PORADNIK DLA PACJENTA NA TEMAT UDARU MÓZGU I MIGOTANIA PRZEDSIONKÓW (MP) Lek podlega dodatkowej kontroli. Pozwoli to na szybką identyfikację nowych informacji o bezpieczeństwie leku. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek skutków ubocznych należy zasięgnąć porady lekarza, farmaceuty lub pielęgniarki. Obejmuje to wszelkie możliwe działania niepożądane, łącznie z działaniami niewymienionymi w ulotce informacyjnej leku. Skutki uboczne można także zgłaszać bezpośrednio poprzez system Yellow Card Scheme pod adresem: www.mhra.gov.uk/yellowcard. Zgłoszenia działań niepożądanych pomagają uzyskać więcej informacji o bezpieczeństwie tego leku.
Dane osobowe Imię i nazwisko: Dane kontaktowe: Dane kontaktowe na wypadek sytuacji nagłych: Imię i nazwisko konsultanta: Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej:
WSTĘP To, że nurtują nas pytania, kiedy doświadczamy lub próbujemy czegoś nowego, leży w naturze ludzkiej. Jeśli dodatkowo ta nowa rzecz związana jest z naszym zdrowiem, tym bardziej ważne jest, abyśmy mieli dostęp do informacji dających nam poczucie komfortu. Jeśli przygotowujesz się do terapii lekiem Xarelto (rywaroksaban) w ramach profilaktyki udaru mózgu związanego z migotaniem przedsionków (MP), naturalne jest, że interesuje Cię, co to za lek, jak działa i jak często trzeba go przyjmować. We współpracy z głównymi organizacjami pacjentów, firma Bayer HealthCare opracowała plan Xarelto Xpert, który pomaga zrozumieć i lepiej radzić sobie z chorobą. Postępując zgodnie z naszym planem obejmującym pięć kroków opisanych w tym poradniku, staniesz się ekspertem w kwestiach dotyczących swojej choroby dzięki: ploring zbadaniu Twojego stanu zdrowia roviding dostarczeniu informacji na temat leku Xarelto i jego działania xplaininig wyjaśnieniu, jak należy przyjmować lek Xarelto evealing udostępnieniu odpowiedzi na często zadawane pytania aking wskazaniu innych przydatnych źródeł informacji Mamy nadzieję, że dzięki temu poradnikowi będziesz mógł podjąć bez wątpliwości następny krok w terapii lekiem Xarelto. W celu uzyskania dodatkowych informacji o leku Xarelto zapoznaj się z ulotką dla pacjenta. 1
CZYM JEST MP? 2 Migotanie przedsionków jest chorobą serca dokładniej rodzajem zaburzenia rytmu serca. Oznacza to, że serce nie pracuje tak dobrze, jak powinno, i może prowadzić do większego zagrożenia udarem mózgu. Około 750 000 mieszkańców Wielkiej Brytanii choruje na MP, a częstość występowania tego schorzenia wzrasta z wiekiem. 1 Czym jest udar mózgu? Do udaru dochodzi, kiedy przerwany zostaje dopływ krwi do pewnej części mózgu. Może to być skutkiem zablokowania tętnicy (udar niedokrwienny) lub krwotokiem do mózgu (udar krwotoczny). Przemijający napad niedokrwienny (TIA), nazywany również mini-udarem, jest podobny do udaru, lecz jego objawy są przemijające. Udar mózgu jest wyniszczającą chorobą, która może wpłynąć na podstawowe funkcje życiowe, procesy myślowe, zdolność uczenia się, sposób odczuwania bodźców i komunikacji. Skutki udaru przejawiają się nagle, a do objawów należą: uczucie drętwienia, osłabienia lub paraliżu po jednej stronie ciała, bełkotliwa mowa i trudności w znalezieniu słów i zrozumieniu mowy. Niektóre osoby tracą wzrok lub widzą niewyraźnie, inne stają się zdezorientowane lub niezdecydowane.
Około 750 000 mieszkańców Wielkiej Brytanii choruje na migotanie przedsionków, a częstość występowania MP wzrasta z wiekiem. 3
Żyła główna górna Prawy przedsionek Prawa komora Aorta Tętnica płucna Lewy przedsionek Lewa komora Powstający zakrzep Żyła główna dolna 60 100 uderzeń na minutę Powyżej 100 uderzeń na minutę Normalne, miarowe tętno (w spoczynku) wynosi od 60 do 100 uderzeń na minutę. W przypadku migotania przedsionków serce bije szybciej i niemiarowo czasami powyżej 140 uderzeń na minutę. Ponieważ krew nie może dobrze przepływać, może powstać zakrzep. Powyższy schemat objaśnia, jak może dojść do udaru u osób, u których stwierdzono MP. Jaki jest związek pomiędzy MP i udarem? Serce jest mięśniem, którego zadaniem jest pompowanie krwi do całego organizmu ta czynność wytwarza tętno. Normalne tętno (w spoczynku) jest miarowe i wynosi od 60 do 100 uderzeń na minutę. Serce osób z migotaniem przedsionków doświadcza epizodów, podczas których bije szybciej i niemiarowo czasami powyżej 140 uderzeń na minutę. Możesz zmierzyć sobie częstość akcji serca poprzez wyczucie tętna na nadgarstku lub szyi. Jeśli Twoje serce bije szybko lub niemiarowo, może nie mieć czasu, aby odpocząć i opróżnić się dobrze z krwi przed ponownym napełnieniem. W wyniku tego krew nie przepływa szybko i płynnie i może tworzyć zakrzepy. Jeśli następnie takie zakrzepy wędrują krwiobiegiem do mózgu, mogą zablokować przypływ krwi do części mózgu i doprowadzić do udaru lub mini-udaru. Powyższe schematy pomagają objaśnić cały proces. 4
Udar mózgu jest wywołany przez zakrzep, który przemieszcza się i w końcu utkwi w mózgu, blokując w ten sposób częściowo dopływ krwi * Lekarz może również skorzystać z podobnej skali zwanej CHADS2-VASc. Ponieważ stwierdzono u Ciebie migotanie przedsionków, lekarz oceni Twoje indywidualne ryzyko udaru. Metodą, którą lekarz może w tym celu wykorzystać, może być poniższa skala oceny CHADS2*: Pytanie Punkty Twój wynik Czy masz powyżej 75 lat? 1 Czy cierpisz na nadciśnienie? 1 Czy chorujesz na cukrzycę? 1 Czy cierpisz na niewydolność serca? 1 Czy kiedykolwiek miałeś udar mózgu (również postać łagodną)? 2 Łącznie Skala CHADS2 służy do oceny, czy konieczne jest stosowanie leków przeciwzakrzepowych (rodzaju leków spowalniających zdolność krzepnięcia krwi i w ten sposób ograniczających ryzyko powstania zakrzepów w naczyniach krwionośnych). Terapia przeciwzakrzepowa jest zalecana, kiedy wynik wynosi 2 lub więcej punktów, ale w niektórych przypadkach może zostać zalecona, nawet jeżeli wynik jest poniżej 2, w zależności od indywidualnej oceny lekarza. 5
Jakie są przyczyny i objawy MP? Przyczyny MP nie są w pełni znane, ale wiadomo, że schorzenie to jest związane z wiekiem czym starsza osoba, tym większe prawdopodobieństwo pojawienia się MP. Dodatkowo ryzyko wystąpienia MP jest większe u osób cierpiących na inne schorzenia serca, takie jak: nadciśnienie; choroba serca (choroba wieńcowa); niektóre postacie schorzeń zastawek serca. Wiele osób cierpiących na MP nie ma żadnych objawów i schorzenie zostaje u nich wykryte dopiero w trakcie rutynowej kontroli lub po problemach zdrowotnych. U osób, u których jednak występują, najczęstszymi objawami są: kołatanie (świadomość bicia serca), przy czym serce może bić bardzo szybko; zmęczenie; duszności; zawroty głowy; ból w klatce piersiowej. 6 Czy istnieją różne rodzaje MP? We wczesnym stadium choroby MP może pojawić się i ustąpić bez ostrzeżenia. Pomiędzy epizodami mogą występować długie przerwy; istnieją również przypadki, kiedy osoby we wczesnym stadium choroby nie zdają sobie z niej nawet sprawy.
