdu na dydaktyczny cel ksi¹ ki. Mamy nadziejê, i skoro Autorzy tekstów zgodzili siê na takowe zmiany w wersji dÿwiêkowej, potraktuj¹ je równie wyrozumiale na papierze. Dziêkujemy równie Redakcji Super Expressu oraz autorom: Maciejowi Turowiczowi i Jerzemu Fr¹tczakowi za udostêpnienie grafiki przedstawiaj¹cej system polskiego szkolnictwa. Dziêkujemy za zgodê na umieszczenie ilustracji i tekstu lekcji o krzywym zwierciadle autorkom podrêcznika Dzieñ dobry Aleksandrze Janowskiej i Magdalenie Pastuchowej, ilustratorce Annie Osadnik oraz prezesowi Wydawnictwa Naukowego Œl¹sk Tadeuszowi Siernemu. Dziêkujemy wszystkim osobom, z którymi styka³yœmy siê, realizuj¹c nasz projekt, bez których pomocy nie ukaza³aby siê ta publikacja. Jeœli do kogoœ z zainteresowanych osób nie uda³o nam siê dotrzeæ lub pominê³yœmy kogoœ, prosimy przyj¹æ nasze najgorêtsze przeprosiny. Jeszcze raz dziêkujemy i mamy wielk¹ nadziejê, e dziêki temu podrêcznikowi wiêcej cudzoziemców pokocha nie tylko jêzyk polski, ale równie polsk¹ muzykê rozrywkow¹ Pañstwa muzykê, która jest dla nas inspiracj¹ do urozmaicania lekcji polskiego. 4
Spis treœci I. Poznajemy alfabet Gloria T.Love........................ 11 II. Deklinacja Narzêdnik......................... 19 Ca³uj mnie!!! Piersi...................... 19 Miejscownik......................... 23 W kinie, w Lublinie Brathanki.................. 23 Biernik........................... 31 I love you T.Love...................... 31 III. Koniugacja Czasownik z rekcj¹ dope³niaczow¹............... 37 Ty siê boisz myszy! Czerwone Gitary.............. 37 Czas teraÿniejszy i przesz³y.................. 43 W³óczêga Czes³aw Niemen................... 43 Tryb przypuszczaj¹cy..................... 47 Klub Weso³ego Szampana Formacja Nie ywych Schabuff........ 47 Tryb rozkazuj¹cy....................... 53 Zostañmy sami De Mono.................... 53 Zamieszkamy pod wspólnym dachem Pod Bud¹........... 57 Procesualnoœæ........................ 61 Nowa wie a Babel Budka Suflera................. 61 Imies³ów wspó³czesny i uprzedni................ 67 Lady G³upota Irek Dudek i Shakin Dudi.............. 67 IV. Mowa zale na Niebezpieczna kawiarnia Kabaret OT.TO.............. 77 V. Liczebniki Dozwolone do lat osiemnastu Czerwone Gitary............ 85 VI. Leksyka Rzeczy codziennego u ytku.................. 91 Damska torebka Pod Bud¹................... 91 Potrawy.......................... 95 Zasma ka Kabaret OT.TO................... 95 5
Nazwy miesiêcy....................... 109 Wakacje Kabaret OT.TO.................... 109 Nazwy dni tygodnia..................... 115 Niedziela bêdzie dla nas Niebiesko-Czarni............. 115 Okreœlenia czasu....................... 119 Matura Czerwone Gitary.................... 119 Potocznoœæ......................... 123 Zosta³aœ bab¹ Irek Dudek i Shakin Dudi.............. 123 Noty o wykonawcach..................... 127 Wykaz zagadnieñ gramatycznych i leksykalnych.......... 141 6
Drogi Czytelniku i S³uchaczu czy te S³uchaczu i Czytelniku! Studencie i Nauczycielu! Oddajemy do Waszych r¹k ksi¹ eczkê wraz z p³yt¹ czy te p³ytê wraz z ksi¹ eczk¹. P³yta zawiera 19 polskich piosenek, które proponujemy do wykorzystania w trakcie nauki jêzyka polskiego jako obcego. S¹ to piosenki, w których zauwa y³yœmy nagromadzenie pewnych zjawisk gramatycznych lub leksykalnych. Mamy nadziejê, e ta ksi¹ eczka pomo e ucz¹cym siê rozpoznaæ i przyswoiæ te zjawiska. Niektórych rzeczy wszak lepiej nauczyæ siê tak w³aœnie, bo... piosenka jest dobra na wszystko. Œpiewanie przecie to jedna z podstawowych technik mnemotechnicznych, czyli u³atwiaj¹cych zapamiêtywanie. Œpiewaj¹co po polsku nie jest podrêcznikiem, nie ma podrêcznikowego, systematycznego uk³adu treœci. To zbiór tekstów odpowiadaj¹cych ró nym zjawiskom, pogrupowanych wedle ogólnego schematu. Pod tekstami piosenek znajduj¹ siê propozycje æwiczeñ. Nie wyobra amy sobie, i by nale a³o je zrobiæ wszystkie! Nie! Ka dy z Was mo e wybraæ takie, jakie akurat Mu odpowiadaj¹ w danym momencie, w danej sytuacji. Ale mo ecie te, wykorzystuj¹c nagranie i tekst piosenki, zrobiæ æwiczenia zupe³nie inne ni te, które proponujemy. To wszystko zale y od poziomu zaawansowania w nauce jêzyka polskiego. Z t¹ sam¹ piosenk¹ mog¹ pracowaæ pocz¹tkuj¹cy, œrednio zaawansowani i zaawansowani, gdy ka dy zwróci zapewne uwagê na inne elementy leksykalne b¹dÿ gramatyczne lub znajdzie ciekawe struktury zdaniowe. Poza tym æwiczenie sprawnoœci rozumienia ze s³uchu jest czêœci¹ sk³adow¹ uczenia siê jêzyka na wszystkich poziomach zaawansowania. Naszym celem by³o dostarczenie Wam materia³u dydaktycznego, który trochê u³atwi ycie. Wszyscy wszak wykorzystujecie na lekcjach piosenki. Chcemy wiêc daæ Wam narzêdzie, które u³atwi przygotowanie fragmentu lekcji: nie bêdziecie zmuszeni szukaæ odpowiedniego nagrania i spisywaæ tekstu. yczymy przyjemnego s³uchania, uczenia siê i œpiewania. 7
Wykaz zagadnieñ gramatycznych i leksykalnych GRAMATYKA alfabet [Gloria]* alternacje / obocznoœci [W kinie, w Lublinie] aspekt (czasowniki dokonane / czasowniki niedokonane) [Lady G³upota] bezokolicznik (czasownik) [Zostañmy sami] biernik lm. [I love you] biernik lp. [I love you] czas przesz³y [W³óczêga], [Lady G³upota] czas przysz³y [Lady G³upota] czasownik: bezokolicznik [Zostañmy sami] czasownik: osoby [Dozwolone do lat osiemnastu] deminutywa / zdrobnienia [Zasma ka] dope³niacz lm. [Ty siê boisz myszy!], [Zasma ka] dope³niacz lp. [Ty siê boisz myszy!], [Zasma ka] frazeologizmy [Nowa wie a Babel] gerundium / rzeczowniki odczasownikowe [Damska torebka] imies³owy przymiotnikowe [Damska torebka] imies³owy przys³ówkowe [Lady G³upota] kolokwialnoœæ / potocznoœæ [I love you], [Zosta³aœ bab¹] liczebniki g³ówne [Zostañmy sami], [Damska torebka], [Zosta³aœ bab¹] liczebniki porz¹dkowe [Zasma ka] mianownik lm. [I love you] miejscownik [W kinie, w Lublinie], [Zasma ka] mowa zale na [W³óczêga], [Niebezpieczna kawiarnia], [Dozwolone do lat osiemnastu] narzêdnik [Ca³uj mnie!!!], [Zasma ka] obocznoœci / alternacje [W kinie, w Lublinie] osoby (czasownik) [Dozwolone do lat osiemnastu] potocznoœæ / kolokwialnoœæ [I love you], [Zosta³aœ bab¹] procesualnoœæ [Nowa wie a Babel] przys³ówki (typ: po polsku) [Nowa wie a Babel] rekcja dope³niaczowa [Ty siê boisz myszy!] rzeczowniki odczasownikowe / gerundium [Damska torebka] stopniowanie [Nowa wie a Babel] tryb przypuszczaj¹cy [Klub Weso³ego Szampana] tryb rozkazuj¹cy [Zostañmy sami], [Zamieszkamy pod wspólnym dachem] wo³acz [Lady G³upota] zaimki dzier awcze [Lady G³upota] * W nawiasach kwadratowych podane s¹ tytu³y piosenek. 141
zdania dope³niaczowe [Dozwolone do lat osiemnastu] zdrobnienia / deminutywa [Zasma ka] LEKSYKA baba [Zosta³aœ bab¹] baæ siê [Ty siê boisz myszy!] czynnoœci [Niedziela bêdzie dla nas] dni tygodnia [Niedziela bêdzie dla nas] jedzenie / potrawy [Zasma ka] kraje [W kinie, w Lublinie], [Zasma ka] kolokwialnoœæ / potocznoœæ [I love you], [Zosta³aœ bab¹] miary czasu / okreœlenia czasu [Matura] mieæ na imiê [Gloria] mieæ x lat [Gloria] miejscowoœci [W kinie, w Lublinie], [Zasma ka] miesi¹ce [Wakacje] nosiæ na sobie / ubieraæ siê w [Gloria] okreœlenia czasu / miary czasu [Matura] pieni¹dze / waluty [Ca³uj mnie!!!] pory roku [Wakacje] potocznoœæ / kolokwialnoœæ [I love you], [Zosta³aœ bab¹] potrawy / jedzenie [Zasma ka] przedmioty codziennego u ytku / rzeczy [Damska torebka] rzeczy / przedmioty codziennego u ytku [Damska torebka] samochód [Ca³uj mnie!!!] szko³a [Matura] ubieraæ siê w/nosiæ na sobie [Gloria] waluty / pieni¹dze [Ca³uj mnie!!!] wyra anie opinii [Zosta³aœ bab¹] 142
Redaktor serii: Kultura i Język Polski dla Cudzoziemców Małgorzata Kita Recenzentki pierwszego wydania Milica Mirkulovska, Marta Pančíková Projekt okładki i stron działowych Janusz Kożusznik Ilustracje do piosenek Magdalena Sabat Redaktor Katarzyna Więckowska Redaktor techniczny Barbara Arenhövel Korektor Mirosława Żłobińska Copyright 2009 by Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego Wszelkie prawa zastrzeżone ISSN 1644-0552 ISBN 978-83-226-1309-2 Wydawca Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego ul. Bankowa 12B, 40-007 Katowice www.wydawnictwo.us.edu.pl e-mail: wydawus@us.edu.pl Wydanie III. Ark. druk. 9,0. Ark. wyd. 7,0. Papier offset. kl. III, 90 g. Cena 32 zł Druk i oprawa: EXPOL, P. Rybiński, J. Dąbek, Spółka Jawna ul. Brzeska 4, 87-800 Włocławek Tłoczenie płyty: ART-MUSIC Spółka Jawna Stanisław Chromiński, Krzysztof Łozowski ul. Karola Miarki 58, 58-500 Jelenia Góra