Są sposoby, aby zapłacić mniej Wojciech Piotrowski, starszy menedżer w zespole ds. PIT w KPMG w Polsce UPRAWNIENIA Osoby prowadzące działalność albo dopiero myślące o założeniu firmy powinny rozważyć możliwość skorzystania z ulg i ułatwień, dzięki którym można rozliczyć PIT na korzystniejszych zasadach. Przepisy podatkowe przewidują różnego rodzaju ulgi, obniżenia i ułatwienia dla podatników prowadzących indywidualną działalność gospodarczą. Skorzystanie z nich umożliwia rozliczenie z fiskusem na korzystniejszych zasadach i w konsekwencji zapłatę daniny w niższej wysokości albo w późniejszym terminie. Poniżej przedstawiamy cztery propozycje, które warto wziąć pod uwagę przy wyborze sposobu zapłaty podatku dochodowego. 1. Stawka liniowa 19 proc. Zgodnie z zasadą ogólną, przedsiębiorca osiągający dochody z pozarolniczej działalności gospodarczej łączy swoje dochody z dochodami osiągniętymi z innych źródeł oraz płaci podatek według skali podatkowej. Natomiast od 2004 r. istnieje możliwość wyboru opodatkowania dochodu z działalności gospodarczej według jednolitej stawki liniowej w wysokości 19 proc. Przy wyborze tej formy opodatkowania nie występują progi podatkowe ani kwota wolna od opodatkowania. Podatek płaci się zatem nawet przy minimalnym dochodzie (od pierwszej złotówki). Dochód opodatkowany stawką liniową nie podlega kumulacji z dochodami z innych źródeł i wykazywany jest w odrębnym zeznaniu rocznym na formularzu PIT-36L. Opodatkowanie stawką liniową jest jedną z najpopularniejszych ulg, z jakich korzystają przedsiębiorcy. Należy jednak pamiętać, że z uwagi na konstrukcję ulgi korzyść podatkową odnosi się dopiero wówczas, gdy dochody podatnika przekroczą określoną wysokość. Bez ulg i odliczeń Ze względu na atrakcyjność tej ulgi ustawodawca wykluczył możliwość korzystania równolegle z innych ulg i odliczeń podatkowych. W szczególności nie ma możliwości opodatkowania dochodów łącznie z małżonkiem lub samotnie wychowywanym dzieckiem, nawet wtedy, gdy podatnik, obok dochodów opodatkowanych stawką liniową, osiąga dochody opodatkowane według skali. 1
Jeżeli zatem podatnik, oprócz dochodów opodatkowanych stawką liniową, nie osiągał dochodów opodatkowanych według skali, to wówczas nie ma prawa odliczyć od podatku: wydatków z tytułu korzystania z internetu, darowizn na cele działalności pożytku publicznego, kultu religijnego i krwiodawstwa, wydatków na cele rehabilitacyjne oraz wydatków związanych z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych w przypadku osób mających orzeczony stopień niepełnosprawności, tzw. ulgi prorodzinnej dla osób wychowujących w roku podatkowym dzieci. Podatnik opodatkowany stawką liniową zachowuje natomiast prawo do: pomniejszenia dochodu o opłacone w roku podatkowym składki na ubezpieczenia społeczne, jeżeli nie zostały one zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, zmniejszenia podatku o opłacone w roku podatkowym składki na ubezpieczenie zdrowotne (do wysokości 7,75 proc. podstawy ich wymiaru). Trzeba zmienić pracodawcę Jeżeli podatnik, który wybrał sposób opodatkowania według stawki liniowej, uzyska z działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie lub w ramach spółki osobowej przychody ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, odpowiadających czynnościom, które on lub co najmniej jeden ze wspólników wykonywał lub wykonuje w roku podatkowym w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy, to podatnik ten traci w roku podatkowym prawo do opodatkowania według stawki liniowej i jest obowiązany do wpłacenia zaliczek od dochodu osiągniętego od początku roku, obliczonych przy zastosowaniu skali podatkowej oraz odsetek za zwłokę od