Trzy główne rodzaje MP to: Napadowe MP: więcej epizodów, które ustają do 7 dni bez leczenia. Przetrwałe MP: epizody trwające dłużej niż 7 dni lub krócej, jeśli są leczone. Długotrwale przetrwałe MP: nieprzemijające MP trwające dłużej niż jeden rok. Ryzyko wystąpienia udaru mózgu jest zwiększone w przypadku wszystkich rodzajów MP. Jakie są sposoby leczenia MP? MP leczy się różnie u różnych osób, w zależności od stwierdzonego rodzaju choroby, wieku, objawów, obecności innych dolegliwości i ogólnego stanu zdrowia. W celu regulacji częstości i rytmu bicia serca stosowane są leki przeciwarytmiczne; dodatkowo podjęte mogą zostać inne procedury kardiologiczne. Dostępne opcje leczenia omówi z Tobą Twój lekarz. Lek Xarelto nie wyleczy migotania przedsionków, dlatego nie wolno Ci przerywać przyjmowania obecnie stosowanych leków, które przepisał Ci lekarz w celu regulacji częstości akcji serca. 7
PORADNIK KROK PO KROKU NA TEMAT LEKU XARELTO Lek Xarelto nie wyleczy migotania przedsionków, dlatego nie wolno Ci przerywać przyjmowania obecnie stosowanych leków, które przepisał Ci lekarz w celu regulacji częstości akcji serca. 8 Co to jest lek Xarelto? Xarelto jest lekiem przeciwzakrzepowym, którego działanie polega na spowalnianiu zdolności krzepnięcia krwi i w ten sposób ograniczeniu ryzyka powstania niebezpiecznych zakrzepów. Ponieważ chorujesz na migotanie przedsionków, jesteś narażony na większe ryzyko powstania zakrzepu. Lekarz przepisał Ci lek Xarelto w celu profilaktyki tworzenia się zakrzepów i ich przemieszczania do mózgu, co w ostateczności doprowadziłoby do udaru powodującego inwalidztwo. Zaleca się, aby pacjenci, u których występuje przynajmniej jeden czynnik ryzyka udaru, przyjmowali leki przeciwzakrzepowe w celu zmniejszenia ryzyka udaru. 2 Jak działa lek Xarelto? Krzepnięcie krwi jest naturalnym procesem w organizmie (nazywanym kaskadą krzepnięcia). Na przykład, kiedy zatniesz się, widoczny jest powstający zakrzep, który ma na celu zatrzymanie krwawienia. Lek Xarelto należy do grupy zwanej lekami przeciwzakrzepowymi. Jego działanie polega na blokowaniu specjalnego białka w krwi czynnika Xa ( dziesięć A ), o którym wiadomo, że odgrywa kluczową rolę w inicjacji procesu kaskady krzepnięcia.
