Aspekty ekonomiczne i społeczne planowania energetycznego na poziomie lokalnym Doświadczenia Bielska-Białej
Historia zarządzania energią w Bielsku-Białej 1991 1994 1996 1997 Zawiązanie współpracy z Energy Cités Udział w tworzeniu Polskiej Sieci Energy Cités Akces do europejskiej sieci Energy Cités Powołanie Biura Zarządzania Energią Nowe spojrzenie na zarządzanie energią w gminie Promowanie zarządzania energią w samorządach Wejście do stowarzyszenia zainicjowało proces transformacji energetycznej Racjonalizacja konsumpcji energii w obiektach miejskich
Ponad 20 lat współpracy z Energy Cities i stowarzyszeniem Polska Sieć Energie Cites ECOS-OUVERTURE/PHARE (1992-1996) - wdrażanie systemu zarządzania energią i modernizacja oświetlenia publicznego PAUCI (2001/2009/2011) wymiana doświadczeń z Ukrainą w zakresie zarządzania energią (a także z Mołdową) SCHOOBIEDO (2004-2006) zarządzanie energią w obiektach szkolnych DISPLAY (2005-2010) - ZOBACZYĆ efektywność energetyczną budynku Międzynarodowe konferencje w Bielsku-Białej: BISE w 2005, NOWA ENERGIA w 2011 roku Wystawa IMAGINE (2008-2013) dobre praktyki w miastach europejskich MODEL (2008-2010) pomoc i wymiana doświadczeń między gminami EURONET 50/50 (2009 2011 / 2014 2016 / 2016-2018) efektywność energetyczna w szkołach POROZUMIENIE między BURMISTRZAMI (2008-2020), 2009 podpisanie porozumienia, 2010 powstanie Planu działań na rzecz zrównoważonej energii SEAP ENGAGE (2010-2012) edukacja i promocja w zakresie 3x20 OGRÓD NAD GŁOWĄ i Mershartility (2012 2015) Mayors in Action (2015 - )
Schemat organizacyjny zespołu Biura Zarządzania Energią założonego w 1997 roku Zastępca Prezydenta Prezydent Miasta Biuro zarządzania energią Wydział Ochrony Środowiska Pełnomocnik prezydenta miasta ds. zarządzania energią Stanowisko ds. rozwoju i nadzoru rynku energii Stanowisko ds. efektywności energetycznej gminy Zespół ds. nadzoru i eksploatacji urządzeń i instalacji energetycznych 2 etaty Stanowisko ds. administracyjnych
Historia zarządzania energią w Bielsku-Białej 2000 Likwidacja ostatniej kotłowni węglowej w miejskim budynku użytku publicznego 2001 Pierwsze OZE w Bielsku-Białej 2005 Stworzenie systemu monitorowania energii w obiektach miejskich 2009 Przystąpienie do Covenant of Mayors Obecnie budynki miejskie są zasilane z sieci ciepłowniczej lub gazem ziemnym Produkcja energii z biogazu na miejskim wysypisku odpadów i w oczyszczalni ścieków System zbierania danych energetycznych z faktur wspomagany komputerowo obejmuje 140 budynków miejskich Porozumienie miast europejskich deklarujących ograniczenie emisji dwutlenku węgla o co najmniej 20% do 2020 roku
Historia zarządzania energią w Bielsku-Białej 2010 / aktualizacja 2015 Stworzenie planu działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP) Pierwszy w Polsce uchwalony przez Radę Miejską plan SEAP
Aktualizujemy SEAP Rada Miejska zatwierdziła dokument 25.08.2015 dla Bielska-Białej Nakreśla długoterminową WIZJĘ niskoemisyjnego rozwoju gminy Wyznacza konkretne, mierzalne, osiągalne i określone w czasie CELE (SMART) Określa jak te cele chcemy ZREALIZOWAĆ we wszystkich obszarach funkcjonowania gminy
Cele PGN dla Bielska-Białej REDUKCJA EMISJI GAZÓW CIEPLARNIANYCH o 20% do 2020 roku WZROST UDZIAŁU ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII o 15% do 2020 roku ZMNIEJSZENIE ZUŻYCIA ENERGII o 20% do 2020 roku Osiągnięcie określonych w Dyrektywie CAFE poziomów dopuszczalnych zanieczyszczeń w powietrzu do 2020 roku