zaległości z tytułu tych zaliczek. Ograniczenie to ma uniemożliwić podatnikom przechodzenie ze stosunku pracy na tzw. samozatrudnienie jedynie w celu odniesienia korzyści podatkowych, podczas gdy zakres czynności oraz relacje z usługobiorcą, a więc dotychczasowym pracodawcą, pozostają niezmienione. Decydując się na wybór tej formy opodatkowania, jeżeli podatnik zamierza świadczyć usługi na rzecz byłego pracodawcy, to powinien rozważyć jakiego rodzaju czynności będzie wykonywał, mając na uwadze rygor sankcji ewentualnej utraty prawa do opodatkowania stawką liniową. Urząd skarbowy musi wiedzieć Jeżeli przedsiębiorca uzna, że stawka liniowa jest korzystnym sposobem opodatkowania i spełnia kryteria do stosowania jej, to musi złożyć właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego do 20 stycznia roku podatkowego pisemne oświadczenie o wyborze tego sposobu opodatkowania. Jeżeli podatnik rozpoczyna prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej, to oświadczenie może złożyć na podstawie przepisów 2
o swobodzie działalności gospodarczej. Czyni się to poprzez zaznaczenie odpowiedniego pola w formularzu CEIDG-1. Gdy natomiast podatnik nie złożył oświadczenia w tym trybie, wówczas składa je na piśmie właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego, nie później niż w dniu uzyskania pierwszego przychodu. Wybór sposobu opodatkowania w oświadczeniu dotyczy również kolejnych lat, chyba że podatnik, w terminie do 20 stycznia roku podatkowego, zawiadomi w formie pisemnej właściwego naczelnika urzędu skarbowego o rezygnacji z tego sposobu opodatkowania lub złoży w tym terminie pisemny wniosek lub oświadczenie o zastosowanie form opodatkowania określonych w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym. Terminy, o których mowa powyżej, są nieprzekraczalne. Niezachowanie terminu pozbawia całkowicie podatnika prawa do wyboru lub rezygnacji ze stawki liniowej, co może być dla niego niekorzystne finansowo. Na przełomie lat podatkowych należy więc każdorazowo zweryfikować opłacalność stosowania stawki liniowej, biorąc pod uwagę takie czynniki jak wysokość dotychczasowych dochodów i przewidywany poziom dochodów w nadchodzącym roku podatkowym oraz możliwość skorzystania z ulg podatkowych, które nie przysługują w razie wyboru stawki liniowej. 2. Zaliczki w uproszczonej formie Podatnicy prowadzący działalność gospodarczą z wyjątkiem tych, którzy po raz pierwszy podjęli działalność w roku podatkowym albo w roku poprzedzającym rok podatkowy mogą wpłacać zaliczki miesięczne w danym roku podatkowym w uproszczonej formie w wysokości 1/12 kwoty obliczonej przy zastosowaniu skali podatkowej obowiązującej w danym roku podatkowym, a w przypadku podatników opodatkowanych liniowo przy zastosowaniu stawki 19 proc., od dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej wykazanego w zeznaniu złożonym: w roku podatkowym poprzedzającym dany rok podatkowy lub w roku podatkowym poprzedzającym dany rok podatkowy o dwa lata jeżeli w zeznaniu, o którym mowa w pkt 1, nie wykazali dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej albo wykazali dochód w wysokości nieprzekraczającej tzw. kwoty wolnej od opodatkowania (kwota ta od lat pozostaje niezmieniona i wynosi 3091 zł); jeżeli również w tym zeznaniu podatnicy nie wykazali dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej albo wykazali dochód z tego źródła w wysokości nieprzekraczającej kwoty wolnej od opodatkowania, to nie są możliwe wpłaty zaliczek w uproszczonej formie. Uwaga! Do obliczenia uproszczonej zaliczki przyjmuje się dochód z zeznania złożonego w roku podatkowym, a nie za rok podatkowy. Przykład Jeżeli przedsiębiorca zechce skorzystać z metody uproszczonej w roku 2017, to do obliczania zaliczek będzie przyjmować dochód za rok 2015 (wykazany w zeznaniu złożonym w 2016 r.) albo za rok 2014 (wykazany w zeznaniu złożonym w 2015 r.). Kwotę zaliczki podlegającą wpłacie zmniejsza się na zasadach ogólnych o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne opłaconej w danym miesiącu. 3