Kiedy wyściółka naczynia krwionośnego zostaje uszkodzona, w miejscu uszkodzenia aktywują się płytki krwi, które pomagają zapobiec dalszym obrażeniom Zaktywowana zostaje kaskada krzepnięcia, prowadząca do powstania zakrzepu Aktywuje Aktywuje Staje się Aktywuje Aktywuje Pt Pt Pt Pt Pt Pt Pt Białka Czynnik Xa Protrombina Trombina Fibrynogen Klej fibrynowy łączący płytki krwi w celu Preparat Xarelto wytworzenia zakrzepu blokuje czynnik Xa i tym samym Xarelto ogranicza zdolność wytwarzania się zakrzepów Zablokowanie czynnika Xa zapobiega tworzeniu się kolejnych białek biorących również udział w kaskadzie krzepnięcia i przez to zmniejsza tendencję do wytwarzania zakrzepów. Powyższy schemat pomoże Ci zrozumieć, jak działa lek Xarelto. Jak przyjmować lek Xarelto? Lek Xarelto przyjmowany jest doustnie i w przypadku profilaktyki udaru mózgu związanego z MP zwykła dawka leku to jedna tabletka 20 mg raz na dobę. Tabletkę należy połknąć w całości, najlepiej popijając wodą, w trakcie jedzenia. Najlepiej przyjmować tabletkę o stałej porze każdego dnia, gdyż wtedy łatwiej jest o tym pamiętać. U pacjentów z osłabioną czynnością nerek stosowana jest jedna tabletka 15 mg raz na dobę, przyjmowana w trakcie jedzenia. Lek Xarelto jest stosowany w leczeniu różnych pacjentów z różnych powodów. Inna osoba, której przepisano lek Xarelto, może przyjmować inną dawkę niż Ty. Lek Xarelto należy zawsze przyjmować zgodnie z zaleceniami lekarza i w razie wątpliwości związanych z właściwą dawką należy zwrócić się do lekarza lub farmaceuty. 9
ODPOWIEDZI NA PYTANIA DOTYCZĄCE LEKU XARELTO Co należy zrobić w razie pominięcia dawki leku Xarelto? Jeśli pominąłeś dawkę leku Xarelto, zażyj tabletkę, gdy tylko sobie o niej przypomnisz. Kolejną tabletkę przyjmij następnego dnia, a następnie kontynuuj przyjmowanie jednej tabletki raz na dobę. Nie przyjmuj dwóch tabletek w ciągu jednej doby w celu uzupełnienia pominiętej dawki. Co należy zrobić w razie przyjęcia zbyt dużej dawki leku Xarelto? W razie przyjęcia zbyt dużej liczby tabletek Xarelto skontaktuj się natychmiast z lekarzem, ponieważ zażycie zbyt dużej liczby tabletek może zwiększyć ryzyko krwawienia. Jak długo będzie trwała terapia lekiem Xarelto? Okres terapii lekiem Xarelto zależny jest od indywidualnej oceny czynników ryzyka i korzyści związanych z długofalowym leczeniem profilaktycznym. Lekarz omówi z Tobą tę kwestię i wspólnie zdecydujecie, jak długi okres terapii będzie dla Ciebie najbardziej odpowiedni. Jakie są najczęstsze działania niepożądane na skutek stosowania leku Xarelto? Jak każdy lek, lek Xarelto może powodować działania niepożądane. Ponieważ nie jesteśmy wszyscy tacy sami działania te będą różne u różnych osób. Ponieważ lek Xarelto jest lekiem przeciwzakrzepowym spowalniającym zdolność krzepnięcia krwi, częstym działaniem niepożądanym jest podwyższone ryzyko krwawienia bądź w postaci zewnętrznej, widocznej utraty krwi, bądź krwotoku wewnętrznego, do środka organizmu. Do objawów krwawienia należą: niewyjaśnione zawroty głowy lub osłabienie; obrzęk i dyskomfort; nagły, ostry ból głowy; nietypowe siniaczenie, krwawienie z nosa, krwawienie dziąseł, opóźnione ustawanie krwawienia z rany; cięższe niż zwykle krwawienie menstruacyjne lub krwawienie z pochwy; różowy lub brązowy mocz, czerwony lub czarny stolec; krwioplucie podczas kaszlu lub wymiotowanie krwią lub substancją przypominającą fusy z kawy. 12