Wybrane zadania zaplanowane i realizowane Nazwa zadania Termomodernizacja gminnych budynków użyteczności publicznej faza 1 Zarządzanie energią w gminnych budynkach publicznych Wymiana oświetlenia wewnętrznego i wyposażenia gminnych budynków publicznych Ograniczenie emisji z budynków mieszkalnych (PONE i termomodernizacja) Modernizacja i rozbudowa sieci ciepłowniczej Modernizacja taboru MZK Rozwój komunikacji rowerowej Modernizacja elektrociepłowni EC1 Redukcja emisji [Mg CO 2 e/r] Ograniczenie zużycia energii [MWh/r] Produkcja energii z OZE [MWh/r] 219 665 61 359 1001-62 76-5 250 4 500-5 812 17 611-582 2 172-390 1 536-18 633 - -
Wybrane zadania zaplanowane i realizowane c.d. Nazwa zadania Termomodernizacja gminnych budynków użyteczności publicznej faza 2 Lokalna generacja energii cieplnej i energetycznej Modernizacja taboru MZK pojazdy hybrydowe i elektryczne Instalacja paneli fotowoltaicznych na dachach autobusów Odzysk biogazu z oczyszczalni ścieków w Komorowicach Modernizacja istniejącej elektrowni ZGO w elektrociepłownię zasilającą sortownię Redukcja emisji [Mg CO 2 e/r] Ograniczenie zużycia energii [MWh/r] Produkcja energii z OZE [MWh/r] 438 1 430-357 - - 386 1 440-53,5-50 211-260 175-864
Podsumowanie PGN Szacowane wartości do osiągnięcia: wielkość redukcji emisji 204 849 Mg CO 2, redukcja zużycia energii 233 155 MWh, produkcja energii z OZE 10 744 MWh. Pozwoli to także wypełnić cele wyznaczone dla miasta w ramach Porozumienia Burmistrzów realizacja działań umożliwi redukcję emisji o 20,71% w stosunku do roku bazowego (1990 rok). Szacunkowy koszt zaplanowanych w Planie zadań to 492,6 mln zł, z czego ok. 60% będzie pochodziła ze środków zewnętrznych.
Statystyka realizacji wszystkich zebranych działań w ramach Planu SEAP przez cztery lata 2009-2012 Jednostka miary Wartość całkowita rzeczywistych realizacji z rzeczywistych realizacji SEAP Efekt średnioroczny Cel średnioroczny wg Planu SEAP obniżenie emisji ton CO 2 64 280 16 070 15 564 obniżenie zużycia MWh 85 011 21 253 23 150 oszczędności mln zł 23,4 5,8 5,0 poniesiony koszt mln zł 200,8 50,2 25,33 w tym dotacje mln zł 36,8 9,2 6,75 Wielkości powyższe określono jeszcze przed aktualizacją SEAP, na podstawie tych danych, które zostały dostarczone przez wszystkie podmioty publiczne i prywatne (na zasadach dobrowolnej współpracy). Przebadano 413 różnych przedsięwzięć.
Działania nieinwestycyjne (zarządcze) Efekty z działań pozainwestycyjnych liczone narastająco w latach 2000-2014 - 10,2 mln zł Na działania te składają się: - sterowanie termomodernizacją (opiniowanie projektów, audyty energetyczne, benchmarking) wzrost efektywności termomodernizacji szacowany na 20% - zmiana warunków umów (taryfy, moce zamówione) - kontrola funkcjonowania automatyki grzewczej - kontrola temperatur wewnętrznych - nadzór nad eksploatacją urządzeń (zmniejszenie awaryjności) - kontrola poprawności faktur (wychwytywanie błędów) Największe znaczenie finansowe ma tu zmiana warunków umów.
STOSOWANE UZUPEŁNIAJĄCE METODY MONITORINGU ENERGETYCZNEGO BUDYNKÓW Monitoring poprawności ogrzewania obiektów - stosuje się na obiektach w okresie zimowym podczas mrozów, - do pomiarów wykorzystuje się elektroniczne rejestratory temperatury, - posiadany zestaw 30 rejestratorów pozwala na jednoczesną kontrolę 2 obiektów, kontrola trwa przez dwa tygodnie, - w przeciętnym okresie zimowym sprawdza się 4-6 obiektów, - uzupełnieniem monitoringu jest natychmiastowa kontrola temperatur i stanu wentylacji podczas wizji lokalnej przy pomocy pirometru oraz anemometru, - wyniki odczytów rejestratorów pozwalają sprawdzić poprawność działania automatyki instalacji grzewczej lub anomalie jej funkcjonowania.
