TRANSPORT MATERIAŁÓW NIEBEZPIECZNYCH Międzynarodowy przewóz materiałów niebezpiecznych drogą lotniczą ICAO TI oraz IATA DGR Międzynarodowy kodeks ładunków niebezpiecznych IMDG Międzynarodowy przewóz śródlądowymi drogami wodnymi towarów niebezpiecznych ADN 1
ICAO TI / IATA DGR Transport lotniczy jest jedną z najbardziej restrykcyjnych form przewozu. W 1947 po raz pierwszy skonkretyzowano zalecenia Instrukcji Technicznych ICAO w zakresie przewozu towarów niebezpiecznych. Przepisy dotyczące przewozu towarów niebezpiecznych zmieniają się rokrocznie Na co dzień wszyscy posługują się tłumaczeniem tych instrukcji, wydanym przez IATA i zwanym potocznie: IATA DGR. 2
ICAO TI IATA DGR ICAO TI - Instrukcje Techniczne ICAO w zakresie przewozu towarów niebezpiecznych, dotyczące bezpiecznego transportu towarów niebezpiecznych drogą lotniczą, uzupełniające Załącznik 18 do Konwencji dotyczącej Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego (Chicago 1944) opublikowane przez Międzynarodową Organizację Lotnictwa Cywilnego (ICAO) w Montrealu ICAO Międzynarodowa Organizacja Lotnictwa Cywilnego, Na co dzień wszyscy posługują się tłumaczeniem tych instrukcji, wydanym przez IATA i zwanym potocznie: IATA DGR. IATA Międzynarodowe Zrzeszenie Przewoźnikow Transportu Lotniczego, IATA DGR Dangerous Goods Regulations, przepisy dotyczące przewozu lotniczego materiałów niebezpiecznych wydane przez International Air Transport Association 3
ICAO TI Limity transportu towarów niebezpiecznych dotyczą ilości towaru na sztukę przesyłki, a nie na środek transportu. ICAO TI (agendy ONZ), muszą być przestrzegane przez wszystkie kraje członkowskie Organizacji Narodow Zjednoczonych. Każda linia lotnicza jak i państwo może wprowadzić własne przepisy, jednak tylko w takim wypadku, gdy są one bardziej restrykcyjne, niż przepisy ICAO. 4
DOKUMENTY Przy transporcie lotniczym towarów niebezpiecznych koniecznym jest spełnienie następujących warunków: 1. wymagany jest odpowiedni zapis na liście przewozowym (MAWB) (Master Air Way Bill) 2. dodatkowy dokument - deklaracja nadawcy do towarów niebezpiecznych (Shipper s Declaration for Dangerous Goods). 5
SHIPPER S DECLARATION FOR DANGEROUS GOODS Powtórzone są w niej informacje o: trasie towaru dane nadawcy, odbiorcy, porty wylotu i przylotu, typ samolotu O towarze niebezpiecznym numer UN, Prawidłowa Nazwa Wysyłkowa, ilość, sposób spakowania, typ opakowania instrukcja pakowania. 6
DOKUMENTY cd. Przepisy wyraźnie określają zakres, formę i sposób podawania tych danych. Oficjalnym językiem w transporcie towarów niebezpiecznych drogą lotniczą jest język angielski, dlatego wszystkie zapisy muszą być sporządzone w tym języku. Dopuszczalne są też inne języki, ale zawsze musi być sporządzone tłumaczenie na język angielski i umieszczone na wszystkich dokumentach. 7
OPAKOWANIA W PRZEWOZIE MATERIAŁÓW NIEBEZPIECZNYCH W LOTNICTWIE Opakowanie do przewozu materiałów niebezpiecznych w lotnictwie musi: 1. Posiadać stosowny atest (naniesiony na nim) 2. Być oznakowane zgodnie z instrukcją IATA DGR, pełnymi adresami nadawcy i odbiorcy, numerem UN Prawidłową Nazwę Wysyłkową nalepkami określającymi klasę niebezpieczeństwa i handlingowymi. 8
WYMAGANIA W ZAKRESIE OZNACZENIA PRZESYŁEK LOTNICZYCH (IATA DGR) 9
NOTOC Kapitan samolotu musi być poinformowany na piśmie (NOTOC Notification to Captain) o tym: jakie towary ma załadowane na pokład samolotu, w których kontenerach (ULD) są umieszczone, w których przedziałach cargo na jakiej trasie są przewożone. 10
Kwestia wyłączeń IATA IATA wprowadziła wyłączenia spod działania tych przepisów, podobnie jak wyłączenia funkcjonujące w ADR: 1. Ilości ograniczone (Limited Quantity) 2. Ilości śladowe 3. Towary niebezpieczne w poczcie lotniczej 11