Konieczne zawiadomienie Podatnicy, którzy wybrali uproszczoną formę wpłacania zaliczek, są obowiązani: do 20 lutego roku podatkowego, w którym po raz pierwszy wybrali uproszczoną formę wpłacania zaliczek, zawiadomić w formie pisemnej właściwego naczelnika urzędu skarbowego o wyborze tej formy (zawiadomienie to dotyczy również lat następnych, chyba że podatnik, w terminie do 20 lutego roku podatkowego, zawiadomi w formie pisemnej właściwego naczelnika urzędu skarbowego o rezygnacji z uproszczonej formy wpłacania zaliczek), stosować uproszczoną formę wpłacania zaliczek przez cały rok podatkowy, wpłacać zaliczki w obowiązujących terminach, rozliczyć podatek za rok podatkowy na zasadach ogólnych. Utrudnienia po korekcie Przy stosowaniu metody uproszczonej pojawia się bardzo istotna kwestia konsekwencji zmiany wysokości dochodu przyjętego do obliczania zaliczek, wskutek korekty zeznania przez podatnika albo wskutek decyzji organu podatkowego lub organu kontroli skarbowej. Jeżeli podatnik złoży korektę zeznania powodującą zmianę wysokości podstawy obliczenia miesięcznych zaliczek wpłacanych w uproszczonej formie, to kwota tych zaliczek: zostaje zwiększona albo zmniejszona, odpowiednio do zmiany wysokości podstawy ich obliczenia jeżeli zeznanie korygujące zostało złożone w urzędzie skarbowym do końca roku poprzedzającego rok, w którym zaliczki są płacone w uproszczonej formie, zostaje zwiększona albo zmniejszona począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym została złożona korekta, odpowiednio do zmiany wysokości podstawy ich obliczenia jeżeli zeznanie korygujące zostało złożone w roku, w którym zaliczki są płacone w uproszczonej formie, nie zmienia się jeżeli zeznanie korygujące zostało złożone w terminie późniejszym niż wymieniony w pkt 1 i 2. Zasady te mają zastosowanie również wtedy, gdy do zmiany wysokości dochodu doszło w wyniku wydania decyzji przez właściwy organ podatkowy lub organ kontroli skarbowej. 4
Są także wady Uproszczona metoda opłacania zaliczek ma swoje plusy i minusy. Niewątpliwą zaletą jest prostota i brak obowiązku obliczania zaliczek w trakcie roku podatkowego. Wiąże się to z wyeliminowaniem ryzyka podatkowego wynikającego z błędnego skalkulowania zaliczek. Jednakże podatnik ponosi ryzyko ekonomiczne. Jeżeli bowiem w roku podatkowym, w którym korzysta z metody uproszczonej, jego dochody się obniżą, to jest zmuszony do nadpłacania zaliczek w trakcie roku, kredytując w ten sposób budżet państwa. W takim przypadku podatnik ten wykaże nadpłatę w zeznaniu rocznym, którą będzie mógł odzyskać dopiero w terminie trzech miesięcy od złożenia zeznania. Uproszczona metoda jest zatem korzystna dla tych podatników, których dochody rosną. Poprawia bowiem ich płynność finansową w trakcie roku, gdyż pozwala im dysponować środkami wynikającymi z różnicy między zaliczkami, jakie płaciliby na zasadach ogólnych, a zaliczkami płaconymi metodą uproszczoną. W terminie złożenia zeznania rocznego, tj. do końca kwietnia roku następnego, są oni jednak zobowiązani do wpłacenia ww. różnicy, skumulowanej za cały rok podatkowy, co przy znacznym wzroście dochodów może oznaczać konieczność wpłaty dużych kwot. Aby uniknąć niemiłej niespodzianki, konieczne jest więc śledzenie wielkości faktycznego dochodu w trakcie roku. 3. Zaliczki kwartalne Kolejnym uproszczeniem