Rejestratory temperatury i wilgotności
Anemometr, pirometr oraz ultradźwiękowy miernik odległości
STOSOWANE UZUPEŁNIAJĄCE METODY MONITORINGU ENERGETYCZNEGO BUDYNKÓW Przykład analizy przy użyciu odczytów temperatur z loggerów 26 24 22 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 05-01-21 00:00 potencjalne oszczędności z zastosowania lub poprawy funkcjonowania automatyki 05-01-22 00:00 05-01-23 00:00 budynek z prawidłową automatyką 05-01-24 00:00 05-01-25 00:00 05-01-26 00:00 budynek bez automatyki 05-01-27 00:00 05-01-28 00:00 05-01-29 00:00
STOSOWANE UZUPEŁNIAJĄCE METODY MONITORINGU ENERGETYCZNEGO BUDYNKÓW Monitoring profilu zużycia energii elektrycznej obiektów stosuje się na obiektach w celu: - ustalenia poprawnej mocy zamówionej na umowie z dostawcą energii, - ustalenia warunków do ewentualnej zmiany taryfy elektrycznej na bardziej korzystną, - ustalenia obciążeń poszczególnych faz oraz obciążeń w poszczególnych okresach doby czy tygodnia, - pozwala to na obniżenie opłat dzięki optymalizacji warunków umownych i taryfowych oraz na unikanie opłat karnych, - pozwala to na optymalizację wykorzystania mocy przyłącza i uniknięcie jego niepotrzebnej rozbudowy.
Wielofunkcyjny trójfazowy analizator energii elektrycznej
Przykład profilu mocowego z analizatora energii elektrycznej
Obniżenie mocy w latach 2000-2014 w wyniku weryfikacji umów dla obiektów miejskich (w MW) rok 2000 2014 Moc zamówiona 32 MW 24,3 MW Obniżenie mocy Roczna oszczędność w zł brutto (poziom cen roku 2014) Koszt wykonania obniżeń szacunkowo 7,7 MW 1.204.000,00 ok. 6000 zł rocznie
Przetargi na zakup energii Oszczędności roczne w zł
Przetargi na zakup energii Efekty z przetargów na zakup energii elektrycznej dla obiektów gminnych i oświetlenia (wolumen 24 GWh): łącznie w latach 2009-2014 10,9 mln zł w roku 2015 spodziewane oszczędności ok. 2 mln zł (zmniejszenie średnio o ok. 28 % kosztów zakupu energii)
Program ograniczenia emisji Dzięki dopłatom miasta w latach 2004-2015 wymieniono 1680 starych kotłów, w tym 1100 dzięki środkom z WFOŚiGW. Przyniosło to efekt w postaci co najmniej: o 9300 ton emisji CO 2 rocznie mniej, o ponad 400 ton mniej rocznej emisji innych gazów i zanieczyszczeń pyłowych. (Wartości liczone tylko dla 1000 kotłowni WFOŚiGW) W ujęciu narastającym dzięki programowi uniknięto już emisji 50 100 ton dwutlenku węgla.
Gruntowna modernizacja bielskiej elektrociepłowni EC1 przez Południowy Koncern Energetyczny Grupa Tauron Inwestycja podniosła sprawność wytwarzania z 63% do 89% Efekt ekologiczny: spadek emisji CO 2 o 25% oraz znaczny spadek emisji wielu innych zanieczyszczeń. Realizacja 2010-2013. Zdjęcie z dnia 2013/02/07 Zdjęcie z dnia 2011/04/13 Koszt rzędu 600 mln zł inwestor TAURON, bez udziału finansowego gminy.
Działania nieinwestycyjne promocyjno - edukacyjne (1997 2016) prowadzenie regularnych wydarzeń promujących efektywność energetyczną i OZE (konferencje, dni otwarte, wystawy) bezpłatne porady energetyczne stałym elementem pracy Biura Zarz. En. prowadzenie działań edukacyjnych w tym zakresie wśród młodzieży (spotkania w szkołach, konkursy tematyczne) utworzenie pracowni odnawialnych źródeł energii w Bielskim Centrum Kształcenia Ustawicznego i Praktycznego (projekt Schoobiedo) stworzenie gotowego produktu turystycznego w formie oferty wycieczkowo-szkoleniowej po ciekawych obiektach energetycznych i OZE w Bielsku-Białej i okolicachravel.com.pl/content/wycieczki_kr/1d/1.html wystawa najlepszych europejskich praktyk IMAGINE po polsku projekt Euronet 50/50 dzieci oszczędzają energię (SP nr 13 i SP nr 32 i 32 inne obiekty) Projekt edukacyjny ENGAGE (IEE) i kampania Bielsko-Biała chroni klimat. Festiwale Dobrej Energii (dni energii)
Grupa Wymiany Doświadczeń - zespół efektywności energetycznej gmin w ramach Związku Miast Polskich spotkanie w Bielsku-Białej spotkanie w Warszawie - EC W ramach tej grupy odbyło się 5 spotkań warsztatowych w różnych miastach Polski, które doprowadziły do powstania systemu oceny efektywności energetycznej miast. Bielsko-Biała przewodniczyło grupie. W wyniku wspólnych prac powstał system oceny efektywności energetycznej gmin dostępny na stronie internetowej: www.sas.zmp.poznan.pl