ILOŚCI OGRANICZONE (LIMITED QUANTITY) 1. Ilości ograniczone (Limited Quantity): Odstępstwo od wymogów jest takie, że opakowanie nie musi być atestowane. Przepisy są kompatybilne z przepisami działu 3.3 umowy ADR: wymagane są odpowiednie zapisy na liście przewozowym deklaracja nadawcy, opakowanie musi być opisane. 12
ILOŚCI OGRANICZONE (LIMITED QUANTITY) cd. Dopuszczalne limity ilościowe na sztukę przesyłki są kilkakrotnie zmniejszone w stosunku do opakowań atestowanych. Wyłączenie to obejmuje tylko: klasy od 2 do 9, bez klas 1 i 7 w ramach dozwolonych klas jedynie towary określonych kategorii (np.: Klasa 3, tylko substancje z grupą pakowania II i III). Kapitan musi być poinformowany na piśmie. Część linii lotniczych (np. Lufthansa) nie akceptuje do przewozu towarów w takich opakowaniach. 13
ILOŚCI ŚLADOWE 2. Ilości śladowe: W tej kategorii występuje znaczne wyłączenie spod działania przepisów. Wymagany jest: odpowiedni zapis na liście przewozowym, nadawca jest zwolniony z: obowiązku przygotowania deklaracji. 14
ILOŚCI ŚLADOWE cd. Opakowanie nie musi być atestowane Nie ma konieczności: opisywania opakowania znakowania zgodnie z podanymi wymogami, umieszczania na nim nalepek oznaczających klasę niebezpieczeństwa. Wystarcza jedna nalepka handlingowa, gdzie zaznacza się: numer klasy, podaje numer UN adres nadawcy. 15
ILOŚCI ŚLADOWE cd. Zwolnienie z przepisów odbywa się kosztem dopuszczalnych do przewozu ilości, ograniczeniem wielkości opakowań wewnętrznych maksymalnie do 30 g (ml). Wyłączenie to obejmuje (podobnie jak wcześniejsze): klasy od 2 do 9, bez klasy 1 i 7. Dla klasy 7 ilości śladowe można przewieźć tylko puste opakowania po materiałach radioaktywnych, pod warunkiem, że zmierzona aktywność mieści 16 się w bardzo niskich limitach.
TOWARY NIEBEZPIECZNE W POCZCIE LOTNICZEJ 3. Towary niebezpieczne w poczcie lotniczej: Przy tej kategorii przesyłek obowiązują: przepisy IATA przepisy Międzynarodowej Unii Pocztowej Ze względu na: sposób pakowania przesyłek pocztowych Handling Dystrybucję DGRy są w poczcie zabronione. 17
TOWARY NIEBEZPIECZNE W POCZCIE LOTNICZEJ cd. Lista wyjątków obejmuje jedynie 3 pozycje: 1. materiały pochodzenia ludzkiego lub zwierzęcego, przy założeniu, że nie są zakażone, w śladowych ilościach, zapakowane zgodnie z przepisami 2. próbki biologiczne, nie niosące ryzyka zainfekowania (kategoria B, UN3373, wraz z suchym lodem użytym jako chłodziwo) ; 3. materiały radioaktywne, gdy ich aktywność nie przekracza 1/10 limitu dla towarów w ilościach śladowych. 18
TOWARY NIEBEZPIECZNE W POCZCIE LOTNICZEJ cd. Wymienione wyłączenia dotyczą jedynie przesyłek nadawanych jako cargo Towary przyjmowane do przewozu jako bagaż pasażerów lub załogi Bagaż odprawiony, Bagaż podręczny Rzeczy posiadane przy sobie Są traktowane jako inna kategoria. 19
ICAO TI IATA DGR Deklaracja o towarach niebezpiecznych w dokumencie przewozowym 20
NAKLEJKA DLA OPAKOWAŃ PO MATERIAŁACH RADIOAKTYWNYCH 21
Wymagane oznaczenie dla ilości śladowych W polu oznaczonym (*) trzeba podać numer klasy (podklasy) a polu (**) adres nadawcy lub odbiorcy. 22
IMDG Kodeks IMDG oznacza Międzynarodowy Kodeks Morski Towarów Niebezpiecznych, stanowiący wykonanie przepisów części A rozdziału VII Międzynarodowej Konwencji o Bezpieczeństwie Życia na Morzu (SOLAS), opublikowany przez Międzynarodową Organizacje Morska (IMO) w Londynie; 23
IMDG Międzynarodowy kodeks ładunków niebezpiecznych IMDG (International Maritime Dangerous Goods Code) to kodeks bezpiecznego transportowania ładunków niebezpiecznych drogą morską, zawiera on: Tom I: Podział ładunków niebezpiecznych na klasy Przepisy regulujące konstrukcje pojemników i opakowań ładunków niebezpiecznych, ich oznaczania i opisywania Przepisy regulujące przewóz na statkach (rozmieszczenie, oddzielenie, mocowanie i kontrole ładunku). 24