Jeśli wystąpią jakiekolwiek objawy krwawienia, natychmiast powiadom o nich lekarza lub odwiedź najbliższy oddział pomocy doraźnej, aby poddać się monitorowaniu i ocenie leczenia. Pełny wykaz możliwych działań niepożądanych znajduje się w ulotce dla pacjenta dołączonej do tabletek Xarelto. Jeśli kiedykolwiek będzie Ci się wydawało, że wystąpiły u Ciebie działania niepożądane na skutek stosowania leku Xarelto, natychmiast zasięgnij porady lekarza lub farmaceuty. Pamiętaj, że lek Xarelto należy przyjmować codziennie pominięcie dawki zwiększa ryzyko udaru. Czy w razie zacięcia się w trakcie terapii lekiem Xarelto będę krwawić więcej? Ponieważ lek Xarelto spowalnia zdolność krzepnięcia krwi, krwawienie jest częstym działaniem niepożądanym. Niemniej jednak jeśli wystąpi u Ciebie nadmierne krwawienie, natychmiast powiadom o tym lekarza. Co stanie się w razie konieczności poddania się zabiegowi dentystycznemu lub operacji w trakcie terapii lekiem Xarelto? Ponieważ lek Xarelto może zwiększyć ryzyko krwawienia, przed jakimkolwiek zabiegiem dentystycznym lub operacją powinieneś poinformować dentystę lub lekarza o stosowaniu leku Xarelto. Na odwrocie tego poradnika dołączona jest karta ostrzeżeń dla pacjenta, którą należy mieć zawsze przy sobie i pokazywać przed każdym zabiegiem dentystycznym/ każdą operacją w celu zapewnienia odpowiedniego leczenia. 13
ODPOWIEDZI NA PYTANIA DOTYCZĄCE LEKU XARELTO Czy podczas terapii lekiem Xarelto będę pozostawać pod obserwacją? W przeciwieństwie do innych leków przeciwzakrzepowych (np. warfaryny), u których występuje więcej interakcji z lekami i jedzeniem, w przypadku terapii lekiem Xarelto nie jest konieczne przeprowadzanie badań krwi. Musisz jednak chodzić regularnie na wizyty kontrolne u swojego lekarza w celu oceny i leczenia choroby oraz obserwacji terapii lekiem Xarelto. Czy razem z lekiem Xarelto mogę przyjmować inne leki? Powiadom lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, również tych, które wydawane są bez recepty (np. preparaty ziołowe, witaminy, leki wydawane bez recepty). Czy w trakcie terapii lekiem Xarelto muszę unikać pewnego rodzaju jedzenia? Nie. Lek Xarelto należy przyjmować w czasie jedzenia; nie są znane żadne interakcje z jedzeniem. Czy w trakcie terapii lekiem Xarelto mogę pić alkohol? Lek Xarelto i alkohol nie oddziałują na siebie. Należy jednak zawsze pić z umiarem i dotrzymywać zalecenia. Czy mogę przyjmować lek Xarelto, jeśli cierpię na nietolerancję niektórych cukrów? Lek Xarelto zawiera laktozę, dlatego jeśli stwierdzono u Ciebie wcześniej nietolerancję niektórych cukrów, przed przyjęciem leku skontaktuj się z lekarzem. Czy mogę prowadzić pojazdy lub obsługiwać maszyny w trakcie terapii lekiem Xarelto? Lek Xarelto może powodować omdlenia lub zawroty głowy. W razie wystąpienia takich objawów nie powinieneś prowadzić pojazdów ani obsługiwać maszyn. 14