przewidzianym dla prowadzących działalność gospodarczą jest możliwość opłacania zaliczek za okresy kwartalne. Oblicza się je analogicznie jak zaliczki miesięczne, tj. w wysokości różnicy między podatkiem należnym od dochodu osiągniętego od początku roku a sumą należnych zaliczek za poprzednie kwartały. Zaliczki wpłaca się do 20. dnia miesiąca następującego po kwartale, za który wpłacana jest zaliczka, przy czym podatnik nie wpłaca zaliczki za ostatni kwartał, jeżeli przed upływem terminu do jej wpłaty złoży zeznanie i zapłaci podatek. Uprawnienie do opłacania zaliczek metodą kwartalną przysługuje podatnikom rozpoczynającym działalność gospodarczą oraz małym podatnikom» patrz ramka. Kim jest mały podatnik Za małego podatnika uważa się przedsiębiorcę, u którego wartość przychodu ze sprzedaży (wraz z kwotą należnego podatku od towarów i usług) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 1 200 000 euro (przeliczonej według średniego kursu NBP na pierwszy dzień roboczy października roku poprzedniego, w zaokrągleniu do 1000 zł). W 2016 roku limit ten wynosi 5 092 000 zł. 5
Z omawianej formy opłacania zaliczek nie mogą jednak korzystać osoby, które korzystają z metody uproszczonej, gdyż ta przewiduje wyłącznie opłacanie zaliczek za okresy miesięczne. Mali podatnicy, którzy wybrali kwartalny sposób wpłacania zaliczek, są obowiązani do 20 lutego roku podatkowego zawiadomić właściwego naczelnika urzędu skarbowego o wyborze tego sposobu wpłacania zaliczek. Podatnicy, którzy rozpoczynają prowadzenie działalności w trakcie roku podatkowego, składają zawiadomienie w terminie do dnia poprzedzającego dzień rozpoczęcia tej działalności, nie później jednak niż w dniu uzyskania pierwszego przychodu. Zawiadomienie dotyczy również lat następnych, chyba że podatnik, w terminie do 20 lutego roku podatkowego, zawiadomi w formie pisemnej właściwego naczelnika urzędu skarbowego o rezygnacji z kwartalnego sposobu wpłacania zaliczek. Zaliczki kwartalne podobnie jak metoda uproszczona poprawiają płynność finansową podatnika. Wymagają jednak ścisłej kontroli przepływów pieniężnych, gdyż płacone raz na kwartał zaliczki są zwykle trzykrotnie wyższe od zaliczek miesięcznych. 4. Kredyt podatkowy Wśród ulg przewidzianych dla indywidualnych przedsiębiorców należy również wspomnieć o tzw. kredycie podatkowym. Jest to ulga przewidziana dla podatników rozpoczynających po raz pierwszy prowadzenie działalności gospodarczej. Przedsiębiorca korzystający z tej ulgi nie opłaca zaliczek na podatek dochodowy w roku następującym po roku, w którym rozpoczął działalność, a jeżeli w roku rozpoczęcia działalności prowadził ją krócej niż dziesięć miesięcy, to prawo do nieopłacania zaliczek przysługuje mu przez dwa kolejne lata podatkowe. Dochód (strata) za te lata jest doliczony do dochodu (straty) za kolejne pięć lat. Mimo że ulga ta jest atrakcyjna z punktu widzenia jej konstrukcji finansowej, nie cieszy się dużą popularnością wśród podatników z powodu rygorystycznych warunków, jakie muszą oni spełnić pod groźbą utraty prawa do ulgi. Warunki te dotyczą okresu pięciu lat po skorzystaniu z ulgi i wiążą się z obowiązkiem nielikwidowania w tym czasie działalności, utrzymania określonej wysokości przychodów, utrzymania zatrudnienia na określonym poziomie oraz nieposiadania zaległości podatkowych. Utrata prawa do ulgi wiąże się z obowiązkiem zapłaty zaległych zaliczek, korekty zeznań oraz w większości przypadków zapłaty odsetek za zwłokę. *** Podstawa prawna: Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U z 2012 r. poz. 361 ze zm.). Źródło: Artykuł pt. Są sposoby, aby zapłacić mniej ukazał się w Rzeczpospolitej z dnia 18 kwietnia 2016 r. 6