IMDG Tom II listę wszystkich niebezpiecznych towarów dopuszczonych do transportu drogą morską z następującymi danymi: 1. numer substancji niebezpiecznej według norm ONZ, 2. prawidłową nazwę substancji, 3. klasę niebezpieczeństwa 4. wymagania dotyczące pakowania i transportu 25
IMDG cd. Dodatek IMDG zawiera: spis procedur na wypadek pożaru lub rozsypu/rozlewu substancji niebezpiecznej. Poradnik pierwszej pomocy w wypadku narażenia na kontakt z substancja niebezpieczną Procedury zgłaszania ładunków niebezpiecznych w systemach kontroli ruchu oraz zgłaszania wypadków z ładunkami niebezpiecznymi. Wytyczne w sprawie sztauowania materiałów niebezpiecznych wewnątrz kontenerów. Wytyczne w sprawie bezpiecznego użycia pestycydów na statkach. Przepisy Międzynarodowego kodeksu bezpiecznego transportu wypalonego paliwa nuklearnego, plutonu i silnie radioaktywnych odpadów na statkach 26
Konwencje związane z transportem materiałów niebezpiecznych droga morską Kodeks IMDG oznacza Międzynarodowy morski kodeks towarów niebezpiecznych; SOLAS oznacza Międzynarodową konwencję o bezpieczeństwie życia na morzu, wraz z protokołami i poprawkami do tej Konwencji; Kodeks IBC oznacza Międzynarodowy kodeks budowy i wyposażenia statków przewożących niebezpieczne chemikalia luzem; Kodeks INF oznacza Kodeks IMO bezpiecznego przewozu statkami napromieniowanego paliwa jądrowego, plutonu i wysokopromieniotwórczych odpadów w pojemnikach, HAZMAT Przepisy w zakresie warunków oraz zgłaszania TOWARÓW NIEBEZPIECZNYCH I ZANIECZYSZCZAJĄCYCH PRZEWOŻONYCH NA STATKACH 27
IMDG Podział na klasy Zaszeregowanie towaru niebezpiecznego do określonej klasy i nadanie mu numeru UN dokonywane jest na podstawie opracowania ONZ pn. Recommendations on the TRANSPORT OF DANGEROUS GOODS Manual of Tests and Criteria W IMDG są stosowane te same kryteria co w ADR, RID, ADN, ICAO. W odróżnieniu od ADR/RID/ADN w transporcie morskim wyróżniamy 9 klas grupujących towary niebezpieczne według właściwości. 28
IMDG Podział na klasy cd. Towary określane są przez Numery UN o takim samym znaczeniu jak w innych systemach. Natężenie zagrożenia wyraża przypisana Grupa Pakowania. Do każdego numeru UN przypisane są zagrożenia podstawowe oraz dodatkowe a także procedury postępowania w przypadku pożaru EmF oraz uwolnienia materiału EmS. Uzależniają one sposób postępowania od właściwości oraz położenia ładunku na statku (w ładowniach czy na pokładzie). Uzupełnieniem są procedury udzielania pierwszej pomocy. 29
IMDG Podział na klasy W transporcie morskim występują siły spowodowane kołysaniem statku i naporem fal. Wymaga to spełniania dodatkowo norm w zakresie: pakowania razem poszczególnych CTU (Cargo transport Unit - podstawowej jednostki transportowej np. kontener jak i pojazd) sztauowania układania poszczególnych CTU na statku. Zwraca się uwagę na: właściwości transportowanych towarów na możliwości zadziałania tych towarów na lub z innymi z transportowanych ładunków. 30
Podział na klasy w transporcie morskim 31
IMDG Konstrukcje statków Przepisy morskie uzależniają wymagania od sposobu transportu. Przewiduje się kilka rodzajów z zależności od konstrukcji statku, są to: Transport w zbiornikowcach przeznaczonych przede wszystkim do przewozu substancji ropopochodnych; Transport w chemikaliowcach przeznaczonych do przewozu substancji chemicznych (ciekłych) bez opakowań; 32
IMDG Konstrukcje statków cd Przewiduje się kilka rodzajów z zależności od konstrukcji statku, cd: Transport w gazowcach przeznaczonych do przewozu gazów sprężonych i skroplonych bez opakowań; Transport w opakowaniach lub CTU (Cargo Transport Unit) czyli w jednostkach transportowo - ładunkowych; Transport w masowcach jako ładunek luzem przeznaczony do przewozu materiałów najczęściej stałych w ładowniach statków. 33
ADN ADN przepisy europejskie dotyczące o międzynarodowym przewozie towarów niebezpiecznych w żegludze śródlądowej. 34