Czy mogę przyjmować lek Xarelto, jeśli jestem w ciąży lub karmię piersią? Jeśli jesteś w ciąży lub karmisz piersią, musisz koniecznie porozmawiać o tym z lekarzem, ponieważ w takim stanie nie możesz przyjmować leku Xarelto. Jeśli istnieje ryzyko, że możesz zajść w ciążę, musisz w czasie przyjmowania leku Xarelto stosować skuteczną metodę antykoncepcji. Jeśli w czasie stosowania leku Xarelto zajdziesz w ciążę, natychmiast poinformuj o tym lekarza, który omówi z Tobą możliwości dalszego leczenia. Kiedy nie wolno przyjmować leku Xarelto? Leku Xarelto nie możesz przyjmować: jeśli masz uczulenie (nadwrażliwość) na lek Xarelto lub którykolwiek ze składników tego leku; jeśli występuje u Ciebie nadmierne krwawienie; jeśli występuje u Ciebie choroba wątroby, która prowadzi do zwiększonego ryzyka krwawienia; jeśli jesteś w ciąży lub karmisz piersią. Jeśli zaistniały u Ciebie powyżej opisane okoliczności, porozmawiaj z lekarzem. Jak należy przechowywać lek Xarelto? Do przechowywania leku Xarelto nie są potrzebne żadne specjalne warunki, ale należy go przechowywać w miejscu niewidocznym i niedostępnym dla dzieci i nie stosować po upływie terminu ważności (podanego na opakowaniu). Jeśli masz nadal pytania dotyczące stosowania leku Xarelto, o odpowiedź i ewentualne dodatkowe informacje zwróć się do swojego lekarza. 15
JAK UŻYWAĆ KARTĘ OSTRZEŻEŃ DLA PACJENTA XARELTO W razie nagłego przypadku (którego wystąpienie jest mało prawdopodobne), opiekujący się Tobą lekarz musi zostać poinformowany o wszystkich lekach, które przyjmujesz, aby mógł Ci udzielić odpowiedniej opieki. Dołączona karta ostrzeżeń dla pacjenta ma na celu poinformowanie lekarza o tym, że przyjmujesz lek Xarelto. Kartę należy mieć zawsze przy sobie. Kartę należy również pokazywać przed każdym zabiegiem dentystycznym/każdą operacją w celu zapewnienia odpowiedniej opieki. 16
PRZYDATNE ŹRÓDŁA INFORMACJI W celu uzyskania dodatkowych informacji o leczeniu MP odwiedź poniżej podane strony internetowe i organizacje: AntiCoagulation Europe (ACE) Tel 020 8289 6875 E-mail admin@anticoagulationeurope.org Strona internetowa www.anticoagulationeurope.org Arrhythmia Alliance (AA) Tel 01789 450787 E-mail info@heartrhythmcharity.org.uk Strona internetowa www.heartrhythmcharity.org.uk Atrial Fibrillation Association (AFA) Tel 01789 451837 E-mail info@atrial-fibrillation.org.uk Strona internetowa www.atrialfibrillation.org.uk British Heart Foundation (BHF) Tel 020 7554 0000 Strona internetowa www.bhf.org.uk The British Cardiac Patients Association (BCPA) Tel 01223 846845 E-mail admin@bcpa.co.uk Strona internetowa www.bcpa.co.uk The Stroke Association Tel 0845 30 33 100 E-mail info@stroke.org.uk Strona internetowa www.stroke.org.uk 17
MIEJSCE NA NOTATKI
MIEJSCE NA NOTATKI
MIEJSCE NA NOTATKI
MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE 1. The Stroke Association, Ask First campaign. Dostępne na stronie: http://www.stroke.org.uk/campaigns/current_ campaigns/ask_first/what_is_af/ 2. NICE clinical guideline CG36: Atrial Fibrillation: National clinical guideline for management in primary and secondary care. 2006. Dostępne na stronie: http://guidance.nice.org.uk/cg36/guidance/pdf/ Po angielsku.
Opracowano jako usługę dla pacjentów przez firmę Bayer HealthCare Data opracowania: styczen 2015 r. L.GB.03.2014.5793b