Współpraca z interesariuszami SEAP Biuro Zarządzania Energią nawiązało współpracę z uczestnikami rynku lokalnego, celem wzmocnienia działań energooszczędnych na terenie miasta poprzez coroczne od 2012 roku spotkania interesariuszy SEAP w bielskim Ratuszu Uzyskane efekty: Baza kontaktów z przedstawicielami lokalnych firm i instytucji zajmujących się energooszczędnością na ich terenie Baza danych dotyczących działań energooszczędnych w tych jednostkach sektora poza-samorządowego za lata 2009-2013 potrzebna do raportowania SEAP Wymiana wiedzy i doświadczeń w dziedzinie działań i technologii energooszczędnych pomiędzy różnymi podmiotami: placówki oświatowe, spółdzielnie mieszkaniowe, centra handlowe, zakłady przemysłowe tzw. forum best practice Integracja niepowiązanych wcześniej ze sobą podmiotów wokół wspólnej idei i nawiązanie wzajemnych kontaktów
Znaczenie zaangażowania społecznego mieszkańców dla realizacji Planu w SEAP/PGN obliczono, że tylko 1% oszczędności energii ze strony każdego mieszkańca w skali miasta daje 3 500 ton mniej CO2 rocznie poprzez wiedzę i zmianę zachowań można znacznie zmniejszyć zużycie energii (w Książnicy Beskidzkiej, szkole SP 13 i SP32 9-12% oszczędności, a kwotowo ok. 50 tys. zł rocznie zaangażowanie mieszkańców opłaca się im samym oraz środowisku naturalnemu (koszty, zdrowie, komfort) nie można liczyć na zaangażowanie mieszkańców, jeśli RATUSZ nie da przykładu nie można mówić o MIEŚCIE EFEKTYWNYM ENERGETYCZNIE jeśli efektywność energetyczną zamknie się w murach Ratusza WNIOSEK: trzeba zaangażować mieszkańców w energetyczną strategię miasta
Projekt edukacyjny ENGAGE - współdziałanie samorządów dla aktywizacji mieszkańców - Działanie realizowane bylo w latach 2010-2012 w ramach europejskiego projektu ENGAGE (12 miast europejskich), współfinansowanego ze środków unijnych w ramach Programu Inteligentna Energia Europa Cele: - aktywizować mieszkańców dla efektywności energetycznej i ochrony klimatu - zachęcić gminy do włączenia się do Porozumienia między Burmistrzami
Kampania edukacyjna Czas trwania projektu: 2012 co najmniej 2020 Finansowanie: środki własne + sponsorzy + środki pomocowe krajowe + środki pomocowe unijne Zaangażowani interesariusze: urzędnicy, instytucje i biznes, mieszkańcy
Przykładowe plakaty Ambasadorów Klimatu
Coroczne akcje konkursowe w przedszkolach, szkołach, gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych 2011-2015 konkursowe debaty energetyczne w szkołach średnich komisja konkursowa podczas oceny prac plastycznych Przedszkolaki prezentujące swoją pracę plastycznych Pięć edycji: ponad 1000 prac konkursowych, ok. 2500 uczestniczących dzieci i młodzieży, 150 nauczycieli opiekunów
Beskidzkie Festiwale Dobrej Energii Zabawy edukacyjne Wystawa Drugie życie rzeczy Wystawa 300 plakatów Ambasadorów Klimatu 300 balonów z eko-przesłaniem w powietrze Promocja pojazdów elektrycznych samochód oraz rowery
V Beskidzki Festiwal Dobrej Energii czerwiec 2015 Zdjęcia: Studio Zielona Kropka
www.miastodobrejenergii.pl
Kampania edukacyjna Czas trwania projektu: 2012 co najmniej 2020 Finansowanie: środki własne + sponsorzy + środki pomocowe krajowe + środki pomocowe unijne Zaangażowani interesariusze: urzędnicy, instytucje i biznes, mieszkańcy Zrealizowane działania: 150 zaangażowanych koordynatorów 1000 mieszkańców w akcji plakatowej 200 artykułów prasowych i internetowych 10 wystaw plakatów 3 spotkania z biznesem 5 edycji Beskidzkiego Festiwalu Dobrej Energii Rezultaty / Wyniki: co najmniej (tylko na bazie 60 instytucji) 7,6 mln kwh zaoszczędzonej energii 3900 ton unikniętej emisji CO 2 3 mln oszczędności finansowych
Dziękuję za uwagę Piotr Sołtysek pełnomocnik prezydenta miasta Bielska-Białej d/s zarządzania energią pze@bielsko-biala.pl strona internetowa: www.miastodobrejenergii.pl tel. 33 